ცნობილი ბიზნესმენი და მეწარმე, ცეზარ ჩოჩელი, ბოლო დროს გავრცელებულ იმ ხმებზე საუბრობს, რომელიც მის მიერ ახალი პარტიის შექმნას უკავშირდება. საუბრობენ, რომ პოლიტიკაში მოსვლას ყოფილი გუბერნატორი საკუთარი ბიზნესის გადასარჩენად აპირებს. პრინციპში, სავსებით გასაგები სურვილია: ისეთ ჩამორჩენილ ქვეყანაში, როგორიც საქართველოა, პოლიტიკოსობა საკუთარი თავის „დაკრიშვის“ საუკეთესო საშუალებაა. ეს შევარდნაძის დროსაც ასე იყო, სააკაშვილის დროსაც და ახლაც ასეა. აბა, ყველა ბიზნესმენი რატომ არის ან პარლამენტში, ან აღმასრულებელ ხელისუფლებაში? თუმცა ცეზარ ჩოჩელი ამბობს, რომ ბიზნესის შესანარჩუნებლად მას ასეთი ნაბიჯის გადადგმა არ სჭირდება. არადა, ბევრს საუბრობენ, რომ ივანიშვილის ფონდში იგი კიდევ ერთ ოდიოზურ ფიგურასთან _ პალიკო კუბლაშვილთან ერთად იყო მისული და ივანიშვილთან რაღაც დაგეგმეს. „ქრონიკა+“-ს სწორედ ამ საკითხებზე ესაუბრება ბიზნესმენი ცეზარ ჩოჩელი: _ ვერ დავიჯერებ, საზოგადოებას ჩემგან ის აინტერესებდეს, როგორია ჩემი პოლიტიკური შეხედულებები, ან საერთოდ ვაპირებ თუ არა პოლიტიკაში მოსვლას და ახალი პარტიის შექმნას? _ რატომაც არა? მაგალითად, თქვენ ამბობთ, ვანო მერაბიშვილი ჩემი მეგობარიაო. ამას მივუმატოთ ხმები თქვენ მიერ პარტიის შექმნის თაობაზე და ეს ორი ფაქტორი ერთმანეთს რომ დავუკავშიროთ, ინტერესი თავისთავად ჩნდება. _ ვერაფერს გეტყვით, თუ რა ხდება პოლიტიკაში, იმიტომ რომ სამი წელია, ახალ პროექტებს ვამუშავებ, ვქმნი, ასევე არსებულ წარმოებებს ფეხზე ვაყენებ. ბოლო პერიოდია, აქტიურად ვმუშაობთ ორ პროექტზე. იმედი მაქვს, უახლოეს მომავალში უკვე ოფიციალურად განვაცხადებთ პროექტებზე. მოკლედ, პოლიტიკა, ამ ეტაპზე, ყველაზე ნაკლებად მაინტერესებს, მისთვის დრო არ მრჩება, შესაბამისად, არც არანაირ პარტიას ვაკეთებ. _ თქვენ ამბობთ, რომ ამ ეტაპზე არ გაინტერესებთ პოლიტიკა. ეს იმას ნიშნავს, რომ მომავალში შეიძლება აზრი შეიცვალოთ? თუნდაც იმიტომ, რომ ამ ქვეყანაში პოლიტიკაში მოსვლა საკუთარი ბიზნესის გადარჩენის საშუალებაა. _ ყველა რაღაცაზე ლაპარაკობს და თუ არაფერი მექნა გასაკეთებელი, ალბათ, მეც დავიწყებ ლაპარაკს. რაც შეეხება ბიზნესის დაცვას, თავის დროზე, ოპოზიციაშიც ვიყავი, ხელისუფლებაშიც და ნეიტრალურ პოზიციაზეც. ყველა მდგომარეობაში მოვახერხე არა მარტო ჩემი ბიზნესის დაცვა, არამედ გაფართოებაც. მეტიც: შემიძლია, დარწმუნებით გითხრათ, რომ ჩემი ბიზნესი გაცილებით უარეს მდგომარეობაში იყო მაშინ, როცა ხელისუფლებაში ვიყავი, ვიდრე ოპოზიციაში ყოფნისას, ან ვიდრე თუნდაც დღეს არის. _ მაშინ რით იყო ცუდი, ფულს გთხოვდათ მიშა სააკაშვილი? _ ჩემთვის ფული 90-იანი წლებიდან არც არავის მოუთხოვია და ვერც გამიბედავდნენ. მე ვიყავი გუბერნატორი და საკმაოდ დიდი სოციალური ხარჯი მქონდა, რომელიც ჩემი პირადი ხარჯებიდან გადიოდა. გარდა ამისა, ჩემი სამუშაო დროის 99% რეგიონის პრობლემებს ვაგვარებდი. ოთხი წელი ვიყავი გუბერნატორი და ამ დროის მანძილზე ძალიან ბევრი რამ გაკეთდა. შეიძლება, საზოგადოებას მოეჩვენოს, რომ რაც გაკეთდა, მაინც არასაკმარისია. კი ბატონო, არ შეგეკამათებით, მაგრამ ვიტყვი, რომ ვისაც ჰგონია, ოთხი წლის მანძილზე უფრო მეტია შესაძლებელი, აუცილებლად უნდა სცადოს და გვანახოს, თუ როგორ შეიძლება მეტის გაკეთება. იმ დროს უამრავი გაჭირვებული და, დაახლოებით, 14 ათასამდე მარტო ლტოლვილი მყავდა რეგიონში, ვის რა ფული უნდა მოეთხოვა? მეტ-ნაკლებად შევძელით ამ ხალხისთვის პრობლემების მოგვარება იმ ეტაპზე, თუნდაც, სამუშაო ადგილების შექმნით. ნებისმიერ მსურველს შეუძლია ნახოს, თუ რამდენი სამუშაო ადგილი შევქმენით რეგიონში ოთხი წლის მანძილზე, რამდენი ახალი საწარმო გაიხსნა და მთლიანობაში რა წვლილი შეიტანა რეგიონმა ქვეყნის ეკონომიკის განვითარებაში. _ პოლიტიკურ საქმიანობას დავუბრუნდეთ. პალიკო კუბლაშვილთან ერთად ბიძინა ივანიშვილის ფონდში იყავით... რაზე ისაუბრეთ? _ ეს არ არის ბიძინა ივანიშვილის ფონდი, ეს საპარტნიორო ფონდია, რომელიც სახელმწიფოს კუთვნილებაა. საპარტნიორო ფონდის ფუნქციაა, ბიზნესს გაუწიოს პარტნიორობა, შევიდეს თანამონაწილეობაში და გასცეს შედარებით შეღავათიანი სესხი. არაფერ შუაშია ივანიშვილი. თუ ასე ჩავუღრმავდებით, ეს ფონდი, თავის დროზე, გილაურის შექმნილია და მაშინ გილაურის ყოფილა და არა ივანიშვილის. ვიმეორებ: სახელმწიფო ფონდი გახლავთ, სადაც ძალიან ბევრი ბიზნესმენი მიდის. მე არა მარტო აქ, არამედ ქვეყანაში არსებულ ყველა ფონდში დავდივარ 2012 წლის შემოდგომიდან ყოველწლიურად. ამოიღეთ ჩემი ინტერვიუები და ნახავთ: ყველგან ღიად ვაცხადებ, რომ ჩვენ ვმუშაობთ როგორც ადგილობრივ, ასევე უცხოურ ფონდებთან. ეს ბიზნესია. თუ ვინმეს აინტერესებს ჩემი და პალიკოს ურთიერთობა, მოვიდნენ ჩემთან და ვანახვებ _ ორ-სამ დღეში ერთხელ სულ ჩემთანაა სახლში, ამიტომ მითხრას ვინმემ, პალიკოსთან რატომ მჭირდება საპარტნიორო ფონდში შეხვედრა? ვმეგობრობთ და ხშირად ვართ ერთად, თუმცა ჩვენი მეგობრობა არ ნიშნავს, რომ მის პოლიტიკურ შეხედულებებს ვიზიარებ. ახლა თქვენ მიპასუხეთ: პალიკოსთან მაქვს მეგობრული ურთიერთობა, ამ დროს კი მივდივარ და საპარტნიორო ფონდში საიდუმლოდ ვხვდები? ეს ხომ სასაცილოა. _ აქ საუბარია თქვენი და პალიკო კუბლაშვილის შეხვედრაზე ივანიშვილთან. _ ივანიშვილი საერთოდ მაგ შენობაში არის კი ნამყოფი? ეს ყველაფერი ჭორებია და ამ ჭორებს ვერ ავყვები, ამის დრო არ არის. ვერ ვიქნები მუდმივად თავის მართლების რეჟიმში. ქვეყანაში ბევრი სამუშაოა ჩასატარებელი ეკონომიკის ამოწევისა და პრობლემების დაძლევის კუთხით, თორემ ვინ რა პარტიას ქმნის და ვინ ვისთან მეგობრობს, ეს საზოგადოებისთვის ნაკლებსაინტერესო უნდა იყოს. საზოგადოებას უფრო უნდა აინტერესებდეს ის პროექტები, რომლის განხორციელებასაც აპირებს ცეზარ ჩოჩელი და არა მისი ჯგუფის გეგმები. თუ მომინდება პოლიტიკაში წასვლა და პარტიის შექმნა, რის საჭიროებასაც ვერ ვხედავ, ამას ღიად გამოვაცხადებ და პირველად ჟურნალისტები გაიგებენ. ვინ ნახა, რომ ცეზარ ჩოჩელი ოდესმე ჩუმად და დაფარულად სადღაც ფონდებში შეხვედრებით აწყობს იდუმალ გარიგებებს? რასაც ვფიქრობ, ვამბობ კიდეც. არც არავისი მერიდება და არც მეხათრება. ასე არ მიცხოვრია. _ ისე, შეხვედრიხართ და გისაუბრიათ ბიძინა ივანიშვილთან? _ ძალიან დიდი სურვილი მაქვს, რომ ბიძინა ივანიშვილს შევხვდე. პირველად, ჯერ კიდევ, 2004 წელს მქონდა მცდელობა, მეორედ _ 2006 წელს და ასე თითქმის ყოველ მომდევნო წელს. დღესაც ყოველდღე მინდა, რომ რამენაირად მოვახერხო მაგ პიროვნებასთან შეხვედრა. არც იმას დავმალავ, ჩემი მასთან შეხვედრის მიზანი რა არის: ჩვენ ვიყავით და ვართ ჯგუფი, რომელიც დაინტერესებულია საქართველოში წარმოების განვითარებით. ამავე დროს, ვიცით, რომ ბიძინა ივანიშვილი მოწადინებულია, ქვეყანაში რაღაც დარგები აღორძინდეს, ამიტომ ბანკებისა თუ სხვადასხვა არხის საშუალებით ვცდილობდით რამენაირად მივსულიყავით და ჩვენი აზრები და ხედვები გადაგვეცა, თუმცა ვერ მოვახერხეთ. _ უარყოფითი პასუხი იყო ხოლმე, თუ საერთოდ არანაირ პასუხს არ იღებდით? _ ისიც კი არ ვიცი უკვე, ბოლომდე მიდიოდა თუ არა ინფორმაცია ჩვენი შეხვედრის სურვილზე ივანიშვილთან. დღესაც ვერ გეტყვით, რეალურად იცის თუ არა, რომ ჩვენ მასთან შეხვედრა გვინდა. _ როდესაც ივანიშვილი პრემიერ-მინისტრი გახდა, ერთ-ერთი პირველი შეხვედრა სწორედ ბიზნესმენებთან გამართა. თქვენ არ მიგიწვიეს? _ სხვათა შიორის, რამდენჯერაც ჰქონდა ბატონ ბიძინას შეხვედრა ბიზნესმენებთან, იმ სიაში, რატომღაც, ვერც ერთხელ ვერ მოვხვდით, მაგრამ, ზოგადად, შეხვედრის სურვილი მაშინაც გვქონდა, ანუ 2004 წლიდან და დღესაც გვაქვს. ჩვენ გვინდა წარმოების განვითარება. არსებობს ძალიან ძლიერი ფონდები და ორგანიზაციები ბატონ ბიძინას დაქვემდებარებაში. გვინდოდა, რომ, რაღაცნაირად, მოგვეძებნა თანამშრომლობის საერთო წერტილი. საქართველოშია ის ხალხი, ვისაც ვთხოვეთ, რომ შეხვედრა მოეწყო, მაგრამ ვერ მოვახერხეთ. არადა, თავის დროზე რომ შევხვედრილიყავით, ძალიან წაადგებოდა ეს ქართულ ეკონომიკას. კიდევ არ არის გვიანი და კიდევ შეიძლება სიტუაციის გამოსწორება. _ როცა ეს ხელისუფლება მოვიდა, ბევრი რამ დაგიყადაღეს. იქნებ, ესეც არის მიზეზი, რომ შეხვედრას ვერ ახერხებთ? იმასაც ამბობენ, რომ ბევრი ფული გადაიხადეთ, რომ მდგომარეობა შეგენარჩუნებინათ. _ (იცინის) 90-იანი წლებიდან მუდმივად არსებობს აზრი, რომ ვიღაცას ფულს ვაძლევ და რაღაც ჯგუფებთან შეკრული ვარ. ვიმეორებ: ღმერთსა და ხატს ვფიცავ, რომ არასდროს არავისთვის ფული არ მიმიცია. ასე მოვდივარ დღემდე, ასე ვიცხოვრებ ბოლომდე და შვილებსაც ამ სულისკვეთებით ვზრდი. ერთადერთი შემთხვევა იყო 1999 წელს, როდესაც რაღაც თანხა მოითხოვეს, არ მივეცით და მაშინაც აგვატიალეს, დაგვკეტეს და გაგვაჩერეს. ფულის მიცემა რომ მდომოდა და ასე საქმის მოგვარება, 2012 წელს ვერ მოვაგვარებდი? მაგრამ ასეთი რამე არ მომხდარა და არც არასოდეს მოხდება. ვინც ამ ჭორებს იგონებს, რომ თითქოს ცეზარ ჩოჩელი ფულებს იხდის, მაშინ ისიც თქვას, რაღატომ არის რომ `ბარამბო~ დღემდე დაყადაღებულია და `ზედაზენიც~ იგივე მდგომარეობაშია? ერთადერთი თანხა, რაც გადავიხადე, ეს გახლავთ საპროცესო შეთანხმების 200 ათასი ლარი. ესეც იმიტომ, რომ, თურმე, გუბერნატორობის პერიოდში გულგრილად ვეკიდებოდი საქმიანობას. _ აუცილებლად უნდა გკითხოთ ვანო  მერაბიშვილზე: ციხიდან თუ გირეკავთ ხოლმე? _ არ ვიცი, ამის საშუალება არსებობს თუ არა, რომ ციხიდან ვანო მერაბიშვილმა დამირეკოს. ყოველ შემთხვევაში, ამ წლების განმავლობაში ჩემთან არ დაურეკავს და არანაირი კონტაქტი არ მქონია. ჩემი ბევრი ნაცნობი და მეგობარია ციხეში და ჯერ არავის დაურეკავს. ახლა პირველად თქვენგან გავიგე, რომ ასეთი რამე შესაძლებელია. _ იმის კითხვა მინდა, რომ თუ დახმარებიხართ ციხეში? პატიმარს ფულს უგზავნიან და „პერედაჩს“, თქვენ თუ შეგიგზავნიათ? _ არა, ამ კუთხით არ დავხმარებივარ. _ იმ ორ ახალ პროექტზე ვისაუბროთ, რომელიც წეღან ახსენეთ. ესენიც ლუდის პროექტებია? _ მალე იქნება პრეზენტაცია... თუმცა დასამალი არაფერია და `ქრონიკა+~-ს ვეტყვი, რომ ერთი მათგანი ნატურალური წვენების წარმოებას შეეხება, ხოლო მეორე _ კერამიკული წარმოების აღდგენა-განვითარებას. საქართველოში კერამიკულ წარმოებას ძალიან დიდი ისტორია აქვს და აქ ყოველთვის უმაღლესი ხარისხის პროდუქცია მზადდებოდა. სამწუხარო ის არის, რომ ეს წარმოება ვერ გასცდა ფეოდალურ ხანას, ანუ კუსტარულ დონეზე იწარმოება დღემდე. საქართველოს ბუნებრივი სიმდიდრე ამ მიმართულებით გამოუყენებელია და ზუსტად ამ სფეროს აღორძინება დაიწყება. ეს არ გასცდება ერთ თვეს. მაგათ გარდა, კიდევ სამ-ოთხ პროექტზე ვმუშაობ... ამ პროექტებზე იმიტომ ვსაუბრობ, რომ თქვენს შეკითხვას მინდა დავუბრუნდე პოლიტიკური ცხოვრების დაწყებასთან დაკავშირებით: სასაცილოა ჩემი პოლიტიკაში მოსვლაზე საუბარი. როდესაც იმ დარგში, სადაც მე ვმოღვაწეობ, წარმოების განვითარების საშუალება არ არსებობს და კონკურენცია ნულია, დავანებებ ამას თავს და პოლიტიკაში მისვლის მსურველთა რიგში ჩავდგები? არა, ბატონო! სადაც მაგარი ვარ, იქ უფრო კომფორტულადაც ვგრძნობ თავს და უფრო საჭიროდაც, ვინაიდან ქვეყანას დღეს ბიზნესმენი ჩოჩელი სჭირდება და არა პოლიტიკოსი ჩოჩელი. _ თქვენ პირდაპირი კაცი ხართ. გულწრფელად შემიფასეთ დღევანდელი ბიზნესის მდგომარეობა საქართველოში. _ ბიზნესი საქართველოში აბსოლუტურად თავისუფალია, გარდა პატარ-პატარა ბიუროკრატიული ხელის შეშლებისა, რაც ზოგადად იწვევს ბიზნესგარემოს გაუარესებას. წინა ხელისუფლების დროს იყო მართვადი ეკონომიკა, როდესაც ადამიანს ჰქონდა ერთი ბიზნესი და მთავრობის მოთხოვნა იყო, განევითარებინათ მეორე ბიზნესი. მაგალითად, ბიზნესმენებისგან ითხოვდნენ სასტუმროების აშენებას, რაც მაშინ, შეიძლება, ცუდად ჩანდა, მაგრამ დღეს ხვდებიან, თურმე კარგი მიმართულება ყოფილა. ბიუროკრატიული ბარიერები უნდა მოიხსნას, თორემ ის გარემოება, რომ ბიზნესი თავისუფალია, ბევრს არაფერს მოგვცემს. _ ეს ბიუროკრატიული აპარატი თავისთავად არსებობს, თუ მისი ყოფნა პოლიტიკურ ნებას უკავშირდება? _ თავისთავად არსებობს. რამდენიმე შეხვედრაზე ვიყავი, სადაც მთავრობის ხელმძღვანელი, ეკონომიკის მინისტრი, ფინანსთა მინისტრი ბიზნესს ზოგადად მოუწოდებს აქტიურობისკენ. შექმნილია უამრავი ფონდი დახმარებისა და განვითარების კუთხით, მაგრამ, ამავდროულად, არსებობს მეორე მხარეც, რომელიც, გარკვეულწილად, აფერხებს ბიზნესს და ამ კუთხით კანონმდებლობის დონეზე ხელი ეშლება, _ რამდენიმე ბოლო გადაწყვეტილებამ ვიზებთან თუ აქციზებთან დაკავშირებით, საკმაოდ სერიოზული პრობლემები გააჩინა. _ აქციზის გაძვირება რამდენად დაეტყო ლუდის წარმოებას? _ დიდი შეცდომა იყო და, შეიძლება ითქვას, რომ უკვე მძიმე დარტყმა მიაყენა დარგს. ეს აუცილებლად უნდა გადაიხედოს, თორემ უფრო მძიმე შედეგს მივიღებთ. რამდენიმე მიმართულებით აისახა ძალიან ცუდად: წარმოება შემცირდა, დაახლოებით, 25-28 პროცენტით, დასაქმებულთა რაოდენობა შემცირდა, ასევე აისახა გადასახადის კუთხით, საინვესტიციო გარემოს კუთხით და, ზოგადად, ამან მარტო ლუდის წარმოების ინდუსტრიას კი არ დაარტყა, სხვა დარგებსაც უჩნდება შეგრძნება, რომ თუ დღეს ამ მიმართულებაში ერევიან, ხვალ სხვასაც შეეხება. წარმოების შექმნა არ არის დისტრიბუცია, რომ თურქეთიდან, თუ უკრაინიდან შემოიტანო პროდუქცია, მერე გაყიდო და თუ რამე პრობლემა შეგექმნა, ადგე და სხვა ქვეყნიდან შემოიტანო. აქ კაპიტალდაბანდება და ინვესტიცია კეთდება, ახალი ტექნოლოგიები ინერგება და ასეთ დროს ბიუროკრატიული ბარიერებით ხელის შეშლა მიუღებელია. კარგი იქნება, თუკი ხელისუფლება მომავალში გაითვალისწინებს, რომ ამ მიმართულებით, რაც შეიძლება, ნაკლები რეგულაციები დაწესდეს. ეკონომიკა და წარმოება მყიფე გვაქვს, საქართველოში დაბალ დონეზეა განვითარებული ადგილობრივი წარმოება, ფაქტობრივად, მომხმარებელი ქვეყანა ვართ. სტატისტიკურად დიდია სხვაობა ექსპორტ-იმპორტს შორის. ჩვენი ამოცანა უნდა იყოს, მაქსიმალურად განვავითაროთ ადგილობრივი წარმოება, რომ მომხმარებლიდან ვიქცეთ ექსპორტიორ ქვეყნად. ექსპორტ-იმპორტის დაბალანსება დასაქმებისა და ბიუჯეტის პრობლემას მოხსნის. გათვლილი პოლიტიკური ნებაა საჭირო, რომ ქვეყანაში ბიზნესს მხრების გაშლის საშუალება მიეცეს.  

                                                                                                             დავით დევიძე