2019 წლის 26 სექტემბერს (2008 წლის აგვისტოს ომის შემდეგ პირველად) საქართველოსა და რუსეთის საგარეო საქმეთა მინისტრების შეხვედრა ნიუ-იორკში გაიმართა, სადაც გაეროს გენერალური ასამბლეის 74-ე სესია მიმდინარეობს. როგორც შვეიცარიის საგარეო უწყებამაც დაადასტურა, ინიციატორი შვეიცარიის ფედერაცია იყო.
შეხვედრიდან რამდენიმე საათში საქართველოს საგარეო უწყებამ ზალკალიანის კომენტარი გაავრცელა, სადაც ის ამბობს, რომ ლავროვს „ყველაფერზე“ ელაპარაკა და მსჯელობის ძირითადი თემა „დეოკუპაცია და უკანონო ბორდერიზაცია“ იყო.
თუმცა რუსეთის საგარეო საქმეთა მინისტრი სერგეი ლავროვი აცხადებს, რომ დავით ზალკალიანთან შეხვედრაზე რუსეთთან ფრენების აღდგენაზე ისაუბრეს და ეს საკითხი შეხვედრაზე ქართულმა მხარემ დააყენა. ლავროვი ასევე ირწმუნება, რომ შეხვედრა თავად საქართველოს საგარეო საქმეთა მინისტრის ინიციატივით გაიმართა. რუსეთის საგარეო საქმეთა მინისტრი ირონიულად აღნიშნავს, რომ ზალკალიანის კომენტარები უფრო გრძელი იყო, ვიდრე შეხვედრის ხანგრძლივობა.

რატომ შეხვდნენ საქართველოსა და რუსეთის საგარეო საქმეთა მინისტრები 11 წლის შემდეგ, მაინცდამაინც, ახლა? რა წინაპირობა შეიძლება ჰქონდეს აღნიშნულ შეხვედრას? რას ცდილობს „ქართული ოცნება“ და რამდენად რეალურია რუსეთთან ურთიერთობის ნორმალიზაცია?
ამ და სხვა მნიშვნელოვან თემებზე „ქრონიკა+“ ექსპერტ თორნიკე შარაშენიძეს ესაუბრა:

_ 11 წელია, საქართველოსა და რუსეთის საგარეო საქმეთა მინისტრების დონეზე შეხვედრა არ გამართულა, როგორ ფიქრობთ, რატომ შეხვდნენ, მაინცდამაინც, ახლა?
_ კარგი შეკითხვაა. მგონი, ეს შეხვედრა რუსეთის თანხმობის გარეშე არ გაიმართებოდა, მათ რომ არ ნდომოდათ, ეს არ მოხდებოდა. ვისი ინიციატივა იყო, ეს ნამდვილად არ ვიცი, შეიძლება რუსებმა მოითხოვეს, რომ შეხვედრა ქართული მხარის ინიციატივა ყოფილიყო. თუ მართალია ის ვერსია, რომ ქართულმა მხარემ მოითხოვა შეხვედრა მხოლოდ იმიტომ, რომ შევედრებოდა რუსეთს ავიარეისების აღდგენას, მაშინ კატასტროფულ სიტუაციაში ვართ. არსებობს მეორე ვერსია, რომ რუსეთს თვითონ უნდა, ავიარეისები აღადგინოს და სურს დააბრუნოს ის სიტუაცია, რომელიც 20 ივნისამდე იყო. ამ შემთხვევაში პათოსი უკვე გასაგები ხდება. იმედი მქონდა, რომ ბორდერიზაციას მაინც შეეხებოდა საუბარი და ქართული მხარე ამ საკითხს მაინც დააყენებდა დღის წესრიგში. მალე გამოჩნდა, რა შედეგები მოიტანა ამ შეხვედრამ. ჯერჯერობით, არანაირი შედეგი არ მოუტანია, ლავროვის კომენტარიდან გამომდინარე ასე ჩანს. მგონი, ლავროვი გააბრაზა იმ ფაქტმა, რომ ზალკალიანმა დაიკვეხნა, დეოკუპაციაზე ვისაუბრეო. არა მგონია, ზალკალიანს საერთოდ სიტყვა დეოკუპაცია ეხსენებინოს ამ შეხვედრაზე. უბრალოდ, საქართველოს საგარეო საქმეთა მინისტრი, ჩვენთან, შიდა აუდიტორიასთან იმართლებდა თავს. ვფიქრობ, მომავალში ნელ-ნელა გაირკვევა, რა საუბარი შედგა რეალურად. „ქართულ ოცნებას“ მსგავსი შეხვედრები რაც უფრო მეტი ექნება, მით უარესია მისთვის. საარჩევნო წელი მოდის და წესით, თუ ჭკუა აქვთ, უნდა მოერიდონ ასეთ შეხვედრებს იმიტომ, რომ ძალიან ცუდი გამოხმაურება მოყვა უკვე, თუნდაც ლავროვის კომენტარებიდან გამომდინარე.
_ თქვენ აღნიშნეთ, რომ „ქართულ ოცნებას“ თუ ჭკუა აქვს, მსგავს შეხვედრებს უნდა მოერიდოსო. როგორ ფიქრობთ, რა გათვლა აქვს მმართველ გუნდს, ისინი ცდილობენ მოსახლეობას დაანახონ, რომ რუსეთთან ურთიერთობის დათბობის მცდელობა აქვთ?
_ „ქართული ოცნების“ ერთ-ერთი მთავარი პრიორიტეტი თავიდანვე იყო რუსეთთან ურთიერთობის ნორმალიზაცია და სწორედ ამას ემსახურება ლავროვისა და ზალკალიანის შეხვედრა. 20 ივნისის შემდეგ „ქართულ ოცნებას“ ნორმალიზაციის პროცესი ჩაუვარდა, ახლა ცდილობს დააბრუნოს და იმ სტატუს-კვოში გადავიდეს, რომელიც 20 ივნისამდე იყო. ვფიქრობ, იგივეს ცდილობს რუსეთიც, რომ 20 ივნისამდე რა სიტუაციაც იყო, იმას დაუბრუნდეს. შეგვიძლია ვთქვათ, რომ 20 ივნისამდე არსებულ სტატუს-კვოში დაბრუნება ორივე მხარეს აწყობს.
_ შეხვედრის შემდეგ გაკეთებულ კომენტარში ლავროვმა განაცხადა, რომ შესაძლოა, ფრენების ემბარგო მოიხსნასო. თუ რეალურად საუბრის თემა ავიარეისებზე ემბარგოს მოხსნა იყო, მაშინ ლოგიკურად ეს იქნებოდა სავაჭრო თემა, სანაცვლოდ, ქართულ მხარესაც მოუწევს რამის დათმობა. როგორ ფიქრობთ, რამდენად გამართლებული იქნება ავიარეისებზე ემბარგოს მოხსნის სანაცვლოდ რამის დათმობა?
_ სიმართლე გითხრათ, თუ ავიარეისებზე ემბარგოს მოხსნის სანაცვლოდ ქართული მხარე რამის დათმობას აპირებს, ეს სრული კატასტროფაა და, რა თქმა უნდა, მიუღებელია. ვფიქრობ, თუ ეს ასეა, მაშინ ამაზე ყველამ ხმა უნდა ამოვიღოთ. რას ნიშნავს, ფრენების აღდგენის სანაცვლოდ რამე დავუთმოთ?! რეალურად, რას ვიგებთ ჩვენ ფრენების აღდგენით? როგორც აღმოჩნდა, რუსი ტურისტები მაინც ჩამოდიან საქართველოში. პირიქით, მე, რომ მკითხოთ, რუსეთის ინტერესებში უფრო არის საქართველოსთან ფრენების აღდგენა.
_ რუსეთის სტილია, რომ თავად დაუთმონ და სანაცვლოდ არაფერი მიიღონ?
_ ბუნებრივია, ისინი შეეცდებიან, რაღაც გამოივაჭრონ, მაგრამ იმედი მაქვს, საქართველოში, მთავრობასა და საგარეო საქმეთა სამინისტროში, იმდენს მიხვდებიან, რომ მხოლოდ ჩვენს ინტერესებში არ არის ავირეისებზე ემბარგოს მოხსნა. ასე რომ, იმედია, თავზე ნაცარს არ დაიყრიან, მიუხედავად იმისა, რომ ლავროვი სულ სხვა დონის დიპლომატია, ზალკალიანი კი _ სხვა. საქართველოში ზალკალიანზე მაღალი დონის დიპლომატები გვყავს. სამწუხაროდ, ისინი, ძირითადად, ჩამოშორებულები არიან ნამდვილ დიპლომატიას.
_ ოპოზიციური პარტიები აქტიურად საუბრობდნენ იმაზე, რომ შეხვედრაზე საკითხი არათუ ავიარეისებზე ემბარგოს მოხსნას ეხებოდა, არამედ _ 2020 წლის საპარლამენტო არჩევნებს. რამდენად რეალური გგონიათ ეს ვერსია? როგორ შეიძლება გაგრძელდეს სამომავლო პერსპექტივაში აღნიშნული შეხვედრა?
_ ზალკალიანი-ლავროვის შეხვედრაზე რა კონტექსტში უნდა ყოფილიყო 2020 წლის საპარლამენტო არჩევნებზე საუბარი, სიმართლე გითხრათ, არ ვიცი, ვერ წარმომიდგენია. რაც შეეხება, როგორ შეიძლება გაგრძელდეს ეს შეხვედრა სამომავლო პერსპექტივაში, თუ ამ შეხვედრაზე საუბრისას, ლავროვის მხრიდან იყო დამაიმედებელი მესიჯები, პრინციპში, მაშინ შეიძლება კიდევ შედგეს შეხვედრა; მაგრამ თუ ლავროვმა შეხვედრისას ის ილაპარაკა, რაც გარეთ, მაშინ ამ შეხვედრის გაგრძელების აზრს ვერ ვხედავ. ლავროვმა შეხვედრის შემდეგ განაცხადა, რომ ზალკალიანის კომენტარები უფრო გრძელი იყო, ვიდრე შეხვედრის ხანგრძლივობა, ეს იმას ნიშნავს, რომ მას ზალკალიანის კომენტარები არ მოეწონა. ზალკალიანმა თავი მოიწონა, რომ ლავროვს დეოკუპაციაზე ველაპარაკეო, დარწმუნებული ვარ, სიტყვა დეოკუპაცია არ უხსენებია და ლავროვი, ალბათ, ზალკალიანის ამ კომენტარმა გააბრაზა და სწორედ ამით აიხსნება ლავროვის აგდებული კომენტარები. ლავროვის ეს აგდებული კომენტარები არა მხოლოდ ზალკალიანზე, არამედ ქვეყნის იმიჯზეც მოქმედებს უარყოფითად, რადგან, სამწუხაროდ, ქვეყნის იმიჯი ყოველთვის მთავრობის იმიჯზეა მიბმული და ჩვენი ქვეყანა, წესით, ამაზე უკეთეს მთავრობას იმსახურებს.
_ ზალკალიანი-ლავროვის შეხვედრის შემდეგ საქართველოს მესამე პრეზიდენტმა, მიხეილ სააკაშვილმა, ხმაურიანი განცხადება გააკეთა და თქვა, რომ პუტინი საბჭოთა კავშირის აღსადგენად ემზადება და უკვე 2024 წლისთვის გეგმავს. რამდენად სერიოზულად შეიძლება აღვიქვათ და როგორ ფიქრობთ, რას ემსახურება სააკაშვილის ეს განცხადება?
_ სააკაშვილმა ეს განცხადება უბრალოდ, ზალკალიანი-ლავროვის შეხვედრას დაამთხვია, ასეთ კონტექსტში თქვა, რომ მოღალატე „ქართული ოცნების“ მთავრობა ამაშია გარეული. პუტინს რომ საბჭოთა კავშირის აღდგენა უნდა, ეს უკვე დიდი ხანია, ვიცით. უბრალოდ, მიშამ თქვა, რომ იმიტომ შეხვდა მოღალატე ივანიშვილის მოღალატე მინისტრი ზალკალიანი ლავროვს, რომ ეს პუტინთან იყო შეთანხმებული. რაც შეეხება მიშას მიერ დასახელებულ თარიღს, 2024 წელს, თუ „ოცნებამ“ მოიგო, მესამე ვადა იქნება. მე მგონი, მიშა სწორედ ამაზე უმიზნებს და მგონი გულისხმობდა, რომ თუ „ოცნება“ დარჩება, საქართველო რუსეთს შეურთდება.
_ „ქართულ ოცნებას“ ხშირად პროდასავლური ოპოზიციური პარტიები იხსენიებენ, როგორც „რუსულ ოცნებას“, თქვენი გადმოსახედიდან ატარებს თუ არა მიზანმიმართულად „ქართული ოცნება“ პუტინის ინტერესებს?
_ მე უფრო მეტად „ქართულ ოცნებას“ ოროსნების პარტიად აღვიქვამ, რომელმაც ქვეყანა აქამდე მიიყვანა. დარწმუნებული ვარ, პარტიის შიგნით ვიღაცები პრორუსულები არიან, თუმცა ვიღაცები _ ნაკლებად. მთავარ პრობლემად მე იმას ვხედავ, რომ ივანიშვილს მორჩილი, არაკომპეტენტური შემსრულებლები ურჩევნია ნიჭიერ შემსრულებლებს. სწორედ ამიტომ მივიდა ქვეყანა ამ მდგომარეობამდე. მისთვის მთავარი არის საკუთარი თავი და ის, რომ ხელისუფლებაში დარჩეს. შესაბამისად, ყველანაირი საშუალებით ცდილობს.
_ ქვეყნის შიგნით მიმდინარე თემებსაც შევეხოთ: გახარია, რომელზეც ამბობდით, რომ „ოცნებაში“ ყველაზე ძლიერი მენეჯერია, პრემიერ-მინისტრი გახდა. როგორ ფიქრობთ, მისი მეთაურობით მთავრობა რადიკალურად შეცვლის თუ არა უკეთესობისკენ ქვეყნის მდგომარეობას?
_ არ მგონია, რომ განახლებულმა მთავრობამ ქვეყნის საკეთილდღეოდ შეცვალოს რამე. ყველაფერი ძალიან მარტივია, ადამიანი, რომელიც მართავს ქვეყანას და „ქართულ ოცნებას“, მის გარეშე არაფერი ხდება „ოცნებაში“, ამ ეტაპზე დაინტერესებულია არა იმდენად იმით, რომ ქვეყანა გაძლიერდეს, არამედ იმით, რომ მესამე ვადით დარჩეს ხელისუფლებაში. რაც შეეხება გახარიას, რამდენად შეძლებს ის მმართველი გუნდისთვის ძალაუფლების შენარჩუნებას, ეს მხოლოდ ერთ კაცზე არ არის დამოკიდებული, დაველოდოთ მოვლენების განვითარებას. უნდა აღვნიშნოთ ისიც, რომ ქვეყანა იმდენად მანკიერი სისტემით იმართება, არაფორმალური მმართველობის ფორმას ვგულისხმობ, სრულიად კანონზომიერად უშვებენ ხოლმე შეცდომებს. არ არის გამორიცხული, ისეთი შეცდომები დაუშვან, არათუ გახარიამ, მამაზეციერმაც კი ვერ უშველოს.
_ მამუკა ხაზარაძე უკვე გამოჩნდა პოლიტიკურ ასპარეზზე, მან თავისი მესიჯებიც გააჟღერა და გუნდი წარმოადგინა. ამ მოცემულობით რამდენად დიდი შანსები აქვს ხაზარაძის პოლიტიკურ მოძრაობას?
_ სიმართლე გითხრათ, ჯერჯერობით, განსაკუთრებულ პოტენციალს ხაზარაძესთან დაკავშირებით ვერ ვხედავ, გამომდინარე იქიდან, რომ მისი გუნდი, მათ შორის, უმრავლესობა, პოლიტიკურად აბსოლუტურად გამოუცდელია. თვითონაც, ხაზარაძემ, კარდიომესიჯები, ისეთი, რომელიც ხალხის გულს მოიგებს, ჯერჯერობით, ვერ ჩამოაყალიბა. ასე რომ, ამ ეტაპზე, მაინცდამაინც, ოპტიმისტურად განწყობილი არ ვარ. რაც შეეხება იმას, რომ ხაზარაძეს ფინანსური რესურსი აქვს, როდის დაუძახებენ მას პროკურატურაში და როდის მოუჭერენ ხელს, ეს ივანიშვილზეა დამოკიდებული. ასე რომ, შეიძლება ხაზარაძეს ეს ფული სულ სხვა რაღაცაში დაახარჯინონ. ამ ეტაპზე, როგორც ჩანს, ხაზარაძე ივანიშვილისთვის რეალურ საფრთხეს არ წარმოადგენს.
_ ოპოზიციურმა პარტიებმა აქტიურად დაიწყეს იმაზე საუბარი, რომ პროპორციული საარჩევნო სისტემის პირობებში „ქართული ოცნება“ სატელიტი პარტიებით ეცდება კოალიციური მთავრობის ჩამოყალიბებას. სატელიტ პარტიებში მოიხსენიებენ „პატრიოტთა ალიანსს“. როგორ ფიქრობთ, რამდენად მზად არიან პროდასავლური პარტიები იმისთვის, რომ „ოცნებას“ ამის საშუალება არ მისცენ?
_ პროდასავლურ პარტიებში ისეთი დაქსაქსულობა და დაპირისპირებაა, რომ კარგად ვერ გავიგე, რა მიზნები აქვთ მათ. ამ ეტაპზე, ჯერჯერობით, ვერ ვხედავ პოზიტიურ ძვრებს. რაც შეეხება მოსაზრებას, რომ „ქართულმა ოცნებამ“ შესაძლოა, სატელიტი პარტიები დაიხმაროს, სრულიად ლოგიკურია, რომ როგორიც არის ძიძიგურის „კონსერვატორთა პარტია“ და ა. შ., მათთან გააკეთოს კოალიცია და თქვას, რომ ევროპული დემოკრატიაა და კოალიციური მთავრობა გვაქვს. რაც შეეხება „პატრიოტთა ალიანსს“, მე იგი სატელიტად არ მიმაჩნია, უფრო გაზვიადებული მგონია ეს ამბავი. დღევანდელი გადმოსახედიდან კი, რომელიც, რა თქმა უნდა, შესაძლოა შეიცვალოს, სამწუხაროდ, იგივე რეალობის წინაშე ვდგავართ, რომ ადმინისტრაციული რესურსით ისევ იგებს „ოცნება“, კიდევ მესამე ვადით ირჩევა და იგივე გრძელდება.
_ ექსპერტთა ნაწილი ფიქრობს, რომ 2020 წელს პროპორციულ სისტემაზე გადასვლა შესაძლოა, ვერ მოხერხდეს, ხმის მიცემისას შეიძლება, უმრავლესობას არ დაუჭიროს მხარი და საბოლოოდ, ეს ივანიშვილის სატყუარა აღმოჩნდეს. რას ფიქრობთ ამასთან დაკავშირებით?
_ ისე გაიწელა ეს ყველაფერი, რომ გამორიცხული არაფერია.
_ პოლიტოლოგები მუდმივად საუბრობდნენ მესამე ძალის გამოჩენის აუცილებლობაზე. თუ მამუკა ხაზარაძის მოძრაობას მესამე ძალად არ განვიხილავთ, მაშინ არის თუ არა იმის შანსი, რომ რეალურად გამოჩნდეს მესამე ძალა, რომელიც „ქართული ოცნების“ ჩანაცვლებას და სადავეების ხელში აღებას მოახერხებს?
_ ვერ ვხედავ ასეთ ძალას, ძალიან ცოტა დროა 2020 წლის საპარლამენტო არჩევნებამდე დარჩენილი. სიმართლე გითხრათ, ვერ ვხედავ იმის შანსს, რომ მესამე ძალა გამოჩნდეს.

ნენე ინჯგია