„უკრაინა გაიმარჯვებს“: ქართველი მომღერალი ნინო ქათამაძე მუსიკის, სოლიდარობისა და კიევის ლეგენდარულ ცერემონიაზე გამოსვლის შესახებ „ქრონიკა+“-თან ექსკლუზიურ ინტერვიუში

 

მიხეილ ხაჩიძე

 

ეს ემოციების, მუსიკისა და სოლიდარობის ღამე იყო. კიევში გამართულ პრესტიჟულ „უკრაინის ლეგენდა 2025“-ის დაჯილდოების ცერემონიაზე დარბაზი სიჩუმეში გაირინდა, როდესაც სცენაზე ქართველი მომღერალი ნინო ქათამაძე და დირიჟორ-კომპოზიტორი ნიკოლოზ რაჭველი ავიდნენ.

 

ემოციებით, გრძნობებითა და სიყვარულით სავსე შესრულება, რომელიც ხელოვნების ფარგლებს სცილდებოდა, ომისგან დამძიმებული ერის სულს შეეხო. ქათამაძის ხმა _ ძლიერი და გულის ამაჩუყებლად გულწრფელი _ მწუხარებისა და გამძლეობის სიმძიმეს ატარებდა. აუდიტორიაში ბევრი ტიროდა, მათ შორის პრეზიდენტი ვოლოდიმირ ზელენსკი, რომელიც ფეხზე წამოდგა, როდესაც დარბაზი ოვაციებით აივსო. მის გვერდით იდგა პირველი ლედი ოლენა ზელენსკა, ხოლო უკრაინელი როკლეგენდა სვიატოსლავ ვაკარჩუკი მოგვიანებით სცენაზე ავიდა, რათა ქართველ სტუმრებს ჩახუტებოდა და მადლობა ამ გზით ეთქვა.

საღამო მხოლოდ კულტურული მიღწევების ზეიმი არ იყო. ეს გახდა შეხსენება იმისა, რომ ომის დროს მუსიკა არის როგორც თავშესაფარი, ასევე შეკრების მუხტი. ქათამაძისა და რაჭველის შესრულებამ ხაზი გაუსვა უკრაინასა და საქართველოს შორის არსებულ კავშირს _ ეს ორი ერი რუსული აგრესიის მსხვერპლები არიან, მაგრამ თავისუფლების ნებისყოფა  ურღვევი აქვთ.

„აპლოდისმენტები, დაფასება და ჩვენი მეგობრის, სვიატოსლავ ვაკარჩუკის, სცენაზე გამოჩენა _ ეს ყველაფერი ჩემთვის ძალიან მნიშვნელოვანი იყო“, _ განუცხადა მოგვიანებით ნინო ქათამაძემ „ქრონიკა+“-ს.

ღონისძიების შემდეგ ჩვენს გამოცემასთან საუბრისას ქათამაძემ გაიხსენა, რომ დუეტის მონაწილეობა თავდაპირველად არ იყო დაგეგმილი.

„ჩვენი კონცერტები უკრაინაში 23, 24 და 25 აგვისტოს გვქონდა დაგეგმილი. თუმცა გვკითხეს, შესაძლებელი იყო თუ არა უფრო ადრე, 20 აგვისტომდე ჩასვლა? ნიკოლოზი უკვე იქ იყო, ამიტომ მეც მაქსიმალური გავაკეთე და კიევში დაახლოებით 15:30 საათზე ჩავედი, ხოლო 16:00 საათისთვის უკვე საკონცერტო დარბაზში ვიყავი“, _ თქვა მან.

მომღერალმა ხაზი გაუსვა, რომ ღონისძიებაში მონაწილეობა  ჭეშმარიტად უკრაინული ეროვნული პატივია, სიმბოლიზმით გაჯერებული. „ეს ძალიან ამაღელვებელი იყო, პატივი და პასუხისმგებლობა, მით უმეტეს, რომ ეს ჭეშმარიტად უკრაინული ეროვნული ჯილდოა. იქ ქვეყნის ნამდვილ მეგობრებად დახვედრა ძალიან მნიშვნელოვანია“.

ქართველების სცენაზე გამოჩენა ყველასთვის სიურპრიზი იყო, რადგან არავინ იცოდა, მოახერხებდნენ თუ არა კიშინიოვიდან კიევამდე გრძელი გზის დროულად გავლას ისინი. „მაგრამ ყველაფერი გამოვიდა და ჩვენ შევძელით იქ ყოფნა“, _ თქვა ქათამაძემ.

შესრულებულ ნაწარმოებებს შორის იყო საყვარელი უკრაინული სიმღერა „ჩორნობრივცი“.

 

„შეუძლებელია მისი ცრემლების გარეშე სიმღერა“, _ აღიარა ქათამაძემ და განმარტა:

„თქვენ რომ იცოდეთ, „ჩორნობრივცი“ ერთწლიანი კულტურის ყვავილია, რა შინაარსი აქვს, არ ვიცი, რანაირად არის დაწერილი, თავად შესრულების დროსაც შეუძლებელია, რომ ცრემლის გარეშე ჩაიაროს კონცერტმა, ჩემს თავზე ვამბობ. ხოლო სიმღერაში საუბარია დედაზე, ყვავილზე, როგორ რგავდა მას, ხელის გულებზე, ტკივილებზე, ყველაფერი ერთად არის გაერთიანებული, ულამაზესი შინაარსი აქვს ამ სიმღერას. სასიმღეროდ არის ძალიან ლამაზი, ყოველ ჯერზე ეფერები დედას, მის ხელის გულებს, მის მიერ დარგულ ყვავილებს და შვილი ყვება ამ სიყავრულზე. უალამზესია ეს სიმღერა“.

კონცერტის შემდეგ, როგორც ეს ქართველი მუსიკოსებისთვის ტრადიციად იქცა, მათ უკრაინის დაღუპული გმირების პატივსაცემად მაიდანზე ყვავილები მიიტანეს.

„იცით რა, საკმარისია მოხვდეთ მაიდანზე, ნახოთ გმირების ფოტოები... ჩვენ ყოველი კონცერტის შემდეგ ყველა თაიგული მიგვაქვს ხოლმე უკრაინის გმირებთან და საღამოს როცა მივედით, იმდენი ყვავილი იყო, რომ დასაწყობად ადგილს ვერ ვპოულობდით. იმდენად მტკივნეულია და ამვდროულად გულის ამაჩუყებელია _ ძალიან უვლიან თავიანთ გმირებს და ეს მთელი ტკივილიანი ისტორია ჩანს სიმღერაში, ურთიერთობაში, მადლიერებაში, ამიტომ საიდანაც არ უნდა დავიწყო საუბარი და რაზეც არ უნდა დავამთავრო, საბოლოო სიტყვა არის რომ _ უკრაინა გაიმარჯვებს!“

 

„ერთიანობა უკრაინას გამარჯვებამდე მიიყვანს“

 

ქათამაძემ ასევე გაგვიზიარა  კულისებს მიღმა არსებული მნიშვნელოვანი გარემოება. მან გაიხსენა, თუ როგორ გადმოსცემდა ყველაზე პატარა ჟესტებიც კი _ ერთად დგომა, ყურადღებით მოსმენა, ერთი და იგივე სივრცის გაზიარება _ სოლიდარობის ძლიერ გზავნილს.

ქათამაძისთვის ეს იყო შეხსენება, რომ ღონისძიება უბრალოდ მუსიკაზე ან ჯილდოებზე მეტი იყო; ეს იყო კოლექტიური გამძლეობისა და საერთო მიზნის დემონსტრირება. სცენის მიღმა, სიმშვიდის ამ მომენტებში, უკრაინის ნამდვილი სული _ მისი გამბედაობა, ერთიანობა და ურყევი იმედი _ იგრძნობოდა ყოველ შეხედვასა და გულისცემაში.

„ერთ რამეს მოგიყვებით კიდევ გულწრფელად ამ ღონისძიების კულისებიდან: შენობაში, სადაც ტარდებოდა კონცერტი, იყო ბევრი საგრიმიორო და ბევრ ადგილას იყო ტელევიზორები, საიდანაც მონაწილეები, არტისტები ხედავდნენ, თვალს ადევნებდნენ, ელოდებოდნენ თავიანთ გამოსვლას. როგორც კი დაიწყო ღონისძიება, პრეზიდენტი ზელენსკი გამოვიდა სიტყვით, სადღაც 15 წუთი. მას  ყველა ფეხზე მდგომი უსმენდა: ეს იყო ტექნიკოსი, მუსიკოსი, ადმინისტრატორი, გრიმიორი, ყველა, ვინც კი მონაწილეობდა შიდა სივცრეში. ეს ისეთი მიმანიშნებელი იყო, ძვირფასი და მნიშნველოვანი. იმდენად ერთიანობის განცდა იყო სცენის უკანა მხარეს, ამ ერთობის ძალა ნამდვილად გაამარჯვებინებს უკრაინას“.

ქათამაძემ დასძინა, რომ უკრაინელების მადლიერება წარუშლელ შთაბეჭდილებას ტოვებს:

„ისინი უზარმაზარი სულისკვეთების ხალხია. როდესაც უკრაინის საზღვარს ვკვეთ, ყოველი სიმღერა, ყოველი სიტყვა, ყოველი ჟესტი ახალ მნიშვნელობას იძენს, უფრო ღრმა რეზონანსს. თქვენ ხედავთ ამდენ გმირს, ამდენ ლამაზ ადამიანს _ დედებს, შვილებს, ოჯახებს, რომლებიც საკუთარ მიწაზე აწამეს და სიცოცხლე წაართვეს. ეს აუტანელი უსამართლობაა. და მაინც, უკრაინაში თავს უფრო ძლიერად გრძნობთ, რადგან, სულ მცირე, შეგიძლიათ პირდაპირ გაიზიაროთ ტკივილი, შეხედოთ ხალხს თვალებში და ერთად იდგეთ“.

 

„საქართველოს სოლიდარობა თვალსაჩინო უნდა იყოს“

 

ქათამაძისთვის მისი რაჭველთან ყოფნის სიმბოლიკა გადამწყვეტი იყო.

„მნიშვნელოვანი იყო, რომ დარბაზში მყოფ ადამიანებს დაენახათ საქართველოს სოლიდარობა. ნაჩვენები ყველა ისტორია ღრმად შემაძრწუნებელი იყო. ჩემთვის ახლა ყველაზე მნიშვნელოვანი უკრაინის გამარჯვებაა“.

ხოლო უკრაინელებისთვის ქათამაძისა და რაჭველის გამოჩენა კულტურულ მოვლენაზე მეტი იყო. ორივე არტისტი დიდი ხანია, უკრაინის გვერდით დგას მის ყველაზე ბნელ წუთებშიც კი. ქათამაძე, რომელიც საერთაშორისოდ არის ცნობილი ჯაზის, ფოლკისა და როკის გავლენის შერწყმით, ათწლეულების განმავლობაში გამოდიოდა კიევში და ყოველთვის ამტკიცებდა, რომ მუსიკა უნდა ემსახურებოდეს სიმართლეს და კაცობრიობას. 2022 წელს, რუსეთის სრულმასშტაბიანი შეჭრის შემდეგ, მან არაერთხელ ისაუბრა აგრესიის წინააღმდეგ და თავისი კონცერტები უკრაინის მდგრადობას მიუძღვნა.

ცნობილმა დირიჟორმა და კომპოზიტორმა რაჭველმა ასევე გააღრმავა საქართველოს მუსიკალური და კულტურული დიალოგი უკრაინასთან. ცნობილია თავისი ორკესტრული თანამშრომლობითა და ინოვაციური პროექტებით, ის მუდმივად უსვამს ხაზს ორი ერის საერთო ისტორიულ ჭრილობებს _ 1990-იანი და 2008 წლების საქართველოს ომებიდან დაწყებული უკრაინის დღევანდელი ბრძოლით დამთავრებული.

 

მუსიკა, როგორც გზავნილი

 

კიევში გამართული წარმოდგენა არ იყო უბრალოდ ხელოვნება _ ეს იყო დაუმორჩილებლობის აქტი. საქართველო და უკრაინა, რომლებიც ორივე რუსული აგრესიით დაზარალდნენ, დიდი ხანია კულტურას მეორე ბრძოლის ველად აღიქვამენ. ქათამაძის ემოციურმა გადმოცემამ და რაჭველის არანჟირებამ აუდიტორიას შეახსენა, რომ მუსიკა შეიძლება იყოს მეხსიერების, იდენტობისა და ერთიანობის იარაღი.

„მე მჯერა, რომ მუსიკას ბევრი რამის გაკეთება შეუძლია _ თუ გყავს აუდიტორია, რომელიც ენდობა შენს გულწრფელობას“, _ გაიხსენა ქათამაძემ. „ჩვენი ყოფნა უკრაინაში, ჩვენი მუსიკა და ჩვენი სიტყვები ასევე გზავნილია: ჩვენ ვყვებით უკრაინელების მხარდაჭერის შესახებ ქართველების ისტორიას“.

კონცერტების გარდა, ქათამაძე და რაჭველი ასევე მონაწილეობენ სოციალურ პროგრამებში, სტუმრობენ კლინიკებს, ხვდებიან ადამიანებს და მონაწილეობენ საქველმოქმედო პროექტებში. მისია მუსიკას სცილდება. „ჩვენი ყოფნა უკრაინაში, ჩვენი მუსიკა და ჩვენი სიტყვები ასევე გზავნილია: ჩვენ ვყვებით ისტორიას, თუ როგორ უჭერენ მხარს უკრაინელებს ქართველები. მე მათ ვუზიარებ თბილისში, რუსთველის გამზირზე გამართულ აქციებს და იმას, თუ როგორ უჭერენ მხარს მათ რიგითი ქართველები. ეს ძალიან მნიშვნელოვანია. სწორედ ამიტომ, კონცერტების გარდა, ჩვენ ასევე ვხვდებით ადამიანებს, ვსაუბრობთ და ვუზიარებთ ერთმანეთს ისტორიებს. ეს კავშირი _ მუსიკით თუ მის მიღმა _ ძალიან მნიშვნელოვანია“.

 

_ თქვენს ემოციებსა და განცდებზე მოგვიყევით.

_ ზოგადად, ნებისმიერი ემოციის გადმოცემა სიტყვებით, რასაც ნახულობს ადამიანი უკრაინაში, რთულია, პირველ რიგში, როგორი მადლიერები არიან ნებისმიერი თანადგომის მიმართ, ეს იგრძნობა არა მარტო უკრაინაში, არამედ ყველგან, სადაც მათ ვხვდები ან მხვდებიან. არ ვიცი, მადლიერების რა განცდა აქვთ, შინაგანად არიან უდიდესი ადამიანები.

ძნელია ემოციური მომენტები შეაფასო, წარმოუდგენელია სიტყვებით განცდა. შემიძლია ვთქვა, ნებისმიერ რეპერტუარს რასაც უკრაინის გარეთ სხვა ქვეყანაში ვმღერი, მას აქვს სხვა შინაარსი, სხვა სიღრმე, სხვა რამეს ვყვები. როგორც კი უკრაინაში საზღვარს ვკვეთ, იქ იცვლის ყველაფერი შინაარსს, სიტყვაც, ქმედებაც, ტემბრიც, ტემპერატურაც, ვიბრაციაც, შინაარსიც, ყველაფერი იცვლის ფორმას. ამიტომ ურთულესია ამ ყველაფრის განცდა: როცა ხედავ, ამდენი გმირი ჰყავს ქვეყანას, ამდენი ულამაზესი ადამიანი, დედები, შვილები, ბავშვები, ასეთი წამებით საკუთარ ტერიტორიაზე გაქრნენ, თითქოს მათ არ ჰქონდათ ცხოვრების უფლება, ეს განცდა არ არის, ამაზე საშინელება არაფერია. ეს არის უსამართლობის განცდა სამყაროს მიმართ. როდესაც შიგნით ხარ უკრაინის ტერიოტრიაზე, უფრო ძლიერი ხარ, ვიდრე გარეთ, რადგან იქ შიგნით რაღაცის გაკეთება მაინც შეგიძლია, თუნდაც თვალებში უყურო და ერთად გადაიტანოთ ეს ტკივილი, უკრაინის გარეთ კი ძალიან ძნელია.

_ პრეზიდენტ ზელენსკის რეაქცია თქვენს შესრულებაზე ძალიან ემოციური იყო. როგორ იგრძენით თავი ასე ღრმად შეძრული უკრაინის ლიდერის ხილვით?

_ ძალიან ვფრთხილობ თავად პრეზიდენტ ზელენსკის მიმართ, პირველი ლედის მიმართ და ზოგადად ყველა იმ პიროვნების მიმართ, რომლებსაც პასუხისმგებლობა აქვთ ქვეყნის წინაშე. ვცდილობ, რომ ემოციური განცხადებები არ ვაკეთო. როდესაც ომი დასრულდება, როდესაც გაიმარჯვებს უკრაინა, მერე შეიძლება ამ ემოციებზე ლაპარაკი. ჩემთვის მნიშვნელოვანია, რომ მე ვიყავი იქ, სადაც ყველაზე ძალიან მიძგერდა გული, ნიკოლოზთან ერთად. მთავარი იყო, რომ ადამიანებს, რომლებიც იყვნენ დარბაზში, დაენახათ, რომ ჩვენი თანადგომა, ჩვენი ქვეყნის თანადგომა, ეს იყო ძალიან მნიშვნელოვანი. რა თქმა უნდა, გულის ამაჩუყებელია ყველა სიუჟეტი. ჩემთვის გადამწყვეტია ამ ქვეყნის გამარჯვება ახლა. მერიდება, მეუხერხულება, ყოველ ჯერზე ვცდილობ, მაქსიმალურად არავინ შევაწუხო, უფრო მეტი გავაკეთო, ვიდრე ზედმეტი ყურადღება დავახარჯინო ჩემს იქ ყოფნაზე.  უფრო დიდია ის, რასაც აკეთებს უკრაინის სოცარი ქვეყნის პრეზიდენტი ზელენსკი და ეს ადამიანები სამშობლოსთვის, ამ ემოციებზე დიდია ეს ადამიანები.

_ ბევრი უკრაინელი საქართველოს მოძმე ერად მიიჩნევს, რომელსაც ესმის მათი ბრძოლა. გჯერათ, რომ მუსიკას შეუძლია ამ კავშირის განმტკიცება რუსული აგრესიის წინააღმდეგ?

_ ვფიქრობ, მუსიკას ბევრი რამე შეუძლია, მთავარია, გყავს მსმენელი, ადამიანები, რომლებსაც შენი გულწრფელობის სჯერათ. ჩვენ ვყვებით ქართველების მხარდაჭერაზე, როდესაც მწერენ, რომ ლოცულობენ უკრაინელების გამარჯვებაზე. ვუზიარებ რუსთაველის გამზირზე მიმდინარე ყველა მხარდაჭერას და აქციის დეტალს. ვუზიარებ, როგორ უდგას ნამდვილი ქართველი ხალხი უკრაინელ ხალხს გვერდით. ეს უდიდეს საქმეს აკეთებს. ძალიან მნიშვნელოვანია არა მარტო საკონცერტო მოღვაწეობა, ჩვენ ბევრ ადგილას დავდივართ, ვუზიარებთ, ვსაუბრობთ, ამიტომ მნიშვნელოვანია ეს ურთიერთობა მუსიკით და მუსიკის გარეშე.

_ თქვენი მუსიკა ხშირად სულიერ და ემოციურ სიღრმეს გადმოსცემს. რა გზავნილის გაგზავნა გინდოდათ უკრაინელი ხალხისთვის ამ შესრულებაში?

_ ჩვენი მუსიკა და ჩვენი სიტყვები ასევე გზავნილია: ჩვენ ვყვებით ისტორიას, თუ როგორ უჭერენ მხარს უკრაინელებს ქართველები. ხშირად მწერენ ადამიანები სოცქსელებში, რომ ლოცულობენ უკრაინის გამარჯვებისთვის, მე კი ამ გზავნილებს ვავრცელებ უკრაინაში. მე ვუყვები უკრაინელებს თბილისში, რუსთველის გამზირზე გამართული აქციებისა და სოლიდარობის შესახებ. ვუყვები ქართველების ემოციებზე, მათ სურვილებზე, მათ მხარდაჭერასა და სიყვარულზე უკრაინისადმი. ვუყვები, რომ ქართველები უკრაინის გამარჯვებისთვის ლოცულობენ. ეს რეალურ სურათს ქმნის. ეს არის სიყვარული მუსიკასა და მის მიღმა. ეს არის კავშირებისა და ურთიერთობების გაძლიერების კიდევ ერთი გზა.