გიგა გელხვიიძე

„რისკების მინიმიზაციის მიზნით, ჩემ მიერ ოპერატიული შტაბის ფარგლებში, მიღებულია გადაწყვეტილება ორშაბათის არასამუშაო დღედ გამოცხადების შესახებ“, _ ეს რუსეთის დედაქალაქ მოსკოვის მერის, სერგეი სობიანინის განცხადებაა, რომელიც მან 24 ივნისს გააკეთა. სობიანინის ამ განცხადების მიზეზი დაჯგუფება „ვაგნერის“ მეთაურ სერგეი პრიგოჟინის მიერ რუსეთში ხელისუფლების დამხობასთან დაკავშირებით გაკეთებული წინმსწრები განცხადება და მის მიერ დაანონსებული მარში გახდა, რომელიც დონის როსტოვიდან დაიწყო და მისი მთავარი მიზანი მოსკოვში შესვლა და მმართველობის გადაბარება იყო.

პრიგოჟინის მიერ წამოწყებული რევოლუციური სცენარი ძალიან სწრაფად განვითარდა და მსოფლიომ ყურადღება გადაიტანა უკვე არა უკრაინის პროცესებზე, არამედ მისი მთავარი მტრის, რუსეთის ფედერაციის მიმართ, _ არსებობდა რეალური საფუძველი პუტინის რეჟიმის დამხობისა და მისი ახალი, ევგენი პრიგოჟინის რეჟიმით ჩანაცვლებისა.
პროცესების პარალელურად რუსეთი დატოვა ყოფილმა პრეზიდენტმა, დმიტრი მედვედევმა და მისმა ოჯახმა, ასევე ცნობილი ხდებოდა ისიც, რომ მოსკოვიდან აფრინდა მთავარი ბორტი, თუმცა რა მიმართულებით, ამის შესახებ ინფორმაცია გასაიდუმლოებული იყო. მოსკოვიდან მეზობელი ქვეყნების მიმართულებით, მათ შორის, საქართველოსკენ მიმავალი ყველა ავიარეისის ბილეთი გაიყიდა, მიუხედავად იმისა, რომ ფასები ყოველ წუთს იზრდებოდა და ღირებულებამ კოლოსალურ ნიშნულსაც კი მიაღწია. აღსანიშნავია ის ფაქტიც, რომ „ვაგნერის“ დაჯგუფების წარმომადგენლებმა უპრობლემოდ გადაიბარეს დონის როსტოვი. გარდა ამისა, მოსკოვისკენ მიმავალ დაქირავებულ მებრძოლებს ადგილობრივებიც ყოველგვარი დემარშისა და პროტესტის გარეშე ხვდებოდნენ.
საბოლოოდ, მაშინ, როდესაც პრიგოჟინსა და მის დაქირავებულ მებრძოლებს მოსკოვამდე, სულ რაღაც, ორი საათის გზა ჰქონდათ დარჩენილი, გავრცელდა ინფორმაცია, რომ მასსა და ბელარუსის პრეზიდენტ ალექსანდრ ლუკაშენკოს შორის მოლაპარაკებები მიმდინარეობდა, რომელმაც, საბოლოო ჯამში, თავისი შედეგი გამოიღო და პრიგოჟინის განცხადებაც გავრცელდა, რომ ის და მისი მებრძოლები უკრაინის მიმართულებით ბრუნდებოდნენ, რათა გეგმა, რომელიც იქ ჰქონდათ, ბოლომდე მიეყვანათ. რაც შეეხება მოსკოვის აღებაზე უარის თქმას, პროგოჟინმა ეს ხალხზე ზრუნვით და სისხლისღვრის თავიდან აცილებით გაამართლა.
„ვაგნერის“ დაჯგუფების ხელმძღვანელის ამ განცხადებას მალევე მოჰყვა რეაგირება ოფიციალურ მოსკოვში და დუმის პრესსპიკერ დმიტრი პესკოვის განცხადებაც გავრცელდა, სადაც ნათქვამი იყო, რომ პროგოჟინის დაკავების ბრძანება, რომელიც შემდგომში 20 წლით პატიმრობას გულისხმობდა, გაუქმებული იყო.

რუსეთში მიმდინარე პროცესები, რა თქმა უნდა, ყურადღების ცენტრში მოექცა საქართველოშიც და აქ ორივე დაპირისპირებულ მხარეს თანაბრად გულშემატკივრობდნენ, გამომდინარე იქიდან, რომ პუტინის რეჟიმის დამხობა და რუსეთში შესაძლო სამოქალაქო ომის წარმოება საქართველოსა და უკრაინაზე აუცილებლად ჰპოვებდა გავლენას, თუმცა რა ტიპის შეიძლებოდა ყოფილიყო ეს გავლენა, ამის გარკვევას „ქრონიკა+“ „ევროპელი დემოკრატების“ ლიდერთან, პოლიტოლოგ პაატა დავითაიასთან შეეცადა:

_ ბატონო პაატა, იმ პროცესების გათვალისწინებით, რაც გუშინ რუსეთში მოხდა, რასთან გვქონდა საქმე?
_ პირველ რიგში, ჩვენ ვნახეთ ავტორიტარული რეჟიმის შიგნით ორ შტოს შორის ბრძოლა და ეს იყო რეალურად იმპერიალისტური გამოხტომა. რა თქმა უნდა, მათ საბოლოოდ მოილაპარაკეს, მაგრამ რა მოილაპარაკეს, ამას დრო გვაჩვენებს.
მთელი ამ სურათით დავინახე ის, თუ როგორ ჩამოაგდებენ მომავალში რუსეთის პრეზიდენტ პუტინს და ის ბოლო, რაც ელის მას, რეალურად გამოჩნდა.
_ რამდენად ექნებოდა გავლენა ამ ყველაფერს საქართველოზე?
_ ეს ვარიაცია ბევრს უხაროდა, მაგრამ პროცესები შეიძლება ძალიან მტკივნეულად აისახოს საქართველოზე და მსოფლიოზეც. პირველ რიგში, ეს არის ატომური იარაღი, რომელიც შეიძლება ამ უკონტროლო ხალხს ჩაუვარდეს ხელში და მეორე: უნდა გავიხსენოთ 1917 წლის რევოლუცია რუსეთში, რომელიც შემდგომში 1921 წელს აისახა საქართველოზე. ასეთი მეზობელი გვყავს ჩვენ! პრობლემა ის არის, რომ ჩვენ არ უნდა ველოდოთ რუსეთის დემოკრატიულ განვითარებას, არ არის დემოკრატიული ძალები იქ, ჩვენ უნდა ვიმუშაოთ საკუთარ დემოკრატიაზე, რადგანაც ამ ფილმის ბოლო ერთხელ უკვე ვნახეთ და რა შედეგებიც შეიძლება გამოიწვიოს მან, ეს გამოვცადეთ 1917-1921-წლებში. ამიტომ ჩვენ უნდა ვიყოთ ყურადღებით ჩვენი უსაფრთხოებიდან გამომდინარე, ჩვენი საზღვრების დაცვიდან გამომდინარე და ყველაფერი უნდა გაკეთდეს, სანამ კიდევ დრო არის, რომ აღმოვჩნდეთ ევროკავშირის ქოლგის ქვეშ, რადგანაც რუსეთში ეს დროში გაწერილი პროცესია, რაზეც ვისაუბრე, თუმცა აუცილებლად მოხდება, ამიტომ ეს არის ჩვენი გადარჩენის შანსი.
_ იმ სცენარით რომ განვითარებულიყო მოვლენები, რა სცენარითაც ის დაიწყო, პრიგოჟინს რომ აეღო მართვის სადავეები რუსეთში, ასეთ დროს როგორ მოიქცეოდა საქართველოს ხელისუფლება?
_ პირდაპირ მინდა გითხრათ, რომ საერთოდ გამოვრიცხავდი პრიგოჟინის მხრიდან ხელისუფლების აღებას, ამიტომ არ მინდა შემდეგ მოვლენებში განვიხილო ის, რაც შეიძლება ბუნებაში არც მომხდარიყო. თეორიული შანსი იმისა, რომ პრიგოჟინს შეიძლებოდა აეღო ხელისუფლება, იყო. მაგრამ როგორ უნდა გაეკეთებინა ეს? იქ არის კონსტიტუცია, ძალები. ხელისუფლების აღება და ლეგიტიმაცია სხვადასხვა რამ გახლავთ. ეს პრიგოჟინს ძალიან კარგად გააგებინეს და ჩანდა კიდევაც ყველაფერი. პრობლემა სხვა რამეში დავინახე, _ სახელმწიფო ინსტიტუტები შეშინდნენ. დუმის სათათბირო ერთხელაც კი არ შეიკრიბა. თითქმის გადატრიალება მიდიოდა. ამიტომ ვამბობ, მაგათი სისტემის რღვევა როგორ მოხდება, დავინახე-მეთქი. პრიგოჟინი რომ ძალაუფლებას ვერ აიღებდა, იმ მომენტში ეს ნათლად ჩანდა, ამდენად ახლა იმაზე საუბარი, საქართველოს ხელისუფლება რას გააკეთებდა, ძნელია. საქართველოს ხელისუფლების თავი არც არავის ექნებოდა იქ. აქ ჩვენ უნდა ვიფიქროთ საკუთარ თავზე და ეს რეალურად გამოჩნდა. ხელისუფლებაში მყოფმა ძალებმა უნდა გააკეთონ დასკვნები, თუ რასთან შეიძლება გვქონდეს საქმე მომავალში, ამიტომ ამაზე უფრო უნდა იფიქრონ, ვიდრე ვიღაცებთან სიტუაციის დალაგებაზე.
_ რუსეთში მიმდინარე პროცესების პარალელურად, საქართველოში აქტიურად დაიწყეს საუბარი საზღვრების ჩაკეტვაზე. პრეზიდენტმა ზურაბიშვილმა პრემიერ-მინისტრ ღარიბაშვილს უსაფრთხოების საბჭოს სხდომის მოწვევაც კი მოსთხოვა _ რა საფრთხეების წინაშე ვიდექით ან ვდგავართ?
_ მე გავაკეთე განცხადება, რომ პირველ რიგში საზღვრები მინიმუმ უნდა გამკაცრებულიყო და მაქსიმუმ უნდა ჩაკეტილიყო.
მეორე: აქ მყოფი რუსებისგან ერთხელაც არ მომისმენია, რომ ან პუტინს აგინებდნენ, ან _ პრიგოჟინს. თავისი ანკლავები შექმნეს რუსთაველზე, გინდა ბათუმში, გინდა ნებისმიერ ადგილას, სადაც სხედან და იკრიბებიან. ასე რომ, კაციშვილმა არ იცის, ეს ადამიანები ხვალ რა ძალად შეიძლება გადაიქცნენ. სწორედ ამიტომ პირდაპირ მოვუწოდე შინაგან საქმეთა სამინისტროს, რომ ესენი ტოტალურ კონტროლზე აიყვანონ. რას ნიშნავს ტოტალური კონტროლი? ეს არ ნიშნავს თვალთვალს, ეს ნიშნავს იმას, რომ რეალურად გვქონდეს ინფორმაცია, მათი შეკრების დროს რა ხდება და რაზე შეიძლება იყოს მსჯელობა. ამიტომ მინდა ყველას გავახსენო 1917 წელი, როდესაც რუსეთის იმპერია დაინგრა, რუსები, ე. წ. ინტელიგენცია წამოვიდა საქართველოში და ასე ხდება დღესაც. ის ინტელიგენცია წავიდა საფრანგეთსა და თურქეთში, მეორე ნახევარი, დაახლოებით 300 000 ადამიანი, დარჩა საქართველოში. როდესაც 1921 წელს ბოლშევიკური ჯარი მოადგა საქართველოს საზღვარს, აქ მყოფმა რუსებმა ხელი შეუწყვეს დანაყოფების შემოსვლას საქართველოში, გამომდინარე იქიდან, რომ მაინც რუსები იყვნენ და სხვა გზა არ ჰქონდათ, ხომ ხვდებით. მერე მაინც დახვრიტეს მათი ნახევარი, მაგრამ ამაზე არ არის ახლა საუბარი, ხომ შეუწყვეს ხელი მათ შემოსვლას? _ ეს არის მთავარი. ჩემთვის ისტორია მეორდება. აქაური რუსების იმედი არ მაქვს, ამიტომ ვითხოვ მათ ტოტალურ კონტროლს.
_ ქართულ პოლიტიკაზე რომ გკითხოთ, ის პროცესები, რაც ახლა მიმდინარეობს ქვეყანაში, რამდენად გაძლევთ ოპტიმისტური პროგნოზების გაკეთების საშუალებას?
_ ძალიან ცუდი და პესიმისტური პროგნოზი მაქვს იმასთან დაკავშირებით, რაც ხდება ოპოზიციურ სპექტრში. საუბარი არის იმაზე, რომ ყველა ქმედება, რასაც ჩვენ ვხედავთ, აძლიერებს „ქართულ ოცნებას“. ცალსახად ჩანს უკვე ეს ყველაფერი და აქედან გამომდინარე, ის მიდგომები, რომლებიც აქვთ მათ (ოპოზიცია იგულისხმება), მიუღებელია. არ მინდა არავისთან დაპირისპირებაში შესვლა, მაგრამ მთავარი ახლა არის ის, რომ ახალი წლისთვის კანდიდატის სტატუსი მივიღოთ, ეს არის ერთადერთი მნიშვნელოვანი ამოცანა, რაც არ უნდა უკმაყოფილო ვიყოთ ხელისუფლების, ეს უნდა მოხდეს! რატომ? იმიტომ, რომ კანდიდატის სტატუსი ნიშნავს ვალდებულებებს, რომლებსაც აიღებს ქვეყანა და ამ ვალდებულებების შესრულება მოუწევს ხელისუფლებას. მერე უფრო გაუჭირდება ასე თავისუფალი განავარდება, როგორც ახლა ნავარდობენ.
_ ვალდებულებები და მათი შესრულება ახსენეთ, ამიტომაც მიჩნდება კითხვა: ჩვენ ვხედავთ, თუ როგორ იქცევიან ისინი 12-პუნქტიან რეკომენდაციებთან დაკავშირებით. მათგან სულ 3 პუნქტია შესრულებული, მეოთხე შესრულდა პრეზიდენტის მიერ „მთავარი არხის“ გენერალურ დირექტორ ნიკა გვარამიას შეწყალებით და დანარჩენი 8-დან ნაწილობრივ არის შესრულებული რამდენიმე. ამის ფონზე, რამდენად შეიძლება გვქონდეს იმის მოლოდინი, რომ ეს ადამიანები შეასრულებენ იმ ვალდებულებებს, რომლებიც კანდიდატის სტატუსს მოჰყვება?
_ ორი განსხვავება არის: დღეს ჩვენ ვართ ასოცირებული წევრები, ასოცირებული წევრობა ნიშნავს რეკომენდაციის მიღებას _ ან ასრულებ ან _ არა. იმის შემდგომ, რაც გავხდებით კანდიდატის წევრი ქვეყანა, მათ შესრულებაზეც ვართ ვალდებულები. განსხვავება, ნახეთ, რა არის? _ ჩვენ კი არ გვექაჩება ვინმე ევროკავშირში, ჩვენ ვითხოვთ იმ ოჯახში შესვლას, სადაც არის თავისი წესები. შენ თუ იმ წესებს არ ასრულებ, ამ ოჯახში არავინ მიგიყვანს. შენ თუ ითხოვ მიღებას, ვალდებულებებსაც იღებ, კანდიდატობა ნიშნავს ვალდებულებას, ამიტომ შესრულდება ყველაფერი, როდესაც კანდიდატის სტატუსს მივიღებთ.
_ ვინაიდან რეკომენდაციებს შევეხეთ, ევროკავშირის წარმომადგენლებმა რეზოლუციების სახით არაერთხელ მიგვითითეს, რომ „მთავარი არხის“ გენერალურ დირექტორ ნიკა გვარამიას განთავისუფლება იყო, ფაქტობრივად, ერთ-ერთი პუნქტის შესრულების ტოლფასი. როგორ ფიქრობთ, მესამე პრეზიდენტ მიხეილ სააკაშვილის მიმართ იგივე ღონისძიების გატარება იქნება თუ არა საქართველოსთვის მნიშვნელოვანი ნაბიჯი ამ 12 რეკომენდაციის შესრულებაში?
_ რა თქმა უნდა. ახლა გვარამიას ფაქტორმა კანდიდატთან დაკავშირებით დაგვაახლოვა კანდიდატის თემას, რადგანაც ის იყო მედიის წარმომადგენელი, რომელიც იჯდა ციხეში. სუფთა პოლიტიკური საქმე იყო, არანაირ კრიმინალს არ უკავშირდებოდა, რადგან ისეთი მუხლით, რომლითაც ის გაასამართლეს საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსით, არავინ გაუსამართლებიათ და ჯარიმა შეიძლება იყოს გათვალისწინებული. ამიტომ, რა თქმა უნდა, ეს იყო პოლიტიკური ზეწოლა. რაც შეეხება სააკაშვილს, იგივე მოთხოვნა არის გადაყვანაზე უცხოეთში სამკურნალოდ და ჰუმანურ აქტზე. რა თქმა უნდა, ეს ნაბიჯი თუ გადაიდგმება, ძალიან კარგია. გვარამიამ სამივე ინსტანცია გაიარა და სამართლებრივი ტექნიკა პრეზიდენტმა შეასრულა, მიხეილ სააკაშვილის საქმეში კი სასამართლო პროცესია და ნათლად ჩანს, რომ ჯერ მას არ შეიწყალებს ზურაბიშვილი, მაგრამ ჰუმანურ აქტზე როდესაც არის საუბარი, ამის გაკეთება შეიძლება. და, აი, ეს ნაბიჯი თუ გადადგა მთავრობამ (და არა ზურაბიშვილმა), რა თქმა უნდა, უფრო დავუახლოვდებით ევროკავშირს.
_ ნიკა გვარამიას საკითხი ვახსენეთ და მინდა გკითხოთ: რამდენად ხედავთ მას ქართულ პოლიტიკაში და შეუწყობს თუ არა ხელს ოპოზიციურ ველზე სიტუაციის გაუმჯობესებას მისი აქტიურად გამოჩენა?
_ ამ საკითხზე ახლა კომენტარს ვერ გავაკეთებ, გამომდინარე იქიდან, რომ არ ვიცი მისი დღის წესრიგი. ბევრი ვარიაციაა: ის იქნება „ნაციონალურ მოძრაობაში“, მის გარეთ, ცალკე თუ სხვა. ამიტომაც მიჭირს ამაზე საუბარი. როდესაც უფრო ნათლად გაცხადდება მისი გეგმები, შემდგომში შეიძლება საუბარი.