ირინა მაკარიძე

რამდენიმე დღის განმავლობაში ვუყურებდით საარჩევნო დარღვევების სასამართლო განხილვებს, 24-საათიანი, უპრეცედენტო სასამართლო პროცესიც ვნახეთ, რაც საბოლოოდ იმით დასრულდა, რომ სასამართლომ არ  დააკმაყოფილა არასამთავრობო და სადამკვირვებლო ორგანიზაციების არცერთი სარჩელი. მეტიც, გააუქმა ერთადერთი განსხვავებული გადაწყვეტილება, რომელიც თეთრი წყაროს სასამართლოს მოსამართლე ვლადიმერ ხუჭუას ეკუთვნოდა. ამავდროულად, პროკურატურამ ცესკოს მიმართვის საფუძველზე დაიწყო გამოძიება: დაკითხვებზე იბარებს პრეზიდენტსა და ოპოზიციური პოლიტიკური პარტიების ლიდერებს და მათგან მოითხოვს მტკიცებულებებს. 

რას აჩვენებს ეს? რამდენად სამართლიანია ხელისუფლების ქმედებები? ამ ვითარებაში რა გზა რჩება ოპოზიციასა და საზოგადოებას? _ ამ და სხვა მნიშვნელოვანი პოლიტიკური საკითხების შესახებ „ქრონიკა+“-ის კითხვებს პასუხობს ანალიტიკოსი გია ხუხაშვილი:

_ ცხადია, ძალაუფლება  უზურპირებულია, ავტორიტარული რეჟიმი მძვინვარებს ქვეყანაში. როდესაც ინსტიტუციური წესრიგი გამქრალია, არ არსებოს ხელისუფლების არცერთი დამოუკიდებელი შტო, მათ შორის, მართლმსაჯულებს სისტემა. მიუხედავად ცალკეული სანთელივით გამობრწყინებისა, საბოლოო ჯამში, სისტემა მაინც ექვემდებარება ხელისუფალს და მის დირექტივებს ასრულებს. აი, ამას ვუყურებთ. სხვანაირად რომ ყოფილიყო, ის იქნებოდა გასაკვირი.

_ ბატონო გია, რაც შეეხება მოსამართლე ვლადიმერ ხუჭუას შემთხვევას, რომელმაც დაადგინა, რომ დაირღვა ხმების ფარულობა? ჩვენ მოვისმინეთ მისი განმარტება, მან მართლაც ძალიან მკაფიოდ და ნათლად ჩამოაყალიბა თავისი პოზიცია, თუმცა ვნახეთ, როგორ ხმაშეწყობილად დაიწყო მის წინააღმდეგ შეტევა პროპაგანდისტულმა მედიამ, „ოცნებამ“ და ცესკომ. რა ხდება?

_ მარწვის ტორტზე გაიყიდაო, _ ასეთი სასაცილო არგუმენტით დაუპირისპირდნენ მოსამართლეს. როგორც ჩანს, სისტემაში მუშაობენ, და ღმერთმა დაგვიფაროს, რომ არ იყვნენ წესიერი ადამიანები, რომლებიც ძირითადად მაინც კონფორმისტულ გარემოში მოღვაწეობენ, მაგრამ არის რაღაც ზღვარი, წითელი ხაზი, რომლის იქითაც ვეღარ აბიჯებენ და პროტესტის ნიშნად იღებენ სამართლიან  გადაწყვეტილებას. ასე ხდება ხოლმე და ზუსტად ამის გამოძახილი იყო, როდესაც ყველა ეს საქმე გააერთიანეს, რადგან სხვა მოსამართლეებს აღარ ენდნენ. შეეშინდათ, რომ ხუჭუას პრეცედენტი განმეორდებოდა. ეს საქმეები განსახილველად გადასცეს ადამიანს, რომელიც დღე და ღამე ლანძღავს ხელისუფლების მოწინააღმდეგეებს, მათ შორის, ლანძღავს მოსარჩელე მხარესაც. დიმიტრი გვრიტიშვილის პოლიტიკური განცხადებები არაერთი გვინახავს, ამნეზია არ გვჭირს. მას რომ მოჰყავს არგუმენტი, თურმე ხუჭუას ცოლს ჰქონია რაღაც მოსაზრებები და მისი გავლენის ქვეშ აღმოჩნდა, ამ დროს თვითონ ცალსახად მხარე იყო მისი პოლიტიკური განცხადებებით. როდესაც მის აცილებაზე დაიწყო საუბარი, _ არა, რას ლაპარაკობთ, მე  ობიექტური ვარო. აი, ასეთ აბსურდთან გვაქვს საქმე. ასეთი სურათი ვნახეთ ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოშიც, სადაც „ოცნების“ ყოფილი დეპუტატისა და საპატრულო პოლიციის შეფის მამა, შოთა სირაძე, განიხილავდა საქმეებს. არც იქ დააკმაყოფილეს აცილების მოთხოვნა. ასე მუშაობს მანკიერი სისტემა. ასე მუშაობდა წინა ხელისუფლების დროსაც და ასე მუშაობს ახლაც.

_ ამის ფონზე ვხედავთ, რომ პროკურატურაში იბარებენ ოპოზიციის წარმომადგენლებს, პრეზიდენტს და მათგან ითხოვენ მტკიცებულებებს საარჩევნო დარღვევების შესახებ. ეს გამოძიება რას ემსახურება?

_ ეს არის მეორე მექანიზმი, დაასწრეს და თავად აღძრეს საქმე, მერე დახურეს სიები. ვერიფიკაციის აპარატებიდან ბაზებს ითხოვდნენ პარტიები და საზოგადოება. პროკურატურამ ვითომ გამოძიება დაიწყო და დახურა ეს სიები, აუკრძალა ცესკოს ამ სიების გახსნა „გამოძიების ინტერესებიდან გამომდინარე“. გასაგებია, ეს გამოძიება 2030 წლამდე გაგრძელდება. არავინ არაფრის გამომძიებელი არ არის. როდესაც ამ დაკითხვებზე ფაქტებით ესაუბრებიან, გამოდიან მერე „ოცნების“ ლიდერები და დაზეპირებულივით კომენტარს აკეთებენ: „ახალი არაფერი გაგვიგიაო“. რა უნდა გაეგოთ ახალი? ახალს რას ეძახიან, ძალიან მაინტერესებს? თუ რამე დარღვევაა, ე. ი., იმაზე არ უნდა ილაპარაკო, რადგან ეს უკვე ვიცით და ახლა სხვა რაღაც უნდა მოვიგონოთ? ასეთ აბსურდთან გვაქვს საქმე.

_ ჩვენ გვახსოვს „რუსულ კანონთან“ დაკავშირებით როდესაც ამბობდნენ: „აი, ვერ დაგვისაბუთეს, ვერ წარმოგვიდგინეს ვერანაირი არგუმენტი“. ახლაც აცხადებენ, რომ მტკიცებულებები ვერ წარმოგვიდგინესო…

_ აბსურდია, რომ პროკურატურა ითხოვს, მტკიცებულებები წარმოგვიდგინეთო. ამით ხომ ყველაფერი ნათქვამია? პროკურატურის მოვალეობაა მტკიცებულებების მოპოვება. როდესაც არსებობს საფუძვლიანი ეჭვი, რომ რაღაც კანონსაწინააღმდეგო ხდება, უნდა გამოიძიოს და დაადგინოს სიმართლე. ნაცვლად ამისა, პროკურატურა ამბობს, რომ მტკიცებულებები არ მომიტანეს, მე რა ვქნა, როგორ ვიმუშაოო?!.

_ პარლამენტის თავმჯდომარე შალვა პაპუაშვილმა განაცხადა, ხომ უნდოდათ გამოძიება და მიიღეს, ახლა ოპოზიციონერმა ლიდერებმა წარადგინონ მტკიცებულებები, თუ არადა, ყველა დაინახავს, რომ ისინი ჭორიკნები არიანო. ამაზე რას იტყვით?

_ პროკურატურამ კი არ გამოიძიოს, ოპოზიციამ წარადგინოსო ხომ? ანუ ამბობს, რომ ოპოზიციამ უნდა გამოიძიოს ყველაფერი და მტკიცებულება წარმოადგინოსო. მტკიცებულებებია ამდენი ვიდეო, ამდენი აუდიო მასალა, ამდენი საჩივარი, ეს ყველაფერი გამოძიების საგანია. დიდი უმრავლესობა ამ ფაქტებიდან სისხლის სამართლის დანაშაულია, ხოლო პროკურატურა და პაპუაშვილი ითხოვენ, რომ მტკიცებულებები წარმოადგინეთო. პარადოქსია! მტკიცებულებების მოპოვება პროკურატურის კომპეტენციაა, არავის აქვს სხვას ამის შესაძლებლობა. ოპოზიცია ითხოვს, _ ბაზები გახსენითო, პროკურატურა ეუბნება, _ არა, ამის უფლებას არ მოგცემ, მე არ მიგიშვებ დანაშაულის ადგილზე, მაგრამ მტკიცებულებები მომიტანეო! აი, ასეთ სამართალთან გვაქვს საქმე. სასამართლომ, დიმიტრი გვრიტიშვილმა თქვა, რომ თქვენს თვალებს არ  დაუჯეროთ, აი, წერტილი რომ ჩანს გამოჟონილი, არ დაუჯეროთ თქვენს თვალებს, ჩვენ დაგვიჯერეთო. მეც ვხედავ, მაგრამ ვერ ვხედავო და თქვენც არ დაინახოთო, ამას გვეუბნებიან. ამას გვეუბნება ხელისუფალი.

_ პაპუაშვილმა ისიც აღნიშნა, რომ სხვა ქვეყნებში  ოპოზიციური პარტიები წარმოადგენენ საჩივრებს; ჩვენთან _ გარე ძალების მიერ დაფინანსებული ენჯეოები. ამაზე რას იტყვით?

_ რა სისულელეა! გარედან დაფინანსებული, შიგნიდან დაფინანსებული, რა შუაშია? ენჯეოები არიან დამკვირვებლები, არჩევნებს აკვირდებიან და თუ რამე ხარვეზს ხედავენ, საჩივარი შეაქვთ, აბა, რანაირად? თუ დამკვირვებელია, დამკვირვებელი უკანონობას რომ დაინახავს, საჩივარს დაწერს, აბა, რას იზამს?! აბა, დამკვირვებელი რისთვის არის? გინდა გარედან იყოს დაფინანსებული, გინდა შიგნიდან, გინდა საერთოდ არ იყოს დაფინანსებული, ამას რა მნიშვნელობა აქვს?! ეს არის მისი მოვალეობა. ყველა ისეთი „წესიერი“ ხომ არ იქნება, როგორიც „ხაშურელ მეწარმე ქალთა ასოციაციაშია“, თან უამრავი ჰყავდათ, ერთი საჩივარი რომ არ დაუწერიათ.

_ რაც ვნახეთ ამ არჩევნების სახით?

_ ვნახეთ, რომ ხელისუფლება ყველაფერზე მიდის, რათა ძალაუფლება შეინარჩუნოს. ეს არ არის სიახლე, ყოველთვის ხდებოდა ადმინისტრაციული რესურსის გამოყენება, თუმცა რაც ახლა ვნახეთ, მასშტაბი გაიზარდა, ელექტრონულმა მოწყობილობებმა სხვა სისუსტეები გამოავლინა, რაც გამოიყენა ხელისუფლებამ.

_ რას იტყვით ოპოზიციის სტრატეგიაზე?

_ ეს არის გრძელვადიანი ბრძოლა. არ ვიცი, როგორ განვითარდება მოვლენები, ოპოზიცია რას იზამს საბოლოო ჯამში, რას მოახერხებს, გატყდებიან და ვიღაცები შევლენ პარლამენტში? არ ვიცი. ჩვენ არ გვაქვს პოზიტიური გამოცდილება, ჩვენ მხოლოდ ნეგატიური  გამოცდილება გვაქვს, აქედან  გამომდინარე, ძნელია გადაჭრით რამის თქმა. ჯერჯერობით ცდილობენ, რომ მხნედ იყვნენ, მაგრამ მათი მხნეობა რამდენ ხანს გასტანს, ამის თქმა ძნელია. ძალიან მნიშვნელოვანია, საბოლოო ჯამში, დასავლეთი რა პოზიციას დაიჭერს. ჯერჯერობით არც ლეგიტიმაცია მომხდარა, მაგრამ არც მოქმედებაზე გადასულან.

_ „ქართული ოცნების“ წარმომადგენლები წერდნენ, რომ ოპოზიცია ელოდება აშშ-ის არჩევნების შედეგებსა და მის პოზიციას. რამდენად იქნება ეს დამოკიდებული ამ საკითხზე?

_ დღევანდელ სამყაროში ყველაფერი ერთმანეთზე არის დამოკიდებული, თუმცა აშშ-ის არჩევნები არ არის გადამწყვეტი თემა, მაგრამ მნიშვნელოვანია დასავლეთის პოზიცია. საბოლოო ჯამში, ისინი ცნობენ ამ არჩევნებს და უბრალოდ კრიტიკით შემოიფარგლებიან. თუ არ ცნობენ ამ არჩევნებს და შესაბამისს ქმედებებზე გადავლენ, ეს არის ძალიან მნიშვნელოვანი ფაქტორი. გასაგებია, რომ ოპოზიცია, ჯერჯერობით, მხნეობას ინარჩუნებს, მაგრამ ეს არის გრძელვადიანი დაპირისპირება. ამ პარტიებს აქვთ სიები, სიებში არიან ცოცხალი ადამიანიები, ბევრისთვის შეიძლება ხელფასი  აღმოჩნდეს გადამწყვეტი, დაინახონ ბრძოლის უპერსპექტივობა. თუ დასავლეთიდან აშკარა მხარდაჭერა ვერ დაინახეს და ვიღაცები შევიდნენ მართლაც პარლამენტში, ესეც გვინახავს. 

_ ოპოზიციისგან პირველ დღეებში აქტიურად მოითხოვდნენ „გეგმას, სიების ჩახსნას, მანდატებზე უარის თქმას“, თუმცა პასუხი იყო, რომ ყველაფერს თავისი დრო აქვს და ეს უნდა მოხდეს ეტაპობრივადო. ახლა საუბარია, რომ საჭიროა იმ დღეებისთვის მობილიზება და საპროტესტო აქციების გამართვა, როდესაც იქნება შემაჯამებელი ოქმი, პარლამენტის შეკრების თარიღი. ამაზე რას იტყვით?

_ ეს პოლიტიკოსების დღის წესრიგია. დიახ, ალბათ, პარლამენტის შეკრების დღე, პროტესტის ფონზე უნდა წარიმართოს, მაგრამ ილუზია არავის უნდა ჰქონდეს, ერთ დილას გავიღვიძებთ და რაღაც მოხდება. ბევრი ფაქტორი ზემოქმედებს პროცესზე და გააჩნია, როგორ განვითარდება ქვეყნის გარეთ და ქვეყნის შიგნით მოვლენები.

_ რამდენიმე დღის წინ გავრცელდა ფარული ჩანაწერი, სადაც ბიძინა ივანიშვილი ხელახალ არჩევნებზე საუბრობს. ეს უკავშირდება 2020 წლის არჩევნებს. ანუ აღნიშნული არ არის მისთვის დაუშვებელი თემა. რამდენად არსებობს შანსი, რომ ახლა დასთანხმდეს ხელახალ არჩევნებს?

_ ხელისუფლებას ჯერ არ ეტყობა არაფერი საიმისო, რომ იძულებული იყოს, ხელახალი არჩევნები ჩაატაროს. მათ მოიგეს არჩევნები, ასე ფიქრობენ. ახლა ზრუნავენ იმისთვის, რომ გაიმყარონ ეს შედეგი. მიდის ახლა ეს თამაში გაძლებაზე, ვინ გაუძლებს, ესაა მთავარი.

_ თქვენ თქვით, რომ პოზიტიური  გამოცდილება არ გვაქვს, თუმცა გვაქვს 2003 წლის გამოცდილებაც, როდესაც დაინიშნა ხელახალი არჩევნები. ამაზე რას იტყვით?

_ სხვა მოცემულობაა დღეს, სხვა ლიდერები არიან, სხვა მოლოდინებია. არ გვაქვს ჩვენ ის ენერგეტიკა, რაც 2003 წელს იყო.

_ მმართველი ძალის ერთ-ერთმა  წარმომადგენელმა აღნიშნა, რომ მრავალჯერ განცდილი მარცხის მიუხედავად, ოპოზიცია არასდროს აღიარებს თავის მარცხს და არ აფასებს შეცდომებს. თქვენს რას იტყვით ამის შესახებ? 

_ ზოგჯერ „ოცნების“ წარმომადგენლებიც ამბობენ სიმართლეს. სამწუხაროდ, ჩვენს პოლიტიკურ ელიტას, გინდა ხელისუფლებაში იყოს და გინდა ოპოზიციაში, თვითკრიტიკა არ ახასიათებს. გადაფასება საკუთარი შეცდომების, ამ შეცდომებზე რაღაცის სწავლა არ შეუძლიათ, სამწუხარო რეალობა ასეთია. ჩვენს პოლიტიკურ კლასს შეცდომების აღიარება არ უყვარს. „ოცნება“ ოპოზიციისკენ რომ იშვერს ხელს, თვითონ რამე შეცდომა უღიარებია?

_ ამასობაში ქვეყნას ემუქრება სანქციები და იზოლაცია. ამ ვითარებაში გამოსავალს სად ხედავთ?

_ კარგი იყო, გამოვსულიყავით ამ მანკიერი წრიდან, მაგრამ ვერ გამოვდივართ, თუმცა ცხოვრება გრძელდება. რაც იქნება, იმის მიხედვით ვიმოქმედებთ, ეს ხანგრძლივი პროცესია.