ირინა მაკარიძე

„ქართული ოცნების“ პრემიერი ირაკლი კობახიძე აცხადებს, რომ აშშ-სთან „სტრატეგიული მოთმინების რეჟიმში“ ვიმყოფებით. როგორც ის აღნიშნავს, უნდათ სტრატეგიული პარტნიორობის აღდგენა „სუფთა ფურცლიდან“. ამასთან, „ოცნების“ ლიდერები საუბრობენ, რომ ტრამპი „დიფ სტეიტს“ ებრძვის. თუ გაიმარჯვა ტრამპმა, ყველაფერი კარგად იქნება, მაგრამ თუ სძლია „დიფ სტეიტმა“, მაშინ ქართულ-ამერიკულ ურთიერთობებში არაფერი შეიცვლება.

ქართულ-ამერიკულ ურთიერთობებზე, „დიფ სტეიტზე“, „ტრამპის გზასა“ და გლობალურ პროცესებში საქართველოს ადგილზე „ქრონიკა+“-ს ესაუბრება ანალიტიკურ ცენტრ „ჯეოქეისის“ უფროსი მკვლევარი ნიკოლოზ ხატიაშვილი:

_ ბატონო ნიკოლოზ, რას იტყვით „ქართული ოცნების“ ლიდერების ამ განცხადებებსა და აშშ-საქართველოს ურთიერთობების პერსპექტივებზე?

_ სამწუხაროდ, საქართველო-აშშ-ის ურთიერთობები მძიმე მდგომარეობაშია. კავშირები, რომელთა შენებას დასჭირდა ათწლეულები და დიდი რესურსი, დღეს ისტორიულ მინიმუმზეა. საქართველოსთვის აშშ-სთან თანამშრომლობას კრიტიკული მნიშვნელობა აქვს როდესაც ჩვენ ვსაუბრობთ უსაფრთხოებაზე, ეკონომიკურ განვითარებაზე, ჯანდაცვაზე, თავდაცვაზე დემოკრატიასა და მდგრად განვითარებაზე. ჩვენ კარგად ვიცით, ჩვენი ქვეყნის დამოუკიდებლობის აღდგენის დღიდან რა როლი ითამაშა აშშ-მ საქართველოს სუვერენიტეტისა და ტერიტორიული მთლიანობის განმტკიცებაში და რამხელა ინვესტირება განახორციელა, ფაქტობრივად, ყველა დარგში. ამ ფონზე, აშშ-სთან ურთიერთობების გაფუჭება წინააღმდეგობაშია საქართველოს ეროვნულ ინტერესებთან. არსებული პოლიტიკის გათვალისწინებთ, ნაკლებად წარმომიდგენია აშშ-სთან ურთიერთობების აღდგენა. თუ არსებობს რეალური მზაობა ამ ურთიერთობების გადატვირთვისთვის, მაშინ ამისთვის საჭიროა კონკრეტული ნაბიჯების გადადგმა, რაზეც აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტმაც არაერთხელ ისაუბრა. ამისთვის, მინიმუმ, საჭიროა ანტიდასავლური რიტორიკის შეჩერება, არადემოკრატიული კანონმდებლობის გაუქმება და დასავლურ ორბიტაზე დაბრუნება.

თქვენ ასევე ახსენეთ „დიფ სტეიტიც“, რის შესახებაც გაკეთებული განცხადებები ასევე აზიანებს ორმხრივ ურთიერთობებს. ამგვარი მიდგომით ხდება აშშ-ის ინსტიტუტების დელეგიტიმაცია. ქართულ პოლიტიკაში „დიფ სტეიტის“ ხაზის ინტეგრირება აღიქმება, როგორც სისტემური ანტიდასავლური სტრატეგიის ნაწილი. აშშ-ის სტრატეგიული მოკავშირეები ძირითადად სტაბილური და დემოკრატიული სახელმწიფოები არიან, რომლებსაც აქვთ გარკვეულ სფეროებში ინტერესთა თანხვედრა. საქართველოში დღეს მოწმენი ვართ ისეთი მმართველობის სტილისა, რომელიც არ მიესადაგება არც ერთი გავრცელებული და მიღებული მმართველობის ფორმას. ეს გარემოება აყალიბებს ბუნდოვანებას და გამორიცხავს მომავლის განჭვრეტის შესაძლებლობას, რაც ძალაუნებურად ქმნის არასტაბილურობისა და გაურკვევლობის შეგრძნებას. ეს მოცემულობა არის კიდევ ერთი დამაბრკოლებელი ფაქტორი საქართველოსა და აშშ-ის ურთიერთობების განახლებისა. ზემოაღნიშნული ფაქტორების გათვალიწინებით, ნაკლებად სავარაუდოა, რაიმე სახის პოზიტიური ძვრები ორმხრივ ურთიერთობებში მანამ, სანამ არ გადაიდგმება ამისთვის კონკრეტული ნაბიჯები.

_ „ქართული ოცნება“ თავის პროპაგანდისთვის აქტიურად იყენებს ამ ტერმინს „დიფ სტეიტი“. აღსანიშნავია, რომ ირაკლი კობახიძემდე სირიის ყოფილი ავტორიტარი ლიდერი, რომელიც შემდეგ მოსკოვში გაიქცა, ბაშარ ალ-ასადიც ამბობდა, რომ ტრამპს „დიფ სტეიტი“ მართავს. რას იტყვით ამის შესახებ?

_ „დიფ სტეიტის“ თეორია არახალია ჩვენს რეალობაში. ზოგადად, შეთქმულების თეორიები საუკუნეების განმავლობაში გვხდებოდა, რომლებიც ქადაგებდნენ ჩრდილოვანი მმართველობებისა და გლობალური მთავრობების არსებობის შესახებ, თუმცა უშუალოდ „დიფ სტეიტის“ კონცეფცია გაცილებით უფრო ახალია. დასავლეთში ტერმინი „Deep State“ პოპულარული გახდა ტრამპის პირველი საპრეზიდენტო კამპანიის კონტექსტში და ითვალისწინებდა ნარატივს, თითქოს „დიფ სთეითი“ წარმოადგენდა პოლიტიკური ელიტების საიდუმლო ჯგუფს, რომელიც დაკომპლექტებული იყო მაღალჩინოსნებით, ბიზნესმენებით და საჯარო მოხელეებით, რომლებიც ცდილობდნენ, არ დაეშვათ ტრამპის გამარჯვება აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნებში. ანუ მარტივად რომ ვთქვათ, დასავლური „დიფ სთეითის“ კონცეფცია ითვალისწინებს ქვეყნის შიგნით არსებული გავლენის ჯგუფებს, რომლებიც ცდილობენ თავისი ინტერესების გატარებას. კრემლის პროპაგანდამ  მნიშვნელოვანი როლი ითამაშა ამ ნარატივის გაძლიერებასა და გარდაქმნაში. მან გამოიყენა ის, როგორც ფსიქოლოგიური ომის ინსტრუმენტი დემოკრატიული ინსტიტუტებისადმი ნდობის შესალახად.

ზოგადად, რუსეთმა ძალიან წარმატებულად მოახერხა შეთქმულების თეორიების ინტეგრირება მისი ჰიბრიდული ომის წარმოების საშუალებების არსენალში. მან მოახდინა „დიფ სთეითის“ დასავლური კონცეფციის განვითარება და მასზე დააშენა ახალი ნარატივი, რომელიც უკვე ითვალისწინებს არა ადგილობრივი შიდა ჯგუფების გავლენებს, არამედ გლობალური ტიპის მმართველობის ორგანიზაციას, რომელიც თითქოსდა მართავს მსოფლიოს და გავლენა აქვს ისეთი ტრადიციული დემოკრატიის ქვეყნებსა და გაერთიანებებზე, როგორიც არის აშშ და ევროკავშირი.

საქართველოში „დიფ სთეითის“ ნარატივის გავრცელება დაიწყო 2024 წლის საპარლამენტო არჩევნების წინ თავდაპირველად გლობალური ომის პარტიის ფორმით. ამ ნარატივის მიხედვით, არსებობდა გლობალური ომის პარტია, ზესახელმწიფოებრივი ორგანიზაცია, რომელიც ცდილობდა საქართველოს რუსეთთან ომში ჩართვას და უკრაინაში მიმდინარე ომის პარალელურად, მეორე ფრონტის გახსნას. შემდგომში გლობალური ომის პარტიის ნარატივი ჩანაცვლდა „დიფ სტეიტის“ ნარატივად, რომელსაც სურდა საქართველოსთვის სუვერენიტეტის წართმევა, ერთსქესიანთა ქორწინების დაკანონება და ქართული ეკლესიის დასუსტება, რაც ასევე წარმოადგენს კრემლის კლასიკურ პროპაგანდისტულ ნარატივს. მარტივად რომ ვთქვათ, შეიქმნა წარმოსახვითი მტრის ხატი, რომლის წინაშე „ქართული ოცნება“ ცდილობდა საზოგადოების კონსოლიდაციასა და დასავლეთის დემონიზაციას. მოსახლეობაში განცდის შექმნა, თითქოს შავბნელი უცხოური ელიტები ახორციელებენ სხვადასხვა ტიპის კონსპირაციულ ქმედებას ჩვეულებრივი მოქალაქეების წინააღმდეგ, ქმნის პოპულისტურ მობილიზაციას, ხოლო „ქართული ოცნება“ თავს წარმოაჩენს როგორც მოქალაქეებისა და ეროვნულობის მთავარი დამცველი. უნდა აღინიშნოს, რომ ამ კონცეფციამ რეალურად იმუშავა საქართველოში, განსაკუთრებით საპარლამენტო არჩევნების წინ, როდესაც „ქართულმა ოცნებამ“ გააჩინა დილემა ომსა და მშვიდობას შორის, რომელშიც სხვა პოლიტიკური ძალების გამარჯვება გაიგივებული იყო ომთან.

_ რა იცვლება საქართველოსთვის სომხეთ-აზერბაიჯანის ახალი ურთიერთობითა და ახალი დერეფნით, რომელსაც „ტრამპის გზა“ ეწოდა? 

_ სომხეთისა და აზერბაიჯანის ურთიერთობების აღდგენამ და კონფლიქტის დასრულებამ  პოზიტიური გავლენა მოახდინა სამხრეთ კავკასიის რეგიონში მშვიდობისა და სტაბილურობის განვითარების კუთხით. ეს იყო ისტორიული მოვლენა, რომელმაც რეგიონში გადაჭრა ბევრი პრობლემა, შექმნა ახალი შესაძლებლობები და შეამცირა რუსული გავლენები სომხეთსა და აზერბაიჯანზე. რეგიონულ კონტექსტში, „ტრამპის გზის“ დერეფნის განვითარება მნიშვნელოვნად გაზრდის რეგიონის უსაფრთხოებას და საერთაშორისო მნიშვნელობას, თუმცა ეს საქართველოსთვის გამოწვევებსაც გააჩენს.

ბოლო 30 წლის განმავლობაში საქართველო თამაშობდა ევროპასა და აზიას შორის დამაკავშირებელი ხიდის როლს, რომელზეც გადიოდა როგორც სატრანსპორტო, ასევე ენერგეტიკული გზები, მათ შორის, ბაქო-თბილისი-ჯეიჰანის ნავთობსადენი, ბაქო-თბილისი-ერზრუმის გაზსადენი, ბაქო-თბილისი-ყარსის რკინიგზა და ა. შ. განსაკუთრებული მნიშვნელობის გახდა „შუა დერეფანი“ უკრაინაში რუსეთის შეჭრის შემდეგ. კერძოდ, თუ ომამდე ევროპა-აზიის ტვირთების მნიშვნელოვანი ნაწილის ტრანსპორტირება ხდებოდა რუსეთის ტერიტორიის გავლით, ომის შემდეგ ამ ტვირთების დიდი ნაწილის ტრანსპორტირებამ გადაინაცვლა საქართველოზე. დღემდე შუა დერეფანი წარმოადგენდა ერთადერთ მოკლე და სტაბილურ ალტერნატიულ გზას რუსეთის გვერდის ავლით აზიასა და ევროპას შორის საქონლისა და ენერგორესურსების ტრანსპორტირებისთვის.

თუ სომხეთ-აზერბაიჯანის (TRIPP) დერეფანი სრულად იქნება ამოქმედებული, მაშინ ის გარკვეულ რისკებს გააჩენს საქა რთველოს სატრანზიტო როლთან დაკავშირებით. თუ აქამდე საქართველოს ჰქონდა მონოპოლია შუა დერეფანში, (TRIPP) ამოქმედების შემდეგ უკვე გაჩნდება ძლიერი კონკურენცია, განსაკუთრებით იმ პირობებში, როდესაც (TRIPP) დერეფანი გაცილებით უფრო მოკლეა, ვიდრე საქართველოზე არსებული მარშრუტი. ამან შეიძლება გამოიწვიოს ტვირთბრუნვის შემცირება, რაც ავტომატურად ფინანსური შემოსავლის დანაკარგს გულისხმობს. ამის გარდა, როგორც ცნობილია, აზერბაიჯანი და თურქეთი აქტიურად მუშაობენ სარკინიგზო ხაზის განვითარებაზე. თუ ჩამოყალიბდება აზერბაიჯან-სომხეთ-თურქეთის სარკინიგზო ხაზი, მაშინ ის გახდება ბაქო-თბილისი-ყარსის სარკინიგზო ხაზის კონკურენტი.

რაც შეეხება საქართველოში არსებულ ენერგეტიკულ მილსადენებს, მათი ჩანაცვლება საკმაოდ რთული იქნება, შესაბამისად, ამ სეგმენტში საქართველო მოკლევადიან პერიოდში შედარებით უკონკურენტოდ დარჩება, თუმცა გრძელვადიანად ამ სეგმენტშიც შესაძლოა საქართველომ დაკარგოს ექსკლუზიური როლი. 

TRIPP დერეფნის განვითარება ნიშნავს მნიშვნელოვან პოლიტიკურ დაახლოებას ბაქოს, ერევანსა და ანკარას შორის, სადაც საქართველოს როლი შესაძლოა, შესუსტდეს, თუ თბილისი დროულად არ აღადგენს თავის საგარეო და რეგიონულ როლს და არ გააძლიერებს ინფრასტრუქტურას, რაც გულისხმობს ანაკლიის პორტის აშენებას, შავი ზღვის წყალქვეშა ელექტროსადენის პროექტის განხორციელებასა და რკინიგზის მოდერნიზაციას.

ეს პროცესი გარკვეულ შესაძლებლობებსაც აჩენს საქართველოსთვის, თუმცა, როგორც იტყვიან, ამას გამოყენება სჭირდება. საქართველო რჩება ერთადერთ ქვეყნად რეგიონში, რომელსაც სტრატეგიული პარტნიორობა აქვს სომხეთთან, აზერბაიჯანთან და თურქეთთან. ამის გარდა, მიუხედავად იმისა, რომ შეცვლილია ხელისუფლების რიტორიკა დასავლეთთან მიმართებით, ჯერ კიდევ ევროკავშირი და აშშ საქართველოს, როგორც ქვეყანას და ქართველ ხალხს, განიხილავს თავის მთავარ მოკავშირეებად რეგიონში, რისი გამოყენებაც კვლავ შესაძლებელია. ამისთვის საჭიროა საქართველოს პროდასავლური კურსის აღდგენა, ამავდროულად აზიის ქვეყნებთან კავშირების გაძლიერება, დიპლომატიური კაპიტალიზაცია და დემოკრატიული რეფორმების პროცესის განახლება. თუ საქართველო დროულად იმოქმედებს, ჩვენი რეგიონული როლი შესაძლოა გაიზარდოს, რადგან დასავლეთს სჭირდება სანდო და დემოკრატიული მოკავშირე კავკასიაში. თუმცა ამ ეტაპზე ქვეყანაში არსებული ვითარება პოზიტიური მოლოდინების საშუალებას, სამწუხაროდ, არ გვაძლევს.

მარტივად რომ ვთქვათ, „ტრამპის გზა“ წარმოადგენს სამხრეთ კავკასიის რეგიონში მნიშვნელოვან გეოპოლიტიკურ ცვლადს, რომელიც ნაწილობრივ ასუსტებს საქართველოს სატრანზიტო მონოპოლიურ როლს, თუმცა აჩენს ახალ შესაძლებლობებს ქვეყნისთვის. ეს არის დრო, როდესაც საქართველოს შეუძლია ან გაზარდოს ან შეამციროს თავისი რეგიონული როლი, რაც დამოკიდებული იქნება გეოპოლიტიკური კონკურენციის სწორ მართვასა და შესაბამისს პოლიტიკაზე.

_ გარდა სომხეთისა და აზერბაიჯანის ლიდერებისა, აშშ-ის პრეზიდენტი შეხვდა ასევე შუა აზიის 5 ლიდერს, მათთან ამყარებს ურთიერთობას, სად არის ამ დროს საქართველო? რჩება თუ არა იგი ერთადერთ ქვეყნად ამ სივრციდან, რომელიც რუსეთის გავლენის ქვეშ ექცევა?

_ ტრამპის ადმინისტრაციის პერიოდში ნათლად გამოიკვეთა მნიშვნელოვანი ინტერესი ცენტრალური აზიის ქვეყნებთან თანამშრომლობის გასაღრმავებლად. „C5+1“ შეხვედრაც ამას ემსახურებოდა. შესაძლოა, ეს ინტერესი დაკავშირებული იყოს ჩინეთის ეკონომიკურ ექსპანსიასთან ცენტრალური აზიის რეგიონში, ასევე რუსეთის გავლენების შემცირების შესაძლებლობასთან, აშშ-ის სურვილთან, რომ „ტრამპის გზაში“ ჩაერთონ ცენტრალური აზიის ქვეყნებიც და შემცირდეს მოსკოვი-პეკინის ერთობლივი გავლენები ცენტრალური აზიის რეგიონზე. ამ პროცესებში საქართველოს ლოგიკურად მნიშვნელოვანი ადგილი უნდა ეკავოს, როგორც შუა დერეფნის ერთ-ერთ მთავარ მოთამაშეს, თუმცა, როგორც ჩანს, საქართველოს ამ პროცესში ადგილი დაკარგული აქვს, რაც გამოწვეულია არსებული სახელმწიფო პოლიტიკით და არა გეოპოლიტიკით.

რეგიონში დგება ასეთი რეალობა: სომხეთი ცდილობს, რომ გავიდეს რუსეთის გავლენებიდან, რაც გამოიხატება დასავლეთთან აქტიური დიალოგით, აშშ-სთან სტრატეგიული პარტნიორობის გაფორმებით, ქვეყნის შიგნით დემოკრატიული რეფორმებით და „კუხოსთან“ (კოლექტიური უსაფრთხოების ხელშეკრულების ორგანიზაცია; რუსულად: Организация Договора о коллективной безопасности — ОДКБ, _ რედ.) სამხედრო თანამშრომლობის შეწყვეტით; აზერბაიჯანის დამოუკიდებლად მოქმედების ხარისხი მნიშვნელოვნად გაიზარდა. ბაქომ გაააქტიურა თანამშრომლობა ენერგეტიკის კუთხით დასავლეთთან და თურქეთთან, ასევე არ დაუშვა კრემლის ჩართულობა ყარაბაღის პოსტკონფლიქტური პოლიტიკური და ეკონომიკური რეკონსტრუქციის პროცესში. ფაქტობრივად, დღეს ბაქოს საგარეო პოლიტიკური ვექტორი აღარ არის დამოკიდებული რუსეთის კარნახზე და ის მოქმედებს თავისი ქვეყნის ეროვნული ინტერესებიდან გამომდინარე. ასევე ცენტრალური აზიის ქვეყნების ყველა ლიდერი აქტიურ კომუნიკაციაშია ტრამპის ადმინისტრაციასთან. ამ მოცემულობაში საქართველოს როლი ბუნდოვანია. იგი აღარ აღიქმება დასავლეთის საიმედო პარტნიორად. ქვეყანაში მიღებულმა კანონებმა, დემოკრატიულმა უკუსვლამ და ანტიდასავლურმა რიტორიკამ გამოიწვია ეს. საქართველოს რეგიონული როლის დასუსტება და იზოლაციისკენ გადადგმული ნაბიჯები მას ტოვებს მარტოს რუსეთის პირისპირ. თუ საქართველო გააგრძელებს ამჟამინდელი პოლიტიკის გატარებას, მაშინ მან შესაძლოა დაკარგოს თავისი სტრატეგიული როლი, მოხდეს „შუა დერეფნის“ მნიშვნელოვანი ჩანაცვლება „ტრამპის გზით“, კიდევ უფრო გაიზარდოს საქართველოს დამოკიდებულება რუსულ ეკონომიკაზე, დაკარგოს აქტუალურობა ნატოსა და ევროკავშირისთვის და ა. შ. ყველა ეს ფაქტორი ავტომატურად ნიშნავს რუსული გავლენების ზრდას მაშინ, როდესაც რეგიონის სხვა ქვეყნები მაქსიმალურად ცდილობენ რუსეთის ჩრდილიდან გამოსვლას. ჯერ კიდევ არის ცოტა დრო იმისთვის, რომ შეიცვალოს ეს მიდგომა. ამისთვის საჭიროა საქართველოს დასავლურ კურსზე დაბრუნება, ყველა რეგიონული და საერთაშორისო პლატფორმის გააქტიურება და პოლიტიკური ნდობის აღდგენა ბრიუსელსა და ვაშინგტონში. თუ პოლიტიკური კურსი არ შეიცვალა, საქართველო რეალურად შეიძლება დარჩეს ერთადერთ ქვეყნად სამხრეთ კავკასიასა და ცენტრალურ აზიაში, რომელიც ისევ ექცევა რუსეთის მძიმე გავლენის ქვეშ.

_ როგორც ვხედავთ, ევროკავშირის ცალკეული ქვეყნებიდან დაწესებულმა სავიზო შეზღუდვებმა „ქართულ ოცნებას“ ვერ ააღებინა ხელი თავის განზრახვებსა და არადემოკრატიულ ქმედებებზე. საპროტესტოდ განწყობილ ქართულ საზოგადოებაში არის მოლოდინი ივანიშვილის ხელისუფლებისთვის ფინანსური სანქციების დაწესების მიმართ. როგორ ფიქრობთ, რამდენად არის ეს შესაძლებელი? რას იტყვით ასევე „მეგობარი აქტის“ შესახებ, რომლის მიღებაც გაურკვეველი დროით გადაიდო?

_ როდესაც ჩვენ ვსაუბრობთ ევროკავშირის სანქციებზე, ეს საკმაოდ რთული პროცედურაა. ზოგადად ევროკავშირში ასეთი გადაწყვეტილებები მიიღება სრული კონსენსუსის პირობებში. საქართველოს შემთხვევაში ევროკავშირის რამდენიმე ქვეყანა ეწინააღმდეგება სანქციების დაწესების საკითხს და, შესაბამისად, ამ ეტაპზე ეს საკითხი არ დგას დღის წესრიგში. ჯერჯერობით არც იკვეთება იმის ტენდენცია, რომ ევროკავშირის ერთიანი ფინანსური სანქციები დაწესდეს. რაც შეეხება „მეგობარი აქტს“, ამ ეტაპზე ცალკე აქტად მისი მიღება შეაყოვნა ერთმა სენატორმა, რაც ართულებს მის მიღებას. მეგობარი აქტის მიღება სხვა ფორმით შესაძლებელია მისი ინტეგრირებით აშშ-ის თავდაცვის ავტორიზაციის აქტზე და ერთიან ფორმატში მისი ბიუჯეტთან ერთად მიღება, თუმცა რამდენად შესაძლებელია ამ ეტაპზე ამის მიღწევა, ჯერ რთული სათქმელია.

_ რას იტყვით ამ უწყვეტ პროტესტზე, რომელიც ერთი წელია, გრძელდება და რამდენად ხედავთ იმის პოტენციას, რომ ამ პროცესებმა არსებული სტატუს კვო შეცვალოს?

_ უკვე ერთი წელია, უწყვეტი პროტესტი მიმდინარეობს, რაც, ვფიქრობ, რეკორდული მაჩვენებელია საქართველოს უახლეს ისტორიაში. არსებობდა მოლოდინები, რომ ჯერ ახალი წლის მერე აღარ იქნებოდა პროტესტი, მერე საკანონმდებლო ცვლილებების შემდეგ და ა. შ., თუმცა მუხტი კვლავ არსებობს და ვფიქრობ, რომ ქვეყანაში არსებული მდგომარეობით უკმაყოფილო ადამიანების რაოდენობაც მნიშვნელოვნად გაიზარდა წინა წელთან შედარებით.

სამწუხაროდ, დღეს ერთ-ერთი უმთავრესი გამოწვევაა ოპოზიციურ ფლანგზე არსებული მძიმე მდგომარეობა, რაც წარმოადგენს მნიშვნელოვან ფაქტორს, რის კაპიტალიზაციასაც ახდენს „ქართული ოცნება“. საზოგადოება ოპოზიციის მხრიდან ვერ ხედავს კოორდინებულ და თანმიმდევრულ ნაბიჯებს. ისინი ვერ ახერხებენ ერთიანი ფრონტის შექმნას. ამის გარდა, ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნების მიმართ ერთიანი პოზიციის არარსებობამ და 4 ოქტომბრის მოვლენებმა საბოლოოდ ჩამოშალა საზოგადოების ნდობა არაერთი პარტიის მიმართ. ოპოზიციურ ამომრჩეველში არსებობს ახალი პოლიტიკური ძალებისა და ლიდერების დიდი მოთხოვნა. საზოგადოებას სურს პროფესიონალი და გამოცდილი პოლიტიკოსები, რომლებსაც აქვთ მკაფიო ხედვა ქვეყნის კრიზისიდან გამოყვანისა და განვითარების. საბედნიეროდ, არაერთი ასეთი ადამიანია დღეს საქართველოში, თუმცა საჭიროა მათი მობილიზება და გაერთიანება. თუ მოხერხდება არსებული პროტესტის კაპიტალიზაცია, პოლიტიკურ სტრატეგიაში გადატანა და ამ პროცესების ახალი სახეებით და ლიდერებით მართვა, მაშინ შესაძლებელი გახდება პოლიტიკური ველის გამოცოცხლება და გაჯანსაღება. სწორედ ამაზე იქნება დამოკიდებული, მომდევნო საპარლამენტო არჩევნებისთვის იარსებებს თუ არა ხელისუფლების რეალური ალტერნატივა.