მიხეილ ხაჩიძე

ევროპის წამყვანმა სახელმწიფოებმა, ინსტიტუტებმა და მოკავშირე ქვეყნებმა, მათ შორის, კანადამ, იაპონიამ და ნორვეგიამ ერთობლივი განცხადება გაავრცელეს აშშ-ის მიერ შემოთავაზებული 28-პუნქტიანი სამშვიდობო გეგმის პროექტის შესახებ, რომელიც მიზნად ისახავს უკრაინაში მშვიდობის დამყარებას. განცხადებაში ლიდერები მიესალმებიან ვაშინგტონის ინიციატივას, თუმცა აღნიშნავენ, რომ დოკუმენტი „დამატებით სამუშაოს“ მოითხოვს.

განცხადება მიიღეს ევროკომისიისა და ევროპული საბჭოს პრეზიდენტებმა, ასევე კანადის, ფინეთის, საფრანგეთის, ირლანდიის, იტალიის, იაპონიის, ნიდერლანდების, ესპანეთის, გაერთიანებული სამეფოს, გერმანიისა და ნორვეგიის ლიდერებმა. ეს დისკუსია შედგა იოჰანესბურგში, დიდი ოცეულის სამიტის ფარგლებში, სადაც დიდი შვიდეულის ქვეყნებმა და ევროკავშირის ხელმძღვანელობამ (ურსულა ფონ დერ ლაიენი და ანტონიო კოსტა) განიხილეს გეგმის საწყისი ვერსია.

ლიდერებმა აღნიშნეს, რომ გეგმის საწყისი პროექტი „მოიცავს მნიშვნელოვან ელემენტებს, რომლებიც აუცილებელი იქნება სამართლიანი და მდგრადი მშვიდობის მისაღწევად“. თუმცა მათი ერთობლივი პოზიციაა:

„ჩვენ გვჯერა, რომ პროექტი წარმოადგენს საფუძველს, რომელიც დამატებით სამუშაოს მოითხოვს. ჩვენ მზად ვართ შევუერთდეთ ამ სამუშაოს, რათა უზრუნველვყოთ მდგრადი მშვიდობა სამომავლოდ“.

განცხადებაში განსაკუთრებული შეშფოთება გამოიხატა უკრაინის შეიარაღებული ძალების შემოთავაზებულ შეზღუდვებთან დაკავშირებით. ლიდერების შეფასებით, ასეთმა შეზღუდვებმა შესაძლოა უკრაინა მომავალი თავდასხმების მიმართ დაუცველი გახადოს.

მათ კიდევ ერთხელ დაადასტურეს საერთაშორისო სამართლის ფუნდამენტური პრინციპი, რომ „საზღვრები ძალის გამოყენებით არ უნდა შეიცვალოს“.

მნიშვნელოვანი პუნქტი შეეხო გეგმაში არსებულ პოტენციურ ელემენტებს, რომლებიც ევროკავშირსა და ნატოს უკავშირდება. ლიდერებმა ხაზგასმით აღნიშნეს: „ჩვენ კიდევ ერთხელ ვადასტურებთ, რომ ევროკავშირისა და ნატოს შესახებ ელემენტების განხორციელებას, შესაბამისად, ევროკავშირისა და ნატოს წევრების თანხმობა დასჭირდება“.

განცხადება მთავრდება უკრაინისადმი ურყევი მხარდაჭერის კიდევ ერთხელ დადასტურებით და სამომავლო ქმედებების კოორდინაციის მზადყოფნით.

„ჩვენ ვიყენებთ ამ შესაძლებლობას, რათა ხაზი გავუსვათ უკრაინისადმი ჩვენი ურყევი მხარდაჭერის სიძლიერეს. ჩვენ გავაგრძელებთ ჩვენი ქმედებების მჭიდრო კოორდინაციას უკრაინასთან და შეერთებულ შტატებთან უახლოეს დღეებში“, – ნათქვამია განცხადებაში.

უკრაინა ომის მეოთხე წელს ხვდება კრიტიკულ პოლიტიკურ და დიპლომატიურ გზაჯვარედინზე. ფრონტის ხაზზე ვითარება მწვავეა,  ხოლო საშინაო პოლიტიკურ სცენაზე ზელენსკის ადმინისტრაციის ირგვლივ მსხვილი კორუფციული სკანდალის გამო არასტაბილურობა მძაფრდება. ამ რთული ფონის პარალელურად, ვაშინგტონიდან იზრდება ზეწოლა, რომ კიევმა განიხილოს აშშ-ის მიერ შემოთავაზებული 28-პუნქტიანი სამშვიდობო გეგმის პროექტი.

დონალდ ტრამპის მკაფიო გაფრთხილებამ, რომ გეგმის უარყოფის შემთხვევაში უკრაინას „ბრძოლის გაგრძელება მოუწევს“ და ასევე მედიის ცნობებმა სამხედრო დახმარების შემცირების შესაძლებლობის შესახებ, უკრაინული პოლიტიკური ისტებლიშმენტის შიგნით დებატები კიდევ უფრო გაამწვავა.

ამ რთულ ვითარებაში „ქრონიკა+“ ესაუბრა უკრაინის რადის დეპუტატ ოლექსი გონჩარენკოს, რათა გაგვერკვია, თუ როგორ აფასებს კიევი ამჟამინდელ პოლიტიკურ კლიმატს, რა არის უკრაინის „წითელი ხაზები“ აშშ-ის გეგმაში და რამდენად ძლიერია ქვეყანაში პოლიტიკური ერთიანობა იმ ფონზე, როდესაც ეროვნული უსაფრთხოება და სუვერენიტეტი დგას სასწორზე?

_ ბატონო ოლექსი, როგორ აღწერდით კიევში არსებულ ამჟამინდელ პოლიტიკურ კლიმატს ვაშინგტონის მხრიდან ახალი „სამშვიდობო გეგმის“ მიმართ მზარდი ზეწოლის ფონზე?

_ უკრაინა ამჟამად უკიდურესად რთულ სიტუაციაში იმყოფება. განსაკუთრებით დაძაბული რეალობა მას შემდეგ გახდა, რაც გასაჯაროვდა პრეზიდენტ ზელენსკის უახლოესი გარემოცვის მონაწილეობით მსხვილი კორუფციული სკანდალის დეტალები.

ორი კვირის წინ მთელმა ქვეყანამ ნახა NABU-სა (უკრაინის ეროვნული ანტიკორუფციული ბიურო, _ რედ.) და SAPO-ს (უკრაინის პროკურატურის სპეციალიზებული ანტიკორუფციული სამსახური, _ რედ.) ჩანაწერები, რომლებიც ენერგეტიკისა და თავდაცვის სექტორებში კორუფციას ამხელდა.

ეს ყველაფერი პარლამენტში პოლიტიკური კრიზისის ფონზე ხდება და, რა თქმა უნდა, ასეთი მოვლენები არ უწყობს ხელს ქვეყანაში სტაბილურობას ან ჩვენი საერთაშორისო პარტნიორების ნდობას.

_ დონალდ ტრამპმა ცოტა ხნის წინ განაცხადა, რომ თუ პრეზიდენტი ზელენსკი არ მიიღებს შემოთავაზებულ გეგმას, უკრაინას „ბრძოლის გაგრძელება მოუწევს“. როგორ განმარტავთ ამ განცხადებას _ როგორც დიპლომატიურ ზეწოლას, პოლიტიკურ შანტაჟს თუ სტრატეგიულ გზავნილს მოსკოვისთვის?

_ უკრაინას მშვიდობა სურს. ჩვენ ძალიან რთულ სიტუაციაში ვართ ფრონტის ხაზზე. შეერთებული შტატები ჩვენი სტრატეგიული პარტნიორია და გულწრფელად მადლიერები ვართ მათი იარაღისა და ფინანსური დახმარებისთვის, რაც ჩვენს სამხედროებს ხაზის შენარჩუნებაში ეხმარება.

მაგრამ ომი ოთხი წელია მიმდინარეობს. ჩვენი დამცველები ახალი წლის ღამეს არა ოჯახებთან ერთად სახლში, არამედ წინა ხაზზე ატარებენ. უკრაინელებს სურთ, რომ რაკეტებმა და შაჰიდის დრონებმა შეწყვიტონ მათ სახლებზე დარტყმები.

ამიტომ ჩვენ, პირველ რიგში, მშვიდობის მიღწევით ვართ დაინტერესებულნი. მაგრამ ამისთვის ჩვენ უნდა ვითანამშრომლოთ ჩვენს პარტნიორებთან და ნათლად ავუხსნათ ჩვენი წითელი ხაზები.

_ როგორ აფასებთ თავად აშშ-ის 28-პუნქტიან გეგმას? ასახავს თუ არა ის უკრაინის ინტერესებს რაიმე ფორმით, თუ ეფექტიანად აიძულებს კიევს ფაქტობრივ გაყინულ კონფლიქტში ჩაბმას?

_ მე 28-პუნქტიან გეგმას უკრაინასა და რუსეთს შორის მშვიდობის შესახებ მოლაპარაკებების გონივრულ საფუძვლად მივიჩნევ.

თუმცა მას დამატებითი დახვეწა სჭირდება. არსებობს დებულებები, რომლებიც ჩვენთვის მიუღებელია და მათ განხილვა სჭირდება.

მაგალითად, ათწლიანი უსაფრთხოების გარანტიების შესახებ პუნქტი დადებითია _ ეს არის რეალისტური ვადები, რომელთა აღსრულებაც შესაძლებელია. მარადიული გარანტიები არასდროს ხორციელდება. მაგრამ მთავარი ელემენტია ამ ვალდებულებების რატიფიკაცია აშშ-ის კონგრესის მიერ. ჩვენ არ გვჭირდება კიდევ ერთი მემორანდუმი; ჩვენ გვჭირდება რეალური გარანტიები გლობალური ჰეგემონისგან. ეს ფუნდამენტურია უკრაინის უსაფრთხოებისთვის.

_ ფიქრობთ თუ არა, რომ ტრამპის გეგმა ძირს უთხრის უკრაინის სუვერენიტეტს რუსეთის ტერიტორიული მიღწევების ლეგიტიმაციით, თუ არსებობს მოლაპარაკების ადგილი?

_ ეს დოკუმენტი შეიძლება იყოს სამშვიდობო მოლაპარაკებების საწყისი წერტილი, მაგრამ არსებობს დებულებები, რომლებიც უნდა შეიცვალოს. კერძოდ, ეს ეხება დონბასის რეგიონს და ჩვენს ტერიტორიულ მთლიანობას.

ჩვენ ღიად უნდა გავაცნოთ უკრაინის წითელი ხაზები ამერიკულ მხარეს. სინამდვილეში, პუტინი შეეცდება ამ გეგმის ხელმოწერის საბოტაჟს, რადგან ეს არ შედის რუსეთის ინტერესებში. ჩვენთვის ეს არის შანსი, დავიწყოთ მოლაპარაკებები სამართლიან პირობებში.

_ რამდენიმე მედიასაშუალების ცნობით, აშშ-ის ოფიციალურმა პირებმა გააფრთხილეს კიევი, რომ იარაღისა და დაზვერვის მხარდაჭერა შეიძლება შემცირდეს, თუ იგი უარყოფს გეგმას. მზად არის თუ არა უკრაინა ასეთი სცენარისთვის?

_ ჩვენ არ შეგვიძლია დავუშვათ ასეთი სცენარი. დაზვერვის, ანალიზის, სამხედრო დახმარების, Starlink-ის, Patriot-ის რაკეტების, HIMARS-ის საბრძოლო მასალისა და პირდაპირი ფინანსური მხარდაჭერის გარეშე ჩვენ ვერ შევძლებდით ჩვენი თავდაცვის შენარჩუნებას.

უკრაინას არ გააჩნია რესურსები, მარტომ გაუძლოს რუსეთის აგრესიას. შედეგი, რასაც ამჟამად ბრძოლის ველზე ვხედავთ, არის ჩვენი სამხედრო ძალების, დასავლური ტექნოლოგიების, ფინანსებისა და უკრაინელი ხალხის მდგრადობის სინერგია. ამ სინერგიაში დასავლეთი გადამწყვეტ როლს ასრულებს.

_ რამდენად ძლიერია დღეს უკრაინის პოლიტიკური ისტებლიშმენტის შიგნით ერთიანობა?

_ ჭეშმარიტი ერთიანობა შესაძლებელია მხოლოდ ქვეყნის მომავლისა და მათ გარშემო, ვინც ყოველდღიურად იცავს ჩვენს დამოუკიდებლობას.

ქვეყანაში არსებული ვითარება რთულია, ძირითადად პრეზიდენტის უახლოეს წრეში არსებული მსხვილი კორუფციული სკანდალების გამო. ამან მნიშვნელოვნად შეარყია საზოგადოების ნდობა.

ყველაფრის მიუხედავად, აუცილებელია მშვიდობის საკითხებში სტრატეგიული ერთიანობის შენარჩუნება. ეს არის საფუძველი, რომელიც საშუალებას აძლევს ქვეყანას, გაუძლოს ნებისმიერ კრიზისს.