საპატრიარქო ინსტიტუტი, რომელიც საქართველოს მოსახლეობაში ყველაზე მაღალი ლეგიტიმაციით სარგებლობდა, ჩამოშლილია.
ქართულ რეალობაში პოლიტიკასა და ეკლესიას შორის კავშირი არახალია, თუმცა ბოლო დროს განვითარებულმა მოვლენებმა კულუარები ზედაპირზე ამოატივტივა. კონკრეტულად კი მეუფე იაკობმა რამდენიმე კვირის წინ საქართველოს პრემიერ-მინისტრი, ასევე სხვა მაღალჩინოსნები ქვეყნის კათოლიკოს-პატრიარქის გადაყენების მცდელობაში დაადანაშაულა, უმაღლესი სასულიერო პირები კი _ პატრიარქის მკვლელობის დაგეგმვაში. ეს სენსაციური განცხადებები გახდა სინოდის სხდომის ჩატარების მიზეზი, თუმცა სხდომა სრულიად სხვა სცენარით წარიმართა. სინოდის სხდომა დასრულებამდე დატოვა ჭყონდიდელმა მიტროპოლიტმა პეტრემ, რომელმაც განაცხადა, რომ პატრიარქმა იგი მღვდელმთავრობიდან გადააყენა. მან გადაწყვეტილებას უსამართლო უწოდა და მიზეზად მის მიერ ეკლესიაში „მამათმავლობის მხილება“ დაასახელა.

რა მოცემულობის წინაშე დგას ეკლესია? მიზანმიმართულად ხდება თუ არა საპატრიარქოს ინსტიტუტის ჩამონგრევა და რა არის ამ ვითარებაში გამოსავალი?
აღნიშნულ თემებთან დაკავშირებით „ქრონიკა+“ ექსპერტ გია ხუხაშვილს ესაუბრა:

_ ბატონო გია, რა დასკვნების გაკეთება შეგვიძლია სინოდის სკანდალური სხდომის შემდეგ?
_ ძალიან მძიმე თემებია და მე ჩემს თავს ვერ მივცემ უფლებას, ამ თემებზე კომპეტენტურად ვისაუბრო.
ქვეყანაში ინსტიტუციური ნგრევა, ანუ სერიოზული ინსტიტუციური კრიზისი გვაქვს, პრაქტიკულად, ყველა მიმართულებით. ერთადერთი ინსტიტუტი, რომელიც, შეიძლება ითქვას, რომ ამ საზოგადოების მაკონსოლიდირებელი ელემენტია და მისი სტაბილურობის ერთ-ერთი გარანტი, იქაც საკმაოდ მწვავედ და დრამატულად ვითარდება მოვლენები. ეს ძალიან სამწუხაროა. მე კონკრეტული შეფასებებისგან თავს შევიკავებ, თუმცა გამომდინარე იქიდან, რომ ეკლესიის სიმბოლო არის კათოლიკოს-პატრიარქი ილია მეორე, მაინც მიმაჩნია, რომ ვინც რას არ უნდა ფიქრობდეს, ეს სიმბოლო უნდა შენარჩუნდეს. გარკვეულწილად, ის მაინც ხელშეუხებელია. არ გამოვრიცხავ, რომ საპატრიარქოში პრობლემები არსებობს, მაგრამ ეს პრობლემები საპატრიარქოს შიგნით უნდა რჩებოდეს. არ უნდა ხდებოდეს საჯარო განხილვის საგანი, უპირველეს ყოვლისა, პოლიტიკოსების მხრიდან. რასაც ვაკვირდები, პოლიტიკოსები თავისი პოლიტიკური ინტერესიდან გამომდინარე იქცევიან, ზოგი ცეცხლზე ნავთს ასხამს, ზოგი თავგამოდებული მართლმადიდებელი ხდება. ამ შემთხვევააში ერთიცა და მეორეც ფარისევლობაა. პოლიტიკისა და რწმენის ერთმანეთში არევა ყველაზე დიდი ხიფათია, რაც შეიძლება ემუქრებოდეს ქართულ სახელმწიფოს. ამაში, პირველ რიგში, პოლიტიკური ელიტაა დამნაშავე, რადგან ჯერ პოლიტიკა შევიდა ეკლესიაში, რის შემდეგაც ყველაფერი აირია. საბოლოო ჯამში, მივიღეთ ვითარება, როდესაც უკვე საკმაოდ რთული გასარკვევია, სად არის ეკლესია და სად _ პოლიტიკა. მათი ინსტიტუციური გამიჯვნა ამ შემთხვევაში აუცილებელია და ზუსტად ამ წითელი ხაზების გადაკვეთის გამო ხდება ის, რაც ხდება დღეს.
_ თქვენ აღნიშნეთ, რომ პოლიტიკა არ უნდა შევიდეს ეკლესიაში, თუმცა ჩვენ გვაქვს მოცემულობა, სადაც თავად სასულიერო პირები გახდნენ პოლიტიკოსები. ამასთან დაკავშირებით რას გვეტყვით?
_ ისინი პოლიტიკოსები გახდნენ მას შემდეგ, რაც პოლიტიკა მივიდა ეკლესიაში. ჩვენ არაერთხელ გვინახავს წინა და დღევანდელი ხელისუფლების პირობებში, როდესაც პოლიტიკოსები ცდილობენ, ეკლესიის მეშვეობით, წინასაარჩევნოდ შეინარჩუნონ ან მოიპოვონ ძალაუფლება. მსგავსი, რამ ვნახეთ ბოლო საპრეზიდენტო არჩევნებზეც. როდესაც პოლიტიკა მიდის ეკლესიაში და საეკლესიო ელიტას სთხოვს ხმების მოპოვებას მრევლის სახით (რაც, რბილად რომ ვთქვათ, არაკეთილსინდისიერი ქმედებებია), ამის შემდეგ ეკლესიაში ვიღაცას უჩნდება განცდა, რომ პოლიტიკოსებს მათთან აქვთ ვალდებულებები და ცალკეული ადამიანები ამ ყველაფრით სარგებლობენ. ისინი ფიქრობენ, რომ მათ უზრუნველყვეს ხელისუფლებაში ვიღაცის მოსვლა და მათაც უჩნდებათ რაღაც ინტერესები, რომ ხელისუფლება რაღაცაში გამოიყენონ. დასაწყისში გითხარით, რომ ხაზების აღრევა მოხდა და ზუსტად ეს მქონდა მხედველობაში, ეს არის ორმხრივი თამაში. პირველ რიგში, პოლიტიკოსები არიან დამნაშავეები. პოლიტიკას საზღვრების გადაკვეთის უფლება რომ არ მიეცა საკუთარი თავისთვის, მაშინ ეკლესიასაც ვერ ექნებოდა იმის პრეტენზია, რომ პოლიტიკით ესარგებლა. საბოლოო ჯამში, მთელი ეს დრამატიზმი, რაც ბოლო კვირების განმავლობაში ვნახეთ, არ ეხებოდა მხოლოდ იმ საკითხებს, რითაც თითქოს სხვა პრობლემები გადაიფარა, მაგრამ შუბი ხალთაში არ იმალება. ერთია პეტრე ცაავას თემა, მაგრამ ჩვენ სხვა თემებიც ვნახეთ, რაზედაც პროკურატურამ მორიგი გაუგებარი განცხადებები გააკეთა, რომ თურმე რეალურად არაფერი ხდება და მეუფე იაკობმა საკუთარი ნათქვამი უარყო. მეუფე იაკობმა უარყო თუ არა, ეს არ არის მნიშვნელოვანი, მან სიტყვა უკვე გაისროლა და საზოგადოებას კითხვები უჩნდება. ამის წაყრუებით პრობლემა არ იხურება. შეიძლება, ეს პრობლემა, გარკვეული პერიოდი, კონსერვაციის რეჟიმში გადაიყვანო, მაგრამ, ადრე თუ გვიან, შეიძლება, ამ პრობლემამ უფრო დიდი მასშტაბით წამოყოს თავი. ჩემთვის განსაკუთრებით შემაშფოთებელია პოლიტიკოსების ფარისევლობა. ყველაზე ვერ ვიტყვი, მაგრამ პოლიტიკოსების დიდი ნაწილი, რომლებიც ზუსტად ვიცი, რომ მებრძოლი ათეისტები არიან, ახლა გამოდიან, ეკლესიურობაზე თავს დებენ დ პატრიარქს მხარდაჭერას უცხადებენ. ეს უკვე წმინდა პოლიტიკაა, რასაც რეალურ პრობლემატიკასთან არანარი კავშირი არ აქვს. ყველა ეძებს თავის სარგებელს და ხმალამოღებული იბრძვის იმისთვის, რისიც თვითონაც არ სჯერა, _ აი, ეს არის ძალიან მძიმე საყურებელი.
_ თქვენ მეუფე იაკობი ახსენეთ, რომლის განცხადებების გამოც დაინიშნა სინოდის სხდომა. ის მოქმედ და ყოფილ მაღალჩინოსნებს ადანაშაულებდა პატრიარქის გადაყენების მცდელობის დაგეგმვაში. ის, რომ მეუფე იაკობი კვლავ რჩება სინოდის წევრად, მეტყველებს თუ არა იმაზე, რომ მისი ნათქვამი რეალობას ასახავდა?
_ ყველას უნდა ესმოდეს, რომ ეს განცხადებები უკვე გაკეთებულია. სხვათა შორის, მეუფე იაკობს არ უარუყვია თავისი განცხადებები. ერთია, მისი მოსაზრებები ციანიდის სკანდალთან და სხვა თემებთან დაკავშირებით, შეიძლება, ამ შემთხვევაში, სერიოზული მსჯელობის საფუძველი არ გვქონდეს, მაგრამ მეორეა ის, რომ მან ისაუბრა ფაქტზე, გარკვეულ შეხვედრაზე, რომლის მონაწილეც თავად იყო და რამაც ძალიან მძიმე შთაბეჭდილება დატოვა. რამდენადაც მესმის, მას ამ შეხვედრის ფქტი არ უარუყვია. ამ თემის განხილვა, გამომდინარე იქიდან, რომ სხვა დრამა ვითარდება და იმ დრამის ჩაცხრობაა საჭირო, შეიძლება ახლა არ მოხდეს, მაგრამ რაღაც პერიოდის შემდეგ, ვფიქრობ, ეს საკითხი მაინც უნდა გაირკვეს, რაზე საუბრობდა მეუფე იაკობი. რაც მთავარია, ჩემი აზრით, ეს უნდა გაირკვეს საპარლამენტო კომისიის დონეზე, რადგან ქართული სამართალდამცველი სისტემა ამ საკითხთან დაკავშირებით, გარკვეულწილად, ინტერესთა კონფლიქტშია. იქიდან გამომდინარე, რომ როგორც მეუფე იაკობმა თქვა, ამ შეხვედრას ესწრებოდა როგორც დღევანდელი პრემიერ-მინისტრი, ასევე შინაგან საქმეთა მინისტრი. არ ვამბობ, რომ გამოძიება უნდა ჩატარდეს. შეიძლება, აქ არანაირი სისხლის სამართლის დანაშაული არ გვქონდეს, მაგრამ პოლიტიკურად ძალიან სენსიტიურ თემაზე შეიძლება ვსაუბრობდეთ. აქედან გამომდინარე, მეტი ნდობისთვის აჯობებდა, ამ თემის მოკვლევა საპარლამენტო კომისიის ფორმატში მომხდარიყო და შესაბამისი განმარტებები მიეღო საზოგადოებას. რაღაც პერიოდით შეიძლება თემა გადაფარონ, მაგრამ კითხვა არსად გაქრება, ეს კითხვა დაეკიდება ჰაერში და ერთი პრობლემით მეტი ექნება როგორც ეკლესიას, ასევე _ ხელისუფლებას. ხელისუფლება უნდა იყოს დაინტერესებული, რომ განმარტებები გაკეთდეს. სხვათა შორის, არ გამოვრიცხავ, რომ ამ შეხვედრის შინაარსი ინტერპრეტაციების საგანი იყოს. გამიჭირდება იმის დაჯერება, რომ პატრიარქის გადადგომაზე პირდაპირი საუბარი ყოფილიყო. შეიძლება, საუბარი იყო სამომავლოდ მოვლენების განვითარებაზე. ჩვენ უნდა ვიცოდეთ, რა ხდება რეალურად. სამოქალაქო და საეკლესიო ხელისუფლება, რა თქმა უნდა, ბევრ რამეში ერთმანეთთან იკვეთება, მაგრამ არის აუცილებელი ტაბუ, რომ ისინი ერთმანეთის შიდა საქმეებში არ ერევიან. ამ მხრივ ძალიან საინტერესო და მისასალმებელი იყო პრემიერ-მინისტრის განცხადება იმასთან დაკავშირებით, რომ მეწაღემ წაღები უნდა შეკეროს და ყველამ თავის საქმე უნდა აკეთოს. ერთია რიტორიკა, მეორეა საქმე. საქმით ასე არ ჩანს, რადგან 2018 წლის საპრეზიდენტო არჩევნები რომ გავიხსენოთ, ვხედავდით, როგორ ექსპლუატირებდა რელიგიური თემებით ხელისუფლება. ვფიქრობ, ხელისუფლება დღესაც ცდილობს ის პრობლემები, რაც ეკლესიაშია, პოლიტიკაზე ჩამოწეროს, ანუ ვექტორი ისევ „ნაციონალურ მოძრაობაზე“ გადაიყვანოს, თითქოს რეალური პრობლემა არ არსებობს და მაინცდამაინც „ნაციონალური მოძრაობის“ მზაკვრულ გეგმასთან გვაქვს საქმე, რაც, ჩემი აზრით, სრული აბსურდია. როდესაც ხელისუფლების წარმომადგენლები ამაზე ხმამაღლა იწყებენ ყვირილს, შეიძლება, ისინი ამით თავიანთ პრობლემას წყვეტენ, მაგრამ ეკლესიას კიდევ უფრო დიდ ზიანს აყენებენ. თვითონ ადასტურებენ, რომ ეკლესიის უმაღლესი იერარქები პოლიტიკური მოთამაშეები არიან. მათი ინტერესი ჩანს იქ, რომ ეკლესიაში მიმდინარე პროცესები პოლიტიკური პროცესის ნაწილი გახადონ, რაც ძალიან მძიმე საყურებელია. აღარ დარჩა ამ ქვეყანაში არც ერთი ინსტიტუტი, რომელიც შეიძლება სამომავლოდ ქვეყნის განვითარების გზაზე დაბრუნების საყრდენი გახდეს. ერთადერთი ასეთი ინსტიტუტი ეკლესია იყო, რომელიც სანთელივით იწვოდა და იქაც დიდი პრობლემები დაიწყო. ფაქტობრივად, ქვეყანაში ავტორიტეტი აღარ დარჩა, რაც ძალიან სავალალოა და რაც მთავარია, ძალიან სახიფათოა.
_ პოლიტიკის ჩარევა ეკლესიაში არახალია, ეს ხდებოდა წინა ხელისუფლებების დროსაც, თუმცა ზედაპირზე ამოტივტივდა „ქართული ოცნების“ მმართველობისას. რამ განაპირობა ეს?
_ როგორც წინა ხელისუფლებები ცდილობდნენ გამოეყენებინათ ეკლესია თავისი პოლიტიკური მიზნებისთვის, ასევე ცდილობს ეს ხელისუფლებაც, მაგრამ უხარისხოდ მუშაობს, ნაკლებად კომპეტენტურია და თეთრი ძაფით კერავს, შესაბამისად, ეს ყველაფერი ზედაპირზე ამოდის. საბოლოო ჯამში, კონტროლი იკარგება. წინა ხელისუფლებები ამ ურთიერთობებს აკონტროლებდნენ და რაღაცნაირად ახერხებდნენ, რომ ეს თემები კულისებში დაეტოვებინათ.
_ ინსტიტუტებს შორის ყველაზე მაღალი ლეგიტიმაციით სწორედ საპატრიარქო სარგებლობს. მიზანმიმართულად ხომ არ ხდება ამ ინსტიტუტის ჩამონგრევა?
_ ერთი მხრივ, შეთქმულების თეორია შეიძლება განვიხილოთ, მაგრამ, მეორე მხრივ, შესაძლოა, ავტორიტეტებში ხედავდეს ხიფათს და ვერ იტანდეს, მათი კომპრომეტირების შემდეგ უკეთესად გრძნობდეს თავს. თუმცა ძალიან ღრმად ამ კუთხით არ წავიდოდი, რადგან ფსიქოანალიზში მომიწევდა გადასვლა, _ აქ მე ვერ ვხედავ პოლიტიკურ პრაგმატიზმს, აქ უფრო ვხედავ ფსიქოლოგიურ პრობლემებს. როდესაც სხვაზე უკეთესი ვერ ხარ, იმის მცდელობას იწყებ, რომ სხვა გახადო შენზე უარესი. დაახლოებით, ამასთან გვაქვს საქმე.
_ კონკრეტულად რომ ვთქვათ, ეს შეიძლება იყოს ივანიშვილის ინტერესში?
_ ასე ვთქვათ, _ ხელისუფლის. ხელისუფლება ასეთია; არ ვფიქრობ, რომ პრაგმატული ინტერესი ასეთი შეიძლება იყოს, თუმცა ხელისუფლების ბუნებაა ასეთი _ მას თავისუფალი, წესიერი, კომპეტენტური დისკომფორტს უქმნის, ამიტომ სჭირდება ერთგული, არაკომპეტენტური. ამ ქვეყანაში წესიერება საერთოდ არ არის პარამეტრი. სასამართლო სისტემაში რეპუტაცია, როგორც ასეთი, საერთოდ არ განიხილება კრიტერიუმად და აბსოლუტურად კომპრომეტირებული ადამიანები დგანან, რადგან ასეთი ადამიანების მართვა ადვილია. კომპრომეტირებული ადამიანები მზად არიან, ნებისმიერ რაღაცაზე ხელი მოაწერონ. ხელისუფალს, ეტყობა, ასეთ ადამიანებთან ურჩევნია ურთიერთობა. წესიერს და კომპეტენტურს თავის გვერდით ვერ იტანს, რადგან მასში პოტენციურ საფრთხეს ხედავს.
_ ჩვენი ქვეყნის არაფორმალურმა მმართველმა 2014 წელს განაცხადა, რომ „ყველას შეიძლება შეეშალოს, მათ შორის, პატრიარქსაც და ეკლესია არ უნდა იყოს ტაბუდადებული თემა, რომ თითქოს მისი კრიტიკა არ შეიძლება. რამდენად იზიარებთ ივანიშვილის ამ განცხადებას და თქვენი აზრით, კრიტიკას უნდა ჰქონდეს თუ არა ზღვარი?
_ კრიტიკა შეიძლება, მაგრამ არის რაღაც საზღვრები. ვერ ვიტყვი, რომ სამოქალაქო საზოგადოება ძალიან ღრმად უნდა მიდიოდეს საეკლესიო პრობლემატიკაში. კრიტიკა, რა თქმა უნდა, შესაძლებელია, მაგრამ, როგორც ზემოთ ვთქვი, არის წითელი ხაზები, რომლის გადაკვეთასაც არ ვისურვებდი, რადგან არსებობს უფრო დიდი ინტერესი და ჩვენ თუ რამე გვაქვს ეკლესიისთვის სათქმელი და რაღაც არ მოგვწონს, სჯობს, ეს არა საჯარო განხილვის საგნად ვაქციოთ, არამედ ეკლესიასთან მივიდეთ და ვეცადოთ, თუ რამე ხინჯს ვხედავთ, შიგნით განვიხილოთ მათთან ერთად, თუმცა არა ყველაფერი. იგივე ეკონომიკურ თემებთან დაკავშირებით, ვფიქრობ, შესაძლებელია კრიტიკა, რადგან ეკონომიკურ საქმიანობას ეკლესიის მესვეური აწარმოებს, ის ისეთივე მოქალაქეა ამ ქვეყნის, როგორც ნებისმიერი სხვა ადამიანი. შესაბამისად, თუ იქ რაღაც რიგზე არ არის, საზოგადოებას სრული უფლება აქვს, ამაზე აქცენტები გააკეთოს.
_ ამ მწვავე ვითარებაში რა შეიძლება იყოს ადეკვატური ნაბიჯი ხელისუფლების მხრიდან?
_ ხელისუფლება არ უნდა ჩაერიოს, ამ პროცესს უნდა გაემიჯნოს. ეკლესიის პრობლემები პოლიტიკოსების საჯიჯგნი თემა არ უნდა გახდეს. დღესაც, რასაც ვუყურებთ, პოლიტიკოსები იმ რეჟიმში არიან, როდესაც ამტკიცებენ, რომ ისინი არიან „რომის პაპზე უფრო დიდი კათოლიკეები“ (ამ შემთხვევაში, რა თქმა უნდა, მართლმადიდებლები). როგორც კი პოლიტიკური ინტერესი იწყებს საეკლესიო პრობლემატიკაში შესვლას, ეს პრობლემას არათუ წყვეტს, კიდევ უფრო აღრმავებს და უფრო დრამატულს ხდის პროცესს.
_ ამ ხელისუფლების პირობებში რამდენად რეალურია, რომ ხელისუფლება გაემიჯნოს პროცესებს და არ ჩაერიოს ეკლესიის პრობლემებში?
_ ეს ნაკლებად სავარაუდოდ მიმაჩნია იმიტომ, რომ ხელისუფლების ერთადერთი ამოცანა დღესაც ძალაუფლების შენარჩუნებაა. ამ დღეებში განვითარებულ მოვლენებზე რა გზითაც ისინი მიდიან და რა გზავნილებსაც უშვებენ, მე ვფიქრობ, რომ ისინი პირიქით აპირებენ, რომ მაქსიმალურად გამოიყენონ ეკლესია პოლიტიკურ ბრძოლაში. საბოლოო ჯამში, ამან, რომ შეიძლება, ძალიან სერიოზული ზიანი მოუტანოს ეკლესიასაც და სახელმწიფოს, ამაზე არავინ ფიქრობს. შესაბამისად, სკეპტიკურად ვუყურებ იმას, რომ ეს ხელისუფლება რეალურად დაიცავს იმ თამაშის წესებს, რაც ნორმალურ სახელმწიფოში უნდა არსებობდეს.
_ იმ შემთხვევაში, თუ ხელისუფლება კვლავ გააგრძელებს საეკლესიო თემებში ჩარევას, ეს გახდება თუ არა გადამწყვეტი საფრთხე ხელისუფლების ძალაუფლების დასაკარგად?
_ როგორც ჩანს, ერთ-ერთი პრობლემა სწორედ ეს იქნება. გადამწყვეტი რა გახდება, ძნელი სათქმელია, რადგან, ფაქტობრივად, მმართველობით სისტემაში ცოცხალი ადგილი აღარ გვაქვს. ყველა მიმართულებით პრობლემებია. რა პრობლემა ითამაშებს გადამწყვეტ როლს და რა გახდება დომინანტური, ამის თქმა მე გამიჭირდება, იმიტომ, რომ დღეს ხელისუფლება ზის ნავში, რომელსაც ძალიან ბევრი დაზიანება აქვს მიღებული და ხელისუფლება ცდილობს, თითებით დაფაროს დაზიანებები. ეს არის ფიალა, რომელიც ივსება და ბოლო წვეთის როლს რა ითამაშებს, ამის პროგნოზირებისგან თავს შევიკავებ.
_ სკანდალური სინოდის სხდომა და განცხადებები, რომელიც მეუფე პეტრემ გააკეთა პატრიარქთან მიმართებით, საზოგადოების თვალში დაუკარგავს თუ არა ნდობას პატრიარქს და საპატრიარქოს, როგორც ინსტიტუტს?
_ პასუხგაუცემელი კითხვები არსებობს. შეიძლება, ასე დავტოვოთ ყველაფერი, როგორც არის, ესეც არჩევანია. რა თქმა უნდა, ამ შემთხვევაში საზოგადოება ზიანდება, რადგან ადამიანებმა შეიძლება, ამაზე ხმამაღლა არ ისაუბრონ, მაგრამ კითხვები ჰაერში გამოეკიდება. ეკლესია არათუ მიიღებს ზიანს, არამედ უკვე მიიღო ეს ზიანი. ცხადია, რომ ამ ზიანის რეაბილიტაცია სიჩუმით და წაყრუებით ვერ მოხდება. აქ საკმარისი განმარტებებია გასაკეთებელი. მით უმეტეს, რომ ჩემი ღრმა რწმენით, ამ პროცესში მონაწილეობდნენ არა მხოლოდ ის მოთამაშეები, ვისზეც ჩვენ ეჭვი გვაქვს და ვვარაუდობთ, არამედ არ გამოვრიცხავ გარე ძალების ჩარევასაც, რომ ეს ყველაფერი მათი პროვოცირებულია და მათი მონაწილეობით მიმდინარეობდა, რაც უკვე გადადის სახელმწიფო უსაფრთხოების ჯგუფში. ასე რომ, რადგან ეს ყუთი გაიხსნა და გასაჯაროვდა, ამ თემებზე მსჯელობა აუცილებლად უნდა დაიწყოს. რა თქმა უნდა, გარკვეულ ფარგლებში და გარკვეული საზღვრების დაცვით, მაგრამ ამაზე მსჯელობას ჩვენ ვერ ავცდებით. კარგი იქნებოდა, რომ ეს არ ყოფილიყო, მაგრამ რადგან მოხდა, რაღაც ტიპის დისკუსია საჭიროა, დისკუსია სხვა რეგისტრში, არა პოლიტიკური განცხადებების დონეზე, არამედ ანალიზის დონეზე და სამომავლოდ ამ ტიპის პრობლემების პრევენციის დონეზე.
_ თქვენ აღნიშნეთ, სკეპტიკურად უყურებთ იმ საკითხს, რომ ხელისუფლება ამ პროცესებში ადეკვატურობას გამოავლენს და გაემიჯნება ეკლესიას, მაგრამ თავად საპატრიარქო რამდენად გამოავლენს ადეკვატურობას?
_ ვფიქრობ, რომ საპატრიარქო ამ მიმართულებით არ არის ერთგვაროვანი. ჩემი აზრით, დღეის მდგომარეობით ხელისუფლებას ბერკეტები აქვს იმისა, რომ საპატრიარქოს გარკვეული ნაწილი საარჩევნო მიზნებით გამოიყენოს. ყველა ხელისუფლება იყენებდა ამ ბერკეტს, მაგრამ ამასაც აქვს გარკვეული ზღვარი. ხომ ვხედავთ, სადამდე და რა ტიპის პრობლემებამდე მიგვიყვანა. ეკლესიამაც უნდა დაინახოს, რა ტიპის პრობლემები დაბადა ამ ტიპის თანამშრომლობამ სამოქალაქო და საეკლესიო ხელისუფლებებს შორის. ამიტომ თვითონ ეკლესია უნდა იყოს დაინტერესებული, რომ გაემიჯნოს პოლიტიკურ პროცესს, _ საბოლოო ჯამში, ხელისუფლებები იცვლებიან, პრობლემები კი რჩება. ეკლესიამ უნდა მოახდინოს თავისი ზეპოლიტიკურობის დემონსტრირება იმით, რომ არანაირი ფორმით არ ჩაერიოს ამ პროცესში. თუ ეკლესიამ ეს მოახერხა, ყველაზე დიდი საქმე იქნება როგორც ეკლესიისთვის, ასევე ქართული სახელმწიფოსთვის. ხელისუფლება რომ ამას გააკეთებს, მე ამის არ მჯერა. ეკლესიას შეუძლია, ეს გააკეთოს, რომ დემონსტრაციულად გაემიჯნოს პოლიტიკურ პროცესს. ეს მისასალმებელი იქნება. უფრო მეტი რესურსი ამ მოცემულობაში საპატრიარქოს აქვს, რადგან საპატრიარქოს, როგორც ასეთი, პოლიტიკური ინტერესი არ გააჩნია. ჩვენმა პატრიარქმა რამდენი ხელისუფლება გამოიცვალა. მიუხედავად იმისა, რომ ამ ტიპის რისკები სულ იყო, ყოველთვის ინარჩუნებდა საეკლესიო სტაბილურობას. ჩემი აზრით, ძლიერი ეკლესიის შესანარჩუნებლად საპატრიარქომ ეს ნაბიჯი უნდა გადადგას და არა მხოლოდ, დეკლარირებულად, არამედ რეალურად, დემონსტრაციულად უნდა გაემიჯნოს პოლიტიკურ პროცესს. არ უნდა დავუშვათ, რომ სხვადასხვა დონეზე ამ ტიპის პოლიტიკური თანამშრომლობა შედგეს ეკლესიის ცალკეულ მესვეურებსა და პოლიტიკოსებს შორის. პოლიტიკასა და ეკლესიას შორის უნდა მოხდეს მკვეთრი გამიჯვნა და ამის ინიციატორი უნდა იყოს ეკლესია, რადგან დარწმუნებული ვარ, ამას პოლიტიკოსები არ გააკეთებენ, ისინი პირიქით, ცდილობენ, ეკლესია გამოიყენონ ყველაფერში.

ნენე ინჯგია