მიხეილ ხაჩიძე

ცნობილი უკრაინელი ექსპერტ-ანალიტიკოსი უკრაინა-საქართველოს ჩიხში შესულ ურთიერთობებსა და პერსპექტივებზე „ქრონიკა+“-თან ექსკლუზიურ ინტერვიუში საუბრობს.
ვალენტინ გლადკიხი გახლავთ ფილოსოფიის მეცნიერებათა კანდიდატი, ანალიტიკურ ცენტრ «Об’єднана Україна»-ს (ერთიანი უკრაინა, _ რედ.) ექსპერტი. როგორც ის ამბობს, უკრაინასა და საქართველოს შორის სახელმწიფოთაშორისი ურთიერთობები ყველა დროის ყველაზე ცუდ ნიშნულზეა. ამის მიზეზად კი ასახელებს საქართველოს სახელმწიფოს პოზიციას იმ ომთან დაკავშირებით, რომელიც რუსეთმა დაიწყო და აწარმოებს უკრაინის წინააღმდეგ.

„ფაქტობრივად, საქართველო ემორჩილება პუტინის რუსეთს და მრავალი თვალსაზრისით აქვს პოზიცია, რომელიც გულწრფელად ეწინააღმდეგება მსოფლიო საზოგადოების პოზიციას“, _ გვიყვება უკრაინელი ექსპერტი.
მისივე თქმით, ზოგიერთი ქართველისთვის ზედმეტი ფულის შოვნის სურვილი უფრო ძლიერი აღმოჩნდა, ვიდრე იმის გახსენება, რომ არც ისე დიდი ხნის წინათ რუსები საქართველოს ტერიტორიაზე კლავდნენ, ძარცვავდნენ და აუპატიურებდნენ თანამემამულეებს.
როგორც გლადკიხი აცხადებს, მსგავსი გამოცდილება საქართველოს უკვე ჰქონდა გასული საუკუნის დასაწყისში, როცა ბოლშევიკური რევოლუციიდან გამოქცეულ რუსებს უმასპინძლა. მოგვიანებით, ამ „ლტოლვილებმა“ საბედისწერო როლი შეასრულეს 1921 წელს საბჭოთა რუსეთის მიერ საქართველოს ოკუპაციაში. ანალიტიკოსი ფიქრობს, რომ მხოლოდ უკრაინის გამარჯვება რუსეთის წინააღმდეგ ომში შეძლებს საქართველოს გადარჩენას საუკუნის წინანდელი სცენარის განმეორებისგან.
რჩევის სახით უკრაინელი ექსპერტი ქართველებს უკრაინული ლიტერატურის კლასიკოს ტარას შევჩენკოს სიტყვებს ახსენებს მისი ლექსიდან „კავკასია“: „იბრძოლე და გაიმარჯვე“.

_ ბატონო ვალენტინ, როგორია დღეს უკრაინა-საქართველოს ურთიერთობა?
_ სამწუხაროდ, უკრაინასა და საქართველოს შორის სახელმწიფოთაშორისი ურთიერთობები ამჟამად, ალბათ, ყველაზე უარესია მთელ პოსტსაბჭოთა პერიოდში. უპირველეს ყოვლისა, ეს განპირობებულია საქართველოს სახელმწიფოს პოზიციით იმ ომთან დაკავშირებით, რომელიც რუსეთმა დაიწყო და აწარმოებს უკრაინის წინააღმდეგ. ფაქტობრივად, საქართველო ემორჩილება პუტინის რუსეთს და მრავალი თვალსაზრისით აქვს ისეთი პოზიცია, რომელიც ეწინააღმდეგება მსოფლიო საზოგადოების პოზიციას. საუბარია არა მხოლოდ რუსეთის მიმართ საკმაოდ დამამშვიდებელ რიტორიკაზე, არამედ ძალიან რეალურ რამეებზეც: მაგალითად, საქართველოს პორტებით საქონლის ბრუნვა, საბანკო სისტემაში მოწყობა, საჰაერო კავშირების აღდგენის მცდელობები _ ეს ყველაფერი რუსეთს სანქციების გვერდის ავლაში ეხმარება. ჩვენს ქვეყნებს შორის სახელმწიფოთაშორის ურთიერთობებში ცალკე დაბრკოლებაა მიხეილ სააკაშვილის ირგვლივ არსებული ვითარება, რომელსაც საქართველოს ხელისუფლება, ფაქტობრივად, საჯაროდ და ნელ-ნელა კლავს.
_ უკრაინის პრეზიდენტმა ვოლოდიმირ ზელენსკიმ საქართველოს ელჩი თბილისში გამოუშვა სააკაშვილის საკითხისა და საქართველოს მთავრობის პოზიციებზე კონსულტაციებისთვის. მას ორი დღე მისცეს, თუმცა ამას „ოცნების“ მთავრობის პირობებში არანაირი შედეგი და დადებითი გამოხმაურება არ მოჰყოლია.
_ კონკრეტულად არავინ ელოდა რამე დადებით შედეგს. აშკარაა, რომ ცივილიზებული სამყაროს _ ევროკავშირისა და აშშ-ის _ სერიოზული ზეწოლის გარეშე საქართველოს დღევანდელი ხელისუფლება არ შეიცვლის პოზიციას იმ საკითხებზე, რომლებიც, როგორც უკვე აღვნიშნეთ, უკრაინასა და საქართველოს შორის ურთიერთობების გაუარესებას იწვევს, პირველ რიგში: რუსეთის ჩუმი მხარდაჭერა და სააკაშვილის გარშემო არსებული ვითარება.
ასე რომ, ფაქტობრივად, საქართველოს ელჩის თბილისში გაგზავნა მხოლოდ იმის დასტურია, რომ უკრაინასა და საქართველოს შორის სახელმწიფოთაშორისი ურთიერთობები კრიზისშია.
_ რას ფიქრობთ, როგორ შეიძლება პროცესების განვითარება, რა პროგნოზები გაქვთ?
_ ამჟამად არ არსებობს ოპტიმიზმის საფუძველი უკრაინასა და საქართველოს შორის სახელმწიფოთაშორისი ურთიერთობების ნორმალიზაციისა და გაუმჯობესების პერსპექტივაში, ვინაიდან, როგორც უკვე აღვნიშნეთ, საქართველოს დღევანდელი ხელისუფლების ქმედებები იძლევა იმის საფუძველს, რომ იგი პრორუსულად ჩაითვალოს. ყოველ შემთხვევაში, ასე ჩანს საქართველოს ხელისუფლების ქმედებები უკრაინული პერსპექტივიდან.
_ ვხედავთ საქართველოს მთავრობის პოზიციებს, მის პრორუსულ მიდგომებს, რაც, რა თქმა უნდა, უკრაინაში უკმაყოფილებას იწვევს. თუმცა უნდა აღინიშნოს, რომ ქართველი ხალხის უმეტესობა მთავრობის პოზიციებს არ იზიარებს. რას გვირჩევთ, როგორ უნდა მოვიქცეთ ამ ჩიხიდან გამოსასვლელად? ან უკეთ რომ ვთქვათ, სად ხედავთ გამოსავალს?
_ არ მინდა ქართველი ხალხის შეურაცხყოფა, რომლის ზოგიერთი წარმომადგენელი რეალურად გვერდით დაუდგა უკრაინელებს პუტინის კრიმინალური რეჟიმის წინააღმდეგ ბრძოლაში, რომელმაც დიდი ტკივილი და ტანჯვა მოუტანა უკრაინელ და ქართველ ხალხს, მაგრამ ვერ დავეთანხმები თეზისს, თითქოს ქართველების უმრავლესობა არ იზიარებს მათი ხელისუფლების პოზიციას. ქართველების უმრავლესობა რომ არ იზიარებდეს თავისი ხელისუფლების პოზიციას, საქართველოს სხვა მთავრობა ეყოლებოდა. გულწრფელად უნდა ვაღიაროთ, რომ ბევრი ქართველი სარგებელს იღებს როგორც რუსეთთან სხვადასხვა საეჭვო ბიზნესგარიგებებიდან, ასევე რუსი მიგრანტების შემოდინებით. სამწუხაროდ, ზოგიერთი ქართველისთვის ზედმეტი ფულის შოვნის სურვილი უფრო ძლიერი აღმოჩნდა, ვიდრე იმის გახსენება, რომ არც ისე დიდი ხნის წინათ რუსები საქართველოს ტერიტორიაზე კლავდნენ, ძარცვავდნენ და აუპატიურებდნენ თანამემამულეებს, ისევე როგორც ახლა ცდილობენ ამის გაკეთებას უკრაინის ტერიტორიაზე.
სხვათა შორის, მსგავსი გამოცდილება საქართველოს უკვე ჰქონდა გასული საუკუნის დასაწყისში, როცა ბოლშევიკური რევოლუციიდან გამოქცეულ რუსებს უმასპინძლა. მოგვიანებით, ამ „ლტოლვილებმა“ საბედისწერო როლი შეასრულეს 1921 წელს საბჭოთა რუსეთის მიერ საქართველოს ოკუპაციაში. ამჟამად მხოლოდ უკრაინის გამარჯვება რუსეთის წინააღმდეგ ომში შეძლებს საქართველოს გადარჩენას საუკუნის წინანდელი სცენარის განმეორებისგან. მინდა მჯეროდეს, რომ საქართველოში გაჩნდება ოპოზიცია, რომელიც შეძლებს ქართველი ხალხის გაერთიანებას, არჩევნებში გამარჯვებას და ახალი ხელისუფლების ჩამოყალიბებას. თუმცა ამის გაკეთება დღევანდელი პოლიტიკური რეჟიმის პირობებში მეტად პრობლემური იქნება. რჩევის სახით შემიძლია გითხრათ უკრაინული ლიტერატურის კლასიკოს ტარას შევჩენკოს სიტყვები მისი ლექსიდან „კავკასია“, რომელიც ეძღვნებოდა კავკასიელი ხალხების გმირულ წინააღმდეგობას რუსული მონობისადმი: „იბრძოლე და გაიმარჯვე“.
_ სააკაშვილის ქეისი უკრაინა-საქართველოს ურთიერთობებში ერთგვარი ეკალია. რას ფიქრობთ ზოგადად მიხეილ სააკაშვილის ჯანმრთელობის მდგომარეობაზე?
_ სააკაშვილის წინააღმდეგ საქმის სამართლებრივ კონფლიქტებში შესვლის გარეშე, შემიძლია პირდაპირ განვაცხადო, რომ საქართველოს ხელისუფლებამ არსებითად მოაწყო სააკაშვილის საჯარო სიკვდილით დასჯა. ეს არის საჯარო აღსრულება, რომელიც კატეგორიულად მიუღებელია 21-ე საუკუნეში.
ადრე თუ გვიან, ამ სამარცხვინო ხოცვა-ჟლეტაში მონაწილე ყველა პირი პასუხს აგებს ამისთვის, ეს დანაშაულები არავის შერჩება, დღეს თუ არა ხვალ, ყველას მოეკითხება.
_ ახლა კი უკრაინის ომს მივუბრუნდეთ. ფრონტზე არსებული ვითარებაზეც რომ გავაანალიზოთ.
_ მიმდინარეობს მძიმე ბრძოლები. უკრაინის შეიარაღებული ძალები ნელა, მაგრამ სტაბილურად ათავისუფლებს სამშობლოს რუსი ოკუპანტებისგან, მტერს მძიმე დანაკარგებს აყენებს როგორც სამხედრო ტექნიკით, ასევე ცოცხალი ძალით. ამას ყოველდღიური მონაცემები და ვითარება ცხადყოფს.

_ სად არის ყველაზე მძიმე შეტაკებები, ასე ვთქვათ, ცხელი წერტილები და როგორ მიმდინარეობს პროცესი?
_ ფრონტის ზოგიერთ რაიონში უკრაინის შეიარაღებული ძალები აძლიერებენ თავდაცვას, მაგალითად, ჩრდილო-აღმოსავლეთის მიმართულებით. ზოგიერთ მათგანზე ტარდება წარმატებული შეტევითი მოქმედებები, რომლებიც მიზნად ისახავს წარმატების განვითარების წინაპირობების შექმნას, როგორც სამხრეთის მიმართულებით, ისევე ბახმუტის რაიონში, სადაც უკრაინელმა სამხედროებმა მტერს ინიციატივა წაართვეს. არის მწვავე შეტაკებები და ბრძოლები.
_ კონტრშეტევის პერსქპეტივებზეც რომ ვისაუბროთ, რამდენად დაგეგმილად და კარგად მიმდინარეობს ის?
_ კონტრშეტევის მთავარი მიზანია არა იმდენად ოკუპირებული ტერიტორიების სწრაფად განთავისუფლება, არამედ რუსების ომის გაგრძელების უნარის გატეხა, უმძიმესი დანაკარგის მიყენება ადამიანურ ძალასა და აღჭურვილობაში, ლოჯისტიკის განადგურება და ა. შ. უკრაინელი ჯარისკაცები წარმატებით წყვეტენ ამოცანას.
ამ პროცესში მნიშნველოვან როლს ასრულებენ შBU-ს სპეცრაზმებიც, რომლებმაც ცოტა ხნის წინ განაცხადეს მათი მე-400 სამიზნის განადგურება, რამაც მოიცვა ძირითადად მძიმე ტექნიკა, საკონტროლო პუნქტები, შღძV და ა. შ. მათმა ძალისხმევამ ცოტა ხნის წინ დააზიანა ყირიმის ხიდი, რომელიც რუსეთის საოკუპაციო არმიის მნიშვნელოვანი ლოჯისტიკური მარშრუტია. რამდენად კარგად არის დაგეგმილი და მომზადებული „კონტრშეტევა“ და რამდენად წარმატებულია, ყველაზე კარგად მოწმობს ბრიტანეთის საგარეო დაზვერვის MI6-ის ხელმძღვანელის, რიჩარდ მურის განცხადება, რომელმაც აღნიშნა, რომ თვის განმავლობაში კიევმა დაიბრუნა მეტი ტერიტორია, ვიდრე რუსებმა ეს ერთ წელიწადში შეძლეს.
მაგრამ ვიმეორებ, მთავარი ის კი არ არის, თუ რამდენი კვადრატული კილომეტრის ტერიტორია განთავისუფლდა, არამედ დანაკარგების ბალანსი, რაც თითქმის პირველია სამხედრო ხელოვნების ისტორიაში მათთვის, ვინც შეტევაზეა და არა თავდაცვაზე. უკრაინის თავდაცვის მინისტრის მოადგილე ჰანა მალიარმა განაცხადა, რომ რუსების დანაკარგები 5-8-ჯერ მეტია (მიმართულებიდან გამომდინარე), ვიდრე ჩვენი მხრიდან. და ის ფაქტი, რომ შეიარაღებული ძალების ეფექტიანი შეტევა რეალურად ხდება ჰაერში დომინირების გარეშე, უნიკალურს ხდის როგორც უკრაინის სარდლობის, ისე უკრაინელი სამხედროების ქმედებებს. თუმცა ცხადია, რომ უკრაინული კონტრშეტევის შემდგომი წარმატება დამოკიდებულია ჩვენი პარტნიორების მიერ დაპირებების დროულად შესრულებაზე უკრაინისთვის იარაღის მიწოდებასთან დაკავშირებით.
_ როგორ შეაფასებთ ნატოს ვილნიუსის სამიტის შედეგებს?
_ არ ვიტყვი, რომ ნატოს სამიტმა ჩემს მოლოდინს გადააჭარბა, მაგრამ ნამდვილად გაამართლა. პირველ რიგში, ნატოს პოზიცია უკრაინის მომავალთან დაკავშირებით ამ ალიანსში მკაფიოდ არის გამოხატული. თუ ადრე უკრაინის მომავალი ნატოში მხოლოდ ერთ-ერთ შესაძლო ალტერნატივად განიხილებოდა, ამიერიდან დანარჩენი ვარიანტი უბრალოდ გაქრა. ანალოგიურად, ფუკუიამასა და კისენჯერის მიერ შემოთავაზებული უკრაინის ნატოში გაწევრიანების აბსურდული და, ჩემი აზრით, სახიფათო „ჰიბრიდული ვარიანტებიც“ თითქმის ნაწილობრივ წაიშალა.
ასევე კარგია, რომ ნატოში გაწევრიანება არ იყო მიბმული ფორმალურად მაინც ომის დასრულებასთან, რადგან ეს წაახალისებს რუსეთის ფედერაციას, ნებისმიერ ფასად გააგრძელოს იგი მაქსიმალურად. მეორეც, ნათლად არის ნათქვამი, რომ უკრაინა მიიღებს ნატო-ში გაწევრიანებას, სულ მცირე, MAP-ის გვერდის ავლით, რამაც შესაძლოა, სერიოზულად დააჩქაროს ალიანსში გაწევრიანება.
მესამე და ეს, ჩემი აზრით, ამჟამად კიდევ უფრო მნიშვნელოვანია, ვიდრე წინა ორი პუნქტი: უკრაინამ მიიღო უსაფრთხოების გარანტიები G7 ქვეყნებისგან. ეს არ არის მხოლოდ მნიშვნელოვანი ნაბიჯი ჩვენი ქვეყნის უსაფრთხოების გარანტიის მომავალი სისტემის ფორმირებისთვის, სანამ არ მივიღებთ ნატოში სრულ წევრობას, არამედ მკაფიო სიგნალი რუსეთის ფედერაციისთვის, რომ უკრაინას ექნება ყველაფერი, რაც აუცილებელია რუსული აგრესიის ეფექტიანი წინააღმდეგობისთვის.
აღსანიშნავია, რომ დიდი შვიდეულის ქვეყნების ერთობლივი დეკლარაცია უკრაინის მხარდაჭერის შესახებ კონცეპტუალურად შეესაბამება „კიევის უსაფრთხოების კომპაქტში“ ერთი წლის წინათ დაფიქსირებულ იდეებს, რომელიც გამოცხადდა უკრაინის ნატოში გაწევრიანების ერთგვარ პროლოგად და დამატებად.
დაბოლოს, რაც მთავარია: უკრაინამ მიიღო სამხედრო და ტექნიკური დახმარების კიდევ ერთი ძლიერი პაკეტი. ეს არის უმთავრესი, რადგან ჩვენ არ შეგვიძლია უგულებელვყოთ ის ფაქტი, რომ გადამწყვეტი არგუმენტი და არსებითად საბოლოო აკორდი ნატოსკენ მიმავალ გზაზე უნდა იყოს გამარჯვება იმ ომში, რომელიც რუსეთმა უკრაინის წინააღმდეგ დაიწყო. და ჩვენ შეგვიძლია მოვიგოთ ეს ომი, პირველ რიგში, იარაღით ბრძოლის ველზე. ყოველივე ეს იძლევა იმის საფუძველს, რომ ვილნიუსში ნატოს სამიტის შედეგები უკრაინის დიდ გამარჯვებად და უკრაინის პრეზიდენტ ვოლოდიმირ ზელენსკისა და უკრაინული დიპლომატიის მნიშვნელოვან მიღწევად მივიჩნიოთ.