ამ დღეებში ადვოკატმა, ასოცირებულმა პროფესორმა როინ მიგრიაულმა განაცხადა, რომ გადახდისუუნარობის კანონში ცვლილებები მზადდება, რომლის ავტორიც პარლამენტის წევრი, ზურაბ ტყემალაძეა, რაც პარადოქსია. საქმე ის, არის რომ ტყემალაძე პროფესიით არაიურისტია და მაინცდამაინც ის  გვევლინება ისეთი კანონის ცვლილებების ავტორად და ინიციატორად, რომელიც, ძირითადად, სამართლებრივი საკითხებითაა გაჯერებული და მასში ეკონომიკური, თუნდაც, ფინანსური ნაკლებადაა.

სამწუხაროდ, ამ ქვეყანაში წმინდა სამართლებრივი ხასიათის კანონებისთვის ჯერ ვერავინ მოიცალა, განსაკუთრებით მათ, ვისაც უშუალოდ ეხება კანონშემოქმედებითი საქმიანობა, ხოლო ეს საქმიანობა მხოლოდ პოლიტიკური თემებით არის დატვირთული და ძირითადად მიმართულია უცაბედად წამოჭრილი „მწვავე თემების ჩაქრობისაკენ“, _ განაცხადა მან.

„ქრონიკა+“ აღნიშნული საკითხის დეტალებით დაინტერესდა და ამ თემაზე სასაუბროდ ბატონ როინს ესტუმრა.

როინ მიგრიაული: 

_ „გადახდისუუნარობის საქმის წარმოების შესახებ“ კანონი მიღებულია 2007 წელს. მასზე მუშაობდა ეკონომიკის სამინისტრო და მასთან არსებული ექსპერტთა ჯგუფი, ამიტომ ეს კანონი ცნობილია, როგორც „ბენდუქიძის კანონი“. სუბიექტის გადახდისუუნარობის კვლევა, ზოგადად, გაკოტრების სამართლის სფეროა და იგი ეკონომიკურად და ფინანსურად მძიმე მდგომარეობაში ჩავარდნილი მოვალეების ლიკვიდაცია-რეაბილიტაციის საკითხებს ეხება. ეკონომიკურ კრიზისში შეიძლება ნებისმიერი სუბიექტი აღმოჩნდეს, ამას განსაკუთრებით მწვავედ მეწარმე სუბიექტები გრძობენ, რომლებიც უფრო ხშირად მონაწილეობენ რისკების შემცველ გარიგებებში. მაგალითად, როდესაც მწარმოებელი მომხმარებელს თავის მიერ წარმოებულ საქონელს აწვდის, მას ყოველთვის არ უნდა ჰქონდეს იმის მოლოდინი, რომ საქონლის ღირებულება სრულად აუნაზღაურდება. მომხმარებელმა, გარკვეული ობიექტური (თუ ხშირად სუბიექტური) მიზეზების გამო, შეიძლება ვერ გადაუხადოს მას ნასყიდობის თანხა. მწარმოებელმა თავისი პროდუქცია შეიძლება კონკურენციის გამოც ვერ გაასაღოს, ანდა სავალუტო კურსის მკვეთრმა ცვლილებამ არალიკვიდურად აქციოს იგი. მსგავსმა გარემოებებმა მწარმოებლის საწარმოში შეიძლება ჯაჭვური რეაქცია გამოიწვიოს, რასაც იქითკენ მივყავართ, რომ თავად მწარმოებელი ვეღარ ასრულებს იმ ვალდებულებებს, რომელთა ვადაც უკვე მოსულია. მაგალითად, ვერ იხდის ბანკის კრედიტს, სახელმწიფო გადასახადებს, მუშაკთა ხელფასებს, კომუნალურ გადასახადებს და სხვ. მისი გადახდისუუნარობა კი იმან განაპირობა, რომ თავად მწარმოებელს არ შემოუვიდა დაგეგმილი თანხები. ეს არის გადახდისუუნარობის კლასიკური მდგომარეობა, რასაც, საბოლოოდ, მოვალის გაკოტრებისაკენ მივყავართ. ხოლო მოვალის გაკოტრება სხვა არაფერია, თუ არა, სასამართლოს ზედამხედველობით, მისი მთლიანი ქონების ორგანიზებული დანაწილება კრედიტორებს შორის, და ბოლოს, როგორც უქონელი სუბიექტის გაქრობა სამართლებრივი სივრციდან, რაც გულისხმობს საჯარო რეესტრიდან მის ამოშლას.

გადახდისუუნარობის კანონების შექმნით (მათ სხვადასხვა ქვეყანაში სხვადასხვა სახელწოდება აქვს) სახელმწიფოები ცდილობენ, სამართლებრივ ფარგლებში მოაქციონ კრიზისში მყოფი მოვალის სამართლებრივად დასრულების საკითხი, რათა ამან ქვეყანაში დიდი ეკონომიკური რყევები არ გამოიწვიოს. ეს განსაკუთრებით საგრძნობია ისეთი მოვალეების გაკოტრებისას, რომელთა საწარმოებიც ქვეყნის ეკონომიკაში მნიშვნელოვან როლს ასრულებენ. საქართველოში ასეთი თითებზე ჩამოსათვლელი საწარმოებია: ჭიათურმანგანუმი, რუსთავის მეტალურგიული, ბათუმის ან ფოთის პორტი, ზესტაფონის ფეროშენადნობი, გაერთიანებული სადისტრიბუციო კომპანია და ა. შ. ამიტომ ასეთი საწარმოების გაკოტრებამ შეიძლება დაამძიმოს არა მხოლოდ კონკრეტული რეგიონის სოციალური და ეკონომიკური ფონი, არამედ მთლიანად ქვეყნისაც, ვინაიდან ასეთი საწარმოების ცალკეულ ნაწილებად გაყიდვამ შეიძლება მოსპოს, ერთი მხრივ, მისი ეკონომიკური პოტენციალი, მეორე მხრივ, სამუშაო ადგილები, მოშალოს მყარი ეკონომიკური ურთიერთობები, საბოლოოდ, სამართლებრივი ბრუნვიდან გააქროს ერთ დროს ბიუჯეტში კარგი გადამხდელი სუბიექტი.

_ რა არის ამ კანონის ნაკლი, მისი შეცვლა რომ გადაწყვიტეს?

_ ამჟამად მოქმედი კანონის ნაკლი ის არის, რომ იგი, ძირითადად, მიმართულია უზრუნველყოფილი კრედიტორების ინტერესების მაქსიმალური დაკმაყოფილებისაკენ. სამართლებრივად, უზრუნველყოფილი კრედიტორები არიან, ძირითადად, ბანკები და საფინანსო-საკრედიტო ორგანიზაციები, რომელთა კრედიტებითაც მეწარმე სუბიექტები სარგებლობენ და რომლებიც, საბოლოოდ, ამ საკრედიტო ორგანიზაციების მოთხოვნებს ეწირებიან და მათი ქონებები ამ კრედიტორების ხელში აღმოჩნდება. გადახდისუუნარობის კანონმა სრულიად გაუმართლებლად უზრუნველყოფილ კრედიტორად მოგვივლინა, აგრეთვე, სახელმწიფო ბიუჯეტი, რომელიც ბანკებსა და სხვა საფინანსო-საკრედიტო ორგანიზაციებთან ერთად ინაწილებს გაკოტრებული მეწარმე სუბიექტის ქონებას. ეს იყო ბენდუქიძის ჩაფიქრებული სქემა, რომ მოვალის საწარმოებში არსებული მნიშვნელოვანი და ღირებული ქონებები, მოვალის გაკოტრების შედეგად, ბანკებისა და სახელმწიფოს ხელში აღმოჩენილიყო. ამიტომაც აქცია დღეს მოქმედმა კანონმა ეს კრედიტორები პრივილეგირებულ კრედიტორებად და მათვე მისცა მთელი საგაკოტრებო პროცესების მართვის სადავეები. 2007 წლის გადახდისუუნარობის კანონმა 1996 წლის „გაკოტრების საქმეთა წარმოების შესახებ“ კანონი გააუქმა, რომელიც ევროპულ სამართლებრივ სტანდარტებზე იყო მორგებული და იგი გერმანელი ექსპერტების რჩევების შედეგად გახლდათ მიღებული. 2007 წელს, ბენდუქიძის ინიციატივით, ყოველგვარი ოპონირებისა და დაინტერესებული პირებისა და ორგანიზაციების ჩართულობის გარეშე 1996 წლის კანონი გაუქმდა. არადა, გაკოტრების კანონი მნიშვნელოვან როლს თამაშობს ქვეყნის სამართლებრივი, ეკონომიკური, სოციალური და საბიუჯეტო პოლიტიკის განვითარებაში.

_ კონკრეტულად რისი შეცვლა იგეგმება ამჯერად, თქვენ თუ იცნობთ ტყემალაძის კანონპროექტს? როგორ მოხვდა ცვლილების იდეა მრეწველ ტყემალაძესთან, ის ამ კანონპროექტთან რა შუაში იყო?

_ გაკოტრების კანონის დანიშნულებიდან გამომდინარე, მასში ცვლილებისა თუ დამატებების შესატანად სერიოზული მუშაობა უნდა მიმდინარეობდეს და რამდენიმე დარგის ექსპერტი უნდა იყოს მასში ჩართული. უფრო მეტიც, როგორც კანონის, ისე ცვლილებების ინიციატორი უნდა იყოს იუსტიციის სამინისტრო.

ერთ მაგალითს მოგიყვანთ გერმანული სამართლებრივი პრაქტიკიდან: როდესაც გერმანიამ წინა საუკუნის 80-იან წლებში თავისი გაკოტრების კანონის შეცვლა გადაწყვიტა, რომელიც 1877 წელს იყო მიღებული, მის ინიციატორად მოგვევლინა გერმანიის იუსტიციის ფედერალური სამინისტრო. მხოლოდ კანონპროექტის შექმნაზე 3 სახელმწიფო კომისია მუშაობდა: ერთი იუსტიციის სამინისტროს მიერ, ერთი ბუნდესტაგის იურიდიული კომიტეტის მიერ და ერთიც მეცნიერების (უნივერსიტეტების) მიერ შექმნილი კომისიები, რომლებმაც ცალ-ცალკე დადეს თავიანთი დასკვნები. კომისიების მუშაობა 10 წლის განმავლობაში მიმდინარეობდა და საბოლოო, შეჯამებული კანონპროექტი ბუნდესტაგს განსახილველად წარედგინა 1992-93 წლებში. საბოლოო კანონი (კანონი ინხოლვენცია, ანუ ქართულად, ვალაუვალობის შესახებ) მიღებულ იქნა 1994 წელს.

ჩვენთან კი რა ხდება! უცებ ერთ დეპუტატს მოუნდა, რომ რაღაც ცვლილება შევიდეს კანონში და სარგებლობს იმით, რომ შეუძლია დამოუკიდებლად გამოვიდეს კანონპროექტის ინიციატორად, დაარეგისტრიროს იგი დადგენილი წესით და 3 მოსმენის შემდეგ მიაღებინოს პარლამენტს. ფორმალურად, ამ კანონპროექტს, ალბათ, განიხილავს რამდენიმე კომიტეტი, ფორმალურად დადებენ დასკვნებს და ეჭვი არ მეპარება, რომ მას მიიღებენ. ასეთი მარტივი, ფორმალური კანონშემოქმედებითი საქმიანობა მიდის საქართველოში: არც ექსპერტების მოსაზრებები, არც სამართლებრივი შესაბამისობა აღიარებულ ევროპულ სტანდარტებთან არ არის საჭირო, უცებ ვიღაცას მოესურვა და მიიღებენ, რაც მოესურვებათ. შეიძლება ბატონ ზურაბ ტყემალაძის კანონპროექტი იდეაში მისაღებიც იყოს, მაგრამ ის კონტექსტიდან ამოვარდნილია და სამართლებრივი გამართულებითაც მოიკოჭლებს. იმიტომ, რომ ბატონი ზურაბ ტყემალაძე არ არის იურისტი, ხოლო იურიდიული კომიტეტის დასკვნა ამ პროექტთან დაკავშირებით არა მგონია, რომ ექსპერტულ სტანდარტებს აკმაყოფილებდეს.

_ ასეთი სახის კანონში ცვლილებების შეტანა ვისი პრეროგატივაა?

_ როგორც ზემოთ მოგახსენეთ, სამართლებრივი ხასიათის კანონპროექტების ინიციატორი ყოველთვის უნდა იყოს იუსტიციის სამინისტრო, სადაც, ჯერ კიდევ, 2013 წლიდან შექმნილია კერძო სამართლის რეფორმის სამუშაო ჯგუფი, რომლის ერთ-ერთი მიმართულება სწორედ გადახდისუუნარობის კანონის ცვლილებებთან დაკავშირებული პროექტების მომზადება და ანალიზია.

გადახდისუუნარობის კანონი, როგორც კერძო სამართლებრივი აქტი, მხოლოდ სამართლებრივი ინსტიტუტებითაა გაჯერებული. იგი კომპლექსური სამართალია, ვინაიდან მასში თავმოყრილია ინსტიტუტები სამართლის რამდენიმე სფეროდან: სამოქალაქო სამართლიდან, სამეწარმეო სამართლიდან, სამოქალაქო-საპროცესო სამართლიდან. გადახდისუუნარობის კანონის მოწესრიგების ქვეშ ხვდება ისეთი სამართლებრივი ინსტიტუტები, როგორიცაა: პირები, განსაკუთრებით, სამეწარმეო სუბიექტები, ქონება, საკუთრება (მათ შორის მოთხოვნის უზრუნველყოფის საშუალებები), მფლობელობა, ვალდებულებითი და სახელშეკრულებო სამართლებრივი საკითხები, ზიანის ანაზღაურება, ხელმძღვანელობა და წარმომადგენლობა, ლიკვიდაცია, რეგისტრაცია და ა. შ. სწორედ ამიტომ უნდა ყოფილიყო საქართველოს იუსტიციის სამინისტრო ამ კანონში მომზადებული ნებისმიერი ცვლილებების ინიციატორი. თუმცა ზემოთ ნახსენები სამუშაო ჯგუფის მუშაობა, რომელშიც მოწვეულნი არიან სამართლის სხვადასხვა დარგის როგორც თეორეტიკოსი, ისე პრაქტიკოსი ექსპერტები, დღემდე არავის გახსენებია და გასაკვირიც აღარაა, რომ სხვები იღებენ ხელში საკანონმდებლო ინიციატივას.

_ ამ კანონის ხარვეზები როგორ აისახება საზოგადოებაზე, იქნებ, ამაზეც გვესაუბროთ?

_ ბენდუქიძის ინიციატივით მომზადებული 2007 წლის კანონი უფრო „დამძიმდა“ წინა ხელისუფლების მმართველობის პერიოდში და მასში 2009-2011 წლებში განხორციელებულმა ცვლილებებმა კიდევ უფრო მეტად დააშორა იგი სამართლებრივ სივრცეს და კანონი ხელისუფლების ხელში „ადმინისტრაციულ ბერკეტად“ აქცია. ყველაზე დიდი სიმახინჯე, რაც ამ კანონში მოგვიანებით ჩაიდო, არის ის, რომ წარმოების დასაწყისშივე აღსრულების ეროვნული ბიურო მოვალის საწარმოში მეურვედ ინიშნება. შესაბამისად, მეურვეობას ახორციელებენ ამ ბიუროში დასაქმებული მოხელეები, ძირითადად, აღმასრულებლები. თუ გავითვალისწინებთ იმას, რომ გადახდისუუნარობის წარმოების დაწყებისთანავე მოვალის დირექტორს უფლებები ეზღუდება და მას ერთმევა გარიგებების დამოუკიდებლად, მეურვესთან შეთანხმების გარეშე დადება, დავრწმუნდებით, რომ აღმასრულებლების შემოყვანა მოვალის საწარმოს სამართავად არის უდიდესი შეცდომა, როგორც სამართლებრივი, ისე ეკონომიკური თვალსაზრისით. მართალია, აღმასრულებლები პროფესიით იურისტები არიან, მაგრამ მათ საწარმოს მართვის არავითარი გამოცდილება არ გააჩნიათ. ხოლო მოვალის საწარმო კი ცოცხალი ეკონომიკური ერთეულია, სადაც საჭიროა მარკეტინგული, მენეჯერული, საფინანსო ხასიათის გადაწყვეტილებების მიღება. ასეთი უნარ-ჩვევები კი აღმასრულებლებს არ გააჩნიათ. გარდა ამისა, აღსრულების ეროვნული ბიურო საჯარო სასამართლის იურიდიული პირია, რომელიც კონკრეტულ საჯარო ფუნქციებს ასრულებს. მისი როგორც საჯარო ინსტიტუციის წინაშე არსებობს ერთადერთი მიზანი _ საჯარო (სახელმწიფო) ინტერესის განხორციელება, ხოლო საჯარო მოხელეები მოწოდებულნი არიან, მაქსიმალურად საუკეთესოდ განახორციელონ ეს მიზანი. კერძო საწარმო _ კერძო-სამართლებრივი ურთიერთობებით დატვირთული ორგანიზმია. მისი საქმიანობის მიზანი აბსოლუტურად განსხვავებულია საჯარო მიზნისაგან და მიმართულია მოგების  მიღებისაკენ. ამდენად, დაუშვებელია ერთი კონკრეტული მიზნის მქონე ინსტიტუციისათვის სრულიად განსხვავებული მიზნების დაკისრება. ეს ორი მიზანი ბუნებრივად შეუთავსებელია ერთმანეთთან, რაც გაკოტრების პრაქტიკაში დიდ შეფერხებებს იწვევს. როდესაც აღმასრულებელს ევალება მოხსენების წარდგენა სასამართლოს მიერ 1 თვის ვადაში დანიშნულ კრედიტორთა კრებაზე, მეურვე-აღმასრულებლები ყოველთვის ვერ ასწრებენ ამ ანგარიშის წარდგენას და სასამართლოსგან ითხოვენ დამატებით დროს. არადა, ანგარიშში განხილული და შეფასებული უნდა ჰქონდეთ მოვალის კრედიტორული და დებიტორული დავალიანებები, უნდა იმსჯელონ მოვალის გადახდისუუნარობის შესახებ და სხვ. როგორც წესი, პირველსავე კრებაზე მეურვე-აღმასრულებლები მოუმზადებელნი მოდიან და მათი ეს მოუმზადებლობა სწორედ საკმარისი უნარების არარსებობითაა განპირობებული.

უახლეს მაგალითს გეტყვით: „სტუდია მაესტროს“ კრედიტორთა კრება იმიტომ გადაიტანეს 2016 იანვრიდან თებერვალში, რომ მეურვე-აღმასრულებლებს ანგარიში მომზადებული არ ჰქონდათ. გარდა ამისა, სააღსრულებო ბიუროს, როგორც მეურვეს, გადახდისუუნარობის წარმოებაში თავისი წილი პასუხისმგებლობა აქვს. მის მიერ წარმოების მონაწილეთათვის მიყენებული ზიანი უნდა ანაზღაურდეს სახელმწიფო ბიუჯეტიდან, ხოლო ძირითადი სუბიექტი, ვისაც მან თავისი არასწორი მართვით შეიძლება ზიანი მიაყენოს, სწორედ მოვალეა, რომლის ქონების შენახვისა და გაფრთხილების ვალდებულება მას უშუალოდ კანონით ეკისრება. მეურვე-აღმასრულებლის ნებისმიერი გაუფრთხილებელი მოქმედებაც კი საკმარისია, რომ ამ საჯარო-სამართლებრივ ინსტიტუციას ზიანის ანაზღაურება დაეკისროს, რომელიც ჩვენი ჯიბიდან უნდა იქნას გადახდილი. დღეს სასამართლო განიხილავს ერთ-ერთი მოვალის სარჩელს, რომელიც აღსრულების ეროვნული ბიუროსაგან, როგორც მეურვისაგან, სოლიდარულად ითხოვს რამდენიმე მილიონი ლარის ზიანის ანაზღაურებას. თუკი ეს დავა მოსარჩელის სასარგებლოდ დასრულდა, სახელმწიფო ბიუჯეტი მზად უნდა იყოს ამ თანხის ასანაზღაურებლად.

სამწუხაროდ, დღეს იგნორირებულია რამდენიმე საერთაშორისო ექსპერტის რეკომენდაციები, რომ აღსრულების ეროვნული ბიურო სასწრაფოდ იქნას „გამოძევებული“ გადახდისუუნარობის წარმოებისაგან, ვინაიდან საჯარო მოხელეების საქმე არ არის კერძო კომპანიების მართვა.

_ როგორ ფიქრობთ, რატომ არ ასრულებს იუსტიციის სამინისტრო ამ რეკომენდაციებს და არ ამზადებს შესაბამის კანონპროექტს?

_ აქ საქმე გახლავთ ანაზღაურების წესში: ჯერ კიდევ ადეიშვილის მინისტრობის დროს მიიღეს მეურვე-აღსრულების ეროვნული ბიუროს ანაზღაურების წესი, რომლის თანახმადაც, მისი გასამრჯელო განისაზღვრა მოვალის ქონების ღირებულების 7%-ის ოდენობით. ზოგიერთი მოვალის შემთხვევაში ეს ანაზღაურება რამდენიმე მილიონი ლარიც კი ყოფილა, აღარაფერს ვამბობ რამდენიმე ასეულ ათასზე. წინა ხელისუფლების დროს ამ წესმა დიდი ხნის განმავლობაში იმუშავა და სახელმწიფომ ამ კუთხით ცალკე სარგებელიც ნახა. ახალი ხელისუფლების პირობებში, მართალია, აღსრულების ეროვნული ბიუროს გასამრჯელო 3-4%-მდე დაიყვანეს, მაგრამ შპს „გუდვილის“ გადახდისუუნარობის წარმოებაში ამ თანხამ მაინც 800.000 ლარი შეადგინა. აი, ეს არის მიზეზი იმისა, თუ რატომ არ სურს იუსტიციის სამინისტროს აღსრულების ეროვნული ბიუროს გამოძევება გადახდისუუნარობის წარმოებიდან.

_ ეს კანონი ევროპულ სტანდარტებს თუ მიუახლოვდება, რეალურად რა შეიცვლება ქვეყანაში?

_ საქართველოს იუსტიციის სამინისტრომ მთელი თავისი ძალისხმევა უნდა მიმართოს 2007 წლის კანონის გაუქმებისაკენ. საერთაშორისო ექსპერტების რეკომენდაციების გათვალისწინებითა და ქართველი სპეციალისტების  მონაწილეობით სრულებით არის შესაძლებელი, რომ ჩვენს ქვეყანაში ერთხელ და სამუდამოდ შემუშავდეს თანამედროვე, ევროპული სტანდარტების შესაბამისი კანონი „ვალაუვალობის საქმის წარმოების შესახებ“, რომელიც სამართლიანად დაარეგულირებს როგორც მოვალის გაკოტრების, ისე მისი საწარმოების გადარჩენის, ანუ რეაბილიტაციის საკითხებს. 1996 წელს გაკოტრების კანონი მაქსიმალურად შეესაბამებოდა ევროპულ სტანდარტებს. შეიძლება ისეთი პრეცედენტიც დავუშვათ, რომ 2007 წლის კანონის გაუქმების შემთხვევაში მოქმედება აღვუდგინოთ 1996 წლის კანონს, მისი 2001 წლის რედაქციის გათვალისწინებით. აღნიშნული კანონით გათვალისწინებული იყო არა მხოლოდ მოვალის ინტერესები, არამედ არაუზრუნველყოფილი კრედიტორების და რაც მთავარია, სოციალური მოთხოვნების მფლობელი კრედიტორების: მუშაკების, პენსიონერების, საწარმოო ტრავმით დაზარალებული მოქალაქეების ინტერესები. რაც მთავარია, გათვალისწინებული იყო ინვესტორების, მათ შორის, უცხოელი ინვესტორების ინტერესები. საქართველოში თავისი კაპიტალის დაბანდებისას, რომელსაც წინ უძღვის საქართველოს სამართლებრივი ბაზრის კვლევა, ინვესტორი, პირველ რიგში, იმას კითხულობს, თუ კრედიტორთა რომელ რიგში აღმოჩნდება მისი მოთხოვნა, თუკი გაკოტრდა ის საწარმო, სადაც მან ფული ჩადო? იმ შემთხვევაში, თუკი ინვესტორი, მომწოდებელი (უბრალოდ მწარმოებელი) კრედიტორთა მოთხოვნების ცხრილში უფრო წინ განთავსდება, ვიდრე სახელმწიფო ბიუჯეტი, ბუნებრივია, აზრი ექნება ასეთი ინვესტიციის განხორციელებას. სხვა შემთხვევაში მივიღებთ იმ სიტუაციას, რაც გვაქვს დღევანდელი კანონით _ სახელმწიფო ბიუჯეტი უფრო ადრე კმაყოფილდება, ვიდრე ინვესტორი და მომწოდებელი. ბუნებრივია, მოვალის ისედაც მწირი ქონებიდან მთელი ამონაგები სახელმწიფოს მიაქვს, ხოლო ცხრილში მის შემდგომ მდგარ კრედიტორებს, რომელთა შორისაც არიან მუშაკები, პენსიონერები და სხვა არაუზრუნველყოფილი კრედიტორები, მათ ამონაგებიდან არაფერი ხვდებათ და გადახდისუუნარობის წარმოებიდან ხელცარიელები გამოდიან.

ამდენად, თანამედროვე სტანდარტებთან მიახლოებული ვალაუვალობის სამართალი ქვეყანაში ხელს შეუწყობს, თუნდაც მცირე დოზით, უცხოური ინვესტიციების შემოდინებას, ქვეყანაში სამართლიანობის გრძნობის გაჩენას, როდესაც მუშაკს, დამკვეთს, მეიჯარეს, მომწოდებელს, გამყიდველს და ა. შ. არ ექნება მოვალის „გაკოტრების შიში“ მაინც.

_ სხვა ქვეყნებში ეს ყველფერი როგორაა, ან გერმანული მოდელი როგორია?

_ ამ ერთ საგაზეთო სტატიაში ძნელია, სრულყოფილად გადმოვცე ვალაუვალობის (ინზოლვენცის) გერმანული მოდელი, მაგრამ რამდენიმე გარემოებას მაინც გამოვყოფ: პირველ რიგში, გაკოტრების, ან რეაბილიტაციის მმართველებად ინიშნებიან მხოლოდ ადვოკატები და ეს გამართლებულიაცაა, ვინაიდან ვალაუვალობის (გაკოტრების, რეაბილიტაციის) საქმის წარმოება, საწარმოს მართვასთან ერთად, უამრავი სამართლებრივი საკითხის გადაწყვეტას საჭიროებს, როგორიცაა, ხელშეკრულებების გაგრძელება ან შეწყვეტა, სასამართლო პროცესების წარმართვა, მოთხოვნების განხორციელება მესამე პირების მიმართ, ახალ სახელშეკრულებო ურთიერთობებში შესვლა, საწარმოს ხელმძღვანელობა და წარმომადგენლობა. აღნიშნული იურიდიული ქმედებების განხორციელება ადვოკატებს უკეთესად ხელეწიფებათ; მეორე: გერმანიაში დაშვებულია ფიზიკური პირების გაკოტრება, რასაც, საბოლოოდ, ფიზიკური პირების ვალებისაგან განთავისუფლებამდე მივყავართ. ჩვენთან რომ ეს მოდელი ყოფილიყო, მაშინ ძალიან ბევრი მოქალაქე (დაახლ. 100.000 პირზე მეტი), რომელიც მოვალეთა ე. წ. შავ სიაშია შეყვანილი, გაკოტრების საქმის წარმოების მეშვეობით თავს დააღწევდა მოვალეთა რეესტრს, ვალებისაგან განთავისუფლებულად ჩაითვლებოდნენ და შეძლებდნენ დაბრუნებოდნენ სრულფასოვან „სამართლებრივ ცხოვრებას“. შავ სიაში მყოფი პირი კი დღეისათვის „სამართლებრივად მკვდარია“, ვინაიდან მას არც ბანკი მისცემს კრედიტს და ვერც რაიმე სახელმწიფო ტენდერში მიიღებს მონაწილეობას; მესამე: გერმანიაში მუშაკების მოთხოვნებს გაკოტრების წარმოებაში  ახორციელებს გერმანიის ე. წ. შრომის სამინისტრო. თუკი მოვალეს ასეულობით და ათასობით მუშა ჰყავს, აუცილებელი არ არის, რომ ისინი პერსონალურად ჩართონ გაკოტრების წარმოებაში, მათ ჩაანაცვლებს შრომის შესაბამისი სახელმწიფო ორგანო.

ეს არის მხოლოდ რამდენიმე დეტალი გერმანული ვალაუვალობის (ინზოლვენცის) სამართლიდან, რომელთა გადმოღება უპირობოდ წაადგება ჩვენს სამართალს.

                                                                                                                      ნელი ვარდიაშვილი