ისტორია დაიწყო იმით, რომ პარლამენტის დეპუტატმა ლევან გოგიჩაიშვილმა მაშინდელ პრემიერ-მინისტრ გიორგი გახარიას პარლამენტში ჰკითხა, აპირებდა თუ არა იგი აზერბაიჯანიდან ელექტროენერგიის შესყიდვის ხელშეკრულების გადახედვას და რა აკავშირებდა მას უჩა მამაცაშვილთან?

ყველასთვის გასაოცრად, გახარიამ თქვა, რომ ბიზნესში შუამავლები მოსულა, მაგრამ არც უჩა მამაცაშვილთან აკავშირებს რამე და არც ხელშეკრულების დეტალები იცის.

სწორედ აქედან აგორდა მორიგი ჭორი, რომ ელექტროენერგიის გაძვირება ივანიშვილის ოჯახსა და მის დეიდაშვილს უკავშირდება. ამ თემაზე მომზადდა არაერთი სიუჟეტი და მასალა, მაგრამ მეორე მხარის პოზიცია, ფაქტობრივად, ამ დრომდე არავის მოუსმენია.რა იყო ჭორი და რა მართალი? რა აკავშირებდა კომპანია „ელ გრინს“ მამაცაშვილთან? რეალურად, აზერბაიჯანიდან ენერგიის ექსპორტი იყო თუ არა კორუფციული სქემა ,ამ ვერსიას ეკონომიკის ყოფილი მინისტრის გიორგი ქობულიას გაუგებარი განცხადებებიც დაემატა, რომელიც აცხადებდა, რომ ელექტროენერგიის ექსპორტი რუსეთიდან უფრო ხელსაყრელ ფასად შეიძლებოდა, ვიდრე _ აზერბაიჯანიდან

რა აკავშირებს სულხან პაპაშვილს ივანიშვილების ოჯახთან? იცნობს თუ არა უჩა მამაცაშვილს და როგორ მოხვდა „ელ გრინის“ სამეთვალყურეო საბჭოში? _ ამ და სხვა თემების შესახებ „ქრონიკა+“ ყოფილ პრემიერ-მინისტრ ზურაბ ნოღაიდელს ესაუბრა :

_ თავიდან საზოგადოებაში არასწორი აზრის ჩამოყალიბება დაიწყო, რომელსაც, მართალი რომ გითხრათ, ალღო ვერ ავუღეთ. ჩვენი საქმიანობა ბიზნესია და არა პიარი, ამიტომ არც გვიფიქრია, რომ ეს თემა შეიძლებოდა რაიმე მხრივ ყოფილიყო ყურადღების მისაქცევი. მით უმეტეს, როდესაც დაარსდა კომპანია „ელ გრინი“. ამ კომპანიის მთავარი ამოცანა თავიდანვე ელექტროენერგიის ტრანზიტი იყო და ჩვენ, პრაქტიკულად, არც ვაპირებდით საქართველოს ბაზარზე მუშაობას.

_ სად დაფუძნდა ეს კომპანია, _ კვიპროსში თუ არაბეთში?

_ თავიდან კვიპროსში იყო დაფუძნებული რამდენიმე წლის განმავლობაში და შემდეგ დუბაიში გადაფუძნდა. ეს ყველაფერი მხოლოდ და მხოლოდ იმიტომ, რომ უფრო ადვილი ყოფილიყო პროცესის მართვა. ცხადია, ამ ფაქტს არანაირი კავშირი არ აქვს საქართველოში მიმდინარე პროცესებთან. ჩვენთვის მთავარი საქმიანობა გახლდათ ტრანზიტი. ასეც გვეგონა, რომ გაგრძელდებოდა, მაგრამ ამასობაში საქართველოში იმპორტის საჭიროებამ მკვეთრად იმატა და, შესაბამისად, უფრო მეტი იმპორტი განხორციელდა ჩვენს ქვეყანაში.

_ საქართველოს გარდა სხვა ქვეყნებშიც მუშაობდით?

_ კი, თურქეთში… მთავარი პრიორიტეტი თავიდან სწორედ თურქეთი იყო. ცხადია, აზერბაიჯანისთვისაც ბევრად უფრო საინტერესო გახლდათ თურქეთის ბაზარზე გასვლა. შესაბამისად, ამ შემთხვევაში საქართველო, მხოლოდ და მხოლოდ, სატრანზიტო ქვეყანა იყო , ეს შედიოდა ჩვენს ამოცანაში თავიდანვე. ამ პროცესის კარგად ორგანიზება ძალიან მნიშვნელოვანი იყო. ფაქტობრივად, ისე გამოვიდა, რომ, მაგალითად, ელექტროენერგია აზერბაიჯანიდან უფრო ადრე გავიდა საბერძნეთში, ვიდრე გაზი.. ეს აზერბაიჯანის პრესტიჟისთვის ძალიან მნიშვნელოვანი საკითხი აღმოჩნდა. საბოლოო ჯამში, ცხადია, ჩვენთვისაც, რადგან ჩვენ ამ საქმის ორგანიზებაში ვიყავით ჩართულები. ამით იმის თქმა კი არ მინდა, რომ ჩვენთან, საქართველოში, იმპორტი არ გვაინტერესებდა, არამედ ვხსნი, რომ ეს იყო კონკრეტულ ბიზნესგეგმაზე აგებული მოდელი, შესაბამისად, ამიტომაც დაარსდა ეს კომპანია თავიდანვე კვიპროსში, რადგან აზერბაიჯანზე იყო შემდეგ კონცენტრირებული ბიზნესი. სამართავად უფრო ადვილი იყო კომპანია, რომელიც დაარსდებოდა დუბაიში და აქ რაიმე სხვა მოდელი არ არის.

_ თქვენ, სულხან პაპაშვილი და კიდევ ვინ წარმოადგენს „ელ გრინს“?

_ სულხან პაპაშვილი და გიორგი კუხალეიშვილი. მე ამ კომპანიის დამფუძნებელი და მოწილე არ ვარ, მე ვარ სამეთვალყურეო საბჭოს წევრი. შემოსავალი ცუდი არ მაქვს, მაგრამ დამფუძნებელი არ ვარ. თუ ეს საკითხი ფორმალურად გაინტერესებთ, გადაწყვეტილების მიღების პროცესში აქტიურად ვმონაწილეობ, ფაქტობრივად, როგორც თანამონაწილე, მაგრამ უფრო ჩემი გამოცდილებიდან გამომდინარე, ვიდრე დამფუძნებელი. რადგან საქართველოში იმატა ელექტროენერგიის იმპორტის მოცულობებმა, შესაბამისად, ჩვენ უფრო აქტიური მონაწილეობა მივიღეთ საქართველოს ელექტროენერგიის იმპორტის ბაზარზეც. ჩვენ წინააღმდეგ დეზინფორმაციის გავრცელებაროცა დაიწყო, სიმართლე გითხრათ, პოლიტიკური პერიოდიდან განსხვავებით, ამას ვერ ავუღეთ ალღო, შეიძლება, თავიდანვე უნდა წარგვედგინა საზოგადოებისთვის ინფორმაცია, რომ კომპანია დაარსდა და ამას ვაკეთებთ, მაგრამ, კი ბატონო, ეს არ გაგვიკეთებია.

_ რომელი წელი იყო, როცა საქართველოში დაიწყეთ საქართველო-აზერბაიჯანს შორის საშუამავლო ფუნქცია?

_ 2016 წელს. თავიდან ძალიან მცირე იყო მოცულობა, შემდეგ უფრო მეტი და მეტი, 2017 წლიდან კი მნიშვნელოვნად გაიზარდა საქართველოში ელექტროენერგიის იმპორტის მოცულობა.

_ ჩაგეკითხებით: როცა არსებობდა საქართველო-აზერბაიჯანს შორის ელექტროენერგიის მიწოდების პირდაპირი ხაზი, რატომ გაჩნდა საჭირო, საშუამავლო კომპანია გამოჩენილიყო?

_ ამაშია სწორედ საქმე, შუამავალი კომპანია ვართ თუ არა. მინდა, წინა ისტორია განვმარტო: მოულოდნელად დაიწყო ინფორმაციის გავრცელება (რაზედაც ახლა მეკითხებით), რომ ჩვენ, როგორც შუამავალი კომპანია, ვართ ჩართული ბიზნესში, რომ ელექტროენერგია რუსეთიდან უფრო იაფია, აზერბაიჯანიდან უფრო ძვირი, მაგრამ, შესაბამისად, ვიღაცების დახმარებით ჯაჭვი აეწყო, რომელიც, გარკვეულწილად, ლოგიკურიც არის. თუ მხოლოდ და მხოლოდ შუამავალი კომპანია ხარ, თუ უფრო უარესი პირობებით შემოგაქვს ელექტროენერგია, არც ის არის გამორიცხული, რომ ქრთამს იხდი! მაგრამ ეს ყველაფერი არ არის მართალი და ამაშია სწორედ საქმე, ამიტომ არის აუცილებელი ამის განმარტება. აი, ამ საკითხის შესახებ კითხვებზე პასუხი ყველაზე მნიშვნელოვანია და დანარჩენ ყველა კითხვაზე შემიძლია ასევე პასუხის გაცემა. პირველ რიგში, უნდა ითქვას, რომ იმ მომენტში, როცა ჩვენ ჩავერთეთ ამ ბიზნესში, საქართველოში ელექტროენერგიის იმპორტი უკვე ყველა მეზობელი ქვეყნიდან ხორციელდებოდა კერძო კომპანიების მიერ. ამიტომ ჩვენ საკითხი ასე დავსვით, _ ან ყველა ვართ შუამავალი, ან ყველა ვართ იმპორტიორი. ხომ არ შეიძლება, აზერბაიჯანიდან კერძო იმპორტიორი კომპანია შუამავალი იყოს და, ვთქვათ, პირობითად, თურქეთიდან, სხვა ქვეყნებზე რომ აღარ ვილაპარაკოთ, კერძო კომპანია იყოს იმპორტიორი? ამიტომ ჩვენ ვთქვით: _ რატომ ხდება ასე, კონკრეტულად ჩვენ წინააღმდეგ ჩვენზე იარლიყის მოწებება, რომ ჩვენ ვართ შუამავალი და არა დანარჩენი ყველა, იმის მიუხედავად, რომ ყველა ასევე კერძო კომპანიაა? მე მაინც არც ერთს დავარქმევდი შუამავალს, ყველა კერძო კომპანია თავისი საქმით ფუნქციონირებს, რადგან, საბოლოო ჯამში, საქართველოს ელექტროენერგეტიკული სექტორის იმპორტი იქითკენ მიდის, რომ სახელმწიფოებს შორის და სახელმწიფო კომპანიებს შორის ურთიერთობა საერთოდ ნულზე უნდა დავიდეს. ეს არის ყველაზე სწორი პრინციპი, საბოლოო ჯამში, რომ აქ ამ თემაზე სალაპარაკო საერთოდ არაფერი იყოს. რადგან ჩვენს თავზე რომ ავიღოთ, მაგალითად, იანვარში ელექტროენერგიის მოცულობის დაახლოებით მესამედი კერძო კომპანიიდან პირდაპირ მომხმარებელს მივყიდეთ და ეს ძალიან მნიშვნელოვანი პროცესია, უფრო ბევრად ნაკლებ კითხვას იწვევს საზოგადოებაში, მათ შორის, ჟურნალისტებს შორის, ვიდრე, ვთქვათ, ნებისმიერი გარიგება კერძო და სახელმწიფო კომპანიებს შორის. ჩვენც ამ პროცესისგან წასვლა გვინდა, რომ ამაზე ზედმეტი კითხვები არ დაისვას.
კითხვები ყოველთვის გაჩნდება, ამაზე ორი აზრი არ არსებობს. საქართველოში ელექტროენერგიის იმპორტის შესახებ კითხვა რომ არ იყოს, გამორიცხულია. ამიტომაც მივიღეთ გადაწყვეტილება, რომ იანვრის დასაწყისიდან ეს პროცესი გაგვეხადა საჯარო და გამჭვირვალე ჩვენს ნაწილში, მინიმუმ, და სხვების ნაწილშიც გამოგვექვეყნებინა ფასები, გვეჩვენებინა, რომ ჩვენი პირობები ყველას პირობას სჯობს და რომ ყველა დანარჩენ კითხვაზე პასუხი ასევე დღის წესრიგიდან მოგვეხსნა, მათ შორის, იმ კითხვაზე პასუხი, რასაც შუამავალი ჰქვია.
ჩვენ ვყიდით ელექტროენერგიას კერძო, პირდაპირ მომხმარებლებზე. ყველას მშვენივრად წარმოგვიდგენია, რომ ასეთი კერძო, პირდაპირი მომხმარებელი ელექტროენერგიას უარესი პირობებით არ იყიდის, ვიდრე მას შეუძლია სხვა მომწოდებლისგან იყიდოს. ეს ძალიან მნიშვნელოვანი პროცესია ამ თვალსაზრისით. ამიტომ მე ასე ვფიქრობ და თქვენ თუ სხვანაირად ფიქრობთ, უფრო დეტალურად შემიძლია გავაგრძელო ამ თემაზე საუბარი: ან ყველანი ვართ შუამავლები, მაშინ, კი ბატონო, იყოს, მაგრამ ეს ასე არ არის, _ ყველანი, ვინც ამ პროცესში ვმონაწილეობთ, კერძო კომპანიები და, ჩემი აზრით, განმარტებაც მხოლოდ და მხოლოდ ასეთი უნდა იყოს. საქართველოს ელექტროენერგეტიკულ ბაზარზე უკვე სადღეისოდ, ფაქტობრივად, მას შემდეგ, რაც დავიწყეთ აქტიური საქმიანობა, მონაწილეობენ მხოლოდ და მხოლოდ კერძო კომპანიები ყველა ქვეყნიდან. საქართველოს ელექტროენერგიის მიღება და გაცემა შეუძლია ოთხივე მეზობელ ქვეყანასთან, დღეს უკვე ოთხივესთან მიმდინარეობს ეს პროცესი. ამ ბოლო დრომდე სომხეთი არ იყო ჩართული და ამ თვეში სომხეთშიც მიდის ელექტროენერგიის ექსპორტი და, შესაბამისად, იქაც ყველაფერს კერძო კომპანიები ახორციელებენ და, ჩემი აზრით, ეს მხოლოდ და მხოლოდ დადებითი პროცესია.
ჩვენი მონაწილეობა საქართველოს ელექტროენერგეტიკული იმპორტის ბაზარზე ამაზე უფრო მეტად იმით არის მნიშვნელოვანი, რომ ელექტროენერგიის ფასები მანამდე იყო ძალიან მაღალი, საშუალოდ, 7,5 ცენტი. ელექტროენერგიის იმპორტი, იმ მომენტშიც, თავიდან ბოლომდე, პრაქტიკულად, მონოპოლიზირებული იყო რუსეთის კერძო კომპანიის ხელში…

_ „ინტერ რაოს“ გულისხმობთ?

_ არა, იმ მომენტში „ინტერ რაო“ არ იყო იმპორტიორი, სხვა კერძო კომპანია იყო, ფასები გახლდათ ძალიან მაღალი და ეს ბუნებრივია, რადგან ფასებს განსაზღვრავენ არა სახელმწიფო კომპანიები და თანამონაწილეები (პირობითად ვთქვათ), არამედ არის თუ არა კონკურენცია ბაზარზე. შესაბამისად, რაც ნამდვილად ჩვენი დამსახურებაა თავიდან ბოლომდე, გახლავთ ის, რომ საქართველოს ელექტროენერგიის იმპორტის ბაზარზე ფასები შემცირდა, შემდეგ კიდევ უფრო მეტად შემცირდა, შემდეგ დასტაბილურდა და ახლა კიდევ უფრო მეტად შემცირდა. ჩვენ შევქმენით მთავარი რაც არის საჭირო ელექტროენერგიის ბაზარზე კონკურენციისთვის და ჩვენ შევქმენით ეს კონკურენცია ფასების შესამცირებლად და სტაბილურობისთვის, სწორედ ეს გაკეთდა, რაც ნამდვილად არის კომპანია „ელ გრინის“ დამსახურება. ყველაფერი არის თავისი დამსახურების მიხედვით. თუ ამ კითხვაზე პასუხი არ გავეცი ბოლომდე, შემიძლია კვლავ დეტალურად გავაგრძელო.

_ მაშინ რატომ დაუკავშირდა „ელ გრინის“ გამოჩენას ინფორმაციის გავრცელება, რომ ელექტროენერგიის ფასის მომატება პირდაპირ კავშირში იყო თქვენთან?

_ ეს არის მთავარი კითხვა, რომელიც ბუნებრივად გაგიჩნდებათ და გიპასუხებთ: როდესაც თავიდან დაისვა საკითხი, (რომელზეც ვაღიარებთ, რომ შეიძლება ბოლომდე სწორი რეაქცია არ მოვახდინეთ,) მაგრამ ბიზნესმენები არ ვართ ჩართულები პოლიტიკაში. გაკეთდა რაღაც განცხადება, მით უმეტეს, პოლიტიზებული, ჩვენ ამისთვის განსაკუთრებული ყურადღება არ მიგვიქცევია, მაგრამ მერე მივხვდით, რომ ეს გორგალის სახეს იღებს, გროვდება, გროვდება, გროვდება და… შესაბამისად, ამ საკითხებზე პასუხია გასაცემი და სწორედ ეს იყო მთავარი ბრალდება, რომ შუამავალი სხვას არაფერს აკეთებს, არანაირი ინსტრუმენტი არ გააჩნია, პირიქით, მისი შემოსვლით საქართველოში ელექტროენერგია გაძვირდა, რუსეთიდან ელექტროენერგია იაფია, აზერბაიჯანიდან უფრო ძვირია, რუსეთიდან ხომ არ შემოვიტანთ ელექტროენერგიას?! _ იგი მტრული ქვეყანაა, ამიტომ აზერბაიჯანიდან შემოვიტანთ და, შესაბამისად, ლოგიკური ჯაჭვი აეწყო, _ თუ შემომაქვს ძვირად, თუ ვინმემ ძვირად შემომატანინა, მაშინ, ბუნებრივია, ფულიც უნდა გაიყოს. ამაშია საქმე, რომ ეს ყველაფერი არასწორია…

_ მაშინ თანმიმდევრულად მითხარით, რა არის სწორი?

_ პირველი: თავიდან დავიწყოთ იმით, რომ ელექტროენერგიის ფასი „ელ გრინის“ბაზარზე შემოსვლამდე იყო 7,5 ცენტი, შემდეგ შემცირდა 5,2 ცენტამდე, შემდეგ ხანდახან 5 ცენტამდე და წელს საერთოდ _ 4,5 ცენტამდე. აი, ეს არის ფასების შემცირების ტენდენცია. დაახლოებით ვლაპარაკობ, ზოგიერთში ნაკლებია, ზოგიერთში ცოტათი უფრო მეტი, მაგრამ ეს იყო ფასების შემცირების ტენდენცია. ეს ყველაფერი იყო საქართველოს ელექტროენერგიის იმპორტის ბაზარზე „ელ გრინის“ გამოჩენის შედეგი, აქ ერთი საკითხი არის ძალიან მნიშვნელოვანი: იმის მიუხედავად, რომ საქართველოს ტექნიკურად ელექტროენერგიის მიღება შეუძლია ოთხივე მეზობელი ქვეყნიდან, სომხეთიდან ჩვენ ელექტროენერგიის მიღება შეგვიძლია, მხოლოდ და მხოლოდ, კუნძულოვან რეჟიმში. შესაბამისად, მცირე რაოდენობით, თუმცა სომხეთის იმპორტის პირობები ძალიან კარგიც არ არის; თურქეთიდან ელექტროენერგიის მიღება შეგვიძლია „მესხეთი-400“ ხაზით, ე. წ. ბექთუბექით და შესაბამისად ეს არ არის პარალელურ რეჟიმში მუშაობა, ნებისმიერი მოცულობის მიღება კი მაინც შეგვიძლია, მაგრამ ეს არ არის პარალელურ რეჟიმში მუშაობა. საქართველოს ენერგოსისტემას აუცილებლად სჭირდება მსხვილ ენერგოსისტემასთან პარალელურ რეჟიმში ყოფნა, ელექტროენერგიის უსაფრთხოების თვალსაზრისით. ეს უნდა იყოს ან რუსეთი, ან _ აზერბაიჯანი. რომც ხდებოდეს ელექტროენერგიის იმპორტი სომხეთიდან და თურქეთიდან, იმავდროულად, რუსეთიდან ან აზერბაიჯანიდან ელექტროენერგიის იმპორტი მაინც უნდა ხორციელდებოდეს, ამიტომ ამ ორი ქვეყნიდან (იმის გამო, რომ საქართველოსთან უფრო მყარი მაღალი ძაბვის კავშირი აქვს), აუცილებლად უნდა იყოს პარალელურ რეჟიმში ერთი ან მეორე. შესაბამისად, ძალიან მნიშვნელოვანი იყო, ვთქვათ, ის, რაც ჩვენ აზერბაიჯანელებთან ერთად გავაკეთეთ, რომ საქართველოს ელექტროენერგიის ბაზარზე გამოჩნდა აზერბაიჯანი და გამოჩნდა „ელ გრინი“. რაც მთავარია, ამან გამოიწვია კონკურენცია, _ ყოველ თვეს შესაძლებლობა გვაქვს (ამ შემთხვევაში საქართველოს ვგულისხმობ), შევადაროთ ერთმანეთს ფასები, პირველ რიგში, რუსეთისა და აზერბაიჯანის ფასი. მნიშვნელოვანია, პარალელურ რეჟიმში იყოს ის ქვეყანა, რომელიც ელექტროენერგიას უფრო იაფად მიაწვდის საქართველოს. ეს არის ყველაზე მეტი მოცულობა. ვიმეორებ: სომხეთიდან მოცულობა შედარებით ნაკლებია, თურქეთიდან მოცულობა მაინც შეზღუდულია, უფრო მეტი მოცულობა იქნება ან რუსეთიდან, ან აზერბაიჯანიდან. ისინი არიან სწორედ რეალური და მთავარი კონკურენტები საქართველოსთვის, ასევე სტაბილური და დაბალი ფასის ჩამოსაყალიბებლად. სწორედ ეს შევძელით ჩვენ: განსაკუთრებით 2016 წლიდან მოყოლებული „ელ გრინის“ მონაწილეობამ ელექტროენერგიის იმპორტის ბაზარზე გამოიწვია ფასების შემცირება, დასტაბილურება და შემდეგ კიდევ უფრო მეტად მკვეთრად შემცირება, რაც სწორედ პირველ რიგში ჩვენი დამსახურებაა, რომ საქართველოში კონკურენცია შეიქმნა. საბოლოო ჯამში, დასკვნა არის არა ის, რაზედაც აქამდე ვსაუბრობდი, არამედ პირიქით, რომ „ელ გრინის“ მონაწილეობამ ამ პროცესში გამოიწვია საქართველოში ელექტროენერგიის იმპორტის ფასების შემცირება და, შესაბამისად, ამას ტარიფზე უარყოფითი ზეგავლენა არ მოუხდენია.
მეორე ნაწილი ბევრად უფრო მნიშვნელოვანია, რამაც, საბოლოო ჯამში, იქამდე მიგვიყვანა, რომ ძალიან მნიშვნელოვანია საზოგადოებისთვის სწორი ინფორმაციის მიწოდება ელექტროენერგიის ფასების შესახებ. ამიტომ დავიწყეთ ინფორმაციის მიწოდება იანვრის ფასებზე და შემდეგ ვაგრძელებთ რამდენიმე თვეზე. ფასები რუსეთიდან არის ე. წ. სეგმენტური _ ღამის, დასვენების დღეების, დღისა და საღამოს პიკის საათის, 14 საათის განმავლობაში. ჩვენ თავიდან სტაბილური ფასი გვქონდა ერთი, მთელი პერიოდის განმავლობაში და შემდეგ გადავწყვიტეთ, რომ შესადარებლად უნდა გაგვეკეთებინა სხვადასხვა სეგმენტური ფასი, რომ უფრო ადვილი ყოფილიყო ერთმანეთთან ფასების შედარება. ერთ-ერთი თქვენი კოლეგა მეკითხება, _ 3,5 ცენტი 4,4-ზე ხომ უფრო ნაკლებია და 4,4 ხომ კიდევ უფრო ნაკლებია 7,8-ზეო? პირობითად, რუსეთიდან ფასი იმ მომენტში იყო 3,5, 3,7 ცენტი, ასევე 7,8 ცენტი და, თუ არ ვცდები, მარტში ჩვენი ფასი იყო 4,4 ცენტი. ბევრად უფრო მნიშვნელოვანია, საბოლოო საშუალო ფასი რა გამოდის.

_ მე თუ მკითხავთ, თუ არჩევანია რუსეთსა და აზერბაიჯანს შორის, ავირჩევდი აზერბაიჯანს, თუნდაც პოლიტიკური კონტექსტიდან გამომდინარე.

ეს პოლიტიკური არჩევანია, მაგრამ გულწრფელად ვიტყვი, _ არ მგონია, რომ სწორი არჩევანია (ენერგეტიკაზე ვლაპარაკობ ამჟამად და არა _ პოლიტიკაზე)…

_ ნათია თურნავასაც იგივე პოზიცია ჰქონდა, რომ მნიშვნელოვნადშევამცირეთ რუსეთის ელექტროენერგიის წილი და გავზარდეთ აზერბაიჯანისო. მე მოვისმინე ეს განცხადება

_ შედეგი ნამდვილად ასეა. ფაქტია, მთავრობის დამსახურებაც არის, მაგრამ, პირველ რიგში, მაინც ჩვენი დამსახურებაა, როცა ჩვენი წინადადებებით და ჩვენი ალტერნატივით შემოვედით საქართველოს ელექტროენერგიის იმპორტის ბაზარზე. ის, რომ მთავრობამ მიიღო ჩვენი წინადადებები, ბუნებრივია, მათი დამსახურებაცაა ჩვენთან ერთად, როცა ფასი და პრაქტიკულად მონოპოლისტური მდგომარეობა შეიცვალა… ჯერ მონოპოლისტური მდგომარეობა შეიცვალა კონკურენტული ვითარებით და, შესაბამისად, ფასიც შემცირდა. პირდაპირ ვთქვათ, ჩვენ ახლა ბიზნესში ვართ და ამ საქმეში ქველმოქმედების გამო არ ვმონაწილეობთ. ჩემი აზრით, არც აზერბაიჯანის და ჩვენი, „ელ გრინის“ მონოპოლისტური მდგომარეობა იქნებოდა სწორი. რაც არის, ის უნდა იყოს. კონკურენტული ვითარებაა საქართველოში, საქართველოს შეუძლია ელექტროენერგიის მიღება ერთდროულად ოთხივე მეზობელი ქვეყნიდან. ეს კონკურენტული მდგომარეობა ჩვენ შევქმენით, ამით კმაყოფილი ვართ, მეტიც: ვამაყობთ კიდეც, რომ ამ პროცესში მივიღეთ მონაწილეობა. ზედმეტი მოგება არავის არაფერში გვჭირდება (ჩვენზე ვლაპარაკობ), რადგან ეს სოციალური სექტორია. გვირჩევნია, რომ ეს ყველაფერი ისე იყოს, როგორც არის კონკურენციით და დაბალი ფასებით, ვიდრე ზემოგებით და ზედმეტი შემოსავლებით, რაც არავის შერჩება, დარწმუნებული ვარ. იმისთვის ყველაფერი გავაკეთეთ, რათა საქართველოს ელექტროენერგიის იმპორტის ბაზარზე შექმნილიყო ჯერ კონკურენტული ვითარება, მერე _ გამჭვირვალე ვითარება ფასებთან დაკავშირებით და კიდევ ერთხელ გავიმეორებ: ეს გამჭვირვალობის ჯინი ბოთლიდან ამოსულია და ამას უკვე ვეღარავინ ჩააგდებს უკან,
არ აქვს მნიშვნელობა, ვინ მიაწვდის საზოგადოებას ფასებზე ინფორმაციას, ეს ფასები საზოგადოებას ეცოდინება, ყველას შეუძლია შეადაროს ერთმანეთს და ნახავთ, რომ ჩვენ ყველაფერს ისე ვამბობთ, როგორც არის, სიმართლე ყველაზე მნიშვნელოვანია. ძალიან კარგი იყო იანვრის მაგალითზე და იმიტომაც დავიწყეთ. 1-10 იანვრის განმავლობაში იმპორტი საქართველოში რუსეთმა განახორციელა, ამ დროს ჩვენ კუნძულოვან რეჟიმში ვიყავით აზერბაიჯანიდან იმპორტზე, რადგან 1-10 იანვრამდე რუსეთში იყო დასვენების დღეები, მაშინ დასვენების დღეების ფასი იყო 4,1 ცენტი და ბუნებრივია, კონკურენციას ვერავითარ შემთხვევაში ამ დროს რუსეთს აზერბაიჯანი ვერ გაუწევდა და მიგვაჩნია, რომ ეს იყო სრულიად სწორი გადაწყვეტილება. მაგრამ მერე, როცა იწყება ბევრი სამუშაო დღე და როდესაც პიკის საათებში რუსეთის ელექტროენერგიის ფასი 7,8 ცენტია, ჩვენს წინადადებას ნამდვილად აღარ ჰქონდა უკვე ალტერნატივა და 11 იანვრიდან „ესკომ“ გააგრძელა ელექტროენერგიის იმპორტი უკვე აზერბაიჯანიდან _ ჩვენგან, „ელ გრინისგან“. აი, ამის მაგალითზე ძალიან მკაფიოდ ვაჩვენეთ საზოგადოებას და, პირველ რიგში, ჟურნალისტებს, რომლებიც დაინტერესდნენ . ყველამ იცის სეგმენტური ფასი, სტაბილური ფასი, დღის ფასი, ღამის ფასი, რომელი საათიდან რომელ საათამდეა. მნიშვნელოვანია, რომ ამით ძალიან კმაყოფილი ვართ. ამ გამჭვირვალობის არ გვეშინია. შეიძლება, რაღაც მომენტში ჩვენი ფასი უარესი იყოს, შეიძლება უკეთესიც იყოს, როგორც არის სწორი, გადაწყვეტილებებსაც ისეთს ვიღებთ, _ ჩვენი ქვეყნის, საზოგადოების ინტერესი საბოლოო ჯამში უნდა იყოს უპირველესი და ამ შემთხვევაში იმ ნაწილში გავცემდი პასუხს, რომ აზერბაიჯანიდან უნდა იყოს იმპორტი თუ რუსეთიდან, ყველაზე მთავარია, საქართველოში იმპორტირებული უნდა იყოს იაფი ელექტროენერგია, ეს არის პრინციპი. არ ვარ რუსეთიდან ელექტროენერგიის იმპორტის წინააღმდეგი, მე ვარ საქართველოში ელექტროენერგიის ყველაზე იაფი წყაროდან მიღების მომხრე. კმაყოფილი ვარ, რომ ამ პროცესის შექმნაში აქტიური მონაწილეობა მივიღეთ. ბუნებრივად ჩნდება კითხვა ჩვენს საზოგადოებაში, რომ თუ მარტო შუამავალი ხარ და სხვა არაფერი შეგიძლია, თუ შენ უფრო ძვირად შემოგაქვს ელექტროენერგია, ვიდრე სხვას, რა კითხვა უნდა გაუჩნდეს ქართველ ადამიანს, რომელიც სახლში ზის და ფულს იხდის? ჩვენი ელექტროენერგია ყველაზე იაფი იყო, შესაბამისად, საქართველოში ელექტროენერგიის იმპორტში არავის დახმარება ამ თვალსაზრისით არ გვჭირდებოდა, არც არავინ წილში არასდროს გვყოლია, არც უჩა მამაცაშვილი და არც _ სხვა. არც ერთი ქვეყნის პოლიტიკური და პარტიული ინტერესი ჩვენს ბიზნესში არ არის. ჩვენი ბიზნესი ამ თვალსაზრისით ძალიან მკაფიო და გამჭვირვალეა. კიდევ ერთხელ ვამბობ და დავაზუსტებ: კონტრაქტში ფასია მთავარი, თორემ რამდენიმე ტექნიკური დეტალი არც მე ვიცი. ფასების შესახებ ინფორმაცია ჩვენთვის მნიშვნელოვანია, ამას ძალიან დეტალურად და სკრუპულოზურად მივაწვდით საზოგადოებას, ჟურნალისტებს. სწორად უნდა განვმარტოთ თუ რატომ ვაკეთებთ ამას, რას ვაკეთებთ, როგორ ვაკეთებთ, რა შედეგამდე მივედით, რომ რაიმე საეჭვო კითხვა არ გაჩნდეს.

_ გაჩნდა აზრი, რომ ეს სქემა ამუშავდა მას შემდეგ, რაც უჩა მამაცაშვილი ჩავიდა აზერბაიჯანში მოსალაპარაკებლად ელექტროენერგიის საკითხებზე. რამდენად სწორია ეს ვერსია?

_ ეს ვერსია სრულიად არასწორია. როცა ეს ინფორმაცია გააჟღერა ნიკამ გვარამიამ, გამოაქვეყნა ივანიშვილის ჩანაწერის ფრაგმენტი, ისიც ბოლომდე _ არა და იმ ფრაგმენტში ძალიან მკაფიოდ ჩანს, რომ საუბარია არა ელექტროენერგიის ტრანზიტზე, არამედ ტვირთების ტრანზიტზე. როგორც ვიცი, იმ დროს უჩა მამაცაშვილი საპარტნიორო ფონდის ოფიციალური წარმომადგენელი იყო. მან, როგორც სახელმწიფო სამსახურის წარმომადგენელმა, ოფიციალური დავალება მიიღო და, შესაბამისად, ეს ხდება, ჯერ ერთი, სხვა დროს, თუ არ ვცდები 2013 წელს, ელექტროენერგიის ტრანზიტზე მოლაპარაკებები კი ჩვენ დავიწყეთ 2015 წელს. მთელი პროცესი თავიდან ბოლომდე ჩვენ ვაწარმოეთ და ამაში საქართველოს პოლიტიკური და პარტიული ინტერესი არასდროს ყოფილა ჩართული.

_ უჩა მამაცაშვილს იცნობთ?

_ ვიცნობ.

_ რამდენიმე არგუმენტი არსებობს უჩა მამაცაშვილის მიერ ამ სქემის მფარველობის შესახებ. პირველი ეს გახლავთ გიორგი კუხალეიშვილისა და უჩა მამაცაშვილის საერთო ბიზნესი ლონდონში. არის თუ არა ეს რამე ფაქტორი იმისთვის, რომ „ელ გრინმა“ მიიღო უჩა მამაცაშვილის მფარველობა?

_ ჯერ ისიც არ ვიცი, კუხალეიშვილსა და უჩა მამაცაშვილს თუ აქვთ ერთად ბიზნესი ლონდონში, პირველად მესმის. მართალი რომ გითხრათ, არასდროს გამიგია საუბარში გიგასგან, რომ მათ აქვთ ერთობლივი ბიზნესი ლონდონში. ამიტომ არ მგონია, ეს სიმართლე იყოს. ნებისმიერ შემთხვევაში, ამას არანაირი კავშირი არ აქვს „ელ გრინისა“ და ელექტროენერგიის ტრანზიტისა და იმპორტის ბიზნესთან საქართველოში, სრულიად არანაირი. რატომ არის დაუჯერებელი, რასაც ვამბობ?

_ მინდა დაგისვათ ის კითხვები, რაც ამ თემის ირგვლივ არსებობს და თქვენგან მოვისმინო პასუხები.

_ შეიძლება, თქვენ დამისვათ კითხვა, მე გიპასუხოთ და თქვენ გეგონოთ, როგორც ადრე გამოცდილი პოლიტიკოსი, არ ვამბობ სიმართლეს. თუ ამ პროცესში მონაწილეობს, ვთქვათ, უჩა მამაცაშვილი, დღეს, როგორც უკვე არასახელმწიფო წარმომადგენელი, რა პრობლემა იქნებოდა, რომ მას ამაში ოფიციალური მონაწილეობა მიეღო? მთავარია, თქვენ სწორად გაიგოთ _ საქართველოში ელექტროენერგია ყველაზე იაფად შემოგვაქვს ჩვენ, ეს ჩემთვის ბევრად მნიშვნელოვანია, ვიდრე ნებისმიერი სხვა კითხვა. ეს ხომ ძალიან ნათელია და ამაზე ხომ კითხვა არ გიჩნდებათ? ეს პროცესი თავიდან ბოლომდე გამოვასწორეთ მთავრობის მონაწილეობით _ საქართველოში შექმნილია კონკურენცია, ელექტროენერგიის იმპორტი უფრო იაფად ხორციელდება. თქვენ რომ ამ საკითხზე რაიმე კითხვის ნიშანი გაგიჩნდეთ, ეს ნამდვილად არ მომეწონება არავითარ შემთხვევაში. ვთქვათ, შემოგაქვს ძვირად და გაჭირვებული ხალხის ხარჯზე ზემოგებას იღებ. აი, ეს არავითარ შემთხვევაში არ მინდა, თორემ მანამდეც მითქვამს სხვა ინტერვიუში. ან ბიძინა ივანიშვილი რომ იყოს ჩვენი პარტნიორი, ან უჩა მამაცაშვილი, ამაში რა პრობლემაა და რატომ დავმალავდით? ამის განმარტება მინდა მხოლოდ და მხოლოდ, რომ საზოგადოებამ ეს კარგად გაიგოს.

_ მეორე ვერსია: გსმენიათ თუ არა სულხან პაპაშვილისა და უჩა მამაცაშვილის ძმის ბიზნესპარტნიორობის შესახებ? არსებობს ასეთი კონკრეტული ინფორმაცია, რომ ბაგებში უჩა მამაცაშვილის ძმას, არჩილ მამაცაშვილს სულხან პაპაშვილმა საკრედიტო უზრუნველყოფისთვის 5 მილიონი მისცა. ეს იყო მთავარი ამოსავალი წერტილი იმისა, რომ თქვენი, სულხან პაპაშვილისა და ამ კომპანიის ლობისტია უჩა მამაცაშვილი. ამ ფაქტზე გსმენიათ რამე?

_ ამ ფაქტზე მსმენია მხოლოდ და მხოლოდ მედიით, არც ეს მგონია, რომ სიმართლე იყოს. არ ვიცი, არ გამიგია, რომ ჩემს პარტნიორ სულხან პაპაშვილს ჰქონდეს ბიზნესი უჩა მამაცაშვილის ძმასთან. ისე, რომ ჰქონდეს კერძო პირ უჩა მამაცაშვილის ძმას სულხან პაპაშვილთან საერთო ბიზნესი, პრობლემური რატომ არის, რატომ უნდა იყოს ეს დასამალი? ჩემი აზრით, დასამალი ნამდვილად არ არის, მაგრამ ნებისმიერ შემთხვევაში, რაზედაც თავიდან ბოლომდე პასუხს ვაგებ, არის ის რომ ელექტროენერგიის ტრანზიტისა და იმპორტის ბიზნესში საქართველოსა და აზერბაიჯანში არ არის არც პოლიტიკური და არც პარტიული ინტერესი! გლეხურად რომ განვმარტო, როდესაც მე შემომაქვს ელექტროენერგია ყველაზე უფრო იაფად, რატომ უნდა გადავიხადო ამაში რაიმე წილი და ფული? არანაირი ლოგიკა ამაში არ არის. ჩვენ ყველას გვესმის საქართველოსა და ნებისმიერ ქვეყანაში წილში ჩასმის ლოგიკა, _ რაღაცაში უნდა მომეხმარონ, რომ წილში ჩავსვა, ტყუილუბრალოდ წილში ვინ ჩაგსვამს და ასეთი რამ ხომ არ ხდება? ამიტომ მინდა, რომ ძალიან მკაფიოდ გესმოდეთ, რაზედაც კითხვა გაქვთ, გაგეცით პასუხი და გაკმაყოფილებთ თუ არა. მე ვარ სამეთვალყურეო საბჭოს წევრი და ასე მგონია, კერძო პირი, უჩა მამაცაშვილი რომ იყოს პარტნიორი, ამას რატომ დავმალავდი, დასამალი ამაში რა არის?

_ მთლად კერძო პირი არ გამოდის, რადგან ბიძინა ივანიშვილის დეიდაშვილია.

_ თვითონ ბიძინა ივანიშვილი რომ იყოს ჩვენი პარტნიორი, რატომ არის ეს დასამალი და რატომ არის ეს პრობლემა? პრობლემა იქნებოდა, ჩვენ რომ შემოგვქონდეს ელექტროენერგია ძვირად. როდესაც უცებ ვნახეთ, რომ საუბარი კი არ არის მხოლოდ და მხოლოდ ჭორზე, არამედ ძალიან კონკრეტული და მკაფიო ჯაჭვი აიგო, _ შუამავლები შემოვიდნენ, გააძვირეს ელექტროენერგია, უფრო ძვირად ყიდიან, ვიდრე სხვები და არის ცუდი ხალხი _ ეს ჯაჭვი გასაწყვეტი იყო…

_ ბ-ნო ზურაბ, ადრე პოლიტიკოსი იყავით და იცით, როგორც გორდებოდა ასეთი ჭორები. კონკურენტების „დამსახურება“ ხომ არ არის, რომ მსგავსი ხმები გავრცელდა , თუ რა რატომ მოხდა ასე?

_ არ მინდა იმით სპეკულირება, რაც ზუსტად არ ვიცი, თუმცა ერთი რამ არის: ჩვენ ამას ბოლომდე ჩავწვდებით, რადგან დავიწყეთ ამ საქმის გამჭვირვალობა და გასაჯაროება, ყველაფერს ბოლომდე უნდა ჩავყვეთ, ამაზე ორი აზრი არ არსებობს. პირობითად ვამბობ, _ ხვალ მე რომ მომინდეს ელექტროენერგიის უფრო ძვირად შემოტანა, უკვე ვეღარ ვახერხებ, იმიტომ, რომ ყოველ თვე გამოვაქვეყნე ინფორმაცია, როგორც პირობა მოგეცით და აღარ მაქვს გამოსავალი. შეიძლება, აღარ მინდოდეს ამის გაკეთება, მაგრამ აღარ გამოდის, დამთავრდა. ეს ლოგიკური ჯაჭვი, რომელიც აიგო ჩვენ წინააღმდეგ, აუცილებლად უნდა გაგვეწყვიტა სწორი ინფორმაციით. ჭორს ჭორით ხომ ვერ ვუპასუხებდით, ეს ხომ სრულიად გამორიცხულია? ჩვენ არ ვართ შუამავლები ან ყველანი შუამავლები არიან. ყველა ქვეყნიდან ახორციელებენ იმპორტს კერძო კომპანიები და ჩვენ ჩვენი ელექტროენერგიის იმპორტის მესამედს ვყიდით კერძო მომხმარებელზე. ასივეს პირდაპირ კერძო მომხმარებელზე გავყიდით, როგორც კი შესაბამისი პირობები შეიქმნება და სახელმწიფო ამ საქმიდან, საბოლოო ჯამში, სრულიად გავა, მთავარია, რომ ჩვენ შევქმენით კონკურენცია.

_ სხვა ქვეყნებში სახელმწიფო ასეთ პროცესში მონაწილეობს?

_ არსად არავინ მონაწილეობს.

_ რაღაც უფრო სოციალისტური გადმონაშთი მგონია სახელმწიფოს მონაწილეობა და მისი წილი ელექტროენერგიის წარმოებაში. ხომ სულ კერძო სექტორზეა აგებული მსგავსი ტიპის ბიზნესი. აქეთკენ მივდივართ, რომ სახელმწიფო საერთოდ ჩაეხსნას ამ პროცესს და იყოს კონკურენცია კერძო კომპანიებს შორის, შესაბამისად, ფასიც.

_ დღეს მომხმარებლების მოცულობის მიხედვით, მხოლოდ 12% არის პირდაპირი მომხმარებელი, რომელსაც ელექტროენერგიას აღარ აწვდის სახელმწიფო. 12 ცოტაა ჯერ და 12%-მა რომ შექმნას, ვთქვათ, რეალურად კონკურენცია, მაინც შედარებით რთულია. თუ ეს გაიზრდება და 20-30%-ს მიაღწევს, მგონი, უკვე სახელმწიფოს მიერ ექსპორტის განხორციელება თავიდან ბოლომდე დღის წესრიგიდან წავა. მაგრამ ისევ ჩემს საკითხს მივუბრუნდები: შემოვედით, შევქმენით კონკურენცია, ამან გამოიწვია ელექტროენერგიის იმპორტის ფასების შემცირება. რაც არის სტატისტიკა, თქვენ შეგიძლიათ ჩაყვეთ თავიდან ბოლომდე და ნახოთ 2015 წლიდან მოყოლებული დღემდე როგორ შეიცვალა ფასები კონკურენციის შედეგად. სანამ ეს პროცესი არ შემოვიტანეთ, არავის არ უფიქრია, რომ მრავალფეროვნება ყოფილიყო ელექტროენერგიის იმპორტსა და ექსპორტში, რაშიც მთავარი მონაწილე ჩვენ ვართ. ცხადია, მთავრობამ სწორი გადაწყვეტილებები მიიღო და ქულები ეკუთვნის, მაგრამ უჩვენოდ არაფერი მოხდებოდა და ვამაყობ, რომ საქართველოში ელექტროენერგიის ფასების არათუ ზრდის, არამედ შემცირებისა და სტაბილურობის მთავარი თანამონაწილე ვართ ჩვენ. ეს არის ყველაზე უფრო მნიშვნელოვანი და რაც მთავარია, ჩვენ მიერ ელექტროენერგიის იმპორტი, ყველასთან შედარებით, არის საუკეთესო. ამიტომ შემოგვაქვს ელექტროენერგიის იმპორტი ამხელა მოცულობით, ვთქვათ, სხვებთან შედარებით და არა იმიტომ, რომ ჩვენ ვინმესგან დახმარება გვჭირდება. სხვა მხრივ, ჩვენი პარტნიორი რომ იყოს ან უჩა მამაცაშვილი, ან ბიძინა ივანიშვილი, ვიამაყებდით, რადგან ჩვენ ვაკეთებთ სწორ საქმეს. თუ არასწორ საქმეს გავაკეთებდით, არ აქვს მნიშვნელობა, ვინ იქნებოდა ჩვენი პარტნიორი, მაინც არასწორი იქნებოდა ჩვენი გაკეთებული საქმე.

_ სამართლიანობისთვის უნდა ითქვას, რომ ჩვენ გვქონდა კომუნიკაცია ლევან გოგიჩაიშვილთანაც, რომელმაც პარლამენტის ტრიბუნიდან პრემიერ გახარიას დაუსვა კითხვა სწორედ ამ იმპორტთან დაკავშირებით. უჩა მამაცაშვილის გვარიც პირველმა მან გააჟღერა და ვკითხეთ ჰქონდა თუ არა დამადასტურებელი ფაქტები ან რაიმე არგუმენტი ან რაიმე დოკუმენტური მტკიცებულება უჩა მამაცაშვილის მონაწილეობისა ამ საქმეში

_ ძალიან ადვილად წარმომიდგენია, რომ ლევან გოგიჩაიშვილიც აღმოჩნდა ამ არასწორი ჯაჭვის ტყვეობაში. ერთი მხრივ, ეს ყველაფერი ადვილი დასაჯერებელია _ საქართველოში თუ შემოვიდა საშუამავლო კომპანია, როგორი აზრიც იყო მანამდე გავრცელებული, გაყიდა უფრო ძვირად, ბუნებრივია და ამიტომ მინდა განმარტება გავაკეთო, რომ ჩვენ ვაკეთებთ სწორ საქმეს.

_ გიორგი ქობულია თანამდებობიდან თქვენ გამო გადადგა? იმიტომ, რომ აზერბაიჯანში რაღაცების გარკვევა დაიწყო, როგორც სახელმწიფოს წარმომადგენელმა. მართლა უჩა მამაცაშვილმა მოსთხოვა მას თანამდებობიდან წასვლა?

_ მაგაზეც გავაკეთებ დეტალურ განმარტებას, თუ როგორ არის საკითხი წამოწეული გიორგი ქობულიას მიმართ: ჩვენ მაშინ შევთანხმდით ეკონომიკის სამინისტროსთან და ელექტროენერგიაზე შევთავაზეთ მთელი საიმპორტო სეზონის განმავლობაში წინადადება, რომელიც, საბოლოო ჯამში, ძალიან მისაღები იყო და საქართველოს ელექტროენერგიის იმპორტს ამცირებდა, სადღაც, მილიონ ან მილიონ-ნახევარი დოლარით (საბოლოო დანახარჯი რამდენიმე თვის განმავლობაში). შესაბამისად, გიორგი ქობულიამ ეს საკითხი წამოჭრა იანვარში, მაშინ, როდესაც რუსეთიდან ელექტროენერგიის ფასი, როგორც ახლა გითხარით, შედარებით კონკურენტუნარიანია აზერბაიჯანთან. მხოლოდ და მხოლოდ იანვარში ან, პირობითად ვთქვათ, ნოემბრის პირველი შვიდი დღის განმავლობაში, როდესაც დასვენების დღეებია. ეს არის თითქოს მართალი, მაგრამ საზოგადოების შეცდომაში შეყვანაა..მინისტრმა დაიწყო საუბარი იანვარში, _ ვაი, ახლა ჩვენ შეგვიძლია რუსეთიდან ელექტროენერგიის იმპორტის უფრო იაფად განხორციელებაო. კი, შეგიძლია იმ 10 დღის განმავლობაში მხოლოდ და მხოლოდ. ეს ხელოვნურად , საზოგადოებისა და მისი ხელმძღვანელობის შეცდომაში შეყვანის პირველი მცდელობაა. არ ვიცი, ნამდვილად რა დისკუსია მიმდინარეობდა ამ მთავრობაში, მაგრამ მარტივად რომ წარმოვიდგინოთ, აზერბაიჯანმა აქ დაგვითმო მილიონი, აქ კიდევ ნახევარი მილიონი და კიდევ ნახევარი მილიონი, _ საბოლოო ჯამში, მილიონ-ნახევარ დოლარს გვიკლებს. ამ დროს ჩვენ შეგვიძლია 300 ათასი დოლარი მოვიგოთ იანვარში, რადგან იანვარში რუსეთიდან ყველაზე იაფია ტარიფი, ყველამ ვიცით ეს. რატომ არ ვლაპარაკობთ იგივეს თებერვალსა და მარტში ან რატომ არ ვთქვით იგივე ნოემბერ-დეკემბერში? ეს იყო ძალიან ჭკვიანურად მოფიქრებული, ძალიან არასწორი და პირდაპირ ვთქვათ, აზერბაიჯანის წინააღმდეგ მიმართული გეგმა, რომელიც, საბოლოო ჯამში, მიზნად ისახავდა, მხოლოდ და მხოლოდ, ერთ რამეს, _ ის კი არა, რომ „ელ გრინი“ ვითომ როგორც საშუალო კომპანია სქემიდან ამოვარდნილიყო, ეს ასეთი ადვილი გასაკეთებელი არ არის, არც ისე არ არის, როგორც გიორგი ქობულიამ წარმოგვიდგინა. სინამდვილეში, ფასს ადგენს თურმე მოლაპარაკებების შედეგი და არა კონკურენცია. შეიძლება, ეს ასეა იქ, სადაც ის მანამდე მუშაობდა, მაგრამ აქ ასე არ არის. საქართველოში სხვაგვარი ეკონომიკური სისტემაა, ამ ეკონომიკური სისტემის ერთ-ერთი შემქმნელი მე ვარ.

_ და ქობულია მანამდე სად მუშაობდა?

_ რუსეთში მუშაობდა. პირდაპირ ვამბობ, რუსეთთან მუშაობის არანაირი პრობლემა არ მაქვს, ეს თქვენ კარგად იცით და სხვანაირად რომ ვთქვა, არც იქნება სწორი, მაგრამ მინდა, საქართველოში ეკონომიკური სისტემა იყოს ისეთი, როგორიც არის. არაფერში მჭირდება საქართველოში რუსეთის ენერგოსისტემა და არც რუსეთის ეკონომიკური სისტემის ლობისტები.

_ რა იყო გიორგი ქობულიას ამოცანა? რეალურად, ხომ აქედან დაიწყო ჭორების მთელი ჯაჭვი,რა უნდა მოყოლოდა მინისტრის ამ განცხადებებს ?

_ ამას მოჰყვებოდა არა უბრალოდ „ელ გრინის“ სქემიდან ამოვარდნა, არამედ აზერბაიჯანის ბაზრიდან გასვლა, სხვა შედეგი არ მოჰყვებოდა. ეს იყო, ალბათ, ამოცანა. ბუნებრივია, ასეთ ამოცანას არ შევასრულებინებდით და თუ მთავრობამ გიორგი ქობულია თანამდებობიდან იმიტომ მოხსნა, რომ არ დაუშვა აზერბაიჯანიდან ელექტროენერგიის იმპორტის შეჩერება, ე. ი. ასპროცენტიანი გადაწყვეტილება მიუღია. როცა შენ, როგორც მინისტრს, შეგიძლია არასწორი განმარტების მიცემა, ეს ძალიან ამაზრზენია. გიორგი ქობულია უჭკუო არ გახლავთ, ზუსტად იცოდა, რასაც აკეთებდა. მართალია, რუსეთში მუშაობდა, მაგრამ ბეიკერ-მაკეინში მუშაობდა და როცა ასეთ სისტემაში მუშაობს, არ შეიძლება არ იცოდეს, რომ ფასს ადგენს კონკურენცია და არ შეიძლება ეგონოს, რომ მოლაპარაკების შედეგად შეიძლება მიაღწიო უკეთეს ფასს. ეს გამორიცხულია, ქობულიამ არ იცოდეს და როცა აზრს ავითარებს მხოლოდ და მხოლოდ იანვრის მაგალითზე, როცა ჩვენთვისაც რომ ეკითხა, ჩვენ თვითონ ვეტყოდით, რომ იანვრის 10 დღის განმავლობაში რუსეთის ფასი სჯობს, აქ დასამალი არაფერია და იმიტომაც გავაკეთეთ ამის დეტალური განმარტება საზოგადოებისთვის, რომ ყველაფერი კარგად გვესმოდეს, რას ნიშნავს ის 10 დღე და რით განსხვავდება ის 10 დღე შემდეგი 20 დღისგან. მაგალითად, სექტემბერში საქართველოში შესაძლებელია, მაშინ როცა ენგური თავიდან ბოლომდე შევსებულია, ელექტროენერგიის უფრო მეტი იმპორტი ღამის საათებში შესაბამისად, შესაძლებელია ელექტროენერგიის იმპორტი რუსეთიდან, უკეთეს საშუალო პირობებზე საბოლოო ჯამში. კი ბატონო, არ ვართ ამის წინააღმდეგი, მაგრამ მთლიანად რომ გადახედავ წელს, როდესაც ენგურში უფრო ნაკლები წყალია, როდესაც დღის განმავლობაში უფრო ნაკლები ელექტროენერგეტიკის უნდა წამოვიდეს, საშუალო ფასი, საბოლოო ჯამში, და ჩვენი პირობები ბევრად უკეთესია. ამაზე ჩვენ მხოლოდ და მხოლოდ ლაპარაკი გვაქვს. ჩვენთვის მთავარია, ნამდვილად იცოდეს საზოგადოებამ _ ჩვენ ვაკეთებთ სწორ საქმეს, ამ სწორ საქმეში რომც გვეხმარებოდეს ვინმე (თუმცა არავინ გვეხმარება), საერთოდ არ უნდა იყოს არანაირი პრობლემა. არასწორ საქმეში ჩვენ თვითონაც რომ ვაკეთებდეთ მარტო, ისედაც არასწორი ხალხი ვიქნებოდით.

_ თქვენ, როგორც ყოფილი პრემიერ-მინისტრი, ამ ანტიჰესურ კამპანიებზე რას ფიქრობთ, რაც ახლა ხდება? პერიოდულად იფეთქებს ხოლმე პროტესტი სხვადასხვა ადგილას. არის თუ არა მნიშვნელოვანი სახელმწიფოს ენერგეტიკისთვის მცირე და დიდი ჰესების აშენება ქვეყანაში?

_ მცირე ჰესები ყოველთვის საჭიროა, მაგრამ საქართველოს აუცილებლად სჭირდება დიდი ჰესები. მინდა, დეტალურად განვმარტო, რას ნიშნავს ეს ერთი კონკრეტული მაგალითი, მათ შორის, ავუხსნა იმ ხალხს, ვინც აპროტესტებს. მაგალითად, ამბობენ, ჩვენ უნდა გვქონდეს ქარისა და მზის ელექტროსადგურიო. ბუნებრივია, უნდა გვქონდეს, ყველაფერი უნდა გვქონდეს, რაც არის ჩვენი კონკურენტული უპირატესობა. ჩემი აზრით, ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ მთავრობამ არ მიიღოს არც ერთი გადაწყვეტილება, რომლის ახსნაც არ შეუძლია, ამაში სრულიად დარწმუნებული ვარ, მაგრამ ასევე სრულიად ვარ დარწმუნებული, რომ ძალიან მკაფიოდ და მარტივად შეგვიძლია ახსნა, რატომ უნდა ჰქონდეს საქართველოს საკუთარი გენერაციის სიმძლავრეები.
თბოსადგური, ჰიდროსადგურები, მზე და ქარი _ ჯერჯერობით ეს ოთხი წყაროა ელექტროენერგიის, ხვალ შეიძლება იყოს კიდევ სხვა წყაროები. თბოელექტროსადგური გაზზეა ან მაზუთზე , ჩვენთვის ეს ნებისმიერ შემთხვევაში იმპორტია. ეს არის, პირობითად, 100 პროცენტით იმპორტი და თბოსადგური 95 პროცენტით იმპორტია, მისი ძირითადი შემადგენელი ნაწილი არის გაზი და თან, ამ შემთხვევაში, საზღვარგარეთიდან შემოსული ინვესტიცია. ნებისმიერი დანარჩენი წყარო არის ჩვენი, რომელიც საქართველოს ეკონომიკას ბევრად უფრო სწრაფად ზრდის, ვიდრე ნებისმიერი სხვა რამ. მაგალითად, 100 მილიონი დოლარის შემოტანილი ელექტროენერგია იმპორტზე ნიშნავს მინუს 100 მილიონ დოლარს, თავიდან ბოლომდე 100 მილიონივე დოლარი მინუსია. 100 მილიონი დოლარის შექმნილი ელექტროენერგია საქართველოში, ეს ნიშნავს პლუს 100 მილიონ დოლარს. 200 მილიონი დოლარია განსხვავება, ეს ძალიან მნიშვნელოვანია და დიდი მოცულობაა საქართველოს ეკონომიკისთვის, საბოლოო ჯამში კი ჩვენი შემოსავლებისთვის. იმისთვის, რომ ჩვენ საქართველოში შევქმნათ მზის ენერგიის წყარო ან ქარის, უნდა გვქონდეს უფრო მეტი მარეგულირებელი ანუ დიდი ჰიდროელექტროსადგური. ეს იმას ნიშნავს, რომ მზე ყველაზე უკეთეს შემთხვევაში არის 300 დღე, ნებისმიერ შემთხვევაში, შეიძლება უცებ დაუგეგმავად მზე მოიღრუბლოს და ეს ელექტროენერგიის წყარო საქართველოში შემცირდეს, ამიტომ ეს არ არის სტაბილური. რაც იმას ნიშნავს, რომ იმისთვის, რათა შენ ააშენო 100 მგვტ ელექტროსადგური, მინიმუმ 100 მგვტ-ის მარეგულირებელი სიმძლავრე უნდა გქონდეს. როდესაც შენ დღეს გჭირდება თითქმის ნახევარი მილიარდი კვტ/სთ ელექტროენერგიის იმპორტი, ქვეყნის ამოცანაა, რომ მინიმუმ მილიარდ-ნახევარი კვტ/სთ-ის საკუთარი სიმძლავრეები უნდა შევქმნათ ჩვენი ეკონომიკის განვითარებისთვის, ეს არის ჩვენთვის ძალიან მნიშვნელოვანი და მცირე ჰიდროელექტროსადგურები, თუმცა მათ წინააღმდეგაც მიდის ხლა კამპანია. აქ სერიოზულ ცვლილებას ვერ შექმნის. ჩვენ გვჭირდება მარეგულირებელი სადგურები, _ ნამახვანისმაგვარი სადგური გვჭირდება იმისთვის, რომ იმის გვერდით ავაშენოთ მზისა და ქარის სადგური. საქართველოს ენერგოსისტემა, მადლობა ღმერთს, დღეს ერთ-ერთი ყველაზე ეფექტიანია მთელ მსოფლიოში. იმის გამო, რომ ჩვენ გვაქვს ენგურჰესი, რამდენიმე მსხვილი მარეგულირებელი სადგური ჩვენს მოხმარებასთან შედარებით და, შესაბამისად, ჩვენი ე. წ. ტექნიკური დანაკარგები მაქსიმუმ 2%-ია, იმისთვის, რომ რუსეთში 650 მგვტ მომხმარებელმა მიიღოს, 1000 მგვტ სიმძლავრე უნდა შეიქმნას მიწოდების თვალსაზრისით. მოსკოველი და თბილისელი ელექტროენერგიის საფასურს ერთსა და იმავეს იხდის იმის მიუხედავად, იმის 40-დოლარიანი გაზია და ჩვენ 143-დოლარიანი გაზი გვაქვს, რადგან ენგურჰესი გვაქვს, არა მარტო იაფი წყალი. ამაზე ბევრად უფრო მნიშვნელოვანია ის, რომ ჩვენ გვაქვს მარეგულირებელი ელექტროსადგური, რომელიც საშუალებას გვაძლევს, ვაწარმოოთ ზუსტად იმდენი, რამდენიც გვჭირდება, უნდა შევინარჩუნოთ და განვავითაროთ მომავალი. ამოცანა არის ასეთი: გვაკლია მილიარდ-ნახევარი კვტ/სთ. პირველ რიგში, უნდა შევქმნათ საკუთარ სიმძლავრეებზე, რაც ჩვენს ეკონომიკას გაზრდის და ეს ვერ მოხდება მხოლოდ და მხოლოდ მცირე ელექტროსადგურების მეშვეობით. მინდა, მაგალითად მოვიყვანო ყველაზე მთავარი ეკონომიკური არგუმენტი: რას ნიშნავს დღეს დაგეგმილი 5%-იანი ეკონომიკური ზრდა? ეს იმას ნიშნავს, რომ საქართველოს მოსახლეობის 40%-ი გამდიდრდება-მეთქი ვერ ვიტყვი, მაგრამ შემოსავლები მოიმატებს და 60%-ის შემოსავლები შემცირდება. ეს რომ მოხდეს გერმანიაში, არაა დიდი პრობლემა, მაგრამ როცა საქართველოში მთელი წლის განმავლობაში ადამიანს აქვს სულ 5000 ლარი შემოსავალი, იმას რომ რამე მოაკლდეს, ხომ საერთოდ კატასტროფაა. ეს იმას ნიშნავს, რომ 60% შემოსავლები თუ შემცირდა, რისი ალბათობაც, სამწუხაროდ, არის ეს იმას ნიშნავს, რომ მოსახლეობის საკმაოდ დიდი ნაწილი გაღარიბდება, ამ 60 პროცენტის 5 პროცენტი იფიქრებს ქვეყნიდან წასვლაზე. ამით დავკარგავთ მოსახლეობის ყველაზე აქტიურ სეგმენტს. ეს პროცესი ისედაც მიდის და იგი გასაჩერებელია. ამ პროცესს გააჩერებს, მხოლოდ და მხოლოდ, ეკონომიკის, მინიმუმ, 10%-იანი ზრდა წელიწადში. ეს ვერ მოხდება მსხვილი პროექტების გარეშე, მათ შორის, მსხვილი ჰიდროელექტროსადგურის გარეშე. ძალიან კარგად უნდა გვესმოდეს, რა არის ჩვენი ალტერნატივა. რაც შეეხება ნამახვანჰესს, ყველაფერი უნდა აშენდეს ტექნიკური, გარემოსდაცვითი და სოციალური ფაქტორების გათვალისწინებით, ამაზე ორი აზრი არ არსებობს.

_ რომელი ინვესტორი ჩადებს ინვესტიციას, რომ ხვალ წყალმა წაიღოს და დაანგრიოს.

_ ეს სჭირდება მთლიან საქართველოს, ეს ძალიან მნიშვნელოვანია. ჩვენ გვჭირდება 10%-იანი ეკონომიკური ზრდა 10 წლის განმავლობაში, რომ ამ მდგომარეობიდან რეალურად შევძლოთ გამოსვლა.

ელისო კილაძე