5-6 ივლისის მოვლენები _ რამდენიმე საათის განმავლობაში ძალადობრივი ჯგუფების თარეში თბილისის ცენტრალურ ქუჩებში, ნაცემი და დაშავებული ჟურნალისტები, დარბეული ოფისები, „ტვ პირველის“ ოპერატორის გარდაცვალება.

ევროკავშირის დროშის ორჯერ დაწვა, _ ამ დრამატულ მოვლენებზე, მოახლოებულ არჩევნებსა და ქვეყნისთვის სხვა უმნიშვნელოვანეს საკითხებზე „ქრონიკა+“ პარტია „ლელო საქართველოსათვის“ პოლიტიკური საბჭოს წევრ მამუკა კაციტაძეს ესაუბრა:

_ ბატონო მამუკა, თბილისში განვითარებული 5-6 ივლისის მოვლენები საქართველოს ისტორიაში ტრაგიკულ და სამარცხვინო ფურცლად ჩაიწერება. რა დატრიალდა ჩვენს თავს?

_ ყველაზე პრობლემური, რაც მოხდა 5-6 ივლისს, არის ის, რომ სახელმწიფომ არ დაიცვა კანონი. საზოგადოებაში ყოველთვის არსებობს განსხვავებული ინტერესისა და გემოვნების ჯგუფები, ეს არის მოცემულობა, ჩვეულებრივი ამბავი, ამდენად, მათ შორის დაპირისპირება სხვადასხვა ფორმით არის მოსალოდნელი, თუმცა ფორმებს გააჩნია: არის ცივილიზებული ფორმა და არის ფორმა, რომელიც უპირისპირდება კანონმდებლობას. ეს მოხდა 5-6 ივლისს, _ განსხვავებული აზრისა და გემოვნების ადამიანებმა გამოხატეს საკუთარი დამოკიდებულება კონკრეტული საკითხის მიმართ, მაგრამ გამოხატეს კანონდარღევით, ძალადობის ფორმით. არსებობს კონკრეტული _ ანტიდისკრიმინაციული კანონი, რომელიც ვიღაცას შეიძლება მოსწონს, ვიღაცას _ არა, მაგრამ კანონი არსებობს, ის უნდა მოქმედებდეს. თუ ეს კანონი არ ვარგა, მაშინ უნდა შეიცვალოს. თუ ვინმე მოქმედებს კანონის საწინააღმდეგოდ, აქ უკვე ერთვება მექანიზმი, რომელსაც სახელმწიფო ჰქვია.

ის, რაც მოხდა 5 და 6 ივლისს, გასაგები იქნებოდა, რომ პრაიდის მოწინააღმდეგე მხარეს თავისი პოზიცია დაეფიქსირებინა კანონის ფარგლებში, მაგრამ როდესაც კანონი ირღვევა, სახელმწიფო ვალდებულია, იმოქმედოს. ანტიდისკრიმინაციულ კანონს ჰყავს ბევრი მოწინააღმდეგე, მაშინაც ყავდა, როდესაც მიიღეს და ახლაც ჰყავს, მაგრამ ეს კანონი დღეს მოქმედებს. როდესაც კანონის ფარგლებში მოქალაქე, თუნდაც ერთი ინდივიდი, გამოხატავს თავის ნებას და მას მეორე მოქალაქე კანონდარღვევით ეწინააღმდეგება, ეს უნდა აღკვეთოს სახელმწიფომ. ეს არის მთავარი უბედურება, რაც მოხდა 5 ივლისს, რომ ეს არ გააკეთა სახელმწიფომ და არა ის, რომ განსხვავებული მოსაზრებების ადამიანები არსებობენ სახელმწიფოში, ასეთი ყოველთვის იყო და იქნება.

ისმის კითხვა, მაშინ რატომ მიიღე ანტიდისკრიმანიციული კანონი, რომლის მიხედვითაც უმცირესობების უფლებები არის დაცული და მათ აქვთ გამოხატვის თავისუფლება?! როდესაც მეუბნები, რომ ეს ქმნის ხიფათს და მე მეკრძალება ჩემი აზრის გამოხატვა, რა ჰქვია ამას?! საერთოდ, გაუგონარი არგუმენტია ხელისუფლების განაცხადი, რომ პრაიდის ჩატარებას საღამოს ელოდნენ და დილით მოვლენების ასეთი ფორმით განვითარებისთვის მზად არ იყვნენ. სად არის ამ დროს ძალოვანი სტრუქტურები, უშიშროება?! ინფორმაცია ხომ უნდა ჰქონოდათ, რა იყო მოსალოდნელი? ეს არ არის ახსნა და არგუმენტი იმისა, რომ სახელმწიფომ თავი ვერ გაართვა თავისი მოვალეობის შესრულებას. თუ იმასაც დავამატებთ, თუ როგორი იყო პრემიერ-მინისტრის დამოკიდებულება და კომენტარი იმ ადამიანების მიმართ, რომელთაც, ჩემი აზრით, კანონი უხეშად დაარღვიეს, ევროკავშირის დროშის ჩამოხევით, სხვისი ქონების დაზიანებით, სურათი უფრო მძიმდება. პარლამენტის წინ რომ იდგა კარვები, არ აქვს მნიშვნელობა, ვიზუალურად ვის მოსწონს და ვის _ არა, კარვები იდგა პროტესტის ნიშნად და ეს მათი უფლება იყო. ეს კარვები ვიღაცას ეკუთვნოდა და ამ დროს მესამე პირი მიდის და ამ ქონებას ანადგურებს, ამ პროტესტს ახშობს, ოღონდ არა სახელმწიფოს სახელით, არამედ რაღაც პატრიოტთა ჯგუფის სახელით, არ აქვს მნიშვნელობა სახელს. ვკითხულობ, _ სად არის ამ დროს სახელმწიფო?! იმდენად უხერხემლოა და კანონისგან დაშორებული ხელისუფლების არგუმენტები, რომ არ მინდოდეს, მაინც მაფიქრებინებს, _ ეს იყო სახელმწიფოს ხელშეწყობილი პროცესი.

_ ეს ძალადობრივი მოქმედებები 5-7 საათის განმავლობაში გრძელდებოდა, რაც არ იყო მყისიერი მოვლენა, რომ ვერ მოესწროთ რეაგირება. მიუხედავად ამისა, არ იყო სახელმწიფოს მხრიდან ადეკვატური რეაგირება. მათ ზუსტად იცოდნენ ლოკაციები, სად უნდა მისულიყვნენ, რაზე მიუთითებს ეს?

_ მაქსიმალურად რბილი ვარ შეფასებებში, რომ ვინმემ ოპოზიციური ტენდენციურობა არ დამწამოს. არგუმენტად ისიც მოვისმინე, რომ რამდენიმე ლოკაციაზე იყო ასეთი ტიპის მოქმედებები, ამიტომ რეაგირება ვერ მოახდინეს. ე. ი. 500-მა კაცმა 20 ლოკაციაზე რომ გააკეთოს 25-25-კაციანი კანონდარღვევები, სახელმწიფომ უნდა თქვას, რომ ყველას ვერ გაართმევს თავს?! ეს არის არგუმენტი და ეს არის სახელმწიფოებრივი აზროვნება და ლოგიკა?!. მარტივი ყოფილა მაშინ ამ სახელმწიფოს წინააღმდეგ ბრძოლა… ერთია, რომ არ აკეთებ და მეორე _ ხომ შეიძლება, არგუმენტი უფრო ნიჭიერად მოიფიქრო?! ფიქრის თავიც არ აქვთ უკვე, როგორც ჩანს, ისეთი არგუმენტი ითქვას, 10-დან 2 კაცი მაინც რომ დაიჯერებს.
იცოდნენ „თბილისი პრაიდის“ ლოკაცია, ეს იყო პარლამენტის წინ, ამ დროს სრულიად ეკლესია იკრიბება ქაშვეთში თავისი მრევლიანად. ეს რას ნიშნავს, ლოკაციასთან პროტესტის მიახლოებას თუ ლოკაციიდან პროტესტის გაწევას?! ორმა ადამიანმა რომ უნდა იჩხუბოს, თუ მე იქ, 50 მეტრში, შევაგროვებ ხალხს, მაშინ განმუხტვა კი არ მინდა, დამუხტვა მინდა უფრო სიტუაციის. მით უფრო ისეთ ადამიანებს, როდესაც ვიცი, რომ ამ კონფლიქტის ერთი მხარის მიმართ სოლიდარულები, მეორეს მიმართ კი მკვეთრად დაპირისპირებული არიან.

_ ამის გათვალისწინებით, რას იტყვით საპატრიარქოს პასუხისმგებლობის საკითხზე?

_ საპატრიარქოს პასუხისმგებლობა ახლოსაც ვერ მოვა სახელმწიფოს პასუხისმგებლობასთან. მე ვერ მოვთხოვ საპატრიარქოს, დამიცავი ვიღაცისგან. არანაირი ვალდებულება მას არ გააჩნია, რომ დამიცვას აგრესორისგან. სახელმწიფოს აქვს ეს ვალდებულება და თუ ვერ ასრულებს, სათანადო რეაგირება უნდა მოყვეს ამას. ადამიანი, რომელიც ვერ ასრულებს ვალდებულებას, ის ამ ვალდებულებისაგან უნდა გაათავისუფლო. ასეა ამ შემთხვევაში, თუ ვერ ასრულებ საქმეს, მაშინ უნდა წახვიდე!
ხომ ვაფრთხილებდით წინასწარო? _ რას მაფრთხილებდი, კანონით მინიჭებული უფლება არ გამოიყენოო? მაშინ რატომ მიიღე ეს კანონი?! მაშინ ეს კანონი მკვდრადშობილი ყოფილა, რომელიც არ მუშაობს. გინდა, რომ ვიღაცას მოაჩვენო ქვეყნის გარეთ, საერთაშორისო საზოგადოებას, რომ ისეთი კანონი მაქვს, რომელიც მისაღებია ცივილიზებული მსოფლიოსთვის?! ვის რაში სჭირდება ცარიელი კანონი და ფურცლები, დაბეჭდილი თუ ელექტრონულად ატვირთული, თუკი ის არ მუშაობს?!

_ რატომ გახდა მედია სამიზნე? ამ რაოდენობის ჟურნალისტი ომშიც არ არის დაზარალებული და მით უფრო, გვყავს გარდაცვლილი ადამიანი. ეს მედიის წინააღმდეგ განხორციელებული სპეცოპერაცია იყო?

_ როგორც აღმოჩნდა, მოვლენების ეპიცენტრში იმ დროს არ ყოფილა ოპოზიცია, არც პრაიდის წარმომადგენლები, რომლებიც შემდეგ გეგმავდნენ გამოსვლას, მაგრამ იყვნენ მობილიზებული ადამიანები, რომლებიც, ერთი მხრივ, დაეტაკნენ პარლამენტის წინ პროტესტს და გაწმინდეს ტეროტორია კარვებისგან, წამოვიდა ძალა, რომლის სამიზნე იყო ცოცხალ ძალაში _ ჟურნალისტი და არაცოცხალში _ ევროკავშირის დროშა. თან ერთ დღეს რომ ჩამოხიეს და მეორე დღეს ისევ დაკიდეს, შემდეგ ისევ ჩამოხიეს, ანუ ვიღაცას კი არ მოჩვენებია, რომ ეს ცუდი დროშაა, უნდა ჩამოვხიოო, არა, მიზანმიმართულად გაკეთდა. აქედან გამომდინარე, თუ ვინმეს ნაჭერზე ჰქონდა აგრესია, იქ სხვა დროშაც იყო, თუ ვინმეს ლგბტქ თემის მიმართ ჰქონდა აგრესია, რა უნდოდათ კარვებთან, ეს ხომ არ იყო ამ თემის ადამიანების? ვიღაცის თვალთმაქცობა, რომ ამ ქმედების უკან არ იდგა სახელმწიფო, არ არის დამაჯერებელი.

_ საერთაშორისო პარტნიორების განცხადებების შემდეგ დაიწყეს ძალადობრივი ჯგუფების ორგანიზატორების წინააღმდეგ მოქმედებები. ეს ყველაფერი მოჩვენებითი ხომ არ არის?

_ როდესაც საერთაშორისო ორგანიზაციები გეუბნებიან, რომ ძალადობრივი ჯგუფების ორგანიზატორები არ არიან დასჯილები და ამის შემდეგ იწყებ სახლების ჩხრეკას, რომ შემდეგ სადღაც რეპორტში თქვა, ვიყავი 2 ორგანიზატორის სახლშიო, ეს გაუგებარია. ამ ხელისუფლების უბედურება ისაა, რომ ეტყობა, როგორ პრიმიტიულადაც თვითონ აზროვნებს, ჰგონია, სხვაც ასე აზროვნებს, რომ ახლა ის საერთაშორისო საზოგადოება უცებ კმაყოფილებას გამოთქვამს, _ ყოჩაღ, თქვენ, რომ 2 კაცის სახლი გაჩხრიკეთო. არ არის ასე მარტივად საქმე, არ არის ეს ქმედება იმ პრობლემის მომხსნელი, რის წინაშეც დადგა სახელმწიფო.

_ რაც შეეხება „ტვ პირველის“ ოპერატორ ლექსო ლაშქარავას, რომელიც ძალადობიდან რამდენიმე დღის შემდეგ გარდაიცვალა, ხელისუფლებამ კი პასუხისმგებლობის თავიდან ასაცილებლად გარდაცვლილის წინააღმდეგ შავი პიარკამპანია ააგორა, ამის შესახებ რას იტყვით?

_ მიუხედავად იმისა, რომ ლექსო ლაშქარავას გარდაცვალების საკითხთან მე ჩემი აზრი მაქვს, რომელიც აბსოლუტურად არ არის თანხვედრაში ხელისუფლების პოზიციასთან და მის მესიჯებთან, ამ თემაზე კომენტარის გაკეთებისგან თავს შევიკავებ. ადამიანი არის გარდაცვლილი და არ მინდა ვინმეს საბაბი მივცე, რომ გარდაცვლილით სპეკულირებაში დაგვდონ ბრალი. მე ვიცი ერთი რამ, რომ ადამიანი იყო უმოწყალოდ ნაცემი და ის გარდაიცვალა. რა ქმედებაც განახორციელა შსს-მ, ის ფორმა გვამის წაღების, რომლის კადრებმა მოიარა, ალბათ, მსოფლიო, ყველაფერი ამის მიღმა, მსოფლიომ ნახა, რომ ამ ქვეყანაში წვავენ ევროკავშირის დროშას. ამის მერე დასვამს ვიღაცა კითხვას, _ რა ჯანდაბა უნდათ ამ ველურებს ევროკავშირში, ქვეყანაში, სადაც 53 ჟურნალისტი სცემეს და ოპოზიციის კარვები აყარეს? ჭკუათმყოფელი ხელისუფლება, თუ მას უნდა, რომ კარგი იმიჯი ჰქონდეს, ასე უნდა მოქმედებდეს? ამას ორი ახსნა აქვს _ ან არის სპეციალურად მოქმედება, რომ განაწყო შენ საწინააღმდეგოდ საერთაშორისო საზოგადოება, ან იმდენად იდიოტი ხარ, სხვანაირად მოქმედება არ შეგიძლია. ჩემი ქვეყნისთვის ორივე ვარიანტი არის კატასტროფა.

_ ამ მოვლენების პარალელურად, მიმდინარეობდა მოსამართლეების დანიშვნის პროცესი, რომელიც მიშელის შეთანხმების საწინააღმდეგო ქმედებად მიიჩნიეს და საერთაშორისო პარტნიორების უარყოფითი შეფასებები დაიმსახურა, ამის შესახებ რას იტყვით?

_ მოსამართლეების დანიშვნის საკითხი, რომელიც გახდა მიშელის შეთანხმების ერთი ნაწილის ჩაშლის მიზეზი, ასევე სვეტიცხოველში რუსულად შესრულებული წირვა, ეს ყველაფერი ქმნის ლეგიტიმურ საფუძველს ყველანაირი დაშვების, რომ ეს არ ხდება შემთხვევით, არამედ მიზანმიმართულად. მეტსაც გეტყვით: ოჯახიც კი არ იყო აზრზე, რომ ზაზა გახელაძეს ციხიდან გამოუშვებდნენ. ყველამ ვიცოდით, რომ პატრიარქის წერილი მიწერილი იყო რუსეთის პატრიარქისადმი, კომისია მუშაობდა და ამ გახურებულ სიტუაციაში, ოჯახიც რომ არ ელოდება, უცებ იგებს, რომ გახელაძე თავისუფლდება. ღმერთმა გაუმარჯოს ამ გმირ ბიჭს და მადლობას ვეუბნები ყველას, ვინც მონაწილეობა მიიღო მის განთავისუფლებაში, მაგრამ თუ საქართველოს პატრიარქმა რუსეთის პატრიარქს მისწერა, რუსეთის პატრიარქმა სთხოვა შემდეგ თიბილოვს, თუ თიბილოვმა შეიწყალა გახელაძე, რა შუაში იყო იქ ღარიბაშვილი?! იმ შუაში ხო არა, რომ ამ კრიტიკულ სიტუაციაში ღარიბაშვილს სჭირდებოდა ქულა?! მე ვუშვებ ამას.

_ ანუ თქვენ რუსეთის ხელს ხედავთ ამ მოვლენების უკან?

_ უფრო ღიად მე მეტს ვეღარაფერს ვეღარ ვიტყვი. ამ ჩემს ნათქვამს ადამიანი თუ ვერ გაიგებს, მაშინ მას არ უნდა გაგება. არაფრის მტკიცებას არ ვაპირებ, იფიქროს და დაამტკიცოს იმან, ვისაც ამის მტკიცების ვალდებულება აქვს, მე მაქვს ჩემი აზრის გამოთქმის უფლება, რომელსაც ლოგიკით ვამყარებ.

_ გვიახლოვდება არჩევნები, სავარაუდოდ, პოლიტიკური ტემპერატურა კიდევ აიწევს. როგორ ფიქრობთ, ის პროცესები, რაზედაც ვისაუბრეთ, რომელი ძალის სასარგებლოდ იმუშავებს და რომელს დააზიანებს?

_ ყველა შემთხვევაში კონფრონტაციული არჩევნები დააზარალებს სახელმწიფოს. რაც უნდა დიდი სურვილი და მზაობა მქონდეს, რომ ხელისუფლება შეიცვალოს, რადგანაც მე ვსაუბრობ ოპოზიციონერის პოზიციიდან, გამორიცხულია, რომ ამ ყველაფერმა გაიაროს რადიკალიზაციაზე, ესკალაციაზე, იმიტომ რომ ასეთ შემთხვევაში გამარჯვებული მხარე, უბრალოდ, არ იარსებებს. თუ პროცესების ესკალაცია მოხდა, ყველაზე მეტად დაზარალდება სახელმწიფო. თუ კიდევ ერთი გამოცდა არჩევნებთან დაკავშირებით სახელმწიფომ ვერ ჩააბარა, ეს იქნება ძალიან ცუდი შედეგის მომტანი. ეს რომ ასე არ მოხდეს, უნდა იზრუნოს ყველამ. ბუნებრივია, ხელისუფლებამ, უპირველესად, რადგან მისი პასუხისმგებლობა არის გაცილებით დიდი. ამ პროცესში საკუთარი პასუხისმგებლობა ასევე უნდა დაინახოს ყველა პოლიტიკურმა ძალამ, საზოგადოებამ, მედიამ. ყველა წინაპირობა არის იმისა, რომ ეს არჩევნები იყოს დაძაბული, მაგრამ არჩევნებამდე ჯერ კიდევ დროა. თუ ადამიანს არ უნდა, რომ საკუთარი სახელმწიფო დააზარალოს, რაც უნდა პოლიტიკური შედეგით აიხსნებოდეს, ესკალაცია არ უნდა დაუშვას.

_ რამდენად შეძლებს ამ არჩევნებში მესამე პოლიტიკური ცენტრი ძალების მოკრებას?

_ პროცესი მიმდინარეობს და რამდენად შეძლებს, ამას გავიგებთ ძალიან მალე. ჩემი აზრით, შეძლებს და საკმაოდ წარმატებულად. დღეს აღარაა ქართული პოლიტიკა შავ-თეთრი, ორპოლუსიანი და შუაზე გაკრეფილი.

_ რამდენად მოსალოდნელია, „ქართულმა ოცნებამ“ ისევ დაარღვიოს მიშელის შეთანხმება და 43%-ის ვერაღების მიუხედავად, რიგგარეშე არჩევნები არ დანიშნოს?

_ მოსალოდნელი არის, რადგან „ოცნებას“ არ უჭირს შეთანხმების დარღვევა და ამის მაგალითები მრავლად არის. მაგრამ თუ დავუშვებთ, რომ „ქართული ოცნება“ ვერ გადალახავს 43 პროცენტს და მაინც არ დანიშნავს რიგგარეშე არჩევნებს, მას მოუწევს ძალიან დიდი პოლიტიკური ფასის გადახდა. თუ კი ის მზადაა ამ ფასის გადასახდელად, მაშინ შეუძლია, არ დანიშნოს რიგგარეშე არჩევნები.

ირინა მაკარიძე