ივაჭრებს თუ არა სარფიანად საქართველო რუსეთ-სომხეთის სარკინიგზო ხაზის ამოქმედების შემთხვევაში?

2222

სომხეთის ტრანსპორტის მინისტრის პირველი მოადგილე, არტურ არაქელიანი, გამოცემა „ Tetr.am „-თან ინტერვიუში აცხადებს, რომ აფხაზეთის რკინიგზის ფუნქციონირების აღდგენასთან დაკავშირებით დახურული მოლაპარაკებები მიმდინარეობს, რაშიც სომხეთის ტრანსპორტის სამინისტროც მონაწილეობს. მისი თქმით, ეს საკითხი არა იმდენად ეკონომიკურია, რამდენადაც პოლიტიკური. არაქელიანის დაკვირვებით, ბოლო პერიოდში შეიმჩნევა დამაიმედებელი ნიშნები საკითხის დადებითად გადაწყვეტისა. კითხვაზე, თუ რა სტადიაზეა საკითხი, მინისტრის მოადგილემ უპასუხა, რომ სომხური, რუსული და ქართული მხარეები ამ პროგრამას უდიდეს მნიშვნელობას ანიჭებენ: „უბრალოდ, ბოლო დროს გაიზარდა შანსები დამაიმედებელი განცხადებებისთვის, კერძოდ, „რუსეთის სარკინიგზო ხაზების“ პრეზიდენტმა, ვლადიმირ იაკუნინმა, განაცხადა, რომ ამ საკითხთან დაკავშირებით წარმატებები აშკარად სახეზეა, ანუ მოლაპარაკებები სარკინიგზო მიმოსვლასთან დაკავშირებით  უპრობლემოდ მიმდინარეობს და, სავარაუდოდ, დადებითად გადაწყდება. ვიმედოვნებთ, რომ ძალიან მალე შევძლებთ ჩვენი ქვეყნის საზოგადოების წინაშე გამოსვლას და მნიშვნელოვან განცხადებებს გავაკეთებთ“, _ განაცხადა არაქელიანმა.

ერთი სიტყვით, არაქელიანის აზრით, რუსეთ-ერევნის სარკინიგზო ხაზის აღდგენას ბევრი აღარაფერი აკლია და მალე მატარებლის გუგუნსაც გავიგონებთ. თუმცა ამ ხმის გაგონებას ერთი გარემოება უშლის ხელს: სომხეთის ტრანსპორტის მინისტრის მოადგილის სურვილის მიუხედავად, ქართული მხარე ამ მოლაპარაკებაში, ჯერჯერობით, არანაირ მონაწილეობას არ იღებს და ვერც მიიღებს ელემენტარული მიზეზის გამო: არაქელიანი თვითონვე საუბრობს სარკინიგზო პროექტის პოლიტიკურ დატვირთვაზე. პოლიტიკური გარემო კი, ამ ეტაპზე, ჩვენსა და რუსეთს შორის ისეთი არ არის, რომ საქართველომ ამ ხაზის ამუშავებას სიხარულით დაუჭიროს მხარი. ამაზე პაატა ზაქარეიშვილის  განცხადებაც მეტყველებს, რომელიც კატეგორიულად აცხადებს, რომ ხსენებულ საკითხთან დაკავშირებით არანაირი მოლაპარაკებები არ მიმდინარეობს და ეს საკითხი განხილვაშიც კი არ არის. ერთადერთი ფაქტორი, რაც არაქელიანის განცხადებაში მოწონებას იმსახურებს, ის არის, რომ ამ ვითომცდა მოლაპარაკებებში ოფიციალური სომხეთი აფხაზეთის ხელისუფლებას, როგორც მხარეს, საერთოდ არ ახსენებს და, ფაქტობრივად, ამით მათ სუვერენიტეტსა და დამოუკიდებლობას არც აღიარებს. ამდენად, სარკინიგზო ხაზის აღდგენაზე საუბარი ჯერ ნაადრევია, თუმცა საინტერესოა, რისთვის დასჭირდა არაქელიანს მსგავსი განცხადების საჯაროდ გაკეთება და რამე ახალი ხომ არ ხდება ჩვენს თავს?

„ქრონიკა+“-მა ამ კითხვით მიმართა ექსპერტებს _ ირაკლი ცქიტიშვილსა და მამუკა არეშიძეს.

 

ირაკლი ცქიტიშვილი:

_ წესით, არაფერი არ უნდა ხდებოდეს. ყოველ შემთხვევაში, მე ასეთი მონაცემები არ გამაჩნია. შესაძლოა, სომხეთსა და რუსეთს შორის რაღაც მოლაპარაკებები მართლაც მიმდინარეობს, თუმცა ვფიქრობ, რომ მათ ინტენსიური ხასიათი არ უნდა ჰქონდეთ. შესაბამისად, გამოვრიცხავ რკინიგზის აღდგენას განსაკუთრებით იმ ფონზე, როცა ახალი ხელშეკრულებით რუსეთი ცდილობს, საქართველო-რუსეთის დე ფაქტო საზღვარი ენგურზე გადმოიტანოს. ეს საკითხი კაპიტალურ ჩიხშია და ცხადია, სარკინიგზო ხაზის გახსნაც კი არა, მოლაპარაკების დაწყებაც ასევე ჩიხში იმყოფება.

_ გასაგებია, მაგრამ ეს განცხადება რაღაა?

_ დროდადრო სომხები ამ მიმართულებით ურევენ ხოლმე. რაღაც პერიოდულობით მათ მედიაში იბეჭდება ამ გზაზე მასალები, მაგრამ ასეთი აჟიოტაჟი არ მოყვება ხოლმე. ახლა მოხდა შემდეგი _ სომხური გამოცემის თანახმად, სომხეთის მინისტრმა განაცხადა, რომ მიმდინარეობს საიდუმლო მოლაპარაკებები რკინიგზასთან დაკავშირებით. სწორედ ეს გახდა აჟიოტაჟის მიზეზიც. ანუ აჟიოტაჟი რკინიგზის გახსნის საკითხმა კი არ გამოიწვია, არამედ დახურულ ფორმატზე საუბარმა, _ საიდუმლო მოლაპარაკებებმა. მოგვიანებით მინისტრის მოადგილემ უარყო თავისი განცხადება და ყველაფერი დააბრალა ჟურნალისტების ინტერპრეტაციას. არ გამოვრიცხავ, რომ ეს სიმართლე იყოს, ან არაქელიანის ნათქვამი არასწორად იყო აღქმული. ყოველ შემთხვევაში, სომხეთმა კიდევ ერთხელ დააფიქსირა, რომ ძალიან უნდა ეს გზა, მაგრამ ესმის, რომ ეს საკითხი სწორედ პოლიტიკურ ჭრილში და არა ეკონომიკურ ჭრილში უნდა განიხილოს საქართველომ. ეს ყველაზე მნიშვნელოვანია. შესაბამისად, ყველა მხარე თანხმდება, რომ საკითხი პოლიტიკურია, პოლიტიკურ ჭრილში კი ის სრულ ჩიხშია შესული. ამიტომ ვერ წარმომიდგენია, რა უნდა თქვას ამ საკითხთან დაკავშირებით თბილისმა? რეალობა ნათელია… რუსეთი კი, თავის მხრივ, ყველაფერს აკეთებს, რომ ეს საკითხი ადგილიდან არ დაიძრას. ამიტომაც არაფერი არ იქნება.

_ რატომ ცდილობს რუსეთი, რომ საქმე ადგილიდან არ დაიძრას?

_ ვგულისხმობ მის ქმედებებს.  ხელშეკრულება, რომელსაც რუსეთი აფორმებს აფხაზეთთან და რომლის თანახმადაც საზღვარი გადმოაქვს ენგურზე, ეს თბილისს ყველანაირად უკრავს ხელ-ფეხს, რომ რამე სახის მოლაპარაკებაზე წავიდეს…

 

მამუკა არეშიძე:

_ ცხადია, საინტერესო საკითხია და ისიც საინტერესოა, თუ რა მოლაპარაკებებს გულისხმობს მინისტრის მოადგილე, თუმცა არაქელიანმა მერე გამოასწორა თავისი ნათქვამი, რომ ჟურნალისტმა ვერ გამიგო სწორადო.

_ კი მაგრამ, მაინც, რაზეა ლაპარაკი?

_ რაზეა ლაპარაკი და სომხებისთვის ეს რკინიგზა მნიშვნელოვანია, ისევე როგორც მნიშვნელოვანია რუსებისთვის. მათაც ძალიან უნდათ, ეს რკინიგზა გაკეთდეს, მაგრამ აფხაზები ბუნდოვან პოზიციას იკავებენ, _ ვერ გაიგებ, მათ უნდათ, თუ არ უნდათ? ქართული მხარე, პრინციპში, არ იყო წინააღმდეგი ამ რკინიგზის ამოქმედების, მაგრამ აზერბაიჯანია კატეგორიული წინააღმდეგი. ერთი სიტყვით, მომხრეებიც არიან და მოწინააღმდეგეებიც. საქართველოს ხელისუფლებას დღეს აქვს სერიოზული კითხვები ამ რკინიგზასთან დაკავშირებით. საერთოდ, იგი მხოლოდ იმ შემთხვევაში შეიძლება გაიხსნას, როცა აიწონება სარგებელი და საფრთხეები.

მაგალითად, მე მაქვს კითხვები, რომლებზეც პასუხი ვერავისგან მივიღე, სხვათა შორის, რუსებსაც დავუსვი ეს შეკითხვა, _ ვთქვათ, საქართველოს მოქალაქე, რომელიც მატარებელში ზის და გადაკვეთს იმ პირობით საზღვარს ენგურზე, ამ დროს თავისი ქვეყნის, თუ სხვა ქვეყნის ტერიტორიაზეა? ან ამ დროს ვიზა უნდა, თუ არ უნდა? დავუშვათ, მატარებელი გაჩერდა გაგრის სადგურზე და ერთი წამით ჩამოვიდა ქართველი მგზავრი, ან გამცილებელი, რა ხდება მერე? ანდა, ტვირთების საკითხი როგორ იქნება, ვინ ამოწმებს ამ ტვირთებს და სად მოწმდება? თუ მუშაობს ის ადრინდელი შეთანხმება, რომლის მიხედვითაც ფსოუზე შვეიცარიელები უნდა დადგნენ? თუ არ მუშაობს, მაშინ ენგურზე იქნება თუ არ იქნება შემოწმება? აი, ეს საკითხებია, რომლებიც სერიოზული განხილვის საგანია. თუ რკინიგზა გადაკვეთს დამოუკიდებელი საქართველოს მხრიდან დამოუკიდებელ ქვეყანა აფხაზეთს, ეს ჩვეთვის არის აბსოლუტურად მიუღებელი, ხოლო თუ გადაკვეთს საკამათო ტერიტორია _ აფხაზეთს, ეს შეიძლება მისაღები იყოს.

_ აფხაზებს რა აშინებთ, პოზიცია რომ არ აქვთ?

_ გაგეცინება, მაგრამ აფხაზებს აშინებთ ზუსტად ის, რომ რუსები არ დათანხმდებიან იმ ფორმულირებაზე, რაც აფხაზებს უნდათ, ანუ ამ სქემაში დამოუკიდებელ სახელმწიფოდ რომ ჩაერთონ. მაგის გარდა ეკოლოგიური თემაც აშინებთ, იმიტომ რომ ეს რკინიგზა გადის ზუსტად შავი ზღვის სანაპიროს გასწვრივ და ინტენსიური  მოძრაობის შემთხვევაში არც ეკოლოგიას წაადგება და ტურიზმსაც ძალიან სერიოზულად შეუშლის ხელს.

_ აზერბაიჯანი რატომ არის ამ პროექტის წინააღმდეგი, იქნებ, ესეც განვუმარტოთ მკითხველს?

_ იმიტომ არ უნდა, რომ აზერბაიჯანს არ სურს, ეს რკინიგზა ალტერნატივა იყოს მათი რკინიგზისა, ყარსი-ახალქალაქს ვგულისხმობ და გარდა მაგისა, სომხეთის დებლოკირებაც რომ არ მოხდეს.

აქ არის კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორი: მე, მაგალითად, მიმაჩნია, რომ თუ ეს რკინიგზა უნდა ამუშავდეს, საქართველომ უნდა ივაჭროს მომგებიანად, რომ მიაღწიოს ისეთ შეღავათებსა და უპირატესობებს, როგორსაც ყაზახეთმა მიაღწია ყარაბაღთან დაკავშირებით, როცა არ შეუშვა ყარაბაღი ევრაზიულ სივრცეში. ჩვენ თუ მოვახერხეთ, რომ საერთაშორისო დოკუმენტში, რომელიც დაიდება სომხეთს, რუსეთსა და საქართველოს შორის, აფხაზეთი იქნება საკამათო ტერიტორია, მაშინ შეიძლება ფიქრი რკინიგზის აღდგენაზე. თანაც, მე თუ მკითხავ, ეს უნდა გაკეთდეს არა სახელმწიფო დონეზე, არამედ უნდა გაკეთდეს კერძო ორგანიზაციებს შორის. ეს უფრო მაგარი თემა იქნება. თუმცა, ვიმეორებ, დღევანდელი რეალური პოლიტიკა ნაკლებად იძლევა რამე სახის მოლაპარაკების წარმოების საშუალებას ჩვენსა და რუსეთს შორის.

 

                                                                                                     დავით დევიძე