ირინა მაკარიძე

რატომ არ აძლევს იარაღს ომში მყოფ უკრაინას საქართველო? იზიარებს თუ არა „ქართული ოცნების“ ბრალდებებს „მეორე ფრონტის“ გახსნასთან დაკავშირებით? ვისი ან რისი იმედი აქვს ქვეყანას ომის დაწყების შემთხვევაში? რა ხდება ქართულ ჯარში? _ ამ და სხვა საკითხებზე „ქრონიკა+“-ს „ქართული ოცნების“ დეპუტატი, გენერალი ვლადიმერ ჩაჩიბაია ესაუბრა:

_ ჩვენ არ მიგვიღია იარაღი უფასოდ. ქვეყანა ომშია და არ მინდა, ცუდად გამომივიდეს, მაგრამ დიპლომატიური წარმომადგენლის მიერ არასწორი და არამართებული ინფორმაცია გაჟღერდა. ტყუილია, რომ ჩვენ „ბუკის“ სისტემა მივიღეთ ისე, მეგობრული ჟესტის სანაცვლოდ. ჩვენ ის მივიღეთ საკმაოდ სოლიდური თანხის სანაცვლოდ, _ ყველაფერში თანხა გვაქვს გადახდილი, რაც კი შეგვიძენია უკრაინის ბაზაზე. არაფერი უფასოდ არ მიგვიღია, ელემენტარული ტყვიაც კი.
_ გარდა იმისა, რომ ეს იქნებოდა ომში მყოფი ქვეყნის დახმარება, როგორც ექსპერტები აღნიშნავენ, „ბუკის“ გადაცემის სანაცვლოდ შესაძლებელი იყო მოლაპარაკების დაწყება საქართველოსთვის უახლესი იარღის გადმოცემის შესახებ. ეს რატომ არ გააკეთეთ?
_ ჩვენ რომ ვყოფილიყავით ნატოს წევრი ქვეყანა და ვიყოთ საერთაშორისო უსაფრთხოების ალიანსის დაცვის ქოლგის ქვეშ, მაშინ შეიძლებოდა ამ კუთხით ბევრ რამეზე გვესაუბრა, მაგრამ ჩვენ ვართ ქვეყანა, რომელსაც რეგიონში არცერთ სხვა ქვეყანასთან უსაფრთხოების კუთხით თანამშრომლობა არ გააჩნია. იცით, რომ სომხეთს აქვს თანამშრომლობა რუსეთთან, აზერბაიჯანს _ თურქეთთან. საქართველო არის ერთადერთი ქვეყანა, რომელსაც უსაფრთხოების თვალსაზრისით არანაირი თანამშრომლობა არ გააჩნია. ამიტომ ჩვენ, ფაქტობრივად, საკუთარი თავის იმედად ვართ. თუ გგონიათ, რაღაც რომ მოხდეს, ვინმე საქართველოში უცებ გამოიქცევა და ჩვენს ტერიტორიულ მთლიანობას დაიცავს, ცდება. 2008 წლის მაგალითი არის ამის თვალსაჩინო გამოხატულება. ჩვენი თავი ჩვენ უნდა დავიცვათ. ქვეყანას, რომელსაც შეზღუდული შესაძლებლობები აქვს, ვის დაეხმარება, როდესაც ჩვენი ტერიტორიები გვაქვს ოკუპირებული და ხვალ-ზეგ რა იქნება, კაცმა არ იცის? ამიტომ პრეტენზია საქართველოს მიმართ არამართებულია, პრეტენზია უნდა ჰქონდეთ ისეთ ქვეყნებთან, რომლებსაც მეტი შესაძლებლობები აქვთ.
_ ექსპერტები აცხადებენ, რომ მხოლოდ უკრაინა და რუსეთი აწარმოებს ამ „ბუკის“ სისტემის ჰაერსაწინააღმდეგო დანადგარებს და უკრაინას ეს უნდოდა, რადგან იქ იციან ამ იარაღის გამოყენება. ამის სანაცვლოდ, შესალებელი იყო ჩვენთვის დასავლეთის ქვეყნებს გადმოეცათ უფრო თანამედროვე იარაღი, ამაზე რას იტყვით?
_ ეს ტყუილია. ახლა მე „ბუკი“ მივცე და 30 წლის შემდეგ მომცენ რაღაც სანაცვლოდ? უკრაინა ომშია და თუ თანამედროვე შეიარაღებას აძლევენ, მას მისცენ. თუ მისაცემია, მას მისცენ.
_ თქვენ ამბობთ, რომ საქართველო მარტოა და მას არავინ ეხმარება. ამას რატომ ამბობთ? საქართველო დასავლეთიდან და აშშ-დან არ იღებს სამხედრო დახმარებას?
_ ძირითად შეიარაღებაში ჩვენი თანხა გადავიხადეთ. მსხვილი შეიარაღება უცხოური სამხედრო შესყიდვებით გვაქვს მიღებული აშშ-ს მხრიდან, თუმცა ეს არ იძლევა იმის საშუალებას, რომ მე დავასუსტო ჩემი თავდაცვითი შესაძლებლობები, დავასუსტო ჩემი უსაფრთხოება და ამით უფრო მეტი საფრთხე შევუქმნა ჩემს ქვეყანას. საქართველოს არ გააჩნია იმ ოდენობისა და იმ მასშტაბის თავდაცვითი შესაძლებლობა, რომ თუნდაც ომში მყოფი ქვეყნისთვის შეგვეძლოს რამის მიცემა.
_ ბატონო ვლადიმერ, თუკი დასჭირდება ქვეყანას ამ „ბუკის“ სისტემის საჰაერო კომპლექსის გამოყენება, ვისგან აპირებთ საჭირო რაკეტების შეძენას, რუსეთისგან თუ უკრაინისგან?
_ იმ ამოცანისთვის, რისთვისაც განკუთვნილია „ბუკი“, საამისო სარაკეტო საშუალებები ქვეყანას აქვს. ჩვენ გვაქვს ასევე ისრაელის საჰაერო თავდაცვისა და ფრანგული საჰაერო თავდაცვის სისტემები. მხოლოდ „ბუკზე“ არ არის ჩვენი საჰაერო თავდაცვა დამოკიდებული. თუმცა „ბუკს“ აქვს განსხვავებული შესაძლებლობა, ტაქტიკურ-ტექნიკური მახასიათებლები, მას აქვს თავისი ამოცანა. ღმერთმა არ ქნას და თუ საჭირო გახდა, ის თავის ამოცანას შეასრულებს. ჩემთვის მთავარი არის, რამდენი რაკეტაც უნდა მქონდეს, იმ რაკეტამ თავის მიზანს მიაღწიოს და თავი ფუნქცია შეასრულოს, რა ოდენობისაც უნდა იყოს ის. მერე რა იქნება და როგორ იქნება, ეს ცალკე განხილვის საგანია. „ბუკის“ სისტემასაც აქვს თავისი რესურსი და ამ რესურსის გახანგრძლივებაზე ვმუშაობდით საკმაოდ დიდი ხანი. საბოლოო ჯამში, რესურსი როდესაც გაუვა, ის არაბრძოლისუნარიანი იქნება. ვიმეორებ: საქართველოს კეთილი ნებით არაფერი მიუღია. რა თქმა უნდა, აშშ დაგვეხმარა შეიარაღების შეძენაში, რა თქმა უნდა, „ჯაველინის“ მიღება იყო მნიშვნელოვანი, რაშიც ჩვენ საკუთარი ეროვნული ფული გვაქვს გადახდილი.
_ რამდენად აფასებთ დასავლეთის სამხედრო დახმარებას?
_ ძალიან მნიშვნელოვანი დახმარება მოდის დასავლეთიდან. ამიტომ ვამბობ, ისეთი უახლესი იარაღი შედის უკრაინაში, რომ გამიკვირდა კასიანოვის ეს განცხადება საქართველოში არსებულ სისტემაზე, რომელიც უკრაინაში ბევრს ვერაფერს შეცვლის, მაგრამ, ამავდროულად, საქართველოსთვის უმნიშვნელოვანესია. ამდენად, მგონია, რომ მისი ეს განცხადება უფრო პოლიტიკურ მიზანს ემსახურებოდა, ვიდრე რეალურად საქმისკენ სწორ ნაბიჯს. იმ დახმარების ფონზე, რომელსაც უკრაინა დასავლეთიდან იღებს, გასაკვირია საქართველოს მიმართ პრეტენზია.
_ დასავლეთი თავის გასაკეთებელს აკეთებს, მაგრამ საქართველო პრინციპულად არ აძლევს უკრაინას იარაღს, თუ მიზეზი მხოლოდ ისაა, რომ არ გააჩნია?
_ რას ამბობთ?! ომის დაწყების დღიდან ჰუმანიტარული დახმარების კუთხით საქართველო იყო პირველი, შემდეგ მსოფლიოს მასშტაბით მეოთხეზე გადავიდა. ერთ სულ მოსახლეზე გათვალისწინებით, საქართველოს ჰყავს თავისი შიდა იძულებით გადაადგილებული პირები, 300-400 ათასი, 30 ათასი ლტოლვილი ჰყავს მიღებული უკრაინიდან, სკოლები გაიხსნა უკრაინელი ბავშვებისთვის, ჰუმანიტარული ტვირთები იგზავნება, ბოლო პერიოდში ჰუმანიტარული დახმარების სახით გენერატორები გაიგზავნა. მეტი რა შეუძლია პატარა საქრთველოს? ბოლო 30 წლის განმავლობაში 4 ომი გავიარეთ. გასული საუკუნის 90-იან წლებში, რა, ევროპისთვის არ ომობდა საქართველო? ეს იყო სწორედ ის პერიოდი, როდესაც რუსეთმა თავისი აგრესიული ექსპანსია დაიწყო. 48 მილიონი არის უკრაინის მოსახლეობა და მადლობელი ვართ, 70 კაცი ომობდა უკრაინის მხრიდან 90-იან წლებში საქართველოში. 3 მილიონ-ნახევრიანი ერიდან დაახლოებით 3 ათასი მებრძოლი არის უკრაინაში საბრძოლო თუ ჰუმანიტარული ამოცანის შესასრულებლად. ის გამონათქვამები, რომელიც საქართველოსთან მიმართებით კეთდება, არის არასწორი. თუნდაც ბოლო პერიოდში ბელარუსიდან ჯარების კონცენტრაცია ხდება უკრაინაში, ბელარუსიდან იბომბება უკრაინადა და იქიდან ელჩი არ გამოიწვია, ჩვენგან გაიწვია ელჩი…
რა გითხრათ, მაინცდამაინც მიზეზი უნდა ჰქონდეს აგრესორ ქვეყანას, რომ ჩვენს ქვეყანაში შემოიჭრას? ქვეყანაში იყოს სტაბილურობა და მშვიდობა. დაიღალა ჩვენი ერი, 3 მილიონ-ნახევარი დავრჩით. რაღაც ნაწილი უცხოეთში გავიდა. ძალიან დიდი პრობლემებია ქვეყანაში. დაიწყო ეკონომიკური აღმასვლა და ახლა გვინდა, ეს ყველაფერი უკან დავაბრუნოთ? ნებისმიერი სამხედრო დახმარება უკრაინისადმი ქვეყანას ჩათვლის, როგორც მხარეს. ეს გამოიწვევს ძალიან დიდ პრობლემას.
როდესაც მხარედ წარმოჩინდები, რა თქმა უნდა, მოწინააღმდეგეს ექნება შესაბამისი რეაქცია. ამ რეაგირებას მოჰყვება მსხვერპლი. უნდა დაიღუპოს ისევ ჩვენი უბრალო მოსახლეობის დიდი ნაწილი და დანარჩენი, ვისაც ფული აქვს, ყველა წავა ამ ქვეყნიდან. ისევ ამ უბრალო ხალის საპატრონო გახდება ეს ქვეყანა. ქვეყანას სჭირდება სტაბილური განვითარება და არანაირი ომი.
_ ანუ თქვენ ფიქრობთ, თუ რუსეთი გადაწყვეტს საქართველოს მიმართ აგრესიას, ამისთვის მას მიზეზი დასჭირდება?
_ რუსეთს ყოველთვის სჭირდება მიზეზი. 2008 წელს, როდესაც ის შემოდიოდა, ეძებდა მიზეზს, რითაც საერთაშორისო საზოგადოების წინაშე თავს გაიმართლებდა. მაშინ ამის მიზეზად ასახელებდა, რომ სამშვიდობოები დამიხოცეს, მძინარე ცხინვალს თავს დაესხნენ და ა. შ. ნებისმიერ შემთხვევაში, როდესაც პატარა ხელმოსაჭიდი მიზეზი ექნებათ, იმის გარდა, რასაც არარსებულს გაბრალებენ, მასთან ერთად ფაქტობრივს დაგანახვებენ და გეტყვიან, მხარე ხარო.
_ თუკი რუსეთი მაინც გადაწყვეტს საქართველოს მიმართ აგრესიას, ვინ იქნება საქართველოს გვერდით, დასავლეთი?
_ ვიომებთ ბოლომდე. დასავლეთი იყო ჩვენ გვერდით 2008 წელს? 90-იან წლებში იყო ჩვენ გვერდით? ჩვენ უნდა გვქონდეს საკუთარი თავის იმედი..
_ 2008 წელს არ იყო დასავლეთის დამსახურება, თუნდაც, ის, რომ თბილისი არ დაიბომბა და აქ რუსები ვერ შემოვიდნენ? ტანკები იგოეთთან იდგნენ.
_ თქვენ გგონიათ, რომ ისეთივე პოლიტიკური განცხადებები არ გაკეთდება? ცივილიზებული სამყარო არ დაგმობს რუსეთის მხრიდან ნებისმიერ აგრესიას? ეს ხომ წარმოუდგენელია. მე ნატოს დელეგაციაში ვარ და ხშირად დავდივარ და ვხვდები ჩვენს პარტნიორებს. მერწმუნეთ, ისე არაა, როგორც ეს ბევრს სურს წარმოაჩინოს. ყველგან, სადაც ჩვენ შეხვედრები გვაქვს, ვიღებთ აბსოლუტურ მხარდაჭერას. დამიჯერეთ, ქვეყანა სწორ ხაზზეა და ჩვენ ამ დანის პირზე გვიწევს სიარული. რა ვქნათ, მთელი სულით და გულით მეც უკრაინაში ვარ, ყოფილი ჯარისკაცი ვარ და ჩემთვის მტკივნეულია და ახლოს არის ის ტანჯვა, რაც დღეს უკრაინაში ხდება, მაგრამ რას ვიზამთ? _ ჩვენ 3 თუ 4 ომი ვიბრძოლეთ, რუსეთი ყველგან, ღიად თუ დაფარულად, გვებრძოდა, მარტო აფხაზეთში ერთი წელი ომობდა საქართველო და არც „ჯაველინები“ გვქონდა და არც „აბრამსები“…
_ მაგიტომაც დავმარცხდით, შეიძლება არც ისეთი ლიდერი გვყავდა, როგორც ახლა უკრაინას ჰყავს, რომელიც მთელ მსოფლიოს მოსვენების საშუალებას არ აძლევს და დახმარებას აიძულებს.
_ ახლა სხვა დროა, ჩვენმა ომებმა გამოაფხიზლა მსოფლიო, 90-იან წლებში უკრაინაშიც რომ ყოფილიყო ომი, ანალოგიურად ჩაივლიდა ისე, რომ კაციშვილს არ გაახსენდებოდა არც უკრაინა, როგორც საქართველო არ ახსოვდათ. მაშინ იყო მხოლოდ განცხადებებით დაგმობა და, სამწუხაროდ, ეკონომიკური ინტერესი უფრო მაღლა იდგა, ვიდრე რომელიმე ქვეყნის ტრაგედია.
_ თქვენ ბრძანეთ, რომ გულით უკრაინასთან ხართ და რამდენად იზიარებთ იმ ბრალდებებს, რომლებიც „ქართული ოცნების“ წარმომადგენლების მხრიდან კეთდება უკრაინის მიმართ, რომ საქართველოს ომში ჩართვა და აქ „მეორე ფრონტის“ გახსნა სურთ?
_ კასიანოვის განცხადება რა არის ახლა, არ მესმის! უკრაინის წარმომადგენლების ბევრი განცხადება გაუგებარი და მიუღებელია, თუნდაც უკრაინის დაზვერვის მიერ გავრცელებული ბრალდება, რომ საქართველოზე გადის რაღაც ტვირთები, ეს ხომ სირცხვილია? ჩვენ ხომ მეგობრები ვართ? ყველა პლატფორმაზე აბსოლუტურად მხარს ვუჭერთ მათ. ამ დროს სრულიად საწინააღმდეგო სიგნალები მოდის იმ ქვეყნიდან, რომელსაც ჩვენ ძალიან ახლობლად მივიჩნევთ.
_ მათ ახსნეს, რომ მეგობარი ქვეყნიდან უფრო მეტს მოელიან.
_ მეტი რა უნდა ვქნათ? 3 მილიონ-ნახევრიანი ერი ვართ, ლამის წითელ წიგნში ვართ შესატანი, მეტი რა უნდა გააკეთოს ამ ერმა?
_ და რაში უნდა სჭირდებოდეს უკრაინას საქართველოში მეორე ფრონტის გახსნა? თვითონ თქვით, რომ მცირერიცხოვანი ქვეყანა ვართ, რა ფართომასშტაბიანი დაპირისპირება უნდა მოხდეს ისეთი, რომ უკრაინაზე ზეწოლა შემცირდეს?
_ 2008 წელი რომ იყო, სიმართლე გითხრათ, ადამიანურად მეც მინდოდა, რომ რომელიმე სხვა ქვეყანაში ყოფილიყო ფრონტის ხაზი, იმიტომ რომ წნეხი არ ყოფილიყო მხოლოდ საქართველოზე.
_ რას იტყვით დასავლეთთან დაპირისპირებასა და ანტიდასავლურ განცხადებებზე, რომელიც „ოცნებისა“ და მისი სატელიტი პარტიისგან ხშირად კეთდება?
_ საიდან მოიტანეთ, რომ დასავლეთთან დაპირისპირება გვაქვს? გუშინ დელეგაცია იყო ჩასული ევროსაბჭოში და აბსოლუტურად დადებითი მესიჯები გვესმის ყველა მიმართულებიდან. შეიძლება, კონკრეტული პირების მიმართ იყოს რაღაც განცხადებები, მაგრამ ის, რომ ჩვენ დასავლეთს ვუპირისპირდებით, ასე არ არის. ყველა პლატფორმაზე ნატოსა და ევროკავშირში მიღებას ვითხოვთ და როგორ შეიძლება, ანტიდასავლური განწყობა გვქონდეს? კონსტიტუციაში გვაქვს გაწერილი პროდასავლურობა.
_ წელს მიიღებს საქართველო კანდიდატი ქვეყნის სტატუსს?
_ აუცილებლად, მაგ კითხვის დასმაც, მე მგონი, ზედმეტია.
_ ერთ-ერთი მთავარი მოთხოვნა დეოლიგარქიზაციაა, ბიძინა ივანიშვილის სახელიც ჩაიწერა ერთ-ერთ რეზოლუციაში და ეს მოთხოვნა სრულდება?
_ რას ამბობთ? ეს ისეთივე ამბავია, ტრამპს რომ ოლიგარქი დაუძახოთ. რა შუაშია ბიძინა ივანიშვილი საერთოდ ამ პროცესებთან? 2 წელია, პოლიტიკაში ვარ და მე ბიძინა ივანიშვილი არც მინახავს. საიდან მოაქვთ, რომ ის ჩრდილოვანი მმართველია? ადამიანს არც ტელევიზია აქვს, არც პოლიტიკაშია. იტყვის რომელიმე ყოფილი პრემიერი _ ან გახარია, ან კვირიკაშვილი, რომ მათ რეალურად ბიძინა ივანიშვილი მართავდა? რა თქმა უნდა, ამას არავინ დაადასტურებს.
_ ჯარზე ვისაუბროთ: საგარეჯოში მომხდარი ტრაგიკული ფაქტის შემდეგ აქტუალური გახდა სამხედროების ფსიქოლოგიური მდგომარეობის საკითხი. რა ხდება ამ მხრივ ქართულ ჯარში და რა მექანიზმები არსებობს ჯარიკაცების ფსიქოლოგიური სტაბილურობის შესანარჩუნებლად?
_ დაახლოებით 9 წელია, საქართველოს თავდაცვის სამინისტროს თავდაცვის ძალებში ფუნქციონირებს ფსიქოლოგიური ცენტრი, სადაც საკმაოდ კვალიფიციური კადრები მუშაობენ. ეს ადამიანები პასუხისმგებლები არიან ჩვენი სამხედროების ფსიქოლოგიურ მდგომარეობაზე. ნებისმიერ დროს, როდესაც ჩვენი ქვედანაყოფები ემზადებიან საერთაშორისო მისიაში წასასვლელად, ადიან შესაბამის სკრინინგს. ასევე ოპერაციის დასრულების შემდეგ ხდებოდა ქვედანაყოფების გადამოწმება, ჰქონდა თუ არა რომელიმე ჯარისკაცს ფსიქოლოგიური პრობლემები. რადიკალურად განსხვავებული იყო ქართველი ჯარისკაცის ფსიქოლოგიური მდგომარეობა. შეიძლება, სხვა ბევრი ქვეყნის წარმომადგენელს ჰქონოდა სერიოზული პრობლემები, მაგრამ ქართულ ჯარისკაცებს უფრო სტაბილური ფსიქოლოგიური მდგომარეობა აქვთ. ქართულ ჯარში მინიმუმამდე არის დაყვანილი ფსიქოლოგიური პრობლემები. საგარეჯოს ფაქტთან დაკავშირებით ძალიან ბევრი ექსპერტის მოსაზრება მოვისმინე.
ჩვენთან ამ 9 წლის განმავლობაში მიღება მიმდინარეობდა როგორც ფსიქოლოგიური მდგომარეობის, ასევე ინტელექტუალური შესაძლებლობების გათვალისწინებით. ბოლო 9 წელია, თუ დააკვირდებით დინამიკას, თვითმკვლელობის ფაქტებიც მინიმუმამდეა დაყვანილი ჯარში, რადგან ომსვლელთა მაქსიმალური ფილტრაცია ხდება. ეს კეთდება იმისთვის, რომ თავი დავიზღვიოთ ისეთი პირების მიღებისგან, რომლებსაც რაღაც ტიპის ფსიქოლოგიური პრობლემა აქვთ.
დღეს ყველა პირობა არსებობს ჯარში, რომ ადამიანი ნებისმიერი ფსიქოლოგიური წნეხისგანგანიტვირთოს, თუნდაც ამ სამსახურის საშუალებით. გარდა ამისა, ჩვენთან არის ჯარის მოძღვრის ინსტიტუტი.
_ რამდენად არის ეს საერთაშორისო პრაქტიკასთან თანხვედრაში?
_ ყველაფერი, რასაც ბოლო პერიოდში ვაკეთებთ, ეს არის საეთაშორისო გამოცდილებაზე დაყრდნობით. ნატოს წამყვან ქვეყნებში თითქმის ყველგან არის ასეთი ინსტიტუტი, ჩვენთან გახლავთ მოძღვარი, რომელსაც კაპელანის ფუნქცია-მოვალეობები აკისრია. განსხვავება ისაა, რომ ჩვენს სასულიერო პირებს სამხედრო წოდება არ გააჩნიათ, აშშ-ში კი კაპელანი არის სამხედრო წოდების. ის შეიძლება ლეინტენანტის ჩინიდან ავიდეს პოლკოვნიკის ჩინამდე. ჩვენთნ ეს სისტემა არ არსებობს. ეს ფუნქცია ისეთ ადამიანებს აქვთ ჩაბარებული, რომლებიც ამ მიმართულებით გამოცდილებას ფლობენ. როგორც კაპელანი იბარებს აღსარებას აშშ-ში, ასევე არის მოძღვარი ქართულ ჯარში.
ყველა ქვედანაყოფს ჰყავს თავისი სულიერი მოძღვარი, რომელიც ჯარისკაცებს ესაუბრება მათ ფსიქოლოგიურ, მორალურ მდგომარეობაზე, სამშობლოს სიყვარულსა და ა. შ. ეს არის ჩვენი ჯარისკაცების ფსიქოლოგიური მდგრადობის მაკონტროლებელი კიდევ ერთი მექანიზმი.
ასევე არის სერჟანტთა კორპუსი, რომელსაც აქვს ყოველდღიური შეხება სამხედროებთან. ისინი მუდმივად აკვირდებიან მათ ფსიქოლოგიურ, მორალურ მდგომარეობას. თუ რამე საგანგაშო შეიმჩნევა, ამ შემთხვევაში აუცილებელი ხდება ჰოსპიტალიზაცია და შესაბამისი ღონისძიებების გატარება.
_ რაც შეეხება ყოფილ სამხედროებს, მათ ფსიქო-სოციალურ მდგომარეობაზე ზრუნავს ვინმე?
_ ყოფილი სამხედროს ფსიქოლოგია შეიძლება შეიცვალოს მისი გარემო პირობებიდან გამომდინარე. იმ კონკრეტულ შემთხვევასთან დაკავშირებით ძალიან ბევრი ადამიანისგან მოვისმინე, რომ უბანში ყოფილა დაპირისპირება. მის შვილთან დაკავშირებით იყო გარკვეული ზეწოლა. ეს შეიძლება იყოს დამატებითი ფაქტორი იმისა, რომ ამ ადამიანმა საშინელი დანაშაული ჩაიდინა…
ყოფილი სამხედროებისთვის არსებობს რეინტეგრაციის პროგრამა. საამისოდ თავდაცვის სამინისტროს პროფილურ სასწავლებლებთან აქვს ხელშეკრულება დადებული და სამხედროს, რომელიც საკუთარ თავს აღარ მოიაზრებს სამხედრო სამსახურში, აქვს შესაძლებლობა, მიიღოს დამატებითი სპეციალობა, რომ სამოქალაქო ცხოვრებაში ადვილად ტრანსფორმირდეს. ეს პროგრამა დღეს მოქმედია და ხორციელდება.
_ რამდენად ეფექტიანად ხორციელდება, ამას თუ ადევნებთ თვალს?
_ ვისაც სურს, ყველას აქვს ამის შესაძლებლობა. ძალიან ბევრი ადამიანია, ვინ ისარგებლა და სარგებლობს ამ პროგრამით. დასავლეთის ქვეყნებში ეს აპრობირებული მექანიზმია. სამხედროები, რომლებსაც დისციპლინისა და პასუხისმგებლობის მაღალი გრძნობა აქვთ, საუკეთესო სპეციალისტები ხდებიან ნებისმიერი მიმართულებით.
რაც შეეხება ფინანსებს, ჯარში ხელფასების 20%-ით ზრდაა გათვალისწინებული. ეკონომიკურ ზრდასთან ერთად იქნება ხელფასების ყოველწლიური ზრდა. შემდეგი ეტაპი იქნება, ალბათ, უკვე საპენსიო პირობების გაუმჯობესება. რა თქმა უნდა, ეს ყველაფერი ეკონომიკას უკავშირდება.