დიმიტრი შაშკინი: „ამ ხელისუფლებამ, ყველაფერი დათმო!“

111

თბილისის სახელისუფლებო წრეებში კვლავ ქვეყნის ფედარალური მოწყობის შესაძლებლობასა და მის ფარგლებში აფხაზეთის განსაკუთრებულ სტატუსზე დაიწყეს საუბარი. იდეა არახალია და ამ ინიციატივით, თავის დროზე, წინა ხელისუფლებაც გამოდიოდა. ამ პროცესში რუსეთის ჩარევის შედეგი ის არის, რომ დღეს ჩვენი ქვეყნის 20% ოკუპირებულია.

საქართველოს მზადაა, ფედერაციული მოწყობის საკითხი განიხილოს, სადაც აფხაზეთს განსაკუთრებული სტატუსი ექნება, _ ამის შესახებ შერიგებისა და სამოქალაქო თანასწორობის საკითხებში სახელმწიფო მინისტრმა, პაატა ზაქარეიშვილმა საქართველო-ევროკავშირის ასოცირების კომიტეტის პირველი შეხვედრის მეორე სესიაზე გამოსვლისას განაცხადა.

„ჩვენ გვინდა, შევთავაზოთ ჩვენს მოსახლეობას ოკუპირებულ ტერიტორიებზე, კონსტიტუციის ფარგლებში მივაღწიოთ მათი როგორც პოლიტიკური, ისე სამოქალაქო უფლებების დაცვას. საქართველო მზად არის, განიხილოს და ჩვენ გვაქვს კიდევაც გარკვეული ხედვები, მოსაზრებები, თუ როგორი შეიძლება იყოს საქართველოს ფედერაციული მოწყობა, სადაც აფხაზეთს განსაკუთრებული სტატუსი ექნება. ამაზე ცოტა არ არის ნამუშევარი ჩვენს ოპონენტებთან ერთადაც კი. ასე რომ, ჩვენ ნამდვილად მზად ვართ, გვქონდეს მეტი გახსნილობა ამ მიმართულებით“, _ განაცხადა ზაქარეიშვილმა და დასძინა, რომ ამ კუთხით მნიშვნელოვანია ევროპული სტანდარტები და ხედვები, თუ როგორი შეიძლება იყოს ფედერაციული მოწყობა.

მისივე თქმით, რუსეთი ეჭვიანობს და მის დეკლარირებულ პოზიციებს ეჭვქვეშ აყენებს, ვინაიდან იგივე რუსეთის პირველმა პირებმა არაერთხელ გააჟღერეს, რომ მიესალმებოდნენ ქართულ-აფხაზურ და ქართულ ოსურ ურთიერთობებს, მაგრამ, სინამდვილეში, ნებისმიერი ასეთი ნაბიჯების ბლოკირებას ვაწყდებით. ზაქარეიშვილი ამბობს, რომ რუსები ხელს უშლიან არასამთავრობო ორგანიზაციებს, სამოქალაქო საზოგადოების წარმომადგენლებსა და ოკუპირებულ ტერიტორიებზე არსებული ადგილობრივი ე. წ. ხელისუფლების წარმომადგენლებს, მეტი კონტაქტი ჰქონდეთ ქართულ მხარესთან:

„საქართველოს შეუქცევადმა ნაბიჯებმა ევროპული ღირებულებებისაკენ გამოიწვია რუსეთის ახალი რეაქცია, რაც აშკარად ანალიზს ექვემდებარება. ეს ეხება არა მარტო უკანონო ხელშეკრულებებზე ხელმოწერას, არამედ მავთულხლართებს, სადაც აშკარად ჩანს, რომ რუსეთი შეშფოთებულია იმ დაახლოების ტენდენციით, რაც იგრძნობა ქართულ-აფხაზურ თუ ქართულ-ოსურ საზოგადოებებში. ჩვენ მოვახერხეთ ურთიერთობებში სერიოზული ნაბიჯების გადადგმა“.

სახელმწიფო მინისტრის განცხადებით, გალის რაიონში ინტენსიური რუსიფიცირება მიმდინარეობს:

„გალის რაიონში მნიშვნელოვნად შეიზღუდა ქართული ენის გამოყენება სკოლებში და მას რუსული ენით ანაცვლებენ. სასკოლო ჟურნალებსაც კი რუსეთის ფედერაციის განათლების სამინისტრო აწერია. მიმდინარეობს ქართულენოვანი რეგიონების რუსიფიცირება, რაც ვერ მოახერხეს ბოლომდე ეთნიკური წმენდით. მოგეხსენებათ, დანარჩენ რეგიონებში ეთნიკური წმენდა განხორციელდა და იქ, სადაც ქართული მოსახლეობა შემორჩა, რუსიფიცირება მიმდინარეობს. ეს არის ერთ-ერთი სერიოზული გამოწვევა და საჭირო იქნება ამ მიმართულებით ყურადღების მიქცევა“.

მისივე შეფასებით, დღეს არ იქნებოდა სწორი, რომ ბოლომდე ჩავებათ უკრაინის კონტექსტს:

„მიმაჩნია, რომ აგრესიის წყარო, რა თქმა უნდა, ერთი და იგივეა როგორც საქართველოს, ისე უკრაინის შემთხვევაში, მაგრამ ჩვენ სხვადასხვა რესურსები გვაქვს, გავუმკლავდეთ ამ პოზიციებს. დღეს ჩავებათ ბოლომდე უკრაინის კონტექსტს და უკრაინად წარმოვაჩინოთ საქართველო, არ იქნებოდა სწორი, იმიტომ რომ ჩვენ გარკვეული ნაბიჯები წინ გადადგმული გვაქვს. საქართველოს ტერიტორიაზე არსებულ ორ კონფლიქტს შორის _ სამაჩაბლოსა და აფხაზეთში _ დიდი განსხვავებაა ერთმანეთისგან, არ ვიტყოდი უკვე რამხელა განსხვავებაა უკრაინასა და საქართველოს შორის იმ გამოწვევების გამკლავების მიმართულებით, რასაც საქართველო ახორიციელებს“.

ზაქარეიშვილის თქმით, ქარბუქი არის ერთნაირი, მაგრამ ადამიანები სხვადასხვაგვარად უმკლავდებიან სტიქიას:

„ჩვენ გვაქვს ჩვენი გამოცდილება და მაქსიმალურად უნდა ვეცადოთ, არ მოხდეს უპერსპექტივობის შექმნა ისე, როგორც არის, მაგალითად, სხვა სახელმწიფოების მიმართულებით. ჩვენთან არის პერსპექტივა და ჩვენ ამ პერსპექტივას უნდა მივსდიოთ“.

ზაქარეიშვილის აზრით, საქართველო-ევროკავშირის ასოცირების კომიტეტის ერთ-ერთი შედეგი იქნება, თუ შეიქმნება საგზაო რუკა, რომელიც მკაფიოდ გამოკვეთს საპარლამენტო ურთიერთობებს კონფლიქტების მიმართულებით.

ამ პრობლემაზე „ქრონიკა+“ ესაუბრება ყოფილი მთავრობის წევრს, დიმიტრი შაშკინს:

_ ზაქარეიშვილის განცხადებაში ფედერაციასთან და აფხაზეთის განსაკუთრებულ სტატუსთან დაკავშირებით ახალი არაფერია. ჩვენ, თავის დროზე, დე ფაქტო რეჟიმს არაერთხელ შევთავაზეთ მოლაპარაკებები და ფედერაციული მოწყობა. მთავარი ამოცანა იყო, რომ ეს პრობლემა მშვიდობიანად მოგვეგვარებინა.

მაგრამ ზაქარეიშვილს ერთი რამ არ ესმის _ ამ წუთისთვის გადაწყვეტილებას იღებს არა სოხუმი, არამედ მოსკოვი. აქედან გამომდინარე, ამ მთავრობას საკითხი ფუნდამენტურად გააზრებული არ აქვს. პრობლემა აფხაზებთან არ გვაქვს. რეალური პრობლემა გვაქვს რუსეთთან, რომელიც სრულად აკონტროლებს ამ დე ფაქტო რეჟიმს და საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობა აღდგენილი იქნება თუ არა, ამაზე მოლაპარაკებების პრობლემა არის ჩვენსა და რუსეთს შორის.

ამიტომ სახელმწიფო მინისტრის ეს განცხადება პიარაქციას უფრო ჰგავს, ვიდრე რეალური დატვირთვის მქონე გამოსვლას. როგორც ეტყობა, ზაქარეიშვილმა გადახედა, ნახა, რომ ასეთი წინადადება არსებობდა და ახლა ფიქრობს, რომ შესაძლებელია ამ იდეის, როგორც საკუთარის, გაყიდვა.

_ ფიქრობთ, რომ აღნიშნულ წინადადებას დე ფაქტო ხელისუფლებაში, თუნდაც აფხაზურ საზოგადოებში, რამე რეაქცია არ მოყვება?

_ ახლა, ამ წუთისთვის, არა, არაფერი მოყვება იმიტომ, რომ საქართველო, როგორც ქვეყანა, დასუსტებულია. ჩვენ ამ დროისთვის ძალიან რთულ ვითარებაში ვიმყოფებით. თავად ხედავთ, რა ტიპის განცხადებებს აკეთებენ სახელმწიფო დეპარტამენტი, ევროკავშირი და ა. შ. აქედან გამომდინარე, როდესაც მოლაპარაკების მაგიდასთან ჯდები, უნდა იყო ძლიერი. და როდესაც ვიღაცას რაღაცას სთავაზობ, ამისთვის სათანადო მხარდაჭერა უნდა გქონდეს. ეს არის ნებისმიერი მოლაპარაკების აქსიომა.

შენ რომ სუსტის პოზიციიდან გამოდიხარ, ასეთი ხარ მის თვალში, ბუნებრივია, ის არც კი მოგისმენს.

_ მაშინ, ზაქარეიშვილის ამ გამოსვლის ადრესატი სად უნდა ვეძიოთ?

_ ამ საკითხს ძალიან მარტივად ვუყურებ: ზაქარეიშვილს რაღაცის თქმა უნდოდა ამასთან დაკავშირებით და თქვა კიდეც. ამის უკან, სამწუხროდ, რეალური არაფერი არსებობს.

ამ დროს ურთიერთობა გავაფუჭეთ ჩვენს სტრატეგიულ პარტნიორებთან. პრობლემები გვაქვს აზერბაიჯანთან, თურქეთთან; დაგვეწყო უკვე პრობლემები შეერთებულ შტატებთან. ჩვენი მინისტრები უკვე განმარტებებს ითხოვენ შეერთებული შტატების ელჩისგან, ბოდიშის მოხდას და ა. შ. ადეკვატურ ადამიანებს ხომ ესმით ამ ყველაფრის ფასი?

ლამის, ყველა სტრატეგიულ პარტნიორთან უკვე გაფუჭებული ურთიერთობა გვაქვს. დავრჩით მარტო! ერთადერთი, ბრჭყალებში მეგობარი დაგვრჩა და ეს არის რუსეთი, ხომ?! რომელსაც ჩვენი ტერიტორიების 20% ოკუპირებული აქვს! რომელმაც ომის დროს მოკლა ასობით ჩვენი ჯარისკაცი და მშვიდობიანი მოსახლეობა!

_ მინისტრის შეფასებით, სამშვიდობო დიალოგთან დაკავშირებით „რუსეთი ეჭვიანობს და დეკლარირებულ პოზიციებს ეჭვქვეშ აყენებს“… ეს არსებული მდგომარეობის რამდენად მართებული შეფასებაა?

_ ყოველთვის ვიმეორებდით ერთსა და იმავეს, რომ დასაწყისში, როდესაც „ვარდების რევოლუცია“ მოხდა, ჩვენ ვცადეთ და ეს გზა, ჯერ კიდეც, მაშინ გავიარეთ. კერძოდ, ნამდვილად ვცადეთ ურთიერთობის დალაგება ცხინვალთან და სოხუმთან… მაგრამ ძალიან მალე ყველამ დაინახა, რომ არც ერთი რეჟიმი, არც ცხინვალისა და არც სოხუმის, გადაწყვეტილების მიმღები არ არის. ამ გადაწყვეტილებას იღებს, მხოლოდ და მხოლოდ, მოსკოვი.

ნებისმიერი დიპლომატი ან ადამიანი, რომელსაც კრიზისმენეჯმენტთან შეხება აქვს, ამას გასაგებად გეტყვით, _ როდესაც რუსეთის მთავარი მესიჯი იყო, რომ გინდა თუ არა, ელაპარაკეთ აფხაზებსა და ოსებს, ეს მხოლოდ იმისთვის კეთდებოდა, რომ ის საერთაშორისო დარტყმის ქვეშიდან გამოსულიყო. ანუ თქვა, რომ მე რა შუაში ვარ, აი, ხომ ხედავთ, მე ოკუპანტი კი არ ვარ, შუამავალი ვარ ქართველებს, აფხაზებსა და ოსებს შორისო.

სწორედ ეს არის რუსეთის მესიჯი. ის ყველა დონეზე იმეორებს, რომ არ არის ოკუპანტი, რომ ომი დაიწყო საქართველომ და ეომებოდა აფხაზებსა და ოსებს. სამწუხაროდ, ჩვენი მთავრობა ამ მესიჯს იმეორებს. ამ დროს რეალობა სულ სხვაა: ჩვენს ტერიტორიაზე შემოიჭრა რუსეთის ფედერაცია, ტერიტორიების ოკუპირება მოახდინა და ამ წუთისთვის ის დამპყრობელი ქვეყანაა.

როგორც კი ჩვენი მხრიდან სოხუმთან ან ცხინვალთან ასეთი მოლაპარაკებები იწყება, რუსეთს დე იურე უკვე აქვს შესაძლებლობა, სხვადასხვა დონეზე დააყენოს საკითხი, რომ ის ოკუპანტი არ არის, _ აგერ, ისინი ერთმანეთს ელაპარაკებიან და მე არაფერ შუაში ვარო.

_ თავის დროზე, თქვენ რომ სთავაზობდით აფხაზურ მხარეს მსგავს წინადადებებს, მაშინ რა რეაქციას იღებდით?

_ 2003 წლის `ვარდების რევოლუციის~ შემდეგ ასეთი შეთავაზებები ნამდვილად იყო. გახსოვთ, რომ აფხაზეთის დელეგაციები თბილისში ჩამოდიოდნენ, ასევე ცხინვალთან ინტენსიური მოლაპარაკებები მიმდინარეობდა. ეს ყველაფერი სწორედ რუსეთმა გააჩერა. აფხაზებთან და ოსებთან პრობლემები არ გვაქვს, ეს პრობლემა მოიგონა რუსეთმა.

როდესაც ეს მოლაპარაკებები დავიწყეთ, თავიდან რუსეთი ამაზე თვალებს ხუჭავდა. ეგონა, ქართველები, აფხაზები და ოსები ვერ მოილაპარაკებდნენ. ძალიან მალე მოსკოვმა დაინახა, რომ ქართველები, ოსები და აფხაზები საერთო ენას ძალიან მარტივად მოძებნიან და მოძებნეს კიდეც მაშინ. ამის მერე რუსეთი აქტიურად ჩაერია პროცესში და მივიღეთ ომი.

_ საუბარია ასევე გალის რაიონში რუსიფიცირების აქტიურ პროცესზე. ამას რა შეიძლება დაუპირისპიროს ქართულმა მხარემ?

_ სამწუხაროდ, ამ მთავრობას არანაირი რესურსი არ გააჩნია, რომ ამ პროცესს რამე დაუპირისპიროს. დასათმობი რაც იყო, აქამდე ეს ყველაფერი უკვე დავთმეთ. ერთადერთი, ბოლო, რაც დარჩა საქართველოს ხელში, ეს არის აფხაზეთის გავლით რკინიგზა. ამასაც, როგორც ვატყობ, ძალიან მალე აპირებენ, რომ დათმონ, გახსნან ეს მონაკვეთი და ჩვენ არანაირი რესურსი, რომ მოლაპარაკების მაგიდას მივუსხდეთ, აღარ გვექნება.

რის თქმა მსურს: თქვენ რომ რაღაც მოლაპარაკებაზე ჯდებით სხვა ადამიანთან, ე. ი. პოზიციები რაღაცით გამაგრებული ხომ უნდა გქონდეთ? თუ თავიდანვე სუსტის პოზიციიდან მოდიხართ, მაშინ მოლაპარაკება, უბრალოდ, არ შედგება. რატომ უნდა გელაპარაკოთ ადამიანი, რომელიც ხედავს, რომ თქვენ სუსტი ხართ? ამიტომ უნდა იყოთ ძლიერი, გქონდეთ საერთაშორისო მხარდაჭერა, გეოპოლიტიკური მნიშვნელობა, დატვირთვა და ა. შ.

როდესაც 2005-ში მოლაპარაკებები დავიწყეთ, მაშინ ძლიერები ვიყავით. ახლა, ამ ხელისუფლებამ, ყველაფერი დათმო.

_ მინისტრის თქმით, „დღეს ბოლომდე ჩავებათ უკრაინის კონტექსტს, არ იქნებოდა სწორი“; ეს პოზიცია რამდენად მისაღებია?

_ ამ შემთხვევაში, ზაქარეიშვილი ძალიან დიდ სისულელეს ამბობს. საქართველოს მთელი პრობლემა ის არის, რომ ძალიან დიდი, მოუსვენარი და რთული მეზობელი გვყავს, რომელსაც ღიად აქვს ჩვენი ტერიტორიები ოკუპირებული, ხომ? ამიტომ გადარჩენის ერთადერთი გზა ის არის, რომ მსოფლიო გეოპოლიტიკური რადარების ობიექტივში ვიყოთ. და ამას მუდმივად ვახერხებდით. ყოველთვის ვცდილობდით, რომ უკრაინასთან წყვილში ვყოფილიყავით, რადგან უკრაინა ბევრად უფრო დიდი მოთამაშეა მსოფლიოსთვის, ვიდრე საქართველო და, ამ მხრივ, მნიშვნელოვან რესურსს წარმოადგენს. როდესაც უკრაინასთან ერთად განგვიხილავდნენ, უფრო მეტი შანსი გვქონდა, რომ ამ რადარებზე ვყოფილიყავით.

ამ მთავრობამ საქართველო აღნიშნული მსოფლიო რადარებიდან ჩახსნა. ჩახსნა უკრაინასთან საქართველოს ეს წყვილი, დაანგრია და ახლა ჩვენს რეალურ გამოწვევებზე უკვე არც არავინ ლაპარაკობს. უკვე არც არავის ვაინტერესებთ. სწორედ ეს არის დღევანდელი უბედურება.

_ საერთაშორისო საზოგადოების რეაქციები ახსენეთ; ამ კონტექსტში შეუძლებელია, „რუსთავი 2“-ის ირგვლივ მიმდინარე პროცესები არ შევაფასოთ…

_ „რუსთავი 2“-თან დაკავშირებით ადგილი აქვს უფრო დიდ პრობლემას, ვიდრე ეს ბევრს ჰგონია. უკვე აღარ გვაქვს საუბარი მხოლოდ მედიათავისუფლებაზე, რომელიც, თავისთავად, უმნიშვნელოვანესი ამბავია. რეალურად, „რუსთავი 2“ ბოლო ბასტიონია თავისუფალი მედიისა და დემოკრატიის, რომელიც ერთმანეთისგან მიჯნავს დემოკრატიასა და დიქტატურას.

ამას გარდა, თავად ახსენეთ საერთაშორისო საზოგადოების განცხადებები. ყველა დონეზე, დაწყებული აშშ-ს სახელმწიფო დეპარტამენტიდან, ევროკავშირის წარმომადგენლობით დამთავრებული, ამჟამინდელი მთავრობა გააფრთხილეს, რომ არ ქნათ ეს _ არ მოკლათ ქვეყანაში ასე აუცილებელი მედიაპლურალიზმი. მიუხედავად ამისა, მთავრობამ ეს მაინც გააკეთა.

აქედან გამომდინარე, აშშ-ს საელჩოს განცხადება მხოლოდ დასაწყისი იყო. ამას მოჰყვება სახელმწიფო დეპარტამენტის განცხადებები, ასევე ევროკავშირის, ევროასამბლეის, ევროპარლამენტისა და ა. შ. ანუ ჩვენ უკვე ყველასთან გავაფუჭეთ ურთიერთობა. მანამდე დავაზიანეთ ეს ურთიერთობა აზერბაიჯანთან, თურქეთთან, უკრაინასთან და მარტო დავრჩით.

ყველაზე მეტად სწორედ ამაზე მტკივა გული, რომ საქართველო მარტოდმარტო დარჩა და ყველა დანარჩენი მოკავშირე დღეს გვაკრიტიკებს. უკვე ყველამ ზურგი შეგვაქცია. ეს არის ყველაზე დიდი პრობლემა.

შეგვიძლია უარი ვუთხრათ ევროკავშირთან, თუნდაც ნატოსთან ინტეგრაციის პროცესს. მეგობრები ღიად გეუბნებიან, რომ ეს არ გააკეთო, რადგან ამით ქვეყნის დემოკრატიულ განვითარებას რეალურ საფრთხეში აგდებ. ეს მთავრობა ამას მაინც აკეთებს. ეს იმის გამო, რომ არ იცის, რას სჩადის, თუ შეგნებულად მავნებლობს, ეს სხვა საკითხია.

ფაქტია, რომ სტრატეგიული პარტნიორები ჩვენზე ნაწყენები, გაბრაზებულები არიან და ეს განცხადებები სწორედ ამაზე მეტყველებს.

_ მთავრობა რა შედეგს მიიღებს ამ პროცესიდან?

_ უკვე ნაკლებად მაინტერესებს, ეს მთავრობა რა გადაწყვეტილებებს მიიღებს, რადგან ის აბსოლუტურად არაადეკვატურად იქცევა. ახლა ყველაფერი ჩვენს ხალხზე არის დამოკიდებული. მთავრობა გავიდა საკონსტიტუციო ჩარჩოებიდან, დატოვა კონსტიტუციური სივრცე ამ ბოლო გადაწყვეტილებით. ამ პირობებში მოვლენების განვითარება ჩვენს საზოგადოებაზეა სრულად დამოკიდებული. თუ გადაწყვეტს, რომ იცხოვროს დიქტატურაში, ეს ხალხის ნება იქნება.

 

                                                                                                   გელა მამულაშვილი