პაატა მანჯგალაძე: „ქართულ პოლიტიკაში მესიანიზმი უნდა დამთავრდეს“
„ქართულმა ოცნებამ“ დიდი ხნის წინ აურია, მაგრამ არც ოპოზიციაშია ყველაფერი დალაგებული. მიუხედავად იმისა, რომ ოპოზიცია კვლავ ბოიკოტს უცხადებს პარლამენტს, მათ შორის სულ უფრო ბევრ საკითხზე ჩნდება აზრთა სხვადასხვაობა. ეს განსხვავებული მოსაზრებები არ აშინებს „სტრატეგია აღმაშენებელს“. პარტიის გენერალურ მდივან პაატა მანჯგალაძისთვის მნიშვნელოვანია, რომ ოპოზიციონერებმა ერთმანეთს ტალახი არ ესროლონ. შექმნილ ვითარებაში მანჯგალაძე პლებისციტის ჩატარებას მიესალმება _ იმ პლებისციტის, რომელიც ოპოზიციაში მორიგი დაპირისპირების მიზეზი გახდა.
რა გზა უნდა აირჩიოს ოპოზიციამ? რატომ არის მისაღები პლებისციტი? რა შემთხვევაში აქვს აზრი მის ჩატარებას? რატომ არ სჭირდება ქართულ პოლიტიკას მესია? _ ამის შესახებ პაატა მანჯგალაძე „ქრონიკა+“-ს ესაუბრება:
_ პლებისციტის თემამ ოპოზიციაში მორიგი ვნებათაღელვა გამოიწვია. რას ფიქრობს ამის შესახებ „სტრატეგია აღმაშენებელი“?
_ ჩვენ ვართ თანმიმდევრულები. მიგვაჩნია, რომ რიგგარეშე არჩევნები უნდა ჩატარდეს. თუ პირდაპირ რიგგარეშე არჩევნების დანიშვნა შეუძლებელია, მაშინ არჩევნებამდე უნდა ჩატარდეს პლებისციტი. რამდენადაც მახსოვს, პლებისციტის შესახებ „ნაციონალური მოძრაობის“ პოლიტაქტივმაც მიიღო გადაწყვეტილება და ამას დაეთანხმნენ. ამ თემაზე ელჩების თანდასწრებითაც ვისაუბრეთ. ასე რომ, ცოტა გაუგებარია, როცა ახლა პლებისციტზე უარს ამბობენ. ჩვენთვის გაუგებარია არგუმენტებიც, თუ რატომ ამბობენ უარს პლებისციტის ჩატარებაზე.
_ რა არგუმენტებზეა საუბარი?
_ რა აზრი აქვს პლებისციტის ჩატარებას, თუ ცესკოს თავმჯდომარე ისევ თამარ ჟვანია იქნება? ის პლებისციტის შედეგებს აუცილებლად გააყალბებს.
_ ეს არაა სუსტი არგუმენტი. ცესკოს ისევე შეუძლია პლებისციტის გაყალბება, როგორც არჩევნები გააყალბა.
_ ეგრე არც რიგგარეშე არჩევნების ჩატარებას აქვს აზრი. თამარ ჟვანიას რიგგარეშე არჩევნების გაყალბებაც შეუძლია. ეს რომ არ მოხდეს, არც არჩევნები და არც პლებისციტი თამარ ჟვანიამ არ უნდა ჩაატაროს. როგორც კი პლებისციტი დაინიშნება, ცესკოში ფუნდამენტური ცვლილებები უნდა გატარდეს. ასევე უნდა განხორციელდეს სერიოზული საარჩევნო რეფორმა. წინააღმდეგ შემთხვევაში, არც არჩევნების ჩატარებას აქვს აზრი, არც _ რეფერენდუმისას და არც _ პლებისციტისას.
„სტრატეგია აღმაშენებელი“ მიიჩნევს, რომ საზოგადოებას თავზე არ უნდა მოვახვიოთ ჩვენი სიმართლე, ისევე როგორც „ქოცური“ სიმართლის თავზე მოხვევა არ შეიძლება. გატარდეს საარჩევნო რეფორმა და დაე, ხალხმა გადაწყვიტოს, რა არის ნამდვილი სიმართლე. ამ სიტუაციაში ეს გახლავთ საუკეთესო გამოსავალი. სხვა გზა არ არსებობს.
ჩვენ თუ ახლა ეს ისტორიული შანსი არ გამოვიყენეთ და ამ კრიზისიდან არ გამოვედით, დაგვემართება ის, რაც გასული საუკუნის 90-იან წლებში მოხდა: ერთმანეთს შევასკდით მეორეხარისხოვან საკითხებზე, ვერ გამოვიყენეთ ისტორიული შესაძლებლობა. ეს შანსი კარგად გამოიყენეს ბალტიის ქვეყნებმა _ ლიეტუვა, ლატვია და ესტონეთი გამოვიდნენ საბჭოთა კავშირის საზღვრებიდან. საქართველო, სამწუხაროდ, ისევ ამ იმპერიის გავლენის ქვეშ დარჩა.
ზუსტად იგივე ტიპის პოლიტიკური და ტექტონიკური ძვრებია ახლა ჩვენს რეგიონში. აქედან გამომდინარე, რაც მალე გამოვალთ ამ კრიზისიდან, უკეთესი იქნება ჩვენი ქვეყნისთვის.
_ რატომ გგონიათ, რომ პლებისციტი ამ კრიზისიდან გამოიყვანს ქვეყანას? იქნებ, უარესად დაიძაბოს სიტუაცია?
_ ჩვენ არ ვამტკიცებთ, რომ პლებისციტი ერთადერთი გამოსავალია. პლებისციტს განვიხილავთ ერთ-ერთ საშუალებად, რომლითაც მივაღწევთ რიგგარეშე არჩევნებს. პლებისციტი კიდევ სხვა შესაძლებლობას გვაძლევს: აქ ოპოზიციური პარტიები ერთმანეთს არ დაუპირისპირდებიან, როგორც ეს არჩევნებზე მოხდა. შეთანხმებული ვიყავით, რომ ოპოზიციას საერთო მაჟორიტარობის კანდიდატები ეყოლებოდა. ამ ერთობის მაგალითი კარგად ვნახეთ ისანში, სადაც გიორგი ვაშაძეს ყველა პარტიამ კანდიდატი დაუყენა.
პლებისციტს ნომერი არ აქვს. ეს გვაძლევს შანსს, რომ მთელი ოპოზიციური სპექტრი გავერთიანდეთ და, ფაქტობრივად, რეფერენდუმი მოვუწყოთ ხელისუფლებას. პლებისციტით დავუმტკიცებთ „ქართულ ოცნებას“, რომ ჩვენ უფრო ბევრი ამომრჩეველი გვყავს. დავამტკიცებთ იმასაც, რომ ვიმსახურებთ წარმოვადგენდეთ უმრავლესობის ინტერესებს ქვეყანაში.
_ ეს მაშინ მოხდება, თუ პლებისციტამდე მივა საქმე. ოპოზიციის ნაწილი წინააღმდეგია პლებისციტის ჩატარების.
_ უნდა დავარწმუნოთ, რომ პლებისციტის ჩატარება საჭიროა. მის ჩატარებას მხოლოდ მაშინ ექნება აზრი, თუ საარჩევნო რეფორმა გატარდება. საარჩევნო რეფორმის გარეშე პლებისციტის ჩატარების საკითხს არც კი განვიხილავთ. ის არგუმენტები, რასაც ჩვენი ოპონენტები იყენებენ პლებისციტის საწინააღმდეგოდ, თავისუფლად შეგვიძლია გამოვიყენოთ რიგგარეშე არჩევნების წინააღმდეგ. საქართველო ბანანის რესპუბლიკა არაა, რომ არჩევნებზე უარი ვთქვათ. როდესაც პლებისციტზე ვსაუბრობთ, იქ ავტომატურად იგულისხმება საარჩევნო რეფორმა და ისიც, რომ მას არ ატარებს თამარ ჟვანია.
_ ხელისუფლება დასთანხმდება საარჩევნო რეფორმას?
_ ხელისუფლებას ურჩევნია, რომ არც ვადამდელი არჩევნები ჩატარდეს და არც _ პლებისციტი. მაგათი ნება რომ იყოს, აწ და მარადის უკუნითი უკუნისამდე იქნებოდნენ ხელისუფლებაში. ჩვენ ასეთი სახელმწიფოს აშენება არ გვინდა. ჩვენ გვინდა ისეთი ქვეყანა, სადაც ხელისუფლებამ იცის, რომ ხვალ ან ზეგ ოპოზიციაში გადავა. ოპოზიციას კი გააზრებული აქვს პასუხისმგებლობა, რომ ხვალ შეიძლება, ხელისუფლება იყოს. ეს მას დააფიქრებს. ისეთ რაღაცას არ გააკეთებენ დღეს, რომელიც ხვალ შეიძლება წინ დახვდეთ, როგორც ანტისახელმწიფოებრივი ქმედება.
ჩვენ, „სტრატეგია აღმაშენებელი“, ძალიან ვფრთხილობთ ხოლმე, როდესაც რაღაც განცხადებებს ვაკეთებთ. მიგვაჩნია, რომ ახლა უმთავრესი ამოცანა ამ კრიზისიდან გამოსვლაა. ახლა თუ არ გამოვედით კრიზისიდან და არ გამოვიყენეთ შანსი, ძალიან დიდი ხნით მოგვიწევს უკან დახევა. იმედი მაქვს, ფიზიკურ დაპირისპირებამდე არ მივალთ.
_ იმედია, ეს არ მოხდება. სერიოზული დაპირისპირების მიუხედავად, საქმე ჯერ შეხლა-შემოხლამდე არ მისულა.
_ ვფიქრობ, რომ აქამდე მართლაც არ მივალთ. ამ იმედს „ქართული ოცნების“ გონიერება სულაც არ მაძლევს. ამის იმედს მაძლევს დასავლეთის ჩართულობის ხარისხი. „ქართულ ოცნებაში“ შიშობენ, რომ მათ შესაძლოა, სანქციები დაუწესონ. ამის შიშით ხელისუფლების წარმომადგენლები პრაგმატულ და ლოგიკურ ნაბიჯებს გადადგამენ. თავისი კეთილი ნებით ასე არავითარ შემთხვევაში არ მოიქცევიან.
_ დარწმუნებული ხართ, რომ ეშინიათ დასავლეთის?
_ მათ იმ სანქციების ეშინიათ, რომელიც მათ შეიძლება დასავლეთმა დაუწესოს.
_ პრემიერ ღარიბაშვილის ხისტ რიტორიკას თუ შევხედავთ, დიდი შიში არ უნდა ჰქონდეთ.
_ ასე არ ვიტყოდი. საქართველო რუსეთი რომ ყოფილიყო, მაშინ მართლა არ შეეშინდებოდათ. რუსეთს მართლა შეუძლია, დასავლეთისგან დამოუკიდებელი პოლიტიკა აწარმოოს. მისი ენერგორესურსები, ნავთობი, გაზი ამის შესაძლებლობას აძლევს. ჩვენი ეკონომიკის 70% დამოკიდებულია დასავლეთიდან შემოსულ ინვესტიციებზე, შესაბამისად, ვერანაირად დავუპირისპირდებით აშშ-სა და ევროპას.
_ თუ მაინც დავუპირისპირდით?
_ მაშინ რადიკალურად უნდა შევცვალოთ ქვეყნის საგარეო კურსი, ავირჩიოთ ბელარუსისა და თურქმენეთის გზა, რასაც საქართველოს მოსახლეობა არ შეეგუება. თუ ასე დადგა საკითხი, მაშინ აქ სერიოზული პროცესები დაიწყება. ფიზიკურადაც კი უნდა გავუწიოთ ამას წინააღმდეგობა. ბრძოლის ავანგარდში ჩვენ აუცილებლად ვიქნებით.
_ არადა, „სტრატეგია აღმაშენებელი“ ყოველთვის ბრძოლის მშვიდობიან მეთოდებზე ღაღადებდა.
_ ჩვენ დიალოგის მომხრე ვართ, მაგრამ თუ დავინახეთ, რომ საქართველო თურქმენეთის ან ბელარუსის გზას დაადგა, მაშინ ფიზიკურადაც შევეცდებით, რომ ასეთი ხელისუფალი ჩამოვაშოროთ ქვეყნის მართვის სადავეებს.
_ ახლა არ ვადგავართ ვითომ თურქმენეთისა და ბელარუსის გზას? ერთპარტიული პარლამენტი უკვე გვყავს და ბევრი არ გვიკლია.
_ ერთპარტიული პარლამენტი იმიტომ გვყავს, რომ სამართლიანი არჩევნები გვინდა. ოპოზიცია პარლამენტში ამის გამო არ შედის და ამისთვის ვიხდით ფასს, რომელსაც ერთპარტიული პარლამენტი ჰქვია. ევროპის უმაღლესი თანამდებობის პირი იყო ჩამოსული საქართველოში. მიშელი 27 ქვეყანას წარმოადგენს. ეს კაცი პირდაპირ გვეუბნება, _ მე ფასილიტატორი კი აღარ ვარ, არამედ უკვე გავხდი მედიატორიო. ორივე მხარემ უნდა დავთმოთ რაღაცები, რათა ქვეყანა ამ მძიმე კრიზისიდან გამოვიყვანოთ.
_ დათმობაში ოპოზიციის პარლამენტში შესვლა იგულისხმება?
_ დღევანდელ სიტუაციაში პარლამენტში შესვლა ან არშესვლა არაფერს ნიშნავს. ჩვენ მთავარია, ვიპოვოთ გზები, რომლითაც შეთანხმებას შევძლებთ. სხვანაირად ქვეყანა შეიძლება, სერიოზული დაპირისპირების წინაშე დავაყენოთ.
ხელისუფლების დაყოლიება იოლი იქნებოდა, ქუჩაში 50 და 100 ათასი ადამიანი რომ გამოდიოდეს ან იმდენი ადამიანი მაინც გამოვიყვანოთ, „ვარდების რევოლუციის“ დროს რომ გამოვიდა. ასევე შეიძლებოდა იმის გაკეთებაც, რაც ფაშინიანმა შეძლო სომხეთში. სამ თვეში აიყოლია მთელი ქვეყანა. თუ ამას შევძლებთ, მაშინ ხელისუფლება იოლად წამოვა დათმობაზე. მეეჭვება, რომ ახლა საქართველოში ამდენი ხალხი გამოვიდეს ქუჩაში.
_ რატომ გეეჭვებათ?
_ ჩვენი მოსახლეობა, ძირითადად, იმაზე ფიქრობს, თუ როგორ იშოვოს ლუკმა-პური. ამ დროს მათთვის სულერთია, რა სისტემით ჩატარდება არჩევნები. არც ის აინტერესებს, იქნება თუ არა პლებისციტი. შესაბამისად, არჩევნებთან დაკავშირებული მოთხოვნებით ქუჩაში არავინ გამოვა.
_ 2003 წელსაც ლუკმა-პურის შოვნაზე იყო გადასული მოსახლეობის დიდი ნაწილი, მაგრამ მაშინ გამოვიდა ხალხი გარეთ.
_ მაშინ გამოვიდა, ახლაც შეიძლება გამოვიდეს, თუმცა გამიჭირდება ამის დაჯერება. სიმართლე თუ გინდათ, მირჩევნია, ხელისუფლებები არჩევნების გზით იცვლებოდეს, ვიდრე _ რევოლუციით.
_ რევოლუციურ გზას რომ არჩევნები სჯობს, ამაზე არც არავინ დაობს.
_ ამიტომ უნდა ვეცადოთ, რომ არჩევნებით შევცვალოთ ხელისუფლებები.
_ ზემოთ თქვენ პარლამენტში შესვლა-არშესვლის საკითხი ახსენეთ. „სტრატეგია აღმაშენებელი“ პარლამენტში არ შევიდა, მაგრამ მაინც არის მოსაზრება, რომ საკანონმდებლო ორგანოში აპირებთ შესვლას.
_ ჩვენ მიმართ ასეთი დამოკიდებულება უსამართლობაა. თავიდანაც უსამართლოდ მოიქცნენ, როცა ამტკიცებდნენ, რომ ჩვენ შევიდოდით პარლამენტში. ისიც უსამართლობაა, როცა ვიღაცა ისე განგიხილავს, როგორც „ნაციონალურ მოძრაობასთან“ მიკედლებულს. უსამართლობად მიმაჩნია ისიც, როცა ოპოზიციისგან ოდნავ განსხვავებული პოზიცია გაქვს და ამის გამო „ქოცობას“ გაბრალებენ. მგონი, დროა, რომ ქვეყანაში პოლიტიკური კულტურა განვავითაროთ.
_ პოლიტიკური კულტურის განვითარებაში რას გულისხმობთ?
_ განსხვავებული პოზიცია მიუღებელი არ უნდა იყოს. განსხვავებული პოზიციის გამო ოპონენტებს არ უნდა მივაწებოთ კლიშეები. არავინ არავისზე ნაკლები პატრიოტი არ არის და არც სხვაზე ნაკლებად აწუხებს ის, რაც დღეს ქვეყანაში ხდება. ჩემთვის ასევე მიუღებელია მესიანიზმი. არ შეიძლება, რომ მხოლოდ ერთი ადამიანი ამბობდეს ჭეშმარიტებას და ყველა იმ გზას დაადგეს, რაც მას მიაჩნია სწორად.
_ ასეთ მესიანიზმს ხელისუფლების ფრონტზე გმობთ თუ _ ოპოზიციის?
_ მნიშვნელობა არ აქვს, სად იქნება. არ შეიძლება, მხოლოდ ერთი ადამიანის აზრი იყოს სწორი. ამის წინააღმდეგ ყოველთვის წავალ.
_ ოპოზიციაში არის დღეს იმის მცდელობა, რომ ერთი ადამიანის აზრი მოახვიონ თავს?
_ სამწუხაროდ, არის ამის მცდელობა. ერთხელ და სამუდამოდ უნდა დავასრულოთ მესიანიზმი. სასწრაფოდ დასაწყებია სისტემური განახლება. ქვეყანაში უნდა შეიქმნას ფუნქციური დემოკრატია. ჩვენი ქვეყნის მომავალი და განვითარება ერთ კაცზე არ უნდა იყოს დამოკიდებული. ეს უნდა განსაზღვროს სისტემამ და ხალხმა.
_ თქვენ კი ხართ წინააღმდეგი მესიანიზმის, მაგრამ ოპოზიციურ ერთობაში არიან ისეთები, რომლებიც ერთ კონკრეტულ პოლიტიკოსს მიიჩნევენ მესიად.
_ არიან ასეთები, მათთვის მთავარია, ის კონკრეტული ადამიანი რას იტყვის. ჩვენ ვამბობთ, რომ მესიანიზმი უნდა დამთავრდეს. მესიები საჭირო არაა. მნიშვნელობა არ აქვს, ვინ არის ის.
_ ამ შემთხვევაში ხომ მიხეილ სააკაშვილზე საუბრობთ?
_ მიხეილ სააკაშვილზე ვსაუბრობ და ვიტყვი, თუ რატომ არ უნდა იაროს მთელმა ოპოზიციამ მის აზრზე: მიხეილ სააკაშვილს ნებისმიერ საკითხზე შეუძლია თავისი პოზიციის დაფიქსირება. ის ქვეყანაში არის ფაქტორი, როგორც პოზიტიური, ასევე _ ნეგატიური. მას შეუძლია „ნაციონალური მოძრობის“ მომხრეების მობილიზება, მაგრამ, ამავე დროს, „ქართულ ოცნებას“ ეხმარება, რომ მათ მის წინააღმდეგ მოახერხონ ელექტორატის მობილიზება.
შეიძლება თუ არა მიხეილ სააკაშვილის გაკრიტიკება? რა თქმა უნდა შეიძლება. ვინც ამას არ იღებს და ამის საწინააღმდეგო არგუმენტებით გამოდის, მათთან პოლიტიკურ დებატებს არ ვაპირებ.
_ „სტრატეგია აღმაშენებელი“ ოპოზიციური ფრონტის წარმომადგენლებთან დებატებს გაურბიხართ. არჩევნების წინ დაიწყეთ იმაზე საუბარი, რომ რაც არ უნდა გვლანძღონ ოპოზიციონერებმა, ჩვენ ამას ლანძღვით არ ვუპასუხებთ. ახლაც ამავე პოზიციაზე დგახართ?
_ რა თქმა უნდა. ეს „სტრატეგია აღმაშენებლის“ სტრატეგიიდან გამომდინარეობს. ჩვენ ერთგულები ვართ ჩვენი იდეების. მიგვაჩნია. რომ ენერგია, რასაც ერთმანეთთან დაპირისპირებაში ვხარჯავთ, მიმართული უნდა იყოს ერთიანობისა და აღმშენებლობისკენ. აქედან გამომდინარე, არ გვინდა ოპოზიციასთან დაპირისპირება. გარწმუნებთ, ძალიან კარგად ვიცით, თუ რა უნდა ვუთხრათ ოპოზიციას და რა _ ხელისუფლებას, მაგრამ არ ვაკეთებთ. არ ვაკეთებთ ერთი მარტივი მიზეზის გამო _ ყველას რომ მივახალოთ სიმართლე, მაშინ არავინ დარჩება ისეთი, ვისაც შეიძლება ხელი ჩამოვართვათ. ამიტომ არ გვინდა ოპოზიციასთან დაპირისპირება და მათგან წამოსულ ლანძღვას არ ვპასუხობთ.
_ ოპონენტს რაღაცას თუ ეტყვი, ხელი რატომ ვეღარ უნდა ჩამოართვა? მთელი პოლიტიკური სპექტრი ერთმანეთის ლანძღვაზეა გადასული, მაგრამ მშვენივრად ართმევენ ხელს.
_ ეგ მათი არჩევანია, მე სხვანაირად ვუყურებ ამ საკითხს. ჩემზე რომ იყოს დამოკიდებული და ასეთი მძიმე ვითარება არ ჰქონდეს ქვეყანას, ოპოზიციაში მყოფი პირების 90%-ს ხელს არ ჩამოვართმევდი.
_ ამ განცხადებით, ფაქტობრივად, გამოლანძღეთ ოპოზიციის დიდი ნაწილი.
_ არ გამილანძღავს, ვთქვი, რომ ხელს არ ჩამოვართმევდი.
_ რატომ არ ჩამოართმევდით?
_ ეს ადამიანები ხელისუფლებაში ყოფნის დროს სხვას ლაპარაკობდნენ, იქიდან წამოსვლის შემდეგ კი სულ სხვანაირად დაიწყეს საუბარი. ეს პატივისცემას არ იმსახურებს.
_ ამის მიუხედავად, ხომ ახერხებთ მათთან დიალოგს?
_ იმიტომ, რომ ახლა ქვეყანას ასე სჭირდება. „სტრატეგია აღმაშენებლის“ სტრატეგიიდან გამომდინარე, პიროვნულ და პარტიულ დაპირისპირებაზე უარს ვამბობთ და ამიტომ ვსხედვართ მოლაპარაკებების მაგიდასთან. ეს იმას სულაც არ ნიშნავს, რომ ყველა ერთმანეთში უნდა ავირიოთ; რომ სიმართლესა და ტყუილს შორის ზღვარი წაიშალა. ასეთი ზღვარი ბუნებრივია, არ წაშლილა და ვერც წაიშლება. უბრალოდ, ახლა ეროვნული თანხმობა გვჭირდება. ის ენერგია, რაც ერთმანეთთან დაპირისპირებაში უნდა დავხარჯოთ, ჯობია, ქვეყნის აღმშენებლობას მოვახმაროთ. ეს არის ჩვენი ხაზი და ამ ხაზს ბოლომდე დავიცავთ.
ბიძინა ივანიშვილმა ამ ქვეყანას ბევრი ცუდი რამე მოუტანა. დიდი ტრაგედიაა, როცა ქვეყანაში დამკვიდრდა ნიჰილიზმი. ჩვენს მოსახლეობას მომავალის იმედი აღარ აქვს. ხალხი მასობრივად გარბის ქვეყნიდან. ამ ვითარებაში „ქართულ ოცნებას“ ისეთი სტრატეგიული ხაზი აქვს არჩეული, ამბობენ, რომ აწმყო ცუდია, მაგრამ მომავალი კიდევ უფრო მძიმე იქნებაო. ეს უკვე გაუსაძლისს ხდის ჩვენს ყოფას.
ჩვენი ყოფა რომ გაუსაძლისი გახდა, ამაში ბიძინა ივანიშვილს მიუძღვის ლომის წილი, მაგრამ ისიც უნდა ვიცოდეთ, რომ პრობლემა მხოლოდ პიროვნებებში არ არის და ის ბევრად უფრო ღრმაა. ეს იმის ბრალია, რომ მაღალი პოლიტიკური კულტურა და სახელმწიფოებრივი აზროვნება ვერ დავამკვიდრეთ.
_ სახელმწიფოებრივი აზროვნება რომ ვერ დამკვიდრდა, ეს ბიძინა ივანიშვილის ბრალი ნამდვილად ვერ იქნება.
_ მას ამას ვერ დავაბრალებთ. ეს ყველა ჩვენგანის ბრალია. სახელმწიფოებრივად რომ ვაზროვნებდეთ, უკეთესი მდგომარეობა იქნებოდა ქვეყანაში.
_ სახელმწიფოებრივად რომ ვაზროვნებდეთ, ასე იოლად არ შევეგუებოდით, რომ ამ პანდემიის ჟამს ხელისუფლებას ერთი დოზა ვაქცინაც კი არ აქვს შემოტანილი.
_ ვაქცინის შემოტანას თავი დავანებოთ, ჩვენი მოსახლეობის ნახევარზე მეტი აცხადებს, რომ არ აიცრება. როცა მოსახლეობის ნახევარზე მეტი ასე აზროვნებს, იქ რაზეა ლაპარაკი?! ყველაფრის მიუხედავად, მომავალს მაინც იმედიანად ვუყურებ. ჩვენ გამოუსწორებელი ოპტიმისტები ვართ. ჩვენი ოპტიმიზმი რეალიზმიდან მომდინარეობს. ეს რეალიზმი მაიძულებს ვიფიქრო, რომ ხელისუფლება მოლაპარაკებებზე წავა. მას სხვა არჩევანი არ გააჩნია. იგივე შემიძლია ვთქვა ოპოზიციაზეც. მოლაპარაკებებს ისაიც უნდა დასთანხმდეს.
შორენა მარსაგიშვილი