გერმანულ-ამერიკული ორგანიზაცია „ჯიეფქეის“ სოციოლოგიური კვლევის შედეგებით 8 ოქტომბრის საპარლამენტო არჩევნებში „ქართულ ოცნებას“ ხმას მისცემდა გამოკითხულთა 22,4%, „ნაციონალურ მოძრაობას“ კი _ 21,7%; 7,8%-მა პაატა ბურჭულაძის „სახელმწიფო ხალხისთვის“ დაასახელა; 6,2% ფიქრობს, რომ „თავისუფალ დემოკრატებს“ მისცემს ხმას.

სხვა პარტიების მონაცემებია: „ლეიბორისტული პარტია“ _ 2,8%, „პატრიოტთა ალიანსი _ ირმა ინაშვილი“ _ 2,2%, „ნინო ბურჯანაძე-დემოკრატიული მოძრაობა _ ერთიანი საქართველო“ _ 1,6%, „რესპუბლიკური პარტია“ _ 0,6%, „ახალი საქართველო _ გიორგი ვაშაძე“ _ 0,5%, პოლიტიკური ცენტრი „გირჩი“ _ 0,3%, „საქართველოს გზა _ სალომე ზურაბიშვილი“ _ 0,2%, „თავისუფალი საქართველო _ კახა კუკავა“ – 0,2%;

კვლევის მიხედვით „ეროვნული ფორუმის“ მხარდაჭერა 0,1%-ით განისაზღვრა; არჩევნებში მონაწილეობის შემთხვევაში „ვეტერანების პარტიას“ 0.1% მისცემდა ხმას, ჯონდი ბაღათურიას „ქართულ დასსა“ და ლადო ბედუკაძის „ცენტრისტებს“ კი _ 0.1%.

„ჯიეფქეის“ კითხვაზე, _ შემდეგ კვირას რომ საპრეზიდენტო არჩევნები ტარდებოდეს, ვის მისცემდით ხმას, შედეგები შემდეგნაირად გადანაწილდა: გიორგი მარგველაშვილი _ 12,6%; დავით ბაქრაძე _ 9,9%; მიხეილ სააკაშვილი _ 7,1%; პაატა ბურჭულაძე _ 5,4%; ირაკლი ალასანია _ 5,0%; შალვა ნათელაშვილი _ 3,1%; გიორგი კვირიკაშვილი _ 2,6%; ბიძინა ივანიშვილი _ 2%; ნინო ბურჯანაძე _ 2%; ირაკლი ღარიბაშვილი _ 1,1%.

კვლევების მიხედვით გამოკითხულთა 51,6% მიიჩნევს, რომ ქვეყანა არასწორი მიმართულებით ვითარდება. კითხვაზე, _ როგორი მიმართულებით ვითარდება ქვეყანა? _ პასუხები შემდეგნაირად გადანაწილდა: სწორი მიმართულებით _ 27.9%, არასწორი მიმართულებით _ 51.6%, ხოლო 20.5%-ს კითხვაზე პასუხის გაცემა უჭირს. „ჯიეფქეიმ“ კვლევა სამაუწყებლო კომპანია „რუსთავი 2“-ის დაკვეთით ჩაატარა და 2200 სრულწლოვანი მოქალაქე გამოკითხა. კვლევა ჩატარდა პირდაპირი გამოკითხვის გზით 2016 წლის 7 ივნისიდან 22 ივნისამდე პერიოდში. თავის მხრივ, პარტია „ქართული ოცნების“ მიერ ჩატარებული შიდა სოციოლოგიური კვლევებით „ნაციონალური მოძრაობის“ რეიტინგი 13%-მდეა, „ქართული ოცნებისა“ კი 35%-ს შეადგენს.

„ქრონიკა+“ პოლიტოლოგ რამაზ საყვარელიძეს ესაუბრება:

_ ბატონო რამაზ, ბოლო სოციოლოგიური კვლევები რაზე მეტყველებს?

_ საქართველოში ბევრი რამის დევალვაცია მოხდა და კაცმა, მათ შორის, სოციოლოგიაზე რომ დაიჩივლო, გაეცინებათ, _ რა დროს სოციოლოგიააო? ამ მხრივ სოციოლოგიას ბევრმა პარტიამ ძალიან ცუდი რამ უქნა. შედეგად ინსტრუმენტი, რომელსაც დღეს მთელი მსოფლიო იყენებს, ჩვენთან მუდმივად ეჭვის საგანი გახდა. სანდოობის თაობაზე რა გითხრათ, მე „ენდიაისა“ და „აირაის“ კვლევებს არ ვენდობოდი. ახლაც იგივე შედეგია, ამიტომ არც ამას ვენდობი. მეორე მხრივ, სოციოლოგიაზე ზოგს რა აზრი აქვს და ზოგს _ რა, მაგრამ საზოგადოებრივ პოზიციას თავისი ლოგიკა აქვს და ის ალოგიკური არ არის. იმას ვგულისხმობ, რომ რაღაც მოვლენები თუ არ განვითარდა, ისე შედეგები და რეიტინგები არ იცვლება. ეს მოვლენები, გარკვეული თვალსაზრისით, „ქართულ ოცნებაში“ მოხდა, _ პრემიერი შეიცვალა, ასევე შეიცვალა ურთიერთობა პრეზიდენტსა და მთავრობას შორის და ა. შ. ამ დროს არანაირი ცვლილებები არ მომხდარა „ნაციონალურ მოძრაობაში“. ამიტომ სრულიად გაუგებარია, 10-დან 15-18%-მდე ჰქონდა მთელი ამ ხნის განმავლობაში „ნაცმოძრაობას“ და ახლა უცბად 21% გამოჩნდა? ეს რამ განაპირობა? შემთხვევით, იმან ხომ არა, რომ „ნაციონალებს“ რაღაც ტიპის მონაცემები სჭირდებათ? კერძოდ, ის მონაცემი, რომ „ნაცმოძრაობა“ და „ქართული ოცნება“ თანაბარი რეიტინგის პირობებში არიან. მერე, რეალურად, ამისგან განსხვავებული შედეგი რომ იქნება, დაიწყება ყვირილი, რომ არჩევნები გაყალბდა. ამ ყვირილზე ხალხი უნდა გამოიყვანონ ქუჩაში. თუ ეს არ გამოვიდა, უცხოეთის ყურადღებას მაინც მიიქცევენ, კრიტიკულს გახდიან „ოცნების“ ხელისუფლების მიმართ. და ამით კითხვის ნიშნის ქვეშ დააყენებენ სამართლებრივ დევნას, რომლის ახალი, როგორც ამბობენ, უფრო სერიოზული რაუნდი, შეიძლება, არჩევნების შემდეგ დაიწყოს.

ამ ჯგუფის ძირითადი მიზანი (რომელსაც ბევრი კრიმინალური საკითხი უკავშირდება) ამ სასჯელისგან გადარჩენაა. ხშირად სამართლებრივი დევნიდან გადარჩენის გზად აღებულია ხოლმე პოლიტიკა, როგორც ერთგვარი ქუდი, სახურავი. რომ, აი, პოლიტიკურად მდევნიან, თორემ ისე  დამნაშავე არ ვარო. ანალოგიურად მათთვისაც პოლიტიკა გადარჩენის თემაა. სწორედ ამას უკავშირდება და არა იმას, ხელისუფლებაში მოვლენ თუ არა. ამიტომ ამ შემთხვევაში ხელისუფლების თემა წამყვანი არ არის. თუ ამ თვალით შევხედავთ, მაშინ სრულიად ლოგიკურია თანაბარი რეიტინგები „ენდიაის“, „აირაისა“ და ახლა ბოლო გამოკითხვისა. პრინციპში, აქ წამყვანი პოლიტიკური მოტივია და არა ჭეშმარიტება.

_ გამოკითხულთა 12,6% საპრეზიდენტო არჩევნებში მხარს დაუჭერდა მარგველაშვილს, 9,9% _ ბაქრაძეს, 7,1% კი _ სააკაშვილს…

_ კითხვა მხარდაჭერას გულისხმობს, თუ, საერთოდ, რატომ დასვა აღნიშნული კითხვა ინიციატორმა? რადგან აქ თვითონ კითხვაც ლოგიკას მოკლებულია. საპარლამენტო არჩევნები მოდის და რა დროს პრეზიდენტზე საუბარია? მაგრამ შემთხვევით არაფერი ისმის და ასეთი კითხვაც სრულიად არ არის მოულოდნელი. საქმე ისაა, რომ ამ შედეგით სააკაშვილი ძირს ჩაწეულია და პოლიტიკურად ნეიტრალურ (პარტიულობის თვალსაზრისით) მარგველაშვილს საზოგადოება მხარს უჭერს. ამ შედეგით, პრინციპში, შეუძლიათ გვითხრან, რომ ეს შედეგი ჩვენი დაკვეთით კი იყო, მაგრამ ჩვენს პოლიტიკურ ორიენტაციას არ ასახავს, ამდენად ობიექტურიაო. ამ კითხვას სხვა ფუნქცია არ გააჩნია.

_ ბრძანეთ, რომ კვლევები სანდო არ არის, მაგრამ მოვლენების, პროცესების დათვლა უნდა ხდებოდეს, რაც შემდგომში გარკვეული შედეგების გამომწვევი ხდება. აღნიშნეთ ცვლილებები „ქართულ ოცნებაში“ და სხვ. კვლევის ერთ-ერთი მაჩვენებლით გამოკითხულთა 51% ფიქრობს, რომ ქვეყანა არასწორი გზით ვითარდება, ასეთივე შედეგები დაფიქსირდა „ენდიაისა“ და „აირაის“ კვლევებშიც, ეს ტენდენცია რაზე მიანიშნებს?

_ თუ ადამიანი იქიდან გამოხვალ, რომ ეს გამოკითხვა ოპოზიციური პარტიის მიზანს ემსახურება, ბუნებრივია, დაკვეთა იმაზე იქნება. თუ ქვეყანა არასწორი მიმართულებით ვითარდება, როგორც ამ გამოკითხვაში ითქვა, მაშინ სწორი მიმართულებით განვითარების რესურსი რომელ პარტიაშია? რადგან ამ გამოკვლევის მიხედვით „ნაციონალები“ და „ოცნება“ 50%-ს იღებს, დანარჩენი 50% უკვე სხვა პარტიებს ერგება, ციფრებს უხეშად ვამბობ. როგორ შეიძლება, ამ პირობებში ასეთი მკაფიო შედეგი იყოს, როდესაც ასეთი არამკაფიო პოლიტიკური ორიენტაციაა? თუ, რა თქმა უნდა, აღნიშნულ შედეგებს დავუჯერებთ.

_ ბრძანეთ, რომ „ქართული ოცნება“ შეიცვალა, მათ გარკვეული რეაგირება მოახდინეს მოვლენებზე, კადრები შეცვალეს და სხვ. რატომ არ იცვლება „ნაციონალური მოძრაობა“?

_ სიმართლე გითხრათ, ეს საკითხი მეც მაინტერესებს. ერთ ყოფილ „ნაციონალს“ ვკითხე, რომელიც თავგადაკლული „ნაციონალი“ არ ყოფილა, უბრალოდ, იმ პარტიაში იყო, _ რით ვერ შეცვალეთ სტილი? ეს რომ შეცვლილიყო, რაღაც რეაქციაც შეიცვლებოდა და პერსპექტივაც მეტი იქნებოდა-მეთქი.

_ ჯერ ერთი, მეორე პირში ნუ მომმართავო, მე არ ვარ მაგ სტილის ავტორი და მეორეც, ცვლილებას უნარი უნდა, არ აქვთ მაგის უნარი და გინდა, მოკალიო. არ შეიცვალნენ იმიტომ, რომ არ შეუძლიათ შეცვლა. მე ამ დიალოგიდან ციტატას კი არ ვაგრძელებ, მაგრამ შეცვლა არ შეუძლიათ ერთი მარტივი მიზეზის გამო, _ რომ შეიცვალონ, ე. ი. ახალი კადრები უნდა მოვიდნენ. სულ ამაზეა საუბარი, _ განახლება და განახლებაო. სულ რებრენდინგზე საუბრობენ. ერთხელ მაინც მოახერხეს აღნიშნული რებრენდინგი? _ ვერ მოახერხეს, რადგან ახალ კადრებს ძველები ადგილს არ დაუთმობენ. იქ ბრძოლა ადგილებისთვისაც მიმდინარეობს. ნახეთ, გამოცხადებული სია საკმაოდ არაორაზროვნად ასახავს აღნიშნულ ბრძოლას. არა იმით, ვინმე კარგია თუ ცუდი, არამედ ვინ ვისთანაა და ვის ვისი გასვლა აწყობს. აი, ამ შიდა პოლიტიკური კინკლაობების გამო, პრინციპში, „ნაციონალურმა მოძრაობამ“ შეიძლება ბევრი რამ წააგოს. მაგრამ ასეთი ფაქტორები პოლიტიკაში ყოველთვის არსებობს. ასე რომ, დიდად გასაკვირი არც არის, რომ მათ ცვლილება ვერ განიცადეს.

_ დღევანდელი რეალობის გათვალისწინებით როგორი პარლამენტი და მთავრობა შეიძლება მივიღოთ?

_ ამ არჩევნების შედეგად შეიძლება ძალიან მძიმე სურათი მივიღოთ. როგორც ჩანს, საქართველოში პარტიების პოლიტიკური კულტურა იმისთვის არ არის მომწიფებული, რომ პარტია უბრალო უმრავლესობას წარმოადგენდეს, როცა რეალურ გადაწყვეტილებებს რომ ვერ იღებს და სხვა პარტიებთან კოალიცია სჭირდება. იმის გარანტია გვაქვს, რომ ასეთი კოალიციის შემთხვევაში სხვა პარტია არ ეცდება უმრავლესობაში მყოფი პარტიისთვის ხელის შეშლას, როცა მინისტრის პორტფელს აიღებს? მინისტრის პორტფელი ხომ ძალაუფლებაა? ახლა ეს რიტორიკული კითხვა არ არის. ფაქტობრივად, თინა ხიდაშელმა პარტიული მიზნით იმოქმედა და დარტყმის ქვეშ დააყენა არათუ „ქართული ოცნება“, არამედ მთელი ქვეყანაც კი. ოღონდ პარტიული ინტერესი დაცული ყოფილიყო. ამ დროს თინა ხიდაშელი ძალიან საინტერესო, კარგი და აქტიური პოლიტიკოსია. როცა ასეთი პოლიტიკური კულტურა გვაქვს, იქ საპარლამენტო რესპუბლიკა შეიძლება გვქონდეს?! _ არ მგონია, რადგან საპარლამენტო რესპუბლიკის აუცილებელი მომენტი მერე კოალიციური მთავრობის შექმნაა. როგორც ფეოდალიზმის დროს ქართველი თავადები მეფეს ჯარს არ აძლევდნენ და ამით, ფაქტობრივად, ქვეყანას ღალატობდნენ (ოღონდ თავისი საქმე კარგად ჰქონოდათ), დაახლოებით ისეთივე სურათი შეიძლება მივიღოთ. ამ დროს იგივე „რესპუბლიკელები“ დაბეჯითებით აცხადებენ, რომ არიქა, საპარლამენტო რესპუბლიკისკენ უნდა წავიდეთო და თვითონვე აჩვენებენ ისეთ პოლიტიკურ მაგალითს, რომლითაც, წესით, საპარლამენტო რესპუბლიკა არ უნდა გამოგივიდეს. ამით მუდმივი შიდა ჭიდაობები და ქაოსი უნდა მიიღო. აი, ამ ქაოსის მეშინია, რადგან, სიმართლე გითხრათ, ამისკენ მივდივართ.

_ თავდაცვის მინისტრის მხრიდან საყოველთაო გაწვევის გაუქმების გადაწყვეტილებას გულისხმობთ?

_ რასაკვირველია.

_ მაშინ ჩვენნაირი ქვეყნისთვის გამოსავალი რა შეიძლება იყოს?

_ ჩვენნაირი ქვეყანა, სადაც პოლიტიკური კულტურა სუსტად არის წარმოდგენილი, ისე უნდა მოიქცეს, როგორც, თავის დროზე, ის ქვეყანა მოიქცა, სადაც ეს პოლიტიკური  კულტურა ასევე სუსტი იყო. ვგულისხმობ ამერიკის შეერთებულ შტატებს. სუსტი პოლიტიკური კულტურის შემთხვევაში პარტიების გაძლიერება ქვეყანას შეიძლება ძვირად დაუჯდეს. იტალიასა და გერმანიაში ფაშიზმისა და ნაციზმის დროს წარმოშობილი პარტიები, რეალურად, საკუთარი ინტერესების გამტარებლები იყვნენ. ალბათ, იმ გაკვეთილმა დიდი როლი ითამაშა და დღეს ეს საკითხი არ ისმის. მინისტრი პირტფელს რომ იბარებს, იქ თავის პარტიაზე ფიქრს ტოვებს და ქვეყანას ემსახურება. მაგრამ ქვეყნის გვერდზე გადადება და საკუთარი პარტიის ინტერესებით მოქმედება თვითონ ევროპასაც ჰქონდა გამოცდილებაში. ამიტომ აშშ-მ ყველაფერი გააკეთა იმისთვის, რომ პარტიული კომპონენტი დაესუსტებინა. რეალურად, სულ, 2 პარტია დატოვა. ისიც თვითონ პარტია მხოლოდ საარჩევნო პერიოდში არსებობს, იქამდე ორგანიზაციული სტრუქტურა, პრაქტიკულად, არ გააჩნია. პირდაპირი გზით ირჩევენ აღმასრულებელ ხელისუფლებას, ანუ პრეზიდენტს. შემდეგ უკვე საკანონმდებლო და აღმასრულებელი ხელისუფლება ერთმანეთს აკონტროლებს.

ამერიკა თუ ახერხებს კონსტიტუციის შეუცვლელად ამ მართვის სისტემით ცხოვრებას უკვე რამდენიმე საუკუნის განმავლობაში, ჩვენ რატომ ვიფიქრეთ, რომ კონსტიტუცია სასწრაფოდ უნდა შეგვეცვალა? ჩვენც ხომ ასე დავიწყეთ და ეს დასაწყისი სწორი იყო. უბრალოდ, თვითონ საპრეზიდენტო მმართველობა ჩვენში დამახინჯებული გახლდათ _ არც ამერიკული იყო და არც სხვა. როგორც ყველაფერი, ამ შემთხვევაში ქართული მმართველობის სისტემა დომხალში ავირჩიეთ. მაგრამ ხომ შეიძლებოდა, ეს დალაგებულიყო, ხარვეზები გამოსწორებულიყო და ანგარიში იმას გაწეოდა, რას რა შედეგი შეიძლებოდა მოჰყოლოდა. მაგრამ ეს რომ მომხდარიყო, პატარა, დაბალი რეიტინგის პარტიებს არ აწყობდათ. არ დაგავიწდეთ, რომ შეერთებულ შტატებში არჩევნები პროპორციული არ არის, ისინი ყოველთვის მაჟორიტარული პრინციპის მიმდევრები არიან. ამ მაჟორიტარული სისტემით არჩევა ამერიკელებმა სავსებით შეგნებულად გააკეთეს და შავით თეთრზე წერენ, _ ეს იმისთვის, რომ ხალხის, კონკრეტული ადამიანების წინაშე პასუხისმგებელი იყოს კონკრეტული პოლიტიკოსიო.

ჩვენ რა ვქენით?! ვცდილობთ, რომ გავაუქმოთ მაჟორიტარული სისტემა და მარტო პროპორციული წესი იყოს წარმოდგენილი. რატომ ვცდილობთ, რომ მარტო პროპორციული იყოს? იმიტომ, რომ პარტიები, რომლებსაც პიროვნული წონით არ შეუძლიათ, თავიანთი წარმომადგენლები გაიყვანონ, უნდათ, რომ ეს პარტიული წონით გააკეთონ. იმაზე საუბარი (რასაც იმიზეზებენ), რომ სამაგიეროდ კრიზისები არ იქნება და პარტია პრემიერს შეცვლის, თუ დასჭირდაო (რაც ჩვენთან იყო, ხოლო  პრეზიდენტის შეცვლა ადვილი არ არის), საკმაოდ იშვიათი მოვლენაა პარტიის მხრიდან თავისი ლიდერის შეცვლა. ტიპური არ არის ის, რაც ამასთან დაკავშირებით საქართველოში მოხდა. მეტწილად, ბეჯითად იცავენ ხოლმე საკუთარ ლიდერს.

ვიმეორებ: საუბარია რეალობაზე, როცა სათანადო პოლიტიკური კულტურა არ გაგაჩნია. პოლიტიკური კულტურა სწორედ ის არის, თუ არ ვარგა პოლიტიკოსი, უნდა შეცვალო და იქ მარტო იმის გამო არ ამყოფო, რომ შენი დანიშნულია. ამიტომ მივიჩნევ, რომ ამ პოლიტიკური კულტურის პირობებში საპარლამენტო რესპუბლიკისკენ წასვლა შეიძლება ძალიან ბევრი პრობლემის მატარებელი იყოს. თავი დავანებოთ იმას, რომ 25 წელია, ჩვენი მთავრობები ყოველთვის ერთპარტიულია. ერთპარტიული მთავრობის მართვა გვიჭირს და ეს ფაქტია, ეფექტიანი მართვა არც ერთხელ არ ყოფილა და მრავალპარტიული მთავრობის მართვა შეეძლებათ ჩვენი გამოცდილების პოლიტიკოსებს? მეეჭვება. ამიტომ დიდი შანსია, რომ ქაოსისკენ წავიდეთ. ასევე დააკვირდით, უახლეს ქართულ ისტორიაში ვინ ემხრობოდა საპარლამენტო რესპუბლიკას? _ ის პოლიტიკოსები, რომელთა დამოუკიდებელი რეიტინგი დაბალი იყო. ცხონებულ ზურაბ ჟვანიას პიროვნული რეიტინგი ყოველთვის დაბალი ჰქონდა. ამიტომ, რასაკვირველია, ყოველთვის საპარლამენტო რესპუბლიკის იდეას იცავდა.

ასევე პარტიები, რომელთა რეიტინგი ისედაც დაბალია, იგივე რესპუბლიკელები და ა. შ. დამატებით გასათვალისწინებელია კიდევ ერთი ფაქტორი, _ საპარლამენტო რესპუბლიკის რეკომენდაციას (სჯობს, ეს მოდელი აირჩიოთო) ძალიან ხშირად რუსეთი გვაძლევდა, როდესაც მასთან დიალოგი გვქონდა. რატომ გვირჩევდა საპარლამენტო რესპუბლიკას? ამასაც არ დავაკვირდით და ხელის ერთი დაქნევით ერთი სისტემიდან მეორეში გადავედით. ამიტომ მიმაჩნია, რომ როდესაც პარლამენტი რეალურად მრავალპარტიული გახდება (ამ არჩევნებს ამის პირი უჩანს), ალბათ, ბევრი ხარვეზი, რომელიც ამ სისტემაშია ჩადებული, ჩვენთვის, როგორც ნაკლები პოლიტიკური კულტურის მქონე საზოგადოებისთვის, თავს გამოავლენს. ჩემი აზრით, ასეთი სურათი ბევრ პრობლემას შეგვიქმნის.

                                                                                                გელა მამულაშვილი