მსოფლიოს კორონაპანდემიის მძიმე შედეგები მონელებული არ ჰქონდა, აშშ-ში მასობრივმა გამოსვლებმა რომ იფეთქა. ყველაფერი კი აშშ-ის აფროამერიკელი მოქალაქის, ჯორჯ ფლოიდის მკვლელობით დაიწყო: ანუ მიმდინარე წლის 25 მაისს სოციალურ ქსელში შემაძრწუნებელი ვიდეო გავრცელდა, სადაც ჩანდა, რომ პოლიციელი 40 წლამდე აფროამერიკელს ყელზე მუხლს აჭერდა, დაკავებული ხრიალებდა და ითხოვდა, რომ მისთვის სუნთქვის საშუალება მიეცათ. ამ ვიდეოს გასაჯაროვებისთანავე ამერიკელები ქუჩაში გამოვიდნენ. 2 ივნისს კი დამოუკიდებელმა ექსპერტიზამ დაადგინა, რომ ფლოიდი კორონავირუსით იყო ინფიცირებული და მისი გარდაცვალების მიზეზი ასფიქსია გახდა. ამის მიუხედავად, ფლოიდის მკვლელობამ მსოფლიო შეძრა და აშშ-ში ფესვგამდგარი რასიზმის თემაც გააცოცხლა.

აშშ-ში სამოქალაქო საზოგადოება ემოციებს ვერ იკავებს. რა გავლენას მოახდენს ყველაფერი ეს საქართველოზე? _ ამ თემაზე „ქრონიკა+“ იურისტ ლია მუხაშავრიას ესაუბრა, რომელიც, თავის დროზე, ოკეანისგაღმა ცხოვრობდა. როგორც ჩვენი რესპონდენტი ამბობს, ფლოიდის მკვლელობა ქართული საზოგადოებისთვისაც დამაფიქრებელი უნდა იყოს. მოკლედ, პანდემიაზე, კორონათი გამოწვეულ ეკონომიკურ კრიზისსა და სხვა აქტუალურ თემებზე „ქრონიკა+“ იურისტ ლია მუხაშავრიას ესაუბრა:

_ ქალბატონო ლია, პოსტპანდემიურ ტრადიციას არ დავარღვევ და თავიდანვე გკითხავთ: კორონობა როგორ გადაიტანეთ?
_ გურიაში, ანუ მწვანე ზონაში ვცხოვრობ და უმტკივნეულოდ გადავიტანე. ეს, ალბათ, გამონაკლისია, რადგან, ჯერ ერთი, ახლომახლო დაინფიცირებული არავინ იყო და მეორეც, რამდენიმე ეზო და, შესაბამისად, ბევრი სამუშაო მაქვს. ამიტომ არც კი მეცალა, რომ ამ მძიმე საკითხებით დამეტვირთა თავი.
_ ვეჭვობ, „მძიმე საკითხებით“ დატვირთვა აწი მოგიწევთ, რამეთუ ექსპერტები ელოდებიან, რომ ეკონომიკური კუთხით პოსტპანდემიური ეპოქა უმძიმესი იქნება! ისე, ფერმერი ხართ და სახელმწიფოსგან სოფლის მეურნეობის ანტიკრიზისული პროგრამით გათვალისწინებული დახმარება მიიღეთ?
_ ჯერ არა, თუმცა დახმარების მისაღებად ამ დღეებში მივალ. საერთოდ, პანდემიამ სოფელში სურათი რადიკალურად შეცვალა.
_ ანუ?
_ კარანტინის დროს სოფელში ძალიან ბევრი ადამიანი დაბრუნდა _ ისეთი სახლები და ეზოები გაიღო, რომლის მეპატრონეებიც ქალაქიდან წლობით არ ჩამოდიოდნენ. ამ ადამიანებმა სახლ-კარს, კარ-მიდამოს მიხედეს. სხვათა შორის, ჩემი ყანის დათესვა წუხელ 12-ის ნახევარზე დამთავრდა.
_ რატომ?
_ ბოლო ათი წლის განმავლობაში იმდენი რაოდენობის საყანე მინდორი არ მოხნულა და დათესილა, რამდენიც ამ კარანტინის დროს მოიხნა და დაითესა.
_ ამას რით ხსნით?
_ ყველა ხვდება, რომ გაჭირვება და შიმშილი იქნება, ამიტომ ხალხი ცდილობს, ეკონომიკურ კრიზისს მომზადებული შეხვდეს და, პირველ რიგში, ცხადია, პროდუქტების მომარაგებას ცდილობს.
_ მაშასადამე, ზოგი ჭირი მარგებელი ყოფილა. აკი, ხელისუფლებაც ამბობს, კორონაპანდემია ისე უნდა გამოვიყენოთ, როგორც წარმატებაო.
_ ხელისუფლებას ამაში არ ვეთანხმები, მაგრამ საყურადღებო მომენტი გაჩნდა _ ადამიანები სახლ-კარს დაუბრუნდნენ და მხოლოდ მიწის კი არა, იმის ფასიც გაიგეს, რომ საკუთარი ხელით რაღაცის მოყვანა შეიძლება. თუ სწორი სახელმწიფო პოლიტიკა იქნება, ანუ სოფლის მეურნეობა პრიორიტეტულად გამოცხადდება და საამისოდ რეალური ნაბიჯებიც გადაიდგმება, მაშინ ქალაქელები სოფელში დაბრუნდებიან და შეეცდებიან, სასოფლო-სამეურნეო საქმიანობა ბიზნესად გადააქციონ! ეს ქვეყნისა და საზოგადოებისთვის მნიშვნელოვანი და სასიკეთო ცვლილება იქნება!
სხვათა შორის, ბოლო დროს ძალიან ბევრი ახლობელი მიკავშირდება და მეუბნება, _ აი, რა ჭკვიანი ადამიანი ხარ, რომ სოფელში რამდენიმე წლის წინათ გადასახლდი, ამ პანდემიასა და კარანტინს ნაკლებად გრძნობ და მოსალოდნელ შიმშილსა თუ ფინანსურ გაჭირვებასაც თავიდან ირიდებო.
_ საერთოდ, თქვენი შეფასებით, ჩვენი ხელისუფლება, რომელიც კორონაწარმატებით იწონებს თავს, ეპიდემიით გამოწვეულ კრიზისს კარგად გაუმკლავდა?
_ ვერ ვიტყვი, რომ თავი კარგად გაართვა.
_ ამ მოსაზრების დასაბუთება შეგიძლიათ?
_ რა თქმა უნდა. პირველ რიგში, დიდ მადლიერებას გამოვხატავ ეპიდემიოლოგებისა და, საერთოდ, მედპერსონალის მიმართ, რომელთა თავდაუზოგავმა და კვალიფიციურმა შრომამ დიდ უბედურებას გადაგვარჩინა.
ამასთან, ისიც აღსანიშნავია, რომ ხელისუფლებამ პროფესიონალებს ყური დაუგდო და მათი მოთხოვნები თუ რეკომენდაციები გაითვალისწინა და ის შედეგი, რაც მივიღეთ, სწორედ ამის დამსახურებაა.
_ შეიძლება, მაგრამ ზოგიერთი მიიჩნევს, რომ ლოკდაუნი ჩვენთანაც და მთელ მსოფლიოშიც გადამეტებული იყო და ყველაფერი ეს გარკვეული ჯგუფების პოლიტიკურ ინტერესებში შედიოდა. ამაზე რას იტყვით, ქალბატონო ლია?
_ პოლიტიკოსები ისეთი გამჭრიახი და ანგარებით მოქმედი ადამიანები არიან, რომ ყველაფერს სასარგებლოდ იყენებენ, ანუ ძალიან ცუდ მოვლენებსა და ფაქტებს თავიანთთვის პოზიტიურად აქცევენ ხოლმე. ეს გასაკვირი არაა და საქართველოშიც, რა თქმა უნდა, ასეა, მაგრამ ძალიან განვითარებული არც მრეწველობა გვაქვს და არც _ ბიზნესი. ამასთან, ჩვენი ლოკდაუნიც შედარებით მცირემასშტაბიანი იყო და ამანაც თავისი როლი ითამაშა.
_ ანუ?
_ ამ ლოკდაუნს საქართველოში ძალიან დიდი უმუშევრობა არ მოჰყოლია, ევროპაში კი ადამიანები სამსახურებიდან მასობრივად დაითხოვეს.
მოკლედ, ლოკდაუნი საქართველოსთვის ის არ ყოფილა, რაც ევროპისა აშშ-ისთვის იყო. შესაბამისად, მასშტაბური უარყოფითი გავლენაც ვერ მოახდინა ჩვენზე. სწორედ ამის გამო სოციალური დისტანცირების პრობლემა შედარებით ნაკლებ ადამიანს შეექმნა და ამანაც შეუწყო ხელი, რომ ვირუსი არ გავრცელდა.
_ კი ბატონო, მაგრამ ხუთ თვეში არჩევნებია და მეორე ტალღას სწორედ ოქტომბერ-ნოემბრისთვის პროგნოზირებენ, ანუ ისე გამოდის, რომ კორონა „ოცნების“ თითქოს მთავარ მოკავშირედ იქცა. თქვენი შეფასებით, დღევანდელი მოცემულობით, პანდემიით ხელისუფლება უფრო მოგებულია თუ ოპოზიცია?
_ მოგებული, რა თქმა უნდა, ხელისუფლება დარჩა, თორემ პანდემია რომ არ ყოფილიყო, 20 ივნისი ვის დაავიწყდებოდა?!
მოკლედ, ამ ამბებმა საზოგადოებას ხელისუფლების ბევრი ცუდი ნაბიჯი დაავიწყა. ყოველ შემთხვევაში, ბევრი რამ გადაიფარა. შემოდგომაზე, როგორც გახარია ამბობს, წიწილებს დაითვლიან.
ერთი მხრივ, ფინანსური და მატერიალური კრიზისია, მეორე მხრივ კი ადამიანები ცდილობენ, კრიზისს საკუთარი ძალებით გაუმკლავდნენ. სწორედ ამის გამო წლევანდელი ზამთარი შეიძლება, შედარებით რბილად გადავიტანოთ, თუმცა საარჩევნო ვნებათაღელვა ქვეყანაში ძალიან ნერვულ ატმოსფეროს შექმნის. სხვათა შორის, ამ მხრივ, ტემპერატურა უკვე აიწია და ამ ეკონომიკურ-პოლიტიკური კრიზისის ფონზე, შესაძლოა, ფეთქებადსაშიში გახდეს!
მართალია, ხელისუფლებას, ჯერჯერობით, შეუძლია, თავი მოიწონოს, მაგრამ ცოტა ხანში, როცა მუხტი და ტემპერატურა კიდევ უფრო აიწევს, მოვლენები შეიძლება, ძალიან ცუდად და მოულოდნელად განვითარდეს!
_ რას გულისხმობთ?
_ არ მინდა, ეს ვთქვა, მაგრამ მეჩვენება, რომ ყველაფერი სწორედ აქეთკენ მიდის!
_ ქალბატონო ლია, თქვენ, როგორც იურისტი, რას ფიქრობთ _ საგანგებო მდგომარეობის დარღვევისთვის დაწესებული 3-ათასიანი ჯარიმა სამართლიანი იყო?
_ ეს კატასტროფაა! ყოველდღე ვადევნებდი თვალყურს, კომენდანტის საათის დროს რამდენი ჯარიმა გამოწერეს და ეს ძალიან შემაშფოთებელია, მით უმეტეს, ხელისუფლება აცხადებს, რომ ადამიანებს ამ ჯარიმებს აუცილებლად გადაახდევინებს.
_ ყველაფერ ამით „ოცნება“ იმის დემონსტრირებას ხომ არ ცდილობს, „მე ვარ და ჩემი ნაბადი“ და როგორც მინდა, ისე მოვიქცევიო?
_ დიდი ხანია, ვხედავთ, რომ ხელისუფლება სწორედ ამას ცდილობს. ეს ჯარიმები კიდევ ერთი ბერკეტია, რომ რამდენიმე ათას ოჯახს კისერზე მარყუჟი შემოავლონ და არჩევნების წინ უფრო მოუჭირონ, ანუ ჯარიმებს იმისთვის გამოიყენებენ, რომ ხალხს აიძულონ, „ქართულ ოცნებას“ მისცეს ხმა!
_ იძულებაში რას გულისხმობთ?
_ ჯარიმები მხოლოდ იმის სანაცვლოდ ჩამოაწერონ, რომ „ოცნებას“ მისცენ ხმა, თუმცა ჩვენი საზოგადოება უკვე საკმაოდ გამობრძმედილი, გათვითცნობიერებულია და ამ ტერორსა და მუქარასაც როგორმე გადაიტანს! მეტიც, თუნდაც ამ ჯარიმების გადახდის თავიდან ასაცილებლად ხალხი, ალბათ, შეეცდება, რომ ხელისუფლებაში ახალი პოლიტიკური ძალა მოიყვანოს.
_ გჯერათ, რომ წლევანდელი არჩევნების ბედს ხალხი გადაწყვეტს, მით უმეტეს, როცა აშშ-ს შიდა პრობლემები აქვს და ჩვენთვის შესაძლოა, ვერც მოიცალოს?
_ არ მგონია, ასე მოხდეს, ანუ ვფიქრობ, რომ ყველაფრის მიუხედავად, დასავლეთი ჩვენთვის აუცილებლად მოიცლის და არჩევნებზეც საკმარისი რაოდენობის დამკვირვებელი ჩამოვა.
თუ გადავხედავთ, სამეზობლოში საქართველოს საზოგადოება მართლაც ძალიან წინ წასულია და „ოცნებას“ არავინ მისცემს უფლებას, ეს პროგრესი შეჩერდეს და ბოლო რვაწლიანი მძიმე პერიოდი შემოდგომის მერეც გაგრძელდეს! თუ ეს გაგრძელდა, ვფიქრობ, ჩვენი საქმე ძალიან ცუდად წავა, რაც ხალხის ინტერესში ნამდვილად არ არის!
დიახ, ყოფნა-არყოფნის საკითხი დგას და საზოგადოება მეტად აქტიური იქნება, ხელისუფლებაში ახალ პოლიტიკურ ძალას უფრო მეტად მოითხოვს.
ზოგადად, იმას, რომ „ქართულმა ოცნებამ“ ერთი დანაპირებიც ვერ განახორციელა, ძალიან ბევრი ლაპარაკი არ სჭირდება!
_ რაც შეეხება გლობალურ პოლიტიკას, აშშ-ში ჯორჯ ფლოიდის მკვლელობის საბაბით დაწყებულ არეულობას ზოგი კორონაპანდემიის გაგრძელებად მიიჩნევს, ანუ ლიბერალური სამყარო დონალდ ტრამპს უტევს. სხვათა შორის, ფლოიდის მკვლელების დასჯის მოთხოვნით აქცია საქართველოშიც გაიმართა. ქალბატონო ლია, ყველაფერი, რასაც ვუყურებთ, მართლაც, „ლიბერალების ბუნტია“ თუ თქვენ სხვა ვერსია გაქვთ?
_ აშშ-ში ვცხოვრობდი, ვმუშაობდი და იქაურ საზოგადოებას კარგად ვიცნობ, ანუ მიუხედავად იმისა, რომ, თავის დროზე, არჩევნებში ბარაკ ობამამ გაიმარჯვა და აშშ-ის პრეზიდენტი გახდა, რასიზმი ამერიკული საზოგადოების სხეულზე ძალიან ღრმა ჩირქოვანი წარმონაქმნია და არავინ იცის, ბალღამს როდის გადმოღვრის!
ამერიკელებს ძალიან კარგად ესმით, რომ ეს მათი დიდი სირცხვილი და ამერიკული დემოკრატიის ხარვეზია, მაგრამ ამ პრობლემას იოლად ვერ უვლიან და ძალიან ხშირია ინციდენტები, როცა საზოგადოების მოთმინების ფიალა ივსება.
ისე, ამერიკელი მოქალაქე არათუ საკუთარი, არამედ სხვისი უფლებების დარღვევის ერთ ფაქტს არ მოითმენს. ახლანდელი ვითარებაც ამის აშკარა დადასტურებაა _ აქციები აშშ-ის რამდენიმე ქალაქში იმართება.
საერთოდ, აშშ-ში მეტი დემოკრატია იმიტომაა, რომ ამას საზოგადოება მოითხოვს და სწორედ იმას იღებს, რასაც ითხოვს.
ძალიან მწყინს, რომ ამის თქმა მიწევს, მაგრამ ჩვენთან ადამიანს პოლიცია ხანდახან ოჯახის წევრს უკლავს, მაგრამ ხმას მაინც არ იღებს. ყოველ შემთხვევაში, გასაჩივრება არ უნდა ხოლმე.
_ ეს პოსტკომუნისტური, ასე ვთქვათ, სინდრომი და მენტალიტეტი ხომ არაა?
_ რა თქმა უნდა, ასეა და აქედან გამოსვლა, სამწუხაროდ, ადვილად ვერ მოხერხდება.
მოკლედ, ის, რაც დღეს აშშ-ში ხდება, ჩემი აზრით, ცოცხალი დემოკრატიული პროცესია, მით უმეტეს, რომ იქ საზოგადოება ძალიან გამწარებული და გაღიზიანებულია, რომ კოვიდპანდემიამ ბევრი ადამიანის სიცოცხლე შეიწირა. შესაბამისად, აშშ ძალიან დიდი საშიშროების წინაშე დადგა. არადა, ამ ქვეყანას ეგონა, რომ მსოფლიო ლიდერი იყო. ისიც გაირკვა, რომ ტრამპის საარჩევნო მოწოდება, აშშ ყველაფერში პირველი იქნებაო, სიმართლე არ აღმოჩნდა.
აქედან გამომდინარე, ფლოიდის მკვლელობა ბოლო წვეთი იყო, რის შემდეგაც ხალხმა იხუვლა და აფეთქდა!
ასეა თუ ისე, ვფიქრობ, ფლოიდის მკვლელობა ერთადერთი და გამონაკლისი არაა, ანუ ეს მიმართულების გამომხატველი ტენდენციაა, რომლითაც ძალიან ბევრი რამ შეიცვლება.
_ როგორ შეიცვლება?
_ ამერიკელ ხალხს ცვლილებების მოთხოვნა და ამ ცვლილებების მიღწევა შეუძლია!
სხვათა შორის, ფლოიდის მკვლელობა ჩვენი საზოგადოებისთვისაც ძალიან საგულისხმო და საყურადღებოა.
_ რატომ?
_ ქართველები დაინახავენ, რომ ვიღაცის სიცოცხლე სულ ერთი არ უნდა იყოს, მით უმეტეს, როცა ეს სიცოცხლე უკანონოდაა „წაღებული“, ანუ პოლიციელი კი არ უნდა კლავდეს, არამედ ადამიანს უნდა იცავდეს და თუ ასე არ ხდება, მაშინ საზოგადოება სათანადოდ უნდა აღშფოთდეს.
ისე, თუ დააკვირდებით, ჩვენსა და ამერიკელების აღშფოთებას შორის განსხვავება უზარმაზარია.
_ კერძოდ?
_ ჩვენთან საპროტესტო აქციები, მაგალითად, მაღაზიების ძარცვაში, გადაწვასა თუ მაროდიორობაში არასოდეს გადაზრდილა.
_ სხვათა შორის, „ოცნება“ უფრო ტრამპის ფანია. ჩვენებურ ოპოზიციას კი აშშ-ის ახლანდელი პრეზიდენტის მიმართ, მაინცდამაინც, დიდი სიმპათია არ აქვს. წელს არჩევნები ოკეანისგაღმაცაა. შესაბამისად, ოპოზიციას იმის იმედი ხომ არ აქვს, რომ ტრამპი პრეზიდენტი ვეღარ გახდება და თეთრ სახლში ულტრალიბერალური ფრთა ისევ გაძლიერდება?
_ სრულიად მოსალოდნელია, რომ ასე მოხდეს, მით უმეტეს, ჩვენი ხელისუფლებისგან განსხვავებით, ტრამპი თავს ვერც კორონასთან ბრძოლის შედეგებით მოიწონებს და ვერც _ სხვა გამარჯვებებით, თუმცა აშშ-ს ეკონომიკისა და ფინანსების თვალსაზრისით წარმატებები ნამდვილად ჰქონდა, ამიტომ კორონაკრიზისიდან შედარებით უკეთ გამოვიდა, მაგრამ პანდემიამ და, განსაკუთრებით, ფლოიდის ქეისმა სურათი ძალიან შეცვალა და ვფიქრობ, ის, რაც ახლა ხდება, სრულიად ობიექტურია!
_ ქალბატონო ლია, მსოფლიო ეკონომიკური კრიზისის ფონზე საქართველო შეძლებს, რომ ამ გამოწვევას მხოლოდ ადგილობრივი წარმოებით გაუმკლავდეს?
_ ალბათ, ვერა.
_ აბა, რა უნდა ვქნათ?
_ 90-იან წლებში ძალიან დიდი გამოცდილება მივიღეთ და ხელისუფლება ეცდება, ის ვითარება, რაც მაშინ იყო, არ განმეორდეს.
ისე, არ დაგვავიწყდეს, რომ 90-იან წლებში რუსეთს ემბარგოს ვუცხადებდით და სრულიად გიჟური პოლიტიკის მსხვერპლი ვიყავით. პარალელურად, მთელი ქვეყნის მასშტაბით გამანადგურებელი და გამაჩანაგებელი ომი მძვინვარებდა.
_ უკაცრავად, ეს რა შუაშია?
_ მინდა, ოპტიმისტი ვიყო და მგონია, რომ ახლანდელ კრიზისს უფრო ადვილად გადავიტანთ, თუმცა გაჭირვება იქნება და ძალიან ბევრი ოჯახი უკიდურეს ვითარებაში აღმოჩნდება!
სხვათა შორის, ბოლო დროს საქართველოში ორგანიზებულად დახმარების ძალიან კარგი ტენდენცია შეინიშნება და ამ კრიზისსაც სწორედ ერთმანეთისთვის გაჭირვების შემსუბუქება გადაგვატანინებს!
_ ყველაფერ ამაზე გარკვეული პასუხისმგებლობა ოპოზიციამაც ხომ არ უნდა აიღოს, რომელიც იმის გარკვევითაა დაკავებული, თუ ვინ უნდა იყოს მომავალი მთავრობის პრემიერი?
_ ვაიმე!
_ რა ხდება?
_ ყველა პოლიტიკოსმა _ ხელისუფლებაში და ოპოზიციაშიც _ ძალიან დაგვღალა!
_ რატომ?
_ თუ ახალი ადამიანები არ მოვიდნენ, ეს დამყაყებული სახეები, მოთხოვნები და ტონალობა უკვე ძალიან გამაღიზიანებელია! საზოგადოების მხოლოდ ხელისუფლებას კი არა, ოპოზიციასაც არ ესმის. ისინი მხოლოდ საკუთარი ანგარებით მოქმედებენ. არადა, დიდი ხანია, საზოგადოებას მოთხოვნა პატრიოტ ადამიანებზე აქვს, რომლებიც თავს გადადებენ, პოლიტიკაში მოვლენ და ამ ქვეყნის ბედუკუღმართ ცხოვრებას შეცვლიან!
_ იმედი დავიტოვოთ, რომ ასეთი პატრიოტი ადამიანები აუცილებლად გამოჩნდებიან!
_ აბა, რა!
_ მთვარია, შემოდგომაზე კორონას მეორე ტალღას როგორმე გადავურჩეთ!
_ თქვენს პირს შაქარი!
_ ქალბატონო ლია, დაგემშვიდობებით და წარმატებას გისურვებთ.
_ თქვენც ასევე.

გიორგი აბაშიძე