ნენე ინჯგია

13 ოქტომბერს დღის პირველ ნახევარში თბილისში, ვაკის პარკის შადრევანში ჩავარდნილი ბურთის ამოსაღებად ჩასულ 3 ბავშვს დენმა დაარტყა. 13 წლის მარიტა მეფარიშვილი მიყენებული დაზიანებებით მალევე გარდაიცვალა, მისი ორი მეგობარი კი მკურნალობის შემდეგ კლინიკიდან გაწერეს.

როგორც შინაგან საქმეთა სამინისტროში 18 ოქტომბერს გამართულ ბრიფინგზე განაცხადეს, გამოძიების ფარგლებში დადგენილია, რომ მერიის მასშტაბური ინფრასტრუქტურული სამუშაოების შესრულებისას ვაკის პარკში გამოიკვეთა სამსახურებრივი გულგრილობა და დოკუმენტების გაყალბება. დაკავებულები არიან: თბილისის მერიის გარემოს დაცვის სამსახურის უფროსის მოადგილე, მერიის კონტრაქტორ კომპანია „გრინსერვის+-ის“ დირექტორი და ამავე კომპანიის ორი თანამშრომელი. ასევე დააკავეს „გრინსერვის+-ის“ კონტრაქტორი კომპანია შპს „ნიუ მეტალ დიზაინის“ წარმომადგენელი და კიდევ ერთი კონტრაქტორის, საექსპერტო კომპანია „მშენ-ექსპერტის“ დირექტორი და თანამშრომელი. პოლიციამ დააკავა ორი შემდუღებელიც, რომელიც ჩართული იყო სარეაბილიტაციო სამუშაოებში.
ოპოზიციური სპექტრი და საზოგადოების ნაწილი თბილისის მერს პოლიტიკური პასუხისმგებლობის აღებისა და თანამდებობის დატოვებისკენ მოუწოდებს. კალაძე ამ დრომდე პოსტს ინარჩუნებს და აცახდებს: „თუ მაქვს რაიმე დანაშაული, მზად ვარ, კანონის წინაშე პასუხი ვაგო“.

რა გამოავლინა მომხდარმა ტრაგედიამ? იკვეთება თუ არა თბილისის მერის პასუხისმგებლობა? რამდენად ადეკვატურია საზოგადოება?
ამ თემების გარშემო „ქრონიკა+“ იურისტ ლევან ალაფიშვილს ესაუბრა:

_ ბატონო ლევან, საუბარი დავიწყოთ ვაკის პარკში მომხდარი ტრაგედიის შესახებ. თბილისის მერმა, კახა კალაძემ, ორჯერ განაცხადა, რომ თუ გამოიკვეთებოდა მისი ბრალეულობა, სამართლებრივ პასუხისმგებლობას აიღებდა. რაც შეეხება პოლიტიკურ პასუხისმგებლობას, ის, ჯერჯერობით, თანამდებობიდან გადადგომას არ აპირებს, _ იმის გათვალისწინებით, როგორც განვითარდა მოვლენები, რა გამოავლინა მომხდარმა?
_ ამ ფაქტთან დაკავშირებით პოზიცია ძალიან მარტივი მაქვს: ეს ყველაფერი დასტურია იმისა, რომ სახელმწიფო, როგორც მმართველობითი სისტემა, ჩვენთან ვერ და არ შედგა, სწორედ პოლიტიკოსთა, მმართველთა ვიწროპარტიული ინტერესების გამო. სახელმწიფო თავისთავად არის სისტემა, რომელიც უზრუნველყოფს ჩვენი, მისი მოქალაქეების უსაფრთხოებას. ჩვენს კონსტიტუციაში პირდაპირ წერია, რომ სახელმწიფოს, მთავრობის ვალდებულება არის, უზრუნველყოს მისი მოქალაქეები ცხოვრებისთვის, უსაფრთხო და უვნებელი გარემოსთვის. ეს პარტიული პოლიტიკის მიღმა რომ არის, რატომღაც, ყველას მიღმაც რჩება, მათ შორის, ექსპერტიზის ჩატარების დროსაც და ა. შ. ჩვენთან ერთ მხარეს დგას კანონმდებლობა, კონსტიტუცია, რეგულაცია და ინსტიტუტები, მეორე მხარეს კი არის რეალობა პოლიტიკური თუ სხვა მიზნებით მიღებული გადაწყვეტილებებით. შესაბამისად, თუკი ეს ასეა, როგორი ძლიერიც არ უნდა იყოს გავლენის მქონე ჯგუფი, თუკი არ ჯდება ამ ჩარჩოში, რომელიც რეგულაციურ გარემოსა და ინსტიტუტებს მოიცავს, შესაბამისად, ყოველთვის გვექნება სისტემური პრობლემები. სისტემური პრობლემა თავისთავად არის მძიმე. ასეთი შემთხვევების გამორიცხვაზე, რისკების შემცირებაზე ორიენტირებული უნდა იყოს ყველა ღონისძიება, მათ შორის, შესყიდვები. როგორც ჩანს, ასე არ იგეგმება და ეს შემთხვევაც ამის მორიგი დასტურია. ჩვენთან რაღაცებს წერენ იმისთვის, რომ საზოგადოებისა თუ საერთაშორისო ორგანიზაციების წინაშე თავი მოიწონონ, რეალურად კი საქმეს ტოვებენ ქაღალდზე და არ ასრულბენ თავისსავე დაწერილს. პირდაპირი ანალოგი, რა თქმა უნდა, არ არის, მაგრამ უსისტემობის საილუსტრაციოდ გამოდგება ის, რაც მიმდინარე პროცესია: მაგალითად, პარლამენტის თავმჯდომარემ შექმნა კომისია სახალხო დამცველის კანდიდატთა შესარჩევად. კომისიამ იმუშავა, გააკეთა პრეფერენციები და ამ შედეგების გამოქვეყნების შემდგომ უმრავლესობის, მმართველი პარტიის წარმომადგენელი ამბობს, ყველა დასახელებულ კანდიდატს თანაბარი შანსი აქვსო, ანუ კომისიამ რაც იმუშავა და ჩვენ მიერ დაწერილი რეგულაციით რაც დავავალეთ, იმას ჩვენვე ვარღვევთო. ეს არის ზუსტად უსისტემობის ილუსტრაცია, როდესაც კანონსა და ინსტიტუტებს მოარგებ საკუთარ ზრახვებსა თუ პოლიტიკურ მომავალს. შესაბამისად, ჩემი აზრით, პასუხისმგებლობა ასეთ შემთხვევებზე, თუნდაც ამ ყველაფრის პრევენცია რომ ვერ მოხდა და სისტემამ ვერ იმუშავა, ეკისრება დღევანდელ მმართველ პოლიტიკურ ძალას, როგორც ცენტრალურ, ასევე მუნიციპალურ დონეზე _ სადაც არ უნდა მოხდეს, ყველგან. რა თქმა უნდა, მუნიციპალურ დონეზე თუკი მმართველობა და უმრავლესობა არის მმართველი პოლიტიკური ძალის, აღმასრულებელ და წარმომადგენელობით ორგანოში იმაზე არიან პასუხისმგებლები; ცენტრალურ დონეზე მთავრობა და პარლამენტია პასუხისმგებელი _ ეს არის ჩემი პოზიცია. მათ შორის, იმ მძიმე შემთხვევის თაობაზეც, რაც ცოტა ხნის წინათ მოხდა. ვფიქრობ, გონიერი პოლიტიკოსებისა და სახელმწიფოებრივად მოაზროვნე პოლიტიკური ძალებისთვის ეს შემთხვევა უნდა იყოს ძალიან დიდი გამოფხიზლებისა და საკითხის ფართოდ დანახვის საწყისი. მარიტამ უნდა გამოაფხიზლოს ყველა, ეს უსისტემობას შეწირული სიცოცხლე არ უნდა დარჩეს მხოლოდ კონკრეტულ პირებზე შეწმენდილ გადაცდომად თუ დანაშაულად. ჯერ არავინ იცის, რა მოხდება და როგორ წარიმართება გამოძიება. 2015 წელს, პასუხისმგებლობა რომ აერიდებინა მმართველ პოლიტიკურ ძალას, ორი საქმე აღძრა და შემოდო თაროზე, მაგრამ სანამ ცხელი იყო, მანამდე აღძრეს საქმეები, ვიძიებთო. როგორც კი საზოგადოების ყურადღება შემცირდა, ყველას დაავიწყდა, თვითონაც დაავიწყდათ, პოლიტიკური პასუხისმგებლობა არ აიღეს. პოლიტიკურად ეს ყველაფერი გადააგორეს. ასე რომ, ჩვენთვის, საზოგადოებისთვის, პირველ რიგში, მარიტა უნდა იყოს გამოფხიზლებისა და ხელისუფლების მუდმივი კონტროლის განმაპირობებელი, რომ მათ ვუთხრათ: თქვენი პარტიული პოლიტიკა ჩვენთვის განმსაზღვრელი არ არის, ჩვენთვის მთავარია სახელმწიფო, კონსტიტუცია, ადამიანი, შექმენით სისტემა, რომელიც მიუხედავად იმისა, რომელი პოლიტიკური ძალა თუ პერსონა იქნება მმართველობის სადავეებთან, ყველა შემთხვევაში დაიცავს ადამიანს და ასეთ რისკებს მინიმუმამდე შეამცირებს. ხელისუფლებამ, პირველ რიგში, პოლიტიკური ძალების ჩართულობით უნდა უზრუნველყოს შეცდომების გააზრება, გაკვეთილების განზოგადება, მუშაობს თუ არა სისტემა, სად აქვს ხარვეზი და ხარვეზებს ბევრგან ნახავთ. შესაბამისად, დაიწყოს დიდი მმართველობითი რეფორმა, რომელიც ადამიანზე იქნება ორიენტირებული და არა ვიწროპარტიულ ინტერესებზე.
_ თქვენ ძალიან ზუსტად აღნიშნეთ: „მარიტამ უნდა გამოაფხიზლოს ყველა“. ის, რომ კახა კალაძემ არ აიღო მომხდარზე პოლიტიკური პასუხისმგებლობა და თანამდებობა არ დატოვა, ეს ხომ არ ნიშნავს, რომ მმართველი რგოლის გამოფხიზლების იმედი არ უნდა გვქონდეს?
_ შემთხვევით არ მითქვამს ის, რომ მარიტამ უნდა გამგვაფხიზლოს ჩვენც და პასუხისმგებელი პირებიც. თუკი ხელისუფლებას მივცემთ კომფორტს, რომელიც 2015 წელს შევუქმენით (ვგულისხმობ 2015 წელს თბილისში მომხდარ წყალდიდობასთან დაკავშირებით აღძრულ საქმეს: 1. „ლაგუნა ვერესთან“ ვეფხვს შეწირული ადამიანის საქმე და 2. „სამშენებლო სამუშაოების წარმოებისა და უსაფრთხოების დარღვევის“ 240-ე მუხლით აღძრული საქმე; ასევე სხვა შემთხვევებს: ბათუმის ტრაგედიას; ან სამუშაოთა წარმოების დროს რიკოთზე მანქანამ რომ გაჭყლიტა ადამიანი), ასეთი შემთხვევები თუ არ გახდა არა მხოლოდ ყურადღების, მსჯელობის საგანი, პასუხს რომ მოსთხოვ, ისეთი ქმედებების საფუძველი, ვინც არ უნდა იყოს მმართველობის სადავეებთან, ხელისუფლებას ყოველთვის ექნება კომფორტი, გადააგოროს მისი პასუხისმგებლობის ქვეშ მყოფი ყველა საქმე. ეს არის ჩემი წუხილი, რომ წინა და ამჟამინდელი ხელისუფლებაც ახერხებს, გადააგოროს, აიცილოს პასუხისმგებლობა. თუკი რაღაც ისეთი ცდომილება მოხდა და ამის საშუალება არ მიეცა, შეიძლება რომელიმე თანამდებობის პირი გადააყენოს ან დააკავოს და, შესაბამისად, სისხლის სამართლებრივი წესით დანაშაულზე აწარმოოს გამოძიება. ამის მიღმა სისტემურ საკითხებს იგი არ ცვლის, რადგან სისტემურად რომ მოწესრიგდეს, ყველა პოლიტიკური ძალისთვის შეიქმნება შემდეგი რეალობა: ვიღაც იმ სუბიექტურ გადაწყვეტილებებს მიიღებს, მაგალითად, შესყიდვებთან დაკავშირებით რომელმა კომპანიამ გაიმარჯვოს/არგაიმარჯვოს, როგორ დაგეგმოს შესყიდვები, ვის მოარგოს რაღაცები. სამშენებლო სამუშაოებზე უსაფრთხოების კანონები რომ მიიღო და აღსრულება რამდენჯერმე გადადო, ასეთი რაღაცებისთვის ადგილი ხომ აღარ დარჩება. პოლიტიკურად ნაკარნახევი გადაწყვეტილებებისთვის, პარტიული დღის წესრიგით განსაზღვრული გადაწყვეტილებებისთვის სისტემა ადგილს არ ტოვებს. პოლიტიკაში არის პარტიული საკითხები, მაგრამ არის პარტიულის მიღმა, ზემოთ არსებული საერთო ეროვნული საკითხები, უფრო ახლოს რომ მივიდეთ ადამიანთან, კონსტიტუციით გარანტირებული ადამიანის უფლებებთან. ჩვენთან, სამწუხაროდ, პარტიული თუ სუბიექტური მოსაზრებები კანონისგან განსხვავებულია.
_ თქვენ თქვით: „ხელისუფლებას თუ მივცემთ ამის გადაგორების საშუალებასო“. რა თქმა უნდა, მომხდარმა შეძრა საზოგადოება და ძალიან ემოციური და მძიმე იყო ყველასთვის ეს ტრაგედია, მაგრამ რამდენად ადეკვატური იყო საზოგადოება თუნდაც პროტესტის გამოხატვის თვალსაზრისით?
_ სწორედ ამიტომ ვწუხვარ. ჩვენი მსჯელობის საგანი (და მეც მათ შორის ვარ) არ სცილდება მაგალითად ასეთ საკითხებს: ვის უნდა ჩაეტარებინა ექსპერტიზა? კარგად ჩატარდა თუ არა? _ შემთხვევის დეტალებზე ვმსჯელობთ და არა _ არსზე. ჯერ ჩვენ არავისთვის მოგვითხოვია, ყოველ შემთხვევაში, საჯაროდ და ხანგრძლივად ამ საკითხზე დებატები არ მომისმენია, რომ მარიტას შემთხვევა იყო შედეგი უსისტემობისა. არ ვსვამთ კითხვებს: რა არის სისტემა? მუშაობს თუ არა იგი და სად არის პრობლემა? ამის ნაცვლად ვმსჯელობთ, ვინ დაისაჯოს, ვინ არ დაისაჯოს სისხლის სამართლებრივი წესით, ვინ გადადგეს და ვინ არ გადადგეს. გადადგომა ხომ ფორმალური გაფორმებაა. რა თქმა უნდა, ამას პოლიტიკური მნიშვნელობა აქვს, მაგრამ თუკი დავუშვებთ იმ მსჯელობას, რომ ამ შემთხვევაზე, რომელიც უსისტემობის შედეგია, პასუხისმგებელია „ქართული ოცნება“, მმართველი პოლიტიკური ძალა ცენტრალურ თუ ადგილობრივ დონეზე, ასეთ შემთხვევაში ეს თემა აღარ უნდა დაიხუროს, კონკრეტულამდე აღარ უნდა წავიდეს მსჯელობა, უნდა ვიმსჯელოთ ამაზე. თუკი ეს ასეა, ამ ლამაზი ადამიანის მსხვერპლი უნდა იყოს ახალი სახელმწიფოს, ხელახლა გააზრების საფუძველი, ფართო კონსენსუსი, თუ როგორი სახელმწიფო გვინდა, _ ის როგორიც არის კონსტიტუციაში გადმოცემული.
_ თქვენი თქმით, ფოკუსს ვაკეთებთ არასწორად, მხოლოდ დეტალებზე ვკონცენტრირდებთ, ამ დროს კი ყველაზე მნიშვნელოვანი ფოკუსს მიღმა გვრჩება.
_ დიახ და სწორედ ეს არის ხელისუფლების კომფორტი, მით უმეტეს ჩვენნაირი დემოკრატიის პირობებში, როდესაც გამოძიება, სასამართლო, მათი პოლიტიკური ნეიტრალიტეტი დიდი კითხვის ნიშნის ქვეშ დგას. ცოტა ხნის შემდეგ ამ დაკავებული ადამიანებიდან ვნახავთ, რამდენი გამოვა გარეთ, როგორ და რა პირობებით წავა გამოძიება, გაფორმდება თუ არა საპროცესო შეთანხმებები. გადაგორების საშუალებას იძლევა დეტალებზე ყურადღების გადატანა. მთავარი საკითხიდან როდესაც გადავუხვევთ, უკვე შევდივართ იმ ველში, რომელიც ყველა ხელისუფლებას კომფორტს უქმნის, მათ შორის, პოლიტიკური პასუხისმგებლობის თვალსაზრისით.
_ მესმის, რომ თანამდებობიდან გადადგომა ამ შემთხვევაში სისტემურ პრობლემას ვერ მოაგვარებს, თუმცა ამ მოცემულობაში თბილისის მერის მხრიდან პოლიტიკური პასუხისმგებლობის აღების აუცილებლობა არ არის?
_ დემოკრატიულ საზოგადოებაში, სისტემებში, რომლებიც ადამიანზეა ორიენტირებული, არც ერთი პასუხისმგებლიანი პოლიტიკოსი კონკრეტული გამოძიების შედეგებსაც კი არ დაელოდებოდა, გადაწყვეტილება დიდი ხნის მიღებული ექნებოდა _ სწორედ იმიტომ, რომ სისტემამ ვერ იმუშავა, დაუშვა ის გადაცდომები, რომლებმაც განაპირობა მარიტას გარდაცვალება. სხვას რომ თავი დავანებოთ, ამ ეტაპისთვის საჯაროდაც არის ცნობილი, რომ დოკუმენტი გაყალბდაო, არარსებულმა კომპანიამ უხარისხოდ შეასრულა სამუშაოებ, მას შემდგომ, რაც მიღებული იყო უკვე ეს სამუშაოები. ვიღაც ჩინოვნიკმა ვიღაცას უთხრა, სამუშაოების დასრულების შემდეგ ეს რაღაც შემიფუთეო და იმანაც შეასრულა. ეს სამი ფაქტი ხომ მე არ მომიგონია, ეს თვითონ გამოძიების მასალებით გაცხადდა. სისტემა, რომელიც, თუნდაც, მხოლოდ ამ სამ შემთხვევას შესაძლებელს ხდის, ეს ნიშნავს, რომ იგი არ მუშაობს. ამ სამმა ფაქტმა, რასაც გამოძიება ამბობს, უკვე დაადასტურა, რომ სისტემა მერიის დონეზე არ მუშაობს და იძლევა დანაშაულების ჩადენისა და მძიმე შემთხვევების დადგომის შესაძლებლობას. როცა შესყიდვები იგეგმება, არც ერთი კანონი არც საქართველოში და არც საერთაშორისო აქტები, არ უკრძალავს ხელისუფლებას (არც წერია, სხვათა შორის, სიტყვასიტყვით, რადგან უაზრობა იქნებოდა ამდაგვარი ჩანაწერი), რომ ყველა შესყიდვა დაგეგმეთ ისე, რომ მხოლოდ ეკონომიაზე კი არ იფიქროთ, სადაც ფინანსებია და იქ თქვენი ინტერესები შეგიძლიათ გაატაროთ სუბიექტურად, არამედ შესყიდვები ხალხის სასიკეთოდ დაგეგმეთო, მათ ფულს ხარჯავთო. სავარაუდოდ, პროექტი შეისყიდეს და იმ პროექტის საფუძველზე წარიმართა სამუშაოები. ექსპერტიზა, რომ სამშენებლო სამუშაოები უსაფრთხოდ ჩატარდა ან სამუშაოების შედეგად შექმნილი პროდუქტი უსაფრთხოა, სადმე ასეთი მოთხოვნა იმ დოკუმენტიციაში არის? _ მე არ გამიგია, ყოველ შემთხვევაში. ფორმალური ნაწილია, მაგრამ უსაფრთხოების ექსპერტიზის თვალსაზრისით მნიშვნელობა აქვს. შეფასება ჩაატარა „მშენექსპერტმა“, თუ რა ფული რა რაოდენობის მასალებში დახარჯა და ის ფული არის თუ არა ადგილზე გამოყენებული. ამის მიღმა მისი უფლებამოსილება არ არის. მერიამ თქვა, ფულს რომ დავხარჯავ, დამითვალე და დამიდასტურეო, მაგრამ იმ დახარჯულით რა გაკეთდაო, სავარაუდოდ, არავის მოუთხოვია არც პროექტირებისა და არც სამუშაოების წარმოების დასრულების ეტაპზე. ეს რომ მოეთხოვათ უკვე მიღებული სამუშაოების შემდგომ, რომელსაც ასეთი სახის ექსპერტიზა ჩაუტარდებოდა, ასე თამამად გადაწყვეტილებას ვიღაც ვერ მიიღებდა, ეს შემიფუთეო, შემდეგ ერთჯერადად დაქირავებული შემდუღებლის იმედად არ დატოვებდა და სადენის დაზიანების გამო დენის გაჟონვაზე არ ჩამოკიდებდა მის მთელ კონცეფციას ამ მძიმე ტრაგედიისა. ეს არის პრობლემა. შედეგი დადგა, მაგრამ რამ გამოიწვია ეს შედეგი, შეიძლებოდა, რომ თავიდან აცილებულიყო, სწორად და კარგად რომ დაგეგმილიყო შესყიდვები? _ რა თქმა უნდა, შეიძლებოდა. ამის საშუალებას და ვალდებულებას კონსტიტუცია აკისრებს ყველა ხელისუფლებას, ცენტრალურ თუ ადგილობრივ დონეზე.
_ საზოგადოების დიდი ნაწილი სწორედ მერიას აკისრებს პასუხისმგებლობას, მათ შორის, არიან ისეთებიც, რომლებიც კონკრეტულად კახა კალაძის გადადგომას ითხოვენ, თუმცა ეს პროტესტი დარჩა სოციალურ ქსელში და ქუჩის მასობრივი, მრავალრიცხოვანი საპროტესტო აქციები ვერ შედგა, _ რატომ?
_ საქართველოს მოქალაქეებს, 90-იანებიდან მოყოლებული, ჩვენი უკმაყოფილების გამოხატვის ყველაზე ეფექტიან ფორმად მიგვაჩნია, რომ ქუჩაში უნდა შევიკრიბოთ. ეს თავისთავად არის გამოხატვის ფორმა, მაგრამ როდესაც ვსაუბრობთ სისტემურობაზე, როგორც კი პოლიტიკური ნაწილი გაჩნდება ამ ყველაფერში, იქ უკვე იქმნება კომფორტი მმართველი პოლიტიკური ძალისთვის, ანუ პასუხისმგებლისთვის. რეალურად, ასეთი სპონტანური აქცია და შემდეგ იმედგაცრუება, ჩემი ლოგიკით, არ არის სწორი, რადგან ერთ დღეს ერთ საათზე კონკრეტულ ადგილას კი არ უნდა ვითხოვდეთ ადამიანის ქვაკუთხედობასა და მონოლითობას სახელმწიფოში, არამედ ყოველდღიურად, ყოველწუთიერად უნდა ვითხოვდეთ, სხვადასხვა ფორმით და არა მხოლოდ ქუჩის პროტესტით. ჩვენ კი ვიწყებთ რუსთაველზე და რუსთაველზევე ვამთავრებთ. ასე არ არის. მით უმეტეს, 21-ე საუკუნეა და ჩვენც უნდა გავიაზროთ, როგორ ვამყოფოთ ხელისუფლება და არა მხოლოდ ხელისუფლება, არამედ ყველა პოლიტიკოსი ამომრჩევლებისა და საზოგადოების წინაშე. პერმანენტულად უნდა შევახსენოთ, რომ ჩვენი ფული უდევთ ჯიბეში; მათ ჩვენი მანდატი უდევთ ჯიბეში; ასე ყოჩაღები რომ არიან და თავს იწონებენ, რა კარგი რამ გავაკეთეთ და რა კარგი სკვერი გავხსენითო, _ უსაფრთხოდ გაკეთებული საქმეებისთვის დავიქირავეთ ეს ადამიანები, თორემ ცუდად რომ გააკეთონ, ამისთვის კი არ დაგვიქირავებია ვინმე! ამ კონცეფციით, მოქალაქემ, ამომრჩეველმა, გადასახადის გადამხდელმა, ჯერ ჩვენ გავიაზროთ და შემდეგ პოლიტიკოსებს შევახსენოთ, რომ ღარიბაშვილმა გააკეთა, სააკაშვილმა გააკეთა, უგულავამ გააკეთა, კალაძემ გააკეთა, _ არაფერიც არ გააკეთეს, ეს მათი დამსახურება არ არის. როგორ არის ვინმეს დამსახურება ის, რისთვისაც დავიქირავეთ და მან ეს შეასრულა? მადლობა არ უნდა გადაუხადო, ამისთვის ხელფასს იღებს და თუ ვინმე სხვაგვარად უყურებს ამ ყველაფერს, ზუსტად ესეც დასტურია უსისტემობისა. ზუსტად ამ საკითხზე განსხვავებული მოსაზრება მისცემს ყველა ხელისუფალს იმ კომფორტს, სადაც ერთ მხარეს არის კანონმდებლობა და ჩვენთვის, მოქალაქეებისთვის, _ ყველაფერი მეორე მხარეს. იგი მართავს ისე, როგორც თავისი პარტია თუ რაღაც ჯგუფი ჩათვლის საჭიროდ.
_ თქვენ რამდენჯერმე აღნიშნეთ, რომ დეტალებზე კეთდება აქცენტი და ეს ერთგვარი კომფორტია ხელისუფლებისთვის, _ ეს ტრაგედია გახდება თუ არა სწორედ ის, რის ირგვლივაც შეძლებენ პოლიტიკოსები და საზოგადოება სწორად ფოკუსირებას?
_ სამწუხაროდ, ამის მოლოდინი არ მაქვს. მათ შორის, არც საზოგადოების მხრიდან იმიტომ, რომ დეტალებზე ვმსჯელობთ, როგორც გითხარით და არც პოლიტიკოსების მხრიდან არ მაქვს ამის მოლოდინი. მსჯელობა მიდის იმაზე, რომ გადადგეს ვიღაც. ეს ლოგიკა რომ გავაგრძელოთ, ნიშნავს შემდეგს: მაგალითად, რომელიმე პოლიტიკოსი, საპარლამენტო თუ არასაპარლამენტო ოპოზიციიდან, ამბობს: „გადადგეს კალაძე“, მერე რა?! _ იმავე სისტემის შენარჩუნების პირობებში მოვიდეს „პავლიაშვილი“?! სისტემა თუ იგივე დარჩა, კალაძის გადადგომა სისტემას შეცვლის?! _ ხომ ვერ შეცვლის და ჩვენი პოლიტიკოსები კიდევ ამის იქით არ მიდიან. მესმის პარტიული დღის წესრიგი, მაგრამ ისინიც სისტემაზე არ თუ ვერ აკეთებენ აქცენტს. მომგებიანია პიარის თვალსაზრისით, რომ კალაძე პოპულარულია და „მოდი დავარტყათ“, _ გასაგებია, მაგრამ კალაძესა და რეიტინგებზე მაღლა ადამიანი დგას. კონსტიტუციით ასეა, კანონიერი მმართველობა დემოკრატიაში ამას გულისხმობს, რომ მიუხედავად ყველაფრისა, თუკი სისტემა არ მუშაობს, ადამიანს არ იცავს და მის უსაფრთხო საარსებო გარემოს არ უზრუნველყოფს, ის უნდა შეიცვალოს. სისტემურობის თვალსაზრისით ძალიან მნიშვნელოვანია, რატომ გადადგა ბრიტანეთის პრემიერ-მინისტრი, ლიზ ტრასი? _ მან თქვა, სისტემას ვერ ვმართავდიო, ანუ მე რომ დავრჩენილყავი, გავჭედავდი სისტემასო, ასე შეიძლება გადაითარგმნოს მისი სიტყვები. ადამიანმა თქვა, ვერ ვმართავდი სისტემასო, სადაც მისი დემოკრატიულობის ხარისხი და ადამიანის უფლებები ეჭვქვეშ არ დგას. ასე იქცევა დემოკრატიულ სახელმწიფოში პასუხისმგებლიანი პოლიტიკოსი. მას ხომ შეეძლო ეთქვა, პარტიული დღის წესრიგით, როგორც ქართველი პოლიტიკოსები იქცევიან, 4 წელი კიდევ ჩვენ ვართ, რაღაც თუ ვერ გაკეთდა, არა უშავს, არჩევნები მოვა და იქაც მოვიგებთო. ლიზ ტრასი კი სწორედ მმართველობითი პრობლემების გამო გადადგა, საბოლოო ჯამში, სისტემა რომ იყოს ეფექტიანი და ფუნქციონირებადი, ის ვერ უზრუნველვყავი და ამიტომ მივდივარო. ეს არის ყველაზე თანამედროვე მაგალითი.