„ქართულ ოცნებას“ არ გაუჭირდება, ერთხელ უკვე ჩაშლილი შეთანხმება კიდევ ჩაშალოს და რიგგარეშე არჩევნების დანიშვნაზე უარი თქვას“, _ აცხადებს „ევროპელი დემოკრატების“ ლიდერი ნიკოლოზ ვაშაკიძე. მისივე თქმით, პოლიტიკური კლასიკა მოითხოვს, რომ ქვეყანაში განვითარებულ პროცესებზე ხელისუფლებამ პასუხისმგებლობა აიღოს.

5-6 ივლისის ძალადობრივი მოვლენები, შარლ მიშელის ჩაშლილი ხელშეკრულება, დასავლეთიდან სანქციების საფრთხე და მომავალი არჩევნები, _ ამ და სხვა მნიშვნელოვანი საკითხების შესახებ „ქრონიკა+“-ს საგარეო საქმეთა მინისტრის ყოფილი მოადგილე, „ევროპელი დემოკრატების“ პოლიტიკური საბჭოს თავმჯდომარე და დიპლომატი ნიკოლოზ ვაშაკიძე ვსაუბრა:

_ ბატონო ნიკიოლოზ, როგორ შეაფასებთ ქვეყანაში მიმდინარე მოვლენების შესახებ დიპლომატების განცხადებებს, სადაც ისინი თავიან უარყოფით პოზიციას მკაფიოდ გამოხატავენ და რამდენად უპრეცედენტოა ეს?

_ დიპლომატების გამოხმაურება მიმდინარე მოვლენებზე, რა თქმა უნდა, ყურადსაღები და მძიმეა. საუბარია ორ საკითხზე: ესაა მოსამართლეების დანიშვნა იმ შეთანხმების დარღვევით, რომელიც მიღწეულია შარლ მიშელის ჩართულობით და ის მძიმე მოვლენები, რაც 5-6 ივლისს განვითარდა. ეს მოვლენები დროში ისე ძალიან ახლოს არის ერთმანეთთან, რაც ასევე იწვევს გაკვირვებას. საერთაშორისო არენაზე ასეთი მძიმე შედეგების მომტანი მოვლენები ხელისუფლებამ დაამთხვია ერთმანეთს, რაც კიდევ უფრო ამძიმებს მდგომარეობას.
საქართველოს საერთაშორისო იმიჯი ძალიან მძიმედ არის დაზარალებული. თვითონ შეფასებები, რომლებიც ჟღერს, როგორც ელჩების ერთობლივ წერილში, ასევე ამერიკის შეერთებული შტატების სახელმწიფო დეპარტამენტის მხრიდან გაკეთებულ განცხადებებში, ძალიან მძიმე პასაჟებს შეიცავს. რამდენად უპრეცედენტოა ეს, არ დავიწყებ ამაზე საუბარს, მაგრამ ფაქტია, რომ ძალიან მწვავე და მძიმეა.

_ კეთდება აქცენტები სანქციებთან დაკავშირებით, ამის შესახებ რას იტყვით?

_ სანქციებზე საუბარი გაჟღერდა ამერიკის შეერთებული შტატების სახელმწიფო დეპარტამენტის პრესსპიკერის საუბარში, თანაც საკმაოდ არასასიამოვნო ფორმით. ნათქვამი იყო, რომ სანამ სანქციებს არ მივიღებთ, იმ დრომდე თავს ვიკავებთ ამაზე საუბრისგანო. ეს, პრაქტიკულად, ტოვებს შთაბეჭდილებას, რომ პირდაპირი მინიშნებაა, რომ სანქციების საფრთხე რეალურია.

_ სანქციები ცალკეული პირების თუ ქვეყნის მიმართ შეიძლება იყოს, როგორ ფიქრობთ?

_ არ გამოვრიცხავ არც ერთს, არც მეორეს.

_ რას იტყვით შარლ მიშელის ვიზიტის შესახებ? მივეჩვიეთ უკვე, რომ ის საქართველოში კრიტიკულ მომენტში ჩნდება ხოლმე, თუმცა ამჯერად ვიზიტი მხოლოდ საქართველოს საკითხს არ უკავშირდებოდა. როგორ ფიქრობთ, რამდენად იქნებოდა საუბარი ზემოთ აღნიშნულ საკითხებზე?

_ რა თქმა უნდა, რეგიონში უამრავი სხვა პრობლემაა, გარდა იმისა, რაც საქართველოსა და ქართულ საზოგადოებას აწუხებს. ევროკავშირისა და შარლ მიშელის ჩართულობა ამ პრობლემებში გასაგებია. მიუხედავად ამისა, ჩვენ არ უნდა დაგვავიწყდეს ის ფაქტი, აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის რეაქცია ეხებოდა შარლ მიშელისა და საქართველოს პოლიტიკური სპექტრის, მათ შორის, ხელისუფლების შეთანხმების დარღვევას, იოლი წარმოსადგენია, თუ აშშ ასე მწვავედ რეაგირებს, თავად ევროკავშირისა და შარლ მიშელის რეაგირება როგორია ამ ფაქტზე. რეგიონული საკითხები ყურადღების ცენტრშია, მაგრამ მიშელის ვიზიტი საქართველოში მნიშვნელოვანწილად ამ მძიმე ფაქტებმაც განაპირობა. ვფიქრობ, ძალიან არასასიამოვნო საუბრები იქნებოდა ამასთან დაკავშირებით.

_ საერთაშორისო პარტნიორების მწვავე განცხადებების შემდეგ დაიწყეს ძალადობრივი ჯგუფების ორგანიზატორების დაკითხვები, რამდენად ეფექტიანი იქნება ეს და ხომ არ ატარებს იგი მხოლოდ მოჩვენებით ხასიათს?

_ კარგია, რომ ეს გამოძიება და დაკავებები დაიწყო, მაგრამ ცუდია, რომ ეს მოყვა ამ მწვავე გამოხმაურებას, რაც აჩენს ეჭვს, რომ ეს არაგულწრფელად და ზეწოლის ქვეშ ხდება. ეს ძალინ ცუდია, რადგან ჩვენს პარტნიორებს, პირველ რიგში, აქვთ სურვილი, რომ იხილონ საქართველოს ხელისუფლების გულწრფელი ქმედება და მცდელობა დემოკრატიული განვითარების თვალსაზრისით, მაგრამ როდესაც ეს ასეთი წკეპლის ქვეშ და იძულებით კეთდება, ამას დიდი ფასი არ აქვს, სამწუხაროდ.

_ ხელისუფლების ამ ქმედებების უკან რამდენად იკვეთება რუსეთის ფაქტორი და როლი?

_ ჩემს დიდ გაკვირვებას იწვევს ის ფაქტი, თუ როგორ მივიდნენ ისინი იმ გადაწყვეტილებამდე, რომ ევროპის საბჭოს პრეზიდენტი „გადააგდეს“. გულწრფელად მიკვირს ეს. ვერ წარმომიდგენია, როგორ შეიძლება მეტ-ნაკლებად სერიოზულობის მქონე პოლიტიკოსებმა და სახელმწიფო მოხელეებმა ასეთი გადაწყვეტილება მიიღონ? სჯობდა, ეს შეთანხმება მაშინ საერთოდ არ დაედოთ.

_ როგორ ფიქრობთ, აქ გაუაზრებლობასა და უპასუხისმგებლობას აქვს ადგილი, თუ სხვა მიზეზი არსებობს? ის, რომ ევროკავშირის უმაღლესი რანგის წარმომადგენლების განცხადებები მათთვის ნაკლებანგარიშგასაწევია, ამ დროს მწვანე შუქს უნთებენ რუსული იდეოლოგიით ნაკვები ძალადობრივი ჯგუფების წარმომადგენლებს, ეს რას გვეუბნება?

_ ზოგადად, ეს ყველაფერი ქმნის იმ შთაბეჭდილებას, რომ პროცესში პერიოდულად ერევა არაფორმალური მმართველი, ბიძინა ივანიშვილი, რომელიც მაინცდამაინც პროცესების სიღრმისეულ ანალიზში არ შედის და თავის სურვილების განხორციელებას ავალებს ოფიციალურ პირებს. მათ არ გააჩნიათ, ალბათ, რეალური ნება და პოლიტიკური წონა იმისთვის, რომ წინააღმდეგობა გაუწიონ მას.

_ ეს პოლიტიკური ინფანტილიზმის შედეგია, თუ გააზრებული და გამიზნული ნაბიჯებია?

_ ალბათ, ჩვენ როდესაც ვსაუბრობთ ნაბიჯების გააზრებაზე, იმაზეც უნდა ვიფიქროთ, რა ტიპის გონებაში ხდება ეს. ჩემთვის გასაგები ლოგიკისთვის ეს ძნელად ასახსნელია, ე. ი., სხვანაირ ფსიქიკასთან გვაქვს საქმე. ეს ორი მოვლენა, მხედველობაში მაქვს მოსამართლეების საკითხი და 5-6 ივლისის მოვლენები, იმდენად აბსურდული და მძიმეა, ნორმალური ლოგიკის პოზიციიდან ამის ახსნა ძალიან მიჭირს. უფრო ახირებული სურვილებისა და ნაკლებად გააზრებული ქმედებების შთაბეჭდილებას ტოვებს.

_ თქვენ არ გექმნებათ ხელისუფლების მხრიდან ძველი, რუსული კურსის დაბრუნების მცდელობის შთაბეჭდილება?

_ ფაქტებით თუ ვიმსჯელებთ, პროცესი აქეთ მიდის, მაგრამ ეს განზრახ ხდება თუ უბრალოდ, შეცდომაა, ძნელია თქმა, ამას მომავალი გვიჩვენებს.

_ რამდენად იქნება შესაძლებელი „ბოთლიდან გამოშვებული ჯინის უკან“ დაბრუნება? ფაქტია, რომ უკვე შეიქმნა ეს მუხტი, ჩვენ ვნახეთ, რომ ორჯერ დაწვეს ევროკავშირის დროშა, რამდენად შესაძლებელი იქნება ამ ძალადობრივი ჯგუფების განეიტრალება?

_ ცუდია, რომ ასეთი ტიპის პროცესებს მიეცა გასაქანი და ასეთ არეულობასა და დუღილში შევიდა ჩვენი საზოგადოება. ბუნებრივია, ეს ყველაფერი უკვალოდ არ ჩაივლის და მომავალში ჩვენ ამ დღეების მძიმე შედეგებთან გვექნება საქმე. რა თქმა უნდა, ეს განწყობები და პროცესები ასე არ ჩაქრება. ცუდია, რომ ჩვენი საზოგადოება ასეთი ტურბულენტური დაპირისპირების პროცესში შევიდა და თან ძალიან ღრმად. ამაში მხოლოდ ჩვენი მტრები შეიძლება იყვნენ დაინტერესებულები და მე არ გამოვრიცხავ მათ ჩართულობას ამ პროცესების ინსპირაციის საქმეში.

_ 5-6 ივლისის ძალადობრივმა მოვლენებმა, რასაც „ტვ პირველის“ ოპერატორის გარდაცვალება და მედიის 50-ზე მეტი წარმომადგენლის დაზარალება მოყვა, საზოგადოებაში მძლავრი პროტესტი გამოიწვია, ამაზე რას იტყვით?

_ ფაქტია, რომ მოხდა პირდაპირი და შეუნიღბავი თავდასხმა, შეიძლება ითქვას, ქართულ მედიაზე მთლიანად. რა თქმა უნდა, ამას გრძელვადიანი რეაგირება თუნდაც ქართული მედიის მხრიდან მოყვება. მიჭირს წარმოვიდგინო იმ მთავრობისა და იმ პრემიერ-მინისტრის პირობებში, ვის პასუხისმგებლობასაც მედია უკავშირებს მოვლენებს, როგორ აპირებს ხელისუფლება მოახლოებულ არჩევნებში შესვლას? ეს ძალიან ძნელი და მძიმე პროცესი იქნება „ქართული ოცნებისთვის“.

_ ღარიბაშვილისა და მისი ხელისუფლების გადადგომის მოთხოვნაზე რას იტყვით?

_ მაინცდამაინც პრინციპულ სხვაობას არ ვხედავ, „ქართული ოცნების“ რომელი მთავრობა იქნება, როდესაც ხელისუფლების ბირთვი და რეალური წყარო არ იცვლება. მეორე მხრივ, ელემენტარული პოლიტიკური კლასიკა და ეთიკა მოითხოვს, რომ ასეთ მძიმე მოვლენებზე ოფიციალურმა მთავრობამ პასუხისმგებლობა უნდა აიღოს. ჟურნალისტების მოთხოვნა ლოგიკური და გასაგებია.

_ როგორ აისახება ეს ყველაფერი მოახლოებულ არჩევნებზე?

_ სავარაუდოდ, ქვეყანაში არჩევნების მოახლოებასთან ერთად პოლიტიკური ტემპერატურა კიდევ აიწევს. საქართველოში მიმდინარე პოლიტიკური პროცესები იმდენად არაპროგნოზირებადია, ორი და სამი თვის პროგნოზიც უკვე ძალიან ჭირს. მეტ-ნაკლებად რეალისტური პროგნოზის გაკეთება უფრო არჩევნებთნ მოახლოებულ პერიოდში იქნება შესაძლებელი. ზოგადად კი, ცალსახად შეიძლება იმის თქმა, რომ ამ პროცესებმა ხელისუფლების პოზიციებს სერიოზული დარტყმა მიაყენა.

_ თუ ხედავთ რეალურ ძალას, რომელიც შეძლებს მმართველი ძალის ჩანაცვლებას?

_ „ქართულ ოცნებას“ დადებული აქვს პირობა, რომ 43%-ის ვერმიღების შემთხვევაში დანიშნავს ვადამდელ არჩევნებს. მაგრამ მათ პირობა არაერთხელ დაურღვევიათ, ჩვენ გვახსოვს, როგორ დაირღვა პირობა პროპორციულ საარჩევნო სისტემაზე გადასვლასთან დაკავშირებით, მიუხედავად იმისა, რომ ეს შეთანხმება იყო მიღწეული. სულ ახლანდელი ფაქტით მოსამართლეების დანიშვნასთან დაკავშირებით დაირღვა ვალდებულება, რომელიც ევროპის საბჭოს პრეზიდენტის წინაშე აიღეს, ამიტომ ვფიქრობ, რომ მიუხედავად იმისა, თუ რა მოხდება ამ არჩევნებზე, ვერ გამოვრიცხავთ, რომ „ქართული ოცნება“ პირობას არ გატეხს და რიგგარეშე არჩევნების დანიშვნაზე უარს არ იტყვის. ამის იურიდიული ვალდებულება სულაც არ აქვთ, უბრალოდ, პოლიტიკური ვალდებულებაა, რომლის დარღვევა არ უჭირთ. ვშიშობ, რომ „ქართულ ოცნებას არ გაუჭირდება, ერთხელ უკვე ჩაშლილი შეთანხმება კიდევ ჩაშალოს და რიგგარეშე არჩევნების დანიშვნაზე უარი თქვას.
რაც შეეხება იმ ფაქტს, თუ რეალურად დადგა დღის წესრიგში საკითხი, რომ ხელისუფლება შეიძლება შეიცვალოს, გამოკვეთილი ძალა, რომელიც ჩაანაცვლებს „ქართულ ოცნებას“, დღეს არ არის, ამიტომ კოალიციურ ძალასთან გვექნება საქმე, სადაც სხვადასხვა პოლიტიკური ორგანიზაცია გაერთიანდება.

_ კოალიციურ მთავრობაზე დიდი ხანია მიდის საუბარი. როგორ ფიქრობთ, რამდენად არის ჩვენში ეს პოლიტიკური კულტურა, რომ შესაძლებელი იყოს ასეთი ურთიერთანამშრომლობა პარტიებს შორის და ქვეყნის მართვა?

_ მართალია, საქართველოში ამის ტრადიცია და გამოცდილება ნაკლებად არსებობს. თქვენ შიშებს ვიზიარებ და არ გამოვრიცხავ, კოალიციური მთავრობის შემთხვევაში, პოლიტიკური კულტურის დეფიციტმა შეიძლება მწვავედ იჩინოს თავი. მით უმეტეს, ეს არასასიამოვნოა იმ პირობებში, როდესაც საქართველოს წინაშე ძალიან სერიოზული და სწრაფად გადასაწყვეტი ამოცანები დგას, რაც კონცენტრირებასა და მტკიცე პოლიტიკურ ნებას მოითხოვს. ეს მონოლითური პოლიტიკური ძალისთვის არის დამახასიათებელი და ძნელად მიიღწევა კოალიციურ რეჟიმში. მეორე მხრივ, დღეს ეს არის ჩვენი პოლიტიკური რეალობა და ეს გამოცდილებაც, გარკვეულ ეტაპზე, ჩვენმა ქვეყანამ და საზოგადოებამ უნდა შეიძინოს, რაც სტანდარტული და ჩეულებრივი ამბავია დემოკრატიულ ქვეყნებში, სადაც ძალზე ხშირად კოალიციური მთავრობები მართავენ ქვეყნებს. თუ ჩვენ დემოკრატიული გზით მივდივართ, ეს რეალობაც გასავლელი გვაქვს.

ირინა მაკარიძე