მამუკა ჟღენტი: „ეს აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის „კურთხევის“ გარეშე არ ხდება“

ბოლო პერიოდში საქართველოს ხელისუფლების მისამართით საგარეო ფლანგზე გამოთქმული საკმაოდ მწვავე განცხადებების, არსებული პრობლემებისა და ამ მიმართულებით მოვლენების შესაძლო განვითარების შესახებ „ქრონიკა+“ საქართველოს ევროპულ ფასეულობათა ინსტიტუტის დამფუძნებელს, დიპლომატ მამუკა ჟღენტს ესაუბრა:

_ მოგესალმებით, ჩვენი საუბარი ზოგადი შეფასებებით დავიწყოთ. რას გეუბნებათ საერთაშორისო პრაქტიკა და გამოცდილება იმ პროცესებთან დაკავშირებით, რაც ამჟამად საქართველოშია, უფრო სწორად, საქართველოსთან მიმართებით ვითარდება საერთაშორისო არენაზე?
_ ერთ ღამეში რევოლუციებიც არ ხდება. ყველაფერს მომზადება სჭირდება და ყველაფერს თავისი დრო და ადგილი აქვს. ასეა, მათ შორის, საერთაშორისო ურთიერთობებშიც. ის, რაც დღეს ხდება, თითქმის ერთი ერთში წააგავს იმას, რასაც ვხედავდით რამდენიმე წლის წინ უკრაინაში, მას მერე კი უკვე მოლდოვაში. ეს ყველაფერი ახლა არ დაწყებულა, ისევე როგორც ის მიზეზები, რამაც ეს ყველაფერი გამოიწვია არახალია. თუმცა გავიმეორებ: ყველაფერს დრო სჭირდება და ყველას ეძლევა გარკვეული დრო „გამოსასწორებლად“. როგორც წესი, ეს ვადა საარჩევნო ციკლის ორი საპარლამენტო მანდატით არის განსაზღვრული. შედეგად, დღეს გვაქვს ის, რაც გვაქვს და ეს უკვე აღარ არის და ვეღარც იქნება ერთეული კრიტიკული შეძახილებით ლიმიტირებული. მექანიზმი ამოქმედებულია და ახლა უკვე ივანიშვილის გადასაწყვეტია, როგორ განვითარებას მიანიჭებს ის უპირატესობას.
_ კონგრესმენებისა და სენატორების პირველ წერილებს „ქართული ოცნების“ მხრიდან განცხადებები მოყვა, რომ ისინი პარტნიორებს რეალურ ვითარებას აუხსნიდნენ. ცხადია, რომ საგარეო საქმეთა მინისტრ ზალკალიანის ვიზიტმა ვაშინგტონში ამ მხრივ შედეგი ვერ გამოიღო. მეტიც, მისი ვიზიტის ფარგლებში იქვე გაკეთდა განცხადებები, რომ ზალკალიანი მათ დაჰპირდა მთელი რიგი საკითხების გათვალისწინებას. უფრო უარესად მეჩვენება ის ფაქტი, რომ პარლამენტის თავმჯდომარე თბილისში დაბრუნებული არ იყო, ისე წამოეწია კიდევ ერთი წერილი. ეს გარემოება ორ პრიზმაში განვიხილოთ: რამდენად იტანს დიპლომატია სტრატეგიულ პარტნიორებს შორის ამ ეპისტოლარულ ჟანრს და მეორე _ ადრესატმა ჯანსაღი რეაგირების ფარგლებში რა უნდა აკეთოს?
_ ვიზიტი ვიზიტისთვის ან ვიზიტი შიდა „ქოცურ“ მედიაში გაპიარებისთვის არაფერს იძლევა. საგარეო საქმეთა მინისტრის ვიზიტებს საკუთარი დატვირთვა და ამოცანები აქვს. ის ვიზიტი, რომელზედაც მეკითხებით, არანაირად არ ჯდება იმ ფორმატში, რაშიც უნდა საქმიანობდეს ქვეყნის დიპლომატიური სამსახურის ხელმძღვანელი. დავით ზალკალიანი უდავოდ გამოცდილი და ნიჭიერი დიპლომატია, მაგრამ ამ შემთხვევაში თუ შევადარებთ მას „ფეხბურთელთა მიერ“ სტრასბურგში ევროპარლამენტის დალაშქვრას, დიდ განსხვავებასაც ვერ ვიპოვით. ნევროლოგია ან კარდიოლოგია ექიმთა შორის დაფასებული და ურთულესი მიმართულებებია. მაგრამ უმაგრესი ნევროლოგი, მხოლოდ და მხოლოდ, იმიტომ რომ ექიმია, ვერ და არ უნდა ახერხებდეს აპენდიქსის ამოჭრას და/ან თუნდაც კბილზე ბჟენის დადებას. დიპლომატიაშიც დაახლოებით იგივე ვითარება გვაქვს. ვერ მოახერხებს იმას ზალკალიანი, რაც შეუსრულებადია. თუ მაინც მცდელობა სურდათ, ერთადერთი ადეკვატური ვიზიტი იქნებოდა პირადად ივანიშვილის მხრიდან. მაგრამ ამის აბსურდულობა და კომიკურობაც, მგონი, ეჭვს არ იწვევს.
_ ამ ფონზე მნიშვნელოვანი იქნება თქვენი შეფასება, როგორ ფიქრობთ, რატომ დუმს აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი?
_ ვერ ვიტყოდი, რომ სახელმწიფო დეპარტამენტი დუმს. სახელმწიფო მდივანმა შტატების გზავნილები პირადად და ღიად გადასცა ჩვენს აწ უკვე ყოფილ პრემიერს. საგარეო საქმეთა მინისტრი მუდმივად იღებდა შესაბამის რეკომენდაციებსა და რჩევებს. ქვეყნდება შტატების სახელმწიფო დეპარტამენტისა და სხვა სტრუქტურების შესაბამისი მოხსენებები კურუფციასა და სხვა მიმართულებებით მსოფლიოში არსებულ ვითარებებზე და ვერსად ჩვენზე გაკეთებული „შეფასებები“ კრიტიკას ვერ უძლებს ან, უკეთეს შემთხვევაში, სახეზე გვაქვს არა პროგრესი, არამედ უკიდურესი რეგრესი. ამერიკის საელჩომ უკვე ახალი ელჩის ადგილზე ყოფნის პირობებში გააკეთა განცხადება უგულავას დატუსაღებისა და მოლაპრაკებების ჩავარდნის მიუღებლობის თაობაზე. მერწმუნეთ, სახდეპის გარეშე, შეიძლება ერთმა, ვთქვათ, ორმა კონგრესმენმა ან სენატორმა გააკეთოს ხმამაღალი განცხადებები. მაგრამ, როდესაც სახეზე გვაქვს ე. წ. ბიპარტიზანული ანუ რესპუბლიკელებისა და დემოკრატების შეხმატკბილებული და უნისონში გაკეთებული დეკლარაციები, ეს სახელმწიფო დეპარტამენტის „კურთხევის“ გარეშე არ ხდება. ახლა, თუ ეს ნათელი არ არის, როგორც ირანელ ემისარს დააწიეს გზავნილი ერაყის დედაქალაქში, ეგეთი გზავნილებისგან დაგვიფაროს ტრამპმა.
მეტიც: ბოლო პერიოდში ჩემს ევროპელ კოლეგებთან საუბრებიდან ირკვევა, რომ დღევანდელ საქართველოზე ინიციატივა აღებული აქვს ამერიკის შეერთებულ შტატებს. თუ გადავავლებთ თვალს მიმდინარე პროცესების ქრონოლოგიას, ადვილად დავრწმუნდებით, რომ ეს სწორედ ასეა. როდის იღებდა აშშ ღიად წამყვან როლს ჩვენს რეგიონში და გზავნილებს ევროპელებზე ადრე გვაწვდიდა, ეს ახალგაზრდა ჟურნალისტებსა და ისტორიკოსებს შევთავაზოთ ჩასაანალიზებლად და მერწმუნეთ, საკმაოდ საინტერესო შედეგებს დაგვიდებენ სამსჯელოდ.
_ ჩვენს საექსპერტო წრეებს, სამწუხაროდ, მოკლე მეხსიერება აქვთ და ეჭვი მეპარება, ვინმემ რამე ობიექტურად ჩააანალიზოს. თუმცა ჩვენი საუბარი გავაგრძელოთ: ოპოზიციის წარმომადგენლები აცხადებენ, რომ საგარეო პროცესის ბოლო აქტი იქნება ბიძინა ივანიშვილისა და ცალკეული ჩინოვნიკებისთვის სანქციების დაწესება. რამდენად რელევანტურია ეს მოსაზრება და არსებობს თუ არა ამის რეალური მოცემულობა ან ელით თუ არა, რომ ეს მოხდება?
_ ჩვენთან ყველაფერს სანქციას ეძახიან. უდავოდ კარგად და საინტერესოდ ჟღერს. აი, პლახოტნიუკს დაადეს სანქციები და ა. შ. სანქციები უკვე ამოქმედებულია, მაგრამ ეს არ ნიშნავს იმას, რომ უახლოეს პერიოდში გაიყინება ივანიშვილის ანგარიშები ევროპასა და ამერიკაში და ის საერთაშორისო ძებნაში გამოცხადდება. აქაც ყველაფერს თავისი დრო და ადგილი აქვს.
ვინმეს ანგარიშების გაყინვა მაშინვე არ ხორციელდება. განცხადებები გაგრძელდება. გაიყინება დახმარებების პაკეტი ყველა მიმართულებით _ არა მარტო ბრიუსელი და ვაშინგტონი, არამედ მსოფლიო ბანკი, სავალუტო ფონდი და ა. შ. რუსეთს გაუხარდება „დახმარების“ გაწევა, მაგრამ ჯერ მათგან „დახმარება“ რა და როგორი „დახმარება“ იქნება, ერთი საკითხია და მეორე კიდევ ისაა, თუ როგორ ეხმარება, მაგალითად, ბელარუსს, ესეც გავითვალისწინოთ. ჩვენი ლიდერშიპი ვერსად წავა _ არც ახლა იკლავს თავს, მაგრამ მაინც, გარდა მრავალმხრივებისა: ნიუ-იორკი, სტრასბურგი და მეზობელი ქვეყნებისა, მაქსიმუმ. საგარეო საქმეთა მინისტრიც ოფიციალური ვიზიტებით მარტო მრავალმხრივი ღონისძიებების სოუსით ისარგებლებს და იქ მოახერხებს მხოლოდ კოლეგებთან შეხვედრას. ორმხრივი ვიზიტები ასევე შეიზღუდება დრამატულად. და აქ არაფერი ახალი არ მოგახსენეთ.
_ ჰო, ეს საკმაოდ აპრობირებული მეთოდია…
_ არ მეკუთვნის ამის განჭვრეტაში დისერტაციის დაცვა. ეს ყველაფერი კონკრეტული მაგალითებია არც ისე შორი უცხოეთიდან და არც ისე შორი წარსულიდან. შეგვიძლია ამ თემას სექტემბრის ბოლოსკენ დავუბრუნდეთ და გადავამოწმოთ, მოხდა თუ არა ეს ყველაფერი ამ პერიოდში…
_ ახლა ევროპაში გადმოვინაცვლოთ. ბრიუსელსა და სტრასბურგშიც საკმაოდ მწვავე განცხადებები ისმის. აქ რა შედეგებს უნდა ველოდოთ და, ზოგადად, რამდენად არის კრიტიკული განცხადებები და ის ნაბიჯები, რომელიც ამ განცხადებებს შესაძლოა, მოჰყვეს, საფრთხის შემცველი არა ხელისუფლებისთვის, არამედ სახელმწიფოსთვის?
_ ბოლო პერიოდში ბრიუსელის მხრიდან გადადგმული ნაბიჯები რაიმე საფრთხის შემცველი რომ ყოფილიყო საქართველოს სახელმწიფოსთვის, მერწმუნეთ, ასეთ ნაბიჯები, მათ შორის, განცხადებები, არ გაკეთდებოდა. პირიქით, რასაც ჩვენი ევროპელი პარტნიორები აკეთებენ, ფაქტია, რომ ჩვენი ქვეყნისთვის და ხალხისთვის სასარგებლოა. ეს განცხადებებიც მხოლოდ და მხოლოდ იმას ადასტურებს, რომ მათ სურთ დაგვეხმარონ და ამიტომაც მოუწოდებენ ხელისუფლებას, გონს მოეგოს. არის რაიმე გასაკვირი იმაში, როდესაც გვეუბნებიან, რომ ხალხს თუ დაჰპირდები, უნდა შეასრულო და არ უნდა გადააგდო? ან იმაში, რომ არ შეიძლება, ყველა სახელისუფლების შტო იმართებოდეს „შავი კასით“ ან იმაში, რომ არანორმალურია ქყეყნისთვის და ხალხისთვის უმნიშვნელოვანესი პროექტის ძალით ჩაძირვა ან თუნდაც პროკურატურით პოლიტიკის წარმართვა?! არადა, ამ მეგობრული, მაგრამ ცალსახა გზავნილებით, პირველ რიგში, ხელისუფლებას მიმართავენ. თუ ხელისუფლება ვერ გაიგებს, იმედი აქვთ იმისა, რომ მოსახლეობა ამ ყველაფერს სწორად დაინახავს, ბოტების, ტროლებისა და სახელისუფლებო არხებიდან მომდინარე რუსული სტილის პროპაგანდის მიუხედავად.
_ სულ რამდენიმე დღის წინ ბრიუსელში რეზოლუციის ჩაგდებასთან დაკავშირებით რას იტყოდით? არსებობს ასეთი პრეცედენტები, როდესაც თავად ხელისუფლების წარმომადგენლები ხდებიან რეზოლუციის ჩაგდების ინიციატორები და აქაც შედეგია საინტერესო?
_ კითხვაზეც აუცილებლად გიპასუხებთ, თუმცა ავსხნათ, რეალურად რა მოხდა, რადგან ეს ზუსტადაც რომ სიმპტომატურია „ქართული ოცნების“ მმართველობის სტილისთვის: ასოცირების კომიტეტში „ოცნებას“ ჰყავს ერთი გადამკვდარი მომხრე თუ არა, გულშემატკივარი მაინც. სწორედ მან მოამზადა დოკუმენტის პირველადი პროექტი და ის იყო პოზიტიური ჩვენი მმართველი ძალისთვის. მაგრამ, იმავდროულად, იმდენად აცდენილი გახლდათ რეალობისგან, რომ ტალეირანობა არ სჭირდებოდა იმის განჭვრეტას, რომ ამ ფორმით დოკუმენტი ვერ დამტკიცდებოდა. მაგრამ ტალეირანი ვის დაჰკარგვია, როდესაც „უმფროსისათვის“ თავის მოწონებაზე მნიშვნელოვანი არც საღი აზრია და არც თუნდაც ისევ თვით „უმფროსის“ რეალური ინტერესები. ამიტომაც ვიხილეთ პიარისთვის ჩასული ამ დონისა და წონის დელეგაცია ევროპარლამენტში. ასევე ვიხილეთ, თუ როგორი ამჩატებული დაბრუნდა იგივე დელეგაცია სამშობლოში.
თქვენს კითხვას რომ დავუბრუნდეთ, დოკუმენტი, რომელიც ჩავარდა, თავისთავად ბევრად უმნიშვნელოა, ვიდრე ის პროცესი, რის ნაწილსაც ის წარმოადგენს. მისი, თუნდაც „ოცნებისთვის“ კრიტიკული ფორმით მიღება მაინც იქნებოდა ნორმალური პროცესის შემადგენელი ნაწილი. სწორედ ამ „ნორმალური და დამკვიდრებული პროცესიდან“ ამოვარდნა გახლავთ მნიშვნელოვანი და, წესით და რიგით, ბევრის მთქმელი პოლიტიკური ძალისთვის, ვინც ამ პროცესშია ჩართული. უკვე შემდეგი დოკუმენტი, რაც ევროპარლამენტმა უნდა მიიღოს, განსხვავდება თავისი დატვირთვით, მნიშვნელობით და მერწმუნეთ, „არანორმალური პროცესის“ შედეგად მიღებული რეზოლუცია უკვე არა ისედაც მოშლილ პროცესს, არამედ ბევრად უფრო კონკრეტულ საკითხებზე იქონიებს ზეგავლენას.
_ კერძოდ?
_ მათ შორის, როგორც ზემოთ აღვნიშნე, ევროკავშირის დახმარებაზე, პროექტებზე, სხვა საერთაშორისო აქტორების პოზიციებსა და ა. შ.
_ ისევ ბრიუსელის თემას თუ დავუბრუნდებით, იქვე გაკეთდა განცხადებები, რომ მმართველი პარტია თანახმაა, ევროპელებმა შეისწავლონ უგულავას საქმე და მხოლოდ ამის შემდეგ გაკეთდეს მართლზომიერი შეფასებები. რამდენად ჩაერთვებიან ევროპელები ამ საკითხში და რა შედეგის მომცემია ეს პროცესი თუნდაც „ოცნებისთვის“ ან მიმდინარე პროცესებისთვის?
_ რა უნდა შეისწავლონ ევროპელებმა და რა უნდა აღმოაჩინონ? ის, რომ უგულავა თურმე პოლიტიკოსი არ არის და პოლიტიკაში ჩართული არ იყო? ის, რომ 2020 წელი საარჩევნო წელი არ არის საქართველოში, თუ ის, რომ თადუმაძე პროკურორი, რეალურად, „დიდოსტატი კონსტანტინეა“ და არა ივანიშვილის უდიპლომო, მაგრამ მაინც პირადი იურისტი _ შალიკო? სხვა დელეგაციები კი აღმოაჩენენ, რომ ბურჯანაძე, ბოკერია, დავითაია და მელია ერთად რომ სხედან, ეგ მხოლოდ ანიმაციაა ან ჰოლოგრამული იმიტაცია და რომ ყველასთან იქამდე „დამლაგებელმა“ „თიბისის“ შეფმა ქვეყანაზე ზრუნვის გამო გადაწყვიტა, აღარ „დაელაგებინა“ ივანიშვილთან?!
_ აქვე ერთი საკითხიც, რომელმაც ჩემი ყურადღება მიიპყრო. ოპოზიციამ განაცხადა, რომ რეზოლუციის ჩაგდებით „ქართულმა ოცნებამ“ არასახელმწიფოებრივი აქტი განახორციელა. იქვე გაიჟღერა ფრაზამ, რომ რეზოლუციის ჩაგდება ეს ოპოზიციის გამარჯვებაა. დამაბნეველი განცხადებაა. თუ შედეგი არასახელმწიფოებრივია, როგორ შეიძლება, ის ოპოზიციის გამარჯვება იყოს? მეტიც, ცალკეულმა პერსონებმა ოპოზიციის ეს შეფასება სახელმწიფოს პერმანენტული დაზიანების სურვილად და ქმედებად შეაფასეს. თქვენ რას იტყოდით ამ განცხადებების შესახებ?
_ გავიმეორებ: „ოცნება“ თავისას ეცადა, ოპოზიცია _ თავისას. ფაქტია, რომ სიმართლე ოპოზიციის მხარესაა და, შესაბამისად, მათ დაუჭირეს მხარი ევროპარლამენტარებმა. წაგებულ „ოცნებას“ კი, ალბათ, არც გამოცდილება ეყო და მე კი მაინც მგონია, რომ უფრო ივანიშვილისთვის დაპირებული ტრიუმფის ნაცვლად, რეალურად მიღებული ფიასკოსი შეეშინდათ, წაგებულ თამაშში „ოლ ინით“ (ვა-ბანკი, _ რედ.) შევიდნენ და…
_ და?..
_ თავთან ერთად, სახელიც გაიტეხეს ან _ პირიქით. სხვა დანარჩენი შეფასება, როგორიცაა „არასახელმწიფოებრივი“ და ა. შ., ეს პოლიტიკოსების დისკურსისა და ორატორობის ამბავია. ქვეყანა არ დაზიანებულა, მე ვიტყოდი, არც „ოცნება“ დაზიანებულა, პირიქით, მათ ჩვენმა და ასევე მათმა მეგობრებმა აჩვენეს პრობლემები და მიუთითეს მათი გამოსწორებისკენ. მე ამას „ოცნების“ ნაცვლად უფრო დავაფასებდი, მაგრამ ამისთვის საჭიროა ამ პრობლემების აღიარება და გამოსწორების მცდელობა, რაც ვიცით, რომ უტოპიური ამოცანაა დღეს არსებული სისტემისთვის.
_ აქვე: ვერ ავუვლი მაისში თბილისში დაგეგმილი მინისტრთა კომიტეტის საკითხს. მართალია, მოსკოვს ჯერ არ გაუკეთებია განცხადება იმის თაობაზე, მაისში თბილისში სერგეი ლავროვი ჩამოსვლას აპირებს თუ არა, თუმცა ტემპერატურა ამ საკითხზე ნელ-ნელა იწევს. ოპოზიცია აცხადებს, რომ არ დაუშვებს ლავროვის ვიზიტს და ასეთი ნაბიჯის გადადგმის შემთხვევაში ხელისუფლება დაისჯება. თუმცა რა ვუყოთ საერთაშორისო ვალდებულებებს? ანუ აქ მინდა მკაფიო პასუხი: რა უნდა გააკეთოს ხელისუფლებამ და რამდენად მართებულია ოპოზიციის მოთხოვნა: „ლავროვი თბილისში არ უნდა ჩამოვიდეს!“?
_ „ლავროვის ვიზიტზე“ ხელისუფლება ბევრად ადრე, „გავრილოვის ღამემდე“ გავაფრთხილე, დაახლოებით ერთი წლის წინ. ჩემი ფბ გვერდის ჩასქროლვაა საჭირო და ეს გაფრთხილება კვლავ იქ არის. ეს ის საკითხია, სადაც ყველაზე პასუხისმგებლიანი ოპოზიციური ლიდერებიც კი „ნა პუბლიკუ იგრაიუტ“, და მე მათი მესმის. მესმის ხელისუფლების დღევანდელი პოზიციის, მაგრამ არ მესმის, თუ რატომ მიიყვანეს ყველაფერი აქამდე. არ მესმის, რატომ „გააბანძეს“ ჩვენი თავმჯდომარეობა მინისტრთა კომიტეტში ყველანაირად, როგორც შეეძლოთ. ხან რაღაც დემონსტრაციები ჩაატარეს „ევროკავშირის თავმჯდომარეობის“ აღსანიშნავად და ზემოდან ეს მინისტერიალის თემა დაამატეს. მაშინ, როდესაც არც ერთი თავმჯდომარეობის ღონისძიება თბილისში არ ჩანიშნეს, მაინცდამაინც, დააანონსეს, რომ მინისტერიალი ჩატარდებოდა თბილისში. თავს მოიტყუებს, ვინც იტყვის და ეცდება კვლავაც „ოცნების“ უგუნურობით ამის „გაპრავებას“. იცოდნენ, და იცოდნენ არა ჩემი პოსტით, არამედ ჩვენი მოქმედი დიპლომატებისგან, დროულად გაკეთებული ანალიზითა და რეკომენდაციებით. აქ ცალკე თემაა, რამდენად მოახერხა საკუთარი პოზიციის დაფიქსირება/დაცვა მინისტრმა ზალკალიანმა, თუმცა მე პირადად ეჭვი არ მეპარება, რომ ეს მისი სურვილი და პოზიცია არ იყო. ვინ მიიღო ასეთი გადაწყვეტილება, ნამდვილად არ ვიცი და მარჩიელობას ვერ დავიწყებ. შემოსაშვებია ლავროვი? _ კი, აუცილებლად. ვარღვევთ კანონმდებლობას თუ შემოვუშვებთ? _ არა, არ ვარღვევთ, პირიქით, საქართველოს კანონმდებლობას დავარღვევთ, თუ არ შემოვუშვებთ. უნდა გააპროტესტოს მისი ვიზიტი მოსახლეობამ და ოპოზიციამ, _ აუცილებლად და მეტიც! რა უნდა გააკეთოს ხელისუფლებამ? უნდა უზრუნველყოს ამ პროტესტის მშვიდობიანი გამოხატვა. მიიღებს ხელისუფლება ზიანს თბილისში გამართული მინისტერიალისგან? _ აუცილებლად, და მიუხედავად იმისა, ლავროვი ჩამოვა თუ ვინმე სხვა, „ვინმე“ აუცილებლად ჩამოვა. მე რას გავაკეთებდი უკვე ამ არსებულ ვითარებაში _ ამ საარჩევნო წელს? ან ისევ სტრასბურგში გადავიტანდი მინისტერიალს, ან მინისტერიალის ოფიციალურ ნაწილს ჩავატარებდი საოკუპაციო ხაზის გასწვრივ.
_ და მაინც, თუ ცალკეული ქმედებების საფუძველზე თუნდაც იგივე ლავროვი იძულებული გახდება, შეწყვიტოს ვიზიტი, თუნდაც სრულიად მდუმარე აქციები გაუმართონ, სადაც აუცილებლად იქნება ვიზუალური მასალა მისი და რუსეთის შესაფასებლად _ მოაწყოს დემარში და დატოვოს თბილისი, ამას რა ქმედებები შეიძლება მოჰყვეს? ეს ხომ პოლიტიკაა, სადაც რუსეთს არც პროვოკაციების მოწყობა ესწავლება და არც მის მიერ მოწყობილი პროვოკაციების მართვა. ხომ ცხადია, რომ ეს იქნება სახელმწიფოს წინააღმდეგ მიმართული პროვოკაცია და მანდ არანაირი მნიშვნელობა არ აქვს, ვინ მართავს სახელმწიფოს, რომელი პოლიტიკური ჯგუფი. ანუ მოვლენების ასეთ სცენარზე თუ გიფიქრიათ ან არის შესაძლებელი?
_ თუ ჩამოვიდა, ლავროვის პროვოკაციები ნაკლებად საშიშია. მისი უსაფრთხოება, კი ბატონო, სერიოზული გამოწვევა იქნება. მაგრამ აქ მთავარი სხვა რამ არის _ ჩვენი მორალური, სამართლებრივი და ისტორიული სიმართლე ოკუპანტებთან როგორც ჩვენი მოსახლეობის, ასევე მთელი დემოკრატიული მსოფლიოს თვალში. არშემოშვებით ან რამე სხვა ექსცესით გამოუსწორებელ ზიანს ვაყენებთ ამ ჩვენს უპირატესობას. დაუშვებელია, საქართველომ, რომლის ბედიც დამოკიდებულია საერთაშორისო სამართლის პრიმატსა და პორინციპებზე, თვითონ გათელოს ეს პრინციპები და რაც მთავარია, რუსეთთან და რუსებთან მიმართებით. ჩვენ თუ „თავმოყვარეობა“ გვაქვს და ამიტომ ვარღვევთ საერთაშორისო სამართალს, რუსებს „ეროვნული ინტერესები“ აქვთ და ამიტომ არღვევენ. მე ასეთი შეფასების მოსმენა ნამდვილად არ მსურს.
_ და მაინც, რატომ აგებს ხელისუფლება საგარეო ფრონტს? როგორია არსებულ ვითარებაში მისი ქმედებების ხვედრითი წილი და რაში „ეხმარება“ მას ოპოზიცია?
_ არ არსებობს საგარეო და საშინაო ფრონტი საქართველოსთვის. ყველა ლობისტური კომპანია რომ დაიქირავონ, შავს ვერ გაათეთრებენ. ეს მხოლოდ წარმოსახვაშია შესაძლებელი. თან ახლა უკვე იმ სტადიაში არიან, რომ რეალურადაც რომ გაათეთრონ, რასაც არ აპირებენ, უცხოეთში ჩამოყალიბებული აღქმის შეცვლა მაშინაც კი ადვილი არ იქნება. მეტიც: ვეჭვობ, კარტოფილით შეძლონ უკვე საქართველოში ხმების ყიდვა და საზღვარგარეთ კი შავის გათეთრებას ივანიშვილის მთელი ფინანსური რესურსი არ ეყოფა.
_ აქვე ვიკითხავ, რამდენად დიპლომატიური და მართებულია განცხადებები, რომ რომელიღაც „უცხოელი“, ვინც კრიტიკულ განცხადებას აკეთებს, ვიღაცის მეგობარია, ლობისტების მოსყიდულია და ა. შ. ასეთი განცხადებების ფასი და შედეგი რა არის?
_ სადაც ბურჯანაძე, ხანდახან მგონი ინაშვილიც, უსუფაშვილი, „თავდემები“, რესპუბლიკელები, ნინო ჟიჟილაშვილი და სხვა ჟურნალისტები და მოკლედ, ყველა „არაქოცი“ „ქოცებისთვის“ „ნაცია“, მგონი, გასაკვირი არ უნდა იყოს, რომ იგივე ტაქტიკით მოქმედებენ ყველა კრიტიკოსთან მიმართებით საზღვარგარეთაც. ამით კვებავენ ყველაზე რადიკალურ ელექტორატს.
_ პოლიტიკოსებს უყვართ ინტერპრეტაციები და თუნდაც ერთი და იგივე ტექსტიდან ორი სხვადასხვა დასკვნის გაკეთება. თქვენ რა წაიკითხეთ ეუთო/ოდირის წერილში სახალხო დამცველისადმი _ საარჩევნო სისტემის ცვლილებასთან დაკავშირებით?
_ ვერ მივხვდი, რატომ გაიგზავნა მოთხოვნა დასკვნაზე ოდირში და არა, მაგალითად, ვენეციის კომისიაში ან ორივეში ერთად.
_ ვენეციის კომისიასთან დაკავშირებით ითქვა, რომ მიმართვის პრობლემა იყო.
_ ვინც მეტყვის, რომ ვენეციის კომისიაში პროცედურულად ვერ გაიგზავნებოდა, არასწორს ბრძანებს. არსებობს საკმაოდ ადვილი მექანიზმი ამ საკითხის დადებითად გადასაწყვეტად. შესაბამისად, ოდირისგან მიიღეს ის პასუხი, რაც უნდა მიეღოთ. ვენეციის კომისიიდან უფრო კონკრეტულ პასუხს მიიღებდნენ იმ კითხვაზე, რაზედაც ვაი-ვაგლახი ატყდა. აქ უნდა ვაღაიროთ, რომ ეს თემა ერთ-ერთი გამონაკლისია, სადაც „ოცნებამ“ სიტუაციიდან გამოძრომა მოახერხა, ვგულისხმობ ფართო საზოგადოების თვალში, ვისაც დასკვნა თვითონ არ წაუკითხავს და, შესაბამისად, პირადი დასკვნაც პოლიტიკური დებატებიდან გამოიტანა. თუმცა ჩემთვის მთავარი, რაც იქ ეწერა, იყო ის, რომ შესაძლებელია, ე. წ. გერმანული მოდელის ორგანული კანონით შემოღება, რაც, თუ ჩავუღრმავდებით, რეალურად ნიშნავს, რომ გერმანული მოდელი კონსტიტუციას არ ეწინააღმდეგება.
_ საარჩევნო პროცესთან დაკავშირებით მოლაპარაკებები შეწყვეტილია. ოპოზიცია 4 აპრილისთვის ემზადება, რაც იმას ნიშნავს, რომ რაიმე სახის ცვლილებებზე საუბარს უკვე არც აპირებს მოლაპარაკებების მაგიდასთან და არჩევნებზე არსებული შერეული მოდელით მიდის. თავად ამ პროცესთან და პროპორციულ სისტემაზე გადასვლასთან დაკავშირებით, რაც სახელმწიფოს სუვერენული უფლებაა, რამდენად ადეკვატური იყო საერთაშორისო რეაქციები? ნახეთ, რას ვგულისხმობ: შინაარსში არ შევიდეთ, რა ხდებოდა კულუარებში, არამედ ფაქტი განვიხილოთ. არსებობს ასეთი მოსაზრებებიც, ანუ რას გვეუბნება დასავლეთი, რომ პარლამენტარს არ აქვს უფლება, მიიღოს ის გადაწყვეტილება, რომელიც მას სურს? აგერ, რომნიმ ტრამპის წინააღმდეგ მისცა ხმა. მესმის, ხუნდაძე რომნი არ არის, მაგრამ აქ ხომ დემოკრატიის პრინციპებთან გვაქვს საქმე?
_ ხუნდაძეზე, მიუხედავად იმისა, რომ პარლამენტის წევრია და ინსტიტუტს უნდა ვცეთ პატივი, სერიოზული კომენტარის გაკეთება ზედმეტად არასერიოზულად მიმაჩნია. დღეს „ოცნებაში“ არ არსებობს არც ერთი, ვიმეორებ, არც ერთი ფიგურა, გარდა ივანიშვილისა. თუ დღემდე ამის არა დაფარვა, მაგრამ შეფუთვა ხდებოდა, დღეს ამის რესურსიც ამოწურულია, როგორც ქვეყნის შიგნით, ასევე მის ფარგლებს გარეთაც. თუ საქართველოს მოსახლეობას აღნიშნული ვითარება მოსწონს, ამას არავინ შეეწინააღმდეგება უცხოეთიდან, მაგრამ ეს უნდა დადასტურდეს თავისუფალი და სამართლიანი, ისევე როგორც შესაფერისი საარჩევნო სისტემის პირობებში ჩატარებული არჩევნებით. ეს კი რეალურად გამორიცხავს ივანიშვილის პარტიის არათუ საკონსტიტუციო, არამედ პარლამენტში უბრალო უმრავლესობის ქონის ალბათობასაც. ორი ვადაც იწურება და, შესაბამისად, ან დემოკრატიული ცვლილებების ჟამი დადგა, ან _ 2020-ის შემდეგ გარკვეული პერიოდი, გარდაუვალ რევოლუციამდე, სუვერენული დემოკრატია ვიქნებით. მაგრამ საქართველო რუსეთი არაა და არც ივანიშვილია პუტინი.
_ დაბოლოს, მოვლენების განვითარების თქვენეული პროგნოზი როგორია? რა შანსი და შესაძლებლობები აქვს ხელისუფლებას, გამოვიდეს ამ ვითარებიდან სახელმწიფოს დაუზიანებლად?
_ მე პირადად ვხედავ სამ სცენარს:

  1. ხელისუფლება გონს მოეგება და ჩაატარებს თავისუფალ არჩევნებს, სადაც ივანიშვილს ექნება შესაბამისი გარანტიები მიღებული და მას პირადად არავინ შეეხება მომავალში. სადაც მას ეყოლება პარლამენტში წარმომადგენლობა, მაგრამ, არამც და არამც, უმრავლესობა;
  2. საპრეზიდენტო არჩევნების მსგავსად, მაგრამ უარეს ფორმებში აყალბებს და ყიდულობს არჩევნებს და პარლამენტში გაჰყავს უმრავლესობა და აყალიბებს მთავრობას. ამას საკმაოდ მალე მოჰყვება ან 2003 წლის, ან, უარეს შემთხვევაში, 1991 წლის მსგავსი გაგრძელება;
  3. არის მცდელობა გაყალბების, მაგრამ ოპოზიციის ერთიანობით ხერხდება მაჟორიტარებზე შეთანხმება და ახალი გარდამავალი პარლამენტი აუმჯობესებს უმოკლეს ვადაში კანონმდებლობას და ატარებს შესაბამის საარჩევნო რეფორმებს, რის შედეგადაც პროპორციული სისტემით იმართება თავისუფალი და სამართლიანი არჩევნები. ამის შემდეგ უკვე ხალხი გადაწყვეტს, ვისგან შემდგარი შესაძლო კოალიციური მთავრობა უნდა იხილოს სახელმწიფოს სადავეებთან. ასევე იმედი მაქვს, რომ მოხერხდება ქვეყნის შემარცხვენელი პრეზიდენტის დროული იმპიჩმენტი.
    _ გმადლობთ, მეტად საიტერესო და დამაფიქრებელი ინტერვიუსთვის.

გეგა სილაგავა