26 აგვისტოს ქაბულის აეროპორტთან მომხდარმა ტერაქტმა მსოფლიოს „ისლამური სახელმწიფოს“ არსებობა გაახსენა. მართალია, ISSI-ის პოლიტიკური წრეები საფრთხედ აღარ მიიჩნევდნენ, მაგრამ ქაბულის ტერაქტმა ყველაფერი თავდაყირა დააყენა. სხვათა შორის, ამ ტერაქტამდე ერთი დღით ადრე საქართველოს სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახური პანკისში სპეცოპერაციას ატარებს და ხუთ ადამიანს აკავებს. მალევე ცნობილი ხდება, რომ ბრალდებულები „ისლამურ სახელმწიფოსთან“ აპირებდნენ დაკავშირებას. ბუნებაში, მით უმეტეს, პოლიტიკაში, შემთხვევით არაფერი ხდება. შესაბამისად, უნდა გავავლოთ თუ არა პარალელები ავღანეთის მოვლენებს, ქაბულის ტერაქტსა და პანკისის სპეცოპერაციას შორის?

„ქრონიკა+“ კავკასიის საკითხების ექსპერტ მამუკა არეშიძეს ესაუბრა:

_ იმაზე საუბარი, პანკისის ხეობაში რა ხდება და ეს ხუთი დაკავებული ვინ არის, რა თქმა უნდა, შემიძლია, მაგრამ თემა დელიკატურია და არ მინდა, ზედმეტი ვნებათაღელვა გამოვიწვიო, თუმცა ერთს გეტყვით: დაკავებულთაგან ერთ-ერთი, შათირიშვილ-მაჩალიკაშვილი, ისე პოზიციონირებს, როგორც ემირი და საქართველოში „ისლამური სახელმწიფოს“ ემისარი, ანუ თან ემირია და თან _ ამ ორგანიზაციის წარმომადგენელი.
დანარჩენ ახალგაზრდებზე კი სწორი არ იქნება ვთქვა, რამე განსაკუთრებულით გამოირჩევიან-მეთქი. ისინი რადიკალური ისლამის მიმდევარი რამდენიმე ათეული ახალგაზრდიდან ოთხნი არიან. სხვათა შორის, ამ თაობის არსებობის შესახებ ჩვენმა საზოგადოებამ ძალიან კარგად იცის.

_ ეს გასაგებია, ბატონო მამუკა, მაგრამ პანკისის სპეცოპერაციაზე რამდენიმე კითხვა ჩნდება: კერძოდ, ქაბულის ტერაქტამდე „ისლამური სახელმწიფოს“ თემა აქტიური აღარ იყო და ეს მსოფლიო პოლიტიკისთვის თითქოს მოგვარებულ პრობლემად მიიჩნეოდა. ჰოდა, თუ „ისლამური სახელმწიფო“ მიძინებული იყო, ტერორიზმში ბრალდებულმა პანკისელმა ახალგაზრდებმა ISSI-სთან კავშირი როგორ დაამყარეს?

_ დიახ, ეს კითხვა ლოგიკური იმ ადამიანებისთვისაა, რომლებიც საქმეში ჩახედულნი არ არიან და ტექნოლოგია არ იციან, რადიკალური ისლამი როგორ მუშაობს.
საერთოდ, რადიკალური ისლამის ორგანიზაცია მხოლოდ ისლამური ხალიფათი არ არის. რადიკალური ისლამური სახელმწიფოს წარმომადგენელია „თალიბანიც“, „ისლამური ხალიფათიც“, „ალქაიდაც“ და კიდევ ერთი-ორი სხვა ორგანიზაცია.

_ ანუ ყველა ეს ორგანიზაცია „ისლამური სახელმწიფოს“ წევრია?

_ რასაკვირველია, თუმცა „ალქაიდასა“ და „ისლამურ სახელმწიფოს“ რთული ურთიერთობა აქვთ, ასევე „თალიბანსა“ და დანარჩენ ორს.
საერთოდ, რადიკალური ისლამის იდეოლოგია მთელ მსოფლიოში ისლამური ხალიფათის შექმნას გულისხმობს. ამ იდეოლოგიის მთავარი, ასე ვთქვათ, ღერძი პოლიტიკური მიზნების მისაღწევად ისლამის გამოყენებაა, ანუ ეს ყურანის ზოგიერთი ტექსტის ინტერპრეტაციაა, რომელსაც რადიკალური ისლამის წარმომადგენლები მისდევენ. აი, ამ საერთო ამოცანაში ზემოხსენებულ ორგანიზაციებს შორის განსხვავება არაა, თუმცა სერიოზული განსხვავება ნიუნსებსა და ნაბიჯებშია. აი, მაგალითად, როცა „ისლამურმა ხალიფათმა“ ერაყისა და სიირის ტერიტორიებზე სახელმწიფო შექმნა, „თალიბანმა“ ამას მხარი არ დაუჭირა.

_ ბატონო მამუკა, მაპატიეთ, მაგრამ სხვა რამ გკითხეთ…

_ ამის თქმაც მინდა…

_ კარგი, გისმენთ…

_ ახლა რადიკალური ისლამისტების ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი მიზანი მიღწეულია _ საკუთარი სახელმწიფო შექმნეს და იმ მიძინებულმა უჯრედებმაც, რომლებიც ამ ხნის განმავლობაში ცენტრალურ აზიაში, კავკასიასა და ზოგიერთ სხვა სივრცეში არსებობდნენ, ფეხზე წამოდგომა დაიწყეს.

_ არ მგონია, მიძინებული ყოფილიყო, რადგან წეღან თქვით, შათირიშვილ-მაჩალიკაშვილი ისე პოზიციონირებს, როგორც ემირი და „ისლამური სახელმწიფოს“ წარმომადგენელიო, ანუ ჩვენმა სპეცსამსახურებმა იცოდნენ, რომ საქართველოში „ისლამური სახელმწიფოს“ წარმომადგენელი ცხოვრობდა და არაფერს აკეთებდა? ხომ შეიძლებოდა, ტერაქტი ქაბულამდე საქართველში მომხდარიყო? სხვათა შორის, გამოძიება ამბობს, რომ რამდენიმე დღის წინ დაკავებულები შენობის აფეთქებას თბილისში ან ბათუმში გეგმავდნენ…

_ დიახ, ის პოზიციონირებს, როგორც „ისლამური სახელმწიფოს“ ემირი, თუმცა მეც შემიძლია, რომ ემირი დავირქვა.

_ ცხადია, შეგიძლიათ, მაგრამ თუ ეს ადამიანი ახლა დააკავეს, აქამდე გარეთ თავისუფლად რატომ დადიოდა?

_ იმიტომ, რომ აქამდე არ გამოუჩენიათ იმ ტიპის აქტივობა, როგორიც ახლა გამოიჩინეს.

_ ბატონო მამუკა, ამბობთ, ისე პოზიციონირებდა, როგორც „ისლამური სახელმწიფოს“ წარმომადგენელიო და ამაზე მეტი აქტივობა რაღა უნდა ყოფილიყო?

_ ვანო, იმას ამბობთ, რომ ევროპამ თავისი მოქალაქეების ნაწილს სამოქალაქო ომი უნდა გამოუცხადოს?

_ უკაცრავად, ეს რა შუაშია?

_ სხვათა შორის, ამის თაობაზე გადამდგარმა ფრანგმა სამხედროებმა თავიანთ ხელმძღვანელებს ოფიციალური წერილით მიმართეს და გააფრთხილეს, რომ საფრანგეთი სამოქალაქო ომის ზღვარზე დგას.
უბედურება ისაა, რომ გარკვეული საერთაშორისო რეგულაციების გამო, რომელიც ადამიანის უფლებებს, ასევე რელიგიური და ეროვნული უმცირესობის დაცვას ეხება, სახელმწიფოებს, თუ კონკრეტული ინფორმაცია არ არსებობს, ნაბიჯების გადადგმა უჭირთ ხოლმე. ამიტომაცაა, რომ დასავლეთ ევროპაში ამ თემამ კრიტიკულ დონეს მიაღწია.
ასეა საქართველოშიც: თუ ფაქტობრივი დანაშაული არ გამოჩნდა, მხოლოდ იმის საფუძველზე, ვინ რა დაირქვა, რთულია მოქმედება.
დღეს ქართულ ციხეებში ასამდე ისლამისტია. ყოველ შემთხვევაში, ისინი რადიკალურ ისლამიზმში არიან ეჭვმიტანილნი. ბევრს საერთაშორისო დამცველი გამოუჩნდა, თუმცა ყველაფერი ეს საზოგადოების ყურადღების მიღმაა დარჩენილი.

_ ბატონო მამუკა, ჩემდაუნებურად, 19 წლის თემირლან მაჩალიკაშვილი გამახსენდა, რომელიც საწოლში მხოლოდ იმის გამო ჩაცხრილეს, რომ მეგობარს „ემესიჯებოდა“. ახლახან დაკავებული კი, როგორც თქვენგან გავიგე, ოფიციალურად ამბობს, რომ „ისლამური სახელმწიფოს“ ემირია და დღემდე ხმა არავინ გასცა. ეს ხომ ორმაგი სტანდარტია?

_ ვანო, თუ გინდათ, რომ სახელმწიფო ორგანოების გინება დავიწყო, კი ბატონო, არც ეგაა პრობლემა.

_ სულაც არ მინდა, ვინმე აგინოთ. უბრალოდ, ჩემი კითხვა ალოგიკურია?

_ გპასუხობთ: არ ჰქონდათ ფაქტობრივი მონაცემები და არ აქცევდნენ განსაკუთრებულ ყურადღებას, ანუ ამ ხნის განმავლობაში ეს ხალხი აქტიურობით არ გამოირჩეოდა. გასაგებია, რომ ახალგაზრდებთან მუშაობდნენ და საუბრობდნენ. წეღანაც ხომ ვთქვი, რომ დღეს საქართველოში რადიკალური ისლამის მიმდევარი 100-მდე ახალგაზრდაა, მაგრამ მათ შორის ისეთებიც არიან, რომლებიც რადიკალური ისლამის პოზიციაზე დგანან და ისეთებიც, რომლებიც პოლიტიკურ ისლამს იზიარებენ. განსხვავება ამ პოზიციებს შორისაცაა.

_ როგორც ამბობენ, ხეობაში მუსირებს ვერსია, რომ ეს ახალგაზრდები პოლიტიკური ნიშნით დააკავეს და არჩევნების წინ ხელისუფლება მათ ოჯახებთან ივაჭრებს, ამდენ და ამდენ ხმას თუ მოიტანთ, ბრალდებულებს გავათავისუფლებთო. ამაზე რამე გსმენიათ?

_ თუ გინდათ, ვიტყვი, რომ პოლიტიკური ნიშნით არიან დაკავებულნი, პრობლემა არ მაქვს.

_ რატომ უნდა მინდოდეს, რომ ეს თქვათ? უბრალოდ, იმ ვერსიაზე გეკითხებით, რომელიც პანკისში მუსირებს…

_ შეიძლება, თქვან, მაგრამ ასე არაა. რაზე უნდა ივაჭრონ? პანკისის ხეობაში სულ 8 ათასი ადამიანი ცხოვრობს და ამ ვერსიაზე საუბარი სასასაცილოა.

_ სასაცილო რატომაა?

_ ჯერ ერთი, ამ 8 ათასმა ადამიანმა რა ხმები უნდა მოიტანოს? მეორეც, ქისტური საზოგადოების საკმაოდ სერიოზული ნაწილი ან ტრადიციული ისლამის პოზიციაზე დგას, ან ისლამური რელიგიური სივრციდან საერთოდ გასულია.

_ „საერთოდ გასვლა“ რას ნიშნავს?

_ არ არის მაინცდამაინც აქტიური მუსლიმანი, უფრო სწორად, უფრო ტრადიციების ერთგულია.
პანკისის ხეობაში შარიათის კანონი არ მუშაობს, უფრო კონკრეტულად, მხოლოდ რამდენიმე ათეულ ადამიანზე მუშაობს.

_ გასაგებია… ბატონო მამუკა. პანკისის სპეცოპერაცია უფრო ფართო პოლიტიკის ჭრილში განვიხილოთ: აშშ-ის პრეზიდენტმა ბაიდენმა განაცხადა, ქაბულის ტერაქტს არავის ვაპატიებთო და ამ დროს აშშ-ის პარტნიორ ქვეყანაში, „ისლამურ სახელმწიფოსთან“ კავშირის ბრალდებით, 5 ადამიანს აკავებენ. ეს ჩვენს ქვეყანას, მინიმუმ, რეპუტაციულად არ დაარტყამს?

_ აბსოლუტურად არ დაარტყამს.

_ დამისაბუთეთ, რატომ?

_ ცოტა ხნის წინათ ბრიუსელში სპეცოპერაცია ჩატარდა და ისლამური ნიშნით ამაზე მეტი ადამიანი დააკევს. ასევე დააკავეს როტერდამსა და ევროპის ბევრ სხვა ქალაქშიც. ამ 5 ადამიანის დაკავების გამო პრესტიჟი რატომ უნდა შეილახოს?
ვანო, ძალიან გონიერი და ნიჭიერი ჟურნალისტი ხართ.

_ გმადლობთ, მაგრამ ეს რა შუაშია?

_ ნუ ფიქრობთ, რომ ეს სიტუაცია უპატრონოდაა მიტოვებული. ეს ის სფეროა, რომელზედაც ჩვენი პარტნიორების მხრიდან ძალიან სერიოზული კონტროლი არსებობს.

_ კეთილი, მაგრამ ამ ვითარებაში რა გარანტია არსებობს, რომ პანკისის სპეცოპერაცია იგივე რუსეთმა სათავისოდ არ გამოიყენოს, მით უმეტეს, რომ კრემლი პანკისის თემას ყოველთვის ისე იყენებს, როგორც უნდა?..

_ რუსეთი, რასაკვირველია, გამოიყენებდა, მაგრამ იმ შემთხვევაში, თუ ანალოგიური პრობლემები თავად არ ექნებოდა.

_ ანუ?

_ ანალოგიური პრობლემა რუსეთს განსაკუთრებით დაღესტანში აქვს.
ისე, ერთ კითხვას ველოდები, რომელსაც ყველა ჟურნალისტი მისვამს, მაგრამ, ვანო, ჯერ თქვენ არ დაგისვამთ, რაც საქმეში თქვენს ჩახედულებაზე მეტყველებს.

_ ჟურნალისტები რა კითხვას გისვამენ ხოლმე, მამუკა ბატონო?

_ ყველა მეკითხება, საქართველოში ტერაქტი მოხდება თუ არაო? ყველას ვპასუხობ, არა-მეთქი.

_ ასე რატომ გგონიათ?

_ იმიტომ მგონია, რომ საქართველო ამ ძალების მიერ, პოლიტიკური ისლამის მიხედვით, ისე განიხილება, როგორც სატრანზიტო სივრცე. ყოველ შემთხვევაში, წლების განმავლობაში ასე იყო. ახლა შეიძლება, შეიცვალოს და ტერაქტის მოწყობა, ვთქვათ, რომელიმე საელჩოს წინააღმდეგ მოინდომონ, თუმცა მაინც მგონია, რომ ამ კუთხით საქართველო მათთვის მნიშვნელოვანი სივრცე არ არის.

_ დარწმუნებული ხართ, რომ ისლამისტები საქართველოში ტერაქტს არ განახორციელებენ? არადა, გამოძიების მასალებით, პანკისში დაკავებულები თბილისსა ან ბათუმში შენობის აფეთქებას გეგმავდნენ. ე. ი., უნდა ვივარაუდოთ, რომ გამოძიებას მყიფე მტკიცებულებები აქვს?

_ ეს ჩემი აზრია, რადგან ასეთი ხელწერა არ ახასიათებთ. თუ დღეს რამე შეიცვალა და ინიციატივა იყო, ეს უკვე სხვა საკითხია.
ტერაქტი შეიძლება მხოლოდ იმ შემთხვევაში მომხდარიყო, თუ ვინმე აქაურს საკუთარი არსებობის დამტკიცება მოუნდებოდა.

_ იქნებ, საკუთარი არსებობის დამტკიცება იმ ემირს უნდოდა?

_ ვერ ვხედავ, რომ ამ ემირს ამისი შნო და თავი ჰქონოდა. ყოველ შემთხვევაში, ჩემთვის რთული წარმოსადგენია, რომ ამ ტიპის ბრძანება საქართველოს საზღვრებს გარედან მოდიოდეს.

_ ბატონო მამუკა, გეცოდინებათ, პანკისის სპეცოპერაცია რამდენ ხანს მზადდებოდა ან ბრალდებულებს რამდენ ხანს აკვირდებოდნენ?

_ ეს, რასაკვირველია, არ ვიცი, მაგრამ შემიძლია გითხრათ, რომ ფიცის დადების ცერემონიალი ბევრად უფრო ადრე იყო, თუ არ ვცდები, დაახლოებით, ზამთრის ბოლოს ან გაზაფხულის დასაწყისში.

_ თქვენი ინფორმაციით, ეს 5 ადამიანი „ისლამურ სახელმწიფოსთან“ კავშირზე გასვლას რამდენ ხანს ცდილობდა?

_ ურთიერთობის პრობლემა არ არის, უბრალოდ, თვითონაც ძალიან კარგად იციან, რომ ასეთი რამ ყურადღების მიღმა ჩვენსას თუ არა, დასავლურ სპეცსამსახურებს არ რჩებათ.

_ ბატონო მამუკა, უკვე მეორედ უსვამთ ხაზს, რომ ამ კუთხით საქართველო დასავლური სპეცსამსახურების განსაკუთრებული ყურადღების ცენტრშია, მაგრამ თუ ასეა, რამდენიმე წლის წინ, ჩატაევი ჩვენს ქვეყანაში როგორ შემოვიდა, თან ისე, რომ შუაგულ თბილისში რამდენიმე თვე ცხოვრობდა და ამის შესახებ არავინ არაფერი იცოდა?

_ დარწმუნებული ხართ, რომ არავინ არაფერი იცოდა?

_ ე. ი., მთლად უარესი, თუ ყველაფრი იცოდნენ და დუმდნენ…

_ არ მითქვამს, რომ ვინმემ იცოდა.

_ აბა, რა თქვით?

_ არ მჯერა, რომ ყველაფერი ასე მარტივად მოხდა. დარწმუნებული ვარ, უფრო ადრე იყო ცნობილი ჩატაევის აქ ყოფნა, ვიდრე გამოჩნდა.

_ უფრო ადრე ვისთვის იყო ცნობილი _ ჩვენი თუ დასავლეთის სპეცსამსახურისთვის?

_ ამის თქმა გამიჭირდება, მაგრამ მგონია, რომ დასავლეთის სპეცსამსახურებმა ეს ამბავი იცოდნენ.

_ და რატომ არ თქვეს? ანუ მსოფლიოში ლამის მეორე ტერორისტად შეარაცხულ ჩატაევს ხელს აფარებდნენ?

_ არა, ხელს არ აფარებდნენ.

_ აბა?

_ მიზნებისა და ამოცანების დადგენა იყო საჭირო.

_ ისე, ჩატაევის სპეცოპერაციამ ტერორიზმთან ბრძოლის კუთხით რამე შედეგი მოიტანა?

_ სამხრეთსა და ჩრდილოეთს შორის სამეკავშირეო რგოლი დაირღვა.

_ ანუ?

_ ჩატაევი სამხრეთის სამეკავშირეო რგოლი იყო. მას ტერორისტული აქტის მოწყობის ან რაღაც ამდაგვარის კონკრეტული ამოცანა არ ჰქონდა. ჩემი აზრით, ჩატაევი მაინც სამეკავშირეო, ანუ შუალედური რგოლი იყო ჩრდილოეთსა და სამხრეთ კავკასიას შორის.

_ მოკლედ, ხუთი დაკავებული სერიოზულ ტერორისტად არ უნდა აღვიქვათ?

_ ვინ თქვა, რომ სერიოზულად არ უნდა აღვიქვათ? სხვა რამეზე ვსაუბრობ.

_ რაზე?

_ აქცენტი ტერორისტულ აქტზე კეთდება, თუმცა ტერორისტული აქტი მეორადია. პირველი იდეოლოგიური ტერორია, რომლის წინააღმდეგაც ეფექტიანი იარაღი არც საქართველოში არსებობს და არც _ დასავლეთში.

_ და ტერორიზმის წინააღმდეგ ეს იდეოლოგიური იარაღი რატომ არ არსებობს?

_ დასავლეთ ევროპაში სახელმწიფოებრივი იდეოლოგიის უაღრესად სერიოზული დეფიციტია და იგივეა საქართველოშიც. თუ სახელმწიფოს ეს მიდგომები არ შეიცვალა, ანუ ქვეყანას საკუთარი იდეოლოგი არ ეყოლა, მაშინ ყოველთვის ასე იქნება _ ვიღაც რადიკალური ისლამისტი იქნება, ვიღაც კი _ რადიკალური ქრისტიანი.

_ კი ბატონო, არიან რადიკალური ქრისტიანებიც, რაც ვნახეთ კიდეც _ 5 ივლისს თბილისის ქუჩებში ადამიანები ველურებივით დარბოდნენ…

_ ამიტომ ვამბობ, რომ რადიკალიზმის წინააღმდეგ ბრძოლა სახელმწიფო იდეოლოგია უნდა იყოს, ოღონდ რადიკალური და ბოლშევიკური თავად სახელმწიფო იდეოლოგია არ უნდა გახდეს.
საერთოდ, სახელმწიფო იდეოლოგია უმნიშვნელოვანესი ფაქტორია, რომელსაც ახალგაზრდების მობილიზება შეუძლია, ვთქვათ, პატრიოტულ თემაზე, არმიის გარშემო.

_ ბატონო მამუკა, აღიარეთ, რომ ეს იდეოლოგია „ნაციონალებს“ ჰქონდათ. გავიხსენოთ, თუნდაც, პატრიოტთა ბანაკები…

_ დიახ, მაგრამ ეს დეკორატიული იყო. რაც დეკორატიული არ იყო და რაშიც წინ წავიდნენ, ეს არმიის მიმართ დამოკიდებულება გახლდათ. ძალიან კარგად მახსოვს, ადამიანები თავიდან რეზერვში როგორი ენთუზიაზმით მიდიოდნენ, მაგრამ ამ იდეის დისკრეტიდაცია მოხდა…

_ ბოლოს, ბატონო მამუკა, ელოდებით, რომ „ისლამურ სახელმწიფოსთან“ კავშირში მყოფ საქართველოს მოქალაქეებს პანკისში ან არაეთნიკური ქართველებით დასახლებულ სხვა რეგიონებში კიდევ გამოავლენენ?

_ „ისლამური ხალიფათის“ რიგებში საქართველოს 200-მდე მოქალქე იბრძოდა, აქედან 40-მდე დაიღუპა, 40-დან ორი მესამედი ქისტი და ჩეჩენი იყო.

_ ვინც გადარჩა, საქართველოში დაბრუნდა?

_ არა. როგორც ვიცი, ერთი თუ ორი დაბრუნდა… ზოგი სირიაში დარჩა, ზოგი _ საუდის არაბეთში, ზოგიც თურქეთშია და ა. შ. იქ ბევრად კომფორტულად არიან, ვიდრე აქ იქნებოდნენ და რა უნდათ, რომ დაბრუნდნენ? აქ რას გააკეთებენ?
ისე, თუ შესაბამისი დავალება ექნებათ, ჩამოსვლას, ალბათ, შეეცდებიან. ჰოდა, ვისთანაც ამ დაკავებულებს ჰქონდათ კავშირი, ზუსტად ისინი არიან, ჩრდილოეთ კავკასიიდან და საქართველოდან წასული „ბოევიკები“, რომლებიც თურქეთისა და სირიის ტერიტორიაზე იმყოფებიან.
სხვათა შორის, საქართველოს იმ 200 მოქალაქიდან, ვინც სირიაში იბრძოდა, როგორც გითხარით, 40 დაიღუპა, ამ 40-დან ორი მესამედი ქისტი იყო, მაგრამ ერთი მესამედი ქართველები და აზერბაიჯანელები არიან. არავინ იცის, რადიკალური ისლამისტების რიგებში, ალქაიდა იქნება თუ ისალმური ხალიფათი, საქართველოს რამდენი აზერბაიჯანელი მოქალაქეა, არადა, ეს ძალიან მნშვნელოვანია.

_ ქართველი რამდენია?

_ დაახლოებით, 15. აქედან 4 დაღუპულია.

ვანო პავლიაშვილი