აფხაზეთი და სამაჩაბლო საქართველოსგან თავდაუსხმელობის პაქტს ითხოვენ. მართალია, საქართველოში ბევრჯერ ითქვა, რომ დაკარგული ტერიტორიების ძალით დაბრუნებას არავინ გეგმავს, მაგრამ სოხუმისა და ცხინვალის სეპარატისტული მთავრობებისთვის, ეტყობა, ეს საკმარისი არ არის. პარალელურად, რუსეთიც რეგიონში დაძაბულობის გაზრდაზე საუბრობს და ამას ნატოს საქართველოსთან კიდევ უფრო მეტი დაახლოებით ხსნის.

აღნიშნულ საკითხებზე „ქრონიკა+“-ს ესაუბრება ექსპერტთა კლუბის წევრი ირაკლი ცქიტიშვილი:

_ დავიწყოთ იქიდან, რომ ამ ხელშეკრულებასთან დაკავშირებით აფხაზებისა და ოსების მოთხოვნა ახალი არ არის, თუმცა მაინც ჯიუტად ითხოვენ თავდაუსხმელობის ხელშეკრულებას თბილისისგან. აქ გარკვეული ჩანაფიქრია _  ამ გზით უნდათ, რომ  წარმოჩინდნენ, როგორც ლეგიტიმური იურიდიული სუბიექტები, ანუ დამოუკიდებელი სახელმწიფოები, რომლებიც ხელს აწერენ დოკუმენტს მეორე დამოუკიდებელ სახელმწიფოსთან თავდაუსხმელობის შესახებ. მოკლედ რომ ვთქვა, ვირეშმაკობენ, იმიტომ რომ იციან: ნებისმიერ დოკუმენტში, რომელშიც დაფიქსირდებიან, ეს მათ ლეგიტიმაციას შეჰმატებს ძალას და ცხადია, ჩანაფიქრი ადვილად იშიფრება, არავინ მოტყუვდება.

მეორე მხრივ კი თბილისი ასეთივე ხელშეკრულებას ითხოვს რუსეთისაგან. დედაქალაქი აცხადებს, რომ სააკაშვილმა მისცა მოსკოვს თავის დროზე სიტყვიერი გარანტია და ეს იყო დაფიქსირებული მაღალი ტრიბუნიდან, ანუ საერთაშორისო პოლიტიკური ძალებიც საქმის კურსში არიან.  ამის შემდეგ საქართველოს პარლამენტმა, ახალი მოწვევის პარლამენტს ვგულისხმობ, ასევე მისცა შესაბამისი გარანტიები და ახლა მოვიდა რუსეთის რიგი, რომ იგივე განახორციელოს და აიღოს თავის თავზე განცხადების გაკეთება, რომ ის საქართველოს თავს არ დაესხმება, თუმცა რუსეთი მსგავსი აღიარებისგან უკვე რამდენიმე წელია, თავს იკავებს.

_ მიზეზად რას ასახელებს?

_ მიზეზად მოჰყავს გარემოება, რომ ის არ არის კონფლიქტის მხარე, არ აპირებს არავისზე თავდასხმას და რომ საქართველომ ასეთ ხელშეკრულებას ცხინვალთან და სოხუმთან უნდა მოაწეროს ხელი. გასაგებია ეს პოლიტიკური მაიმუნობები, რასაც რუსეთი სჩადის, ესეც ადვილი გასაშიფრია. უბრალოდ, რუსეთს არ უნდა ასეთი გარანტიის მიცემა საერთაშორისო არენაზე, რადგანაც სამხედრო ძალას განიხილავს, როგორც პოლიტიკის ერთ-ერთ იარაღს.

_ თავისთავად, ბოლოს და ბოლოს, რუსეთზეა საუბარი.

_ თავისთავად არა, იმიტომ რომ მეც განვიხილავ სამხედრო ძალას პოლიტიკის ერთ-ერთ იარაღად. შეიძლება ეს იყოს ბოლო იარაღი, მაგრამ მაინც იარაღია და საქართველოს, თავის დროზე, ამ იარაღზე უარი არ უნდა ეთქვა! არავითარ შემთხვევაში არ შეიძლება უარი! იმიტომ, რომ შეიძლება ჩვენ არ ვაპირებთ თავდასხმას, მაგრამ, ამის მიუხედავად, ჩვენ ტერიტორიები გასათავისუფლებელი გვაქვს და თუ ეს იქნება მშვიდობიანად, ძალიან კარგი, თუ არადა, ჯარი იმისთვის არის, რომ სახელმწიფო ტერიტორიები დაიცვას.

_ რუსეთი იწყებს უკმაყოფილების გამოხატვის ახალ სერიას ნატოს  საქართველოში განლაგებასთან დაკავშირებით.

_ პირველი შეშფოთება, რაც ბოლო დღეებში გაისმა რუსეთის მხრიდან, ეხებოდა სტატიას იმის თაობაზე, რომ ისლამისტების მომზადების ბაზა უნდა განთავსდეს საქართველოში. მართალია, ჩვენმა ხელისუფლებამ თქვა, რომ არასწორად იყო გაგებული რაღაც ინფორმაცია და ამ თემაზე საუბარი სისულელეა, რასაც მეც ვეთანხმები, მაგრამ იმასაც ნუ გამოვრიცხავთ, რომ ასეთი დეზინფორმაცია გარკვეული მიზნით გავრცელდა. ალბათ, გამოჩნდება, რა მიზნებისთვისაც, თორემ ვიმეორებ: მე არ მგონია, რომ მართლა იქნებოდა ასეთი გადაწყვეტილება სირიელი მეამბოხეების მომზადების თაობაზე.  რატომ უნდა მოვამზადოთ სირიელი მეამბოხეები, მე არ ვიცი და ამიტომ მივიჩნევ, რომ ეს არის სისულელე. ვფიქრობ, რომ არც ჰქონია ასეთ განზრახვას ადგილი. სხვა მომენტია ის, რაც უელსის სამიტსა და იქ მიღებულ შეთანხმებას  უკავშირდება. მოგეხსენებათ, ეს შეთანხმება გულისხმობს ნატოს  ინფრასტრუქტურის გაფართოებას საქართველოში. ასეთია  ოფიციალური განცხადება და რა მოიაზრება გაფართოებაში, ცოტა დახურული თემაა.

_ თქვენი აზრით, მაინც, რა იგულისხმება?

_ ვფიქრობ, რომ აქ ნატოს ინსტრუქტორები იქნებიან უფრო მეტი წარმომადგენლობით… თუმცა არ ვფიქრობ, რომ აქ იქნება ნატოს სამხედრო ბაზა, ყოველ შემთხვევაში, ამ ეტაპზე, ანუ ვიდრე ნატოს წევრები არ ვართ. რუსეთის შეშფოთებას კი მარტო ნატოს ხსენებაც იწვევს. მიუხედავად იმისა, რომ თვითონაც მშვენივრად თანამშრომლობენ ნატოსთან _ ნატოს ბაზა თავიანთ ტერიტორიაზეც კი აქვთ, ავღანეთის წინააღმდეგ მებრძოლ ნატოს რომ დაუთმეს, მაგრამ ყოველთვის მტკივნეულად განიცდიან, როდესაც ნატოსა და საქართველოს ურთიერთობაზეა საუბარი. ნატოს შემოსვლა საქართველოში ნიშნავს, რომ რუსეთი ვეღარ გამოიყენებს იმ იარაღსაც კი, რომლითაც ჩვენ გვემუქრება, ანუ სამხედრო ძალას და რომლის არგამოყენების გარანტიასაც ჩვენ ამჟამად ვითხოვთ. ეს გარემოება არის მათთვის ყველაზე მეტად შემაშფოთებელი.

_ ისე, ბოლო დროს ნეიტრალიტეტის თემასაც აცოცხლებენ გარკვეულ წრეებში.

_ დიახ, როგორც ვიცით, საქართველოში არიან ნეიტრალიტეტის მომხრეებიც, მაგრამ იმ შემთხვევაში, როცა რუსეთი გარანტიასაც კი არ გაძლევს, რომ აგრესიული ამბიციები არ ექნება, ნეიტრალიტეტზე ლაპარაკიც კი შეუძლებელია. არადა, მაგალითად შვეიცარია მოჰყავთ ხოლმე: ის ყველა ქვეყანამ ცნო ნეიტრალურ სახელმწიფოდ, ანუ როცა შესაბამისი განცხადება გააკეთა, მის ნეიტრალიტეტს დაუჭირეს მხარი. ხოლო როდესაც გვერდით გყავს ამხელა სახელმწიფო, რომელსაც მტრული ამბიციები აქვს შენთან დაკავშირებით, ამ შემთხვევაში, ცხადია, ნეიტრალიტეტზე საუბარი რთულია. ამ საკითხზე მხოლოდ იმ შემთხვევაში შეიძლება აქცენტის გაკეთება, თუ ჩვენთან ბოლომდე შემოვა ნატო და ორი ძალის დაბალანსების მიზნით მოხდება შეთანხმება ნეიტრალიტეტთან დაკავშირებით; ანუ დღეისთვის ჩვენ ყველანაირად უნდა ვეცადოთ, რომ გავძლიერდეთ არა მარტო სამხედრო ძალით, ასევე  საერთაშორისო ძალების მხარდაჭერითა და მათი გარანტიებითაც. უფრო მეტად იყოს იგივე ამერიკის შეერთებული შტატები და თუ გინდა, იგივე ნატო წარმოდგენილი საქართველოში, რადგან ეს დაცულობის მეტ ხარისხს უქმნის სახელმწიფოს.

_ და მაინც უცნაური რამეები ხდება დასავლეთიდან. თუნდაც ევროსაბჭოს რეზოლუცია და საზოგადოების გაღიზიანება რა საჭირო იყო?

_ კარგი ქართული ანდაზა არის: მოყვარეს პირში უძრახე, მტერს ზურგს უკანაო. ხომ სწორი ნათქვამია და ხომ ყველამ ვიცით ეს? რასაც ჩვენ აქამდე  მივაღწიეთ _ ევროპასთან ასოცირება, ამერიკასთან სტრატეგიული მოკავშირეობა და ასე შემდეგ, ეს ყველაფერი არის მათი დახმარება და კეთილგანწყობა ჩვენ მიმართ. ცხადია, დახმარების სურვილის გარდა მათ აქვთ გარკვეული ინტერესებიც. ეს რომ არ იყოს, არა მგონია, ვინმემ, საერთოდ, ხელი გამოგვიწოდოს. თუმცა ისიც სათქმელია, რომ მათი ინტერესი უფრო მაღალი რომ იყოს, ალბათ, კიდევ უფრო მეტს გააკეთებენ, მაგრამ ამ ეტაპზე ასეა. ახლა ის, რაც შეეხება ჩვენს შიდა პოლიტიკას, სწორედ იმას გვეუბნება ევროპის საბჭოს საპარლამენტო ასამბლეის რეზოლუცია, რომ მათი ინტერესის გაზრდისთვის ჩვენ მიმართ ჩვენი შიდა პოლიტიკა უნდა შეესაბამებოდეს მათ სტანდარტებს. მიუხედავად იმისა, რომ ჩვენ აღვძარით საქმე ექსპრეზიდენტის, თუ `ნაციონალური მოძრაობის~ მაღალჩინოსნების წინააღმდეგ, ევროსაბჭოს რეზოლუციაში არაფერია ნათქვამი ამის თაობაზე. საუბარია იმაზე, რომ დაყადაღებული იყო სააკაშვილის ბებიის საცხოვრებელი სახლი, ანუ ევროპელების თვალსაზრისით, რაც ჩადებულია ამ რეზოლუციაში, ასეთი მიდგომა, ბოდიში და, არის მარაზმი, იმიტომ რომ თუ შენ სამართლებრივი თვალსაზრისით დევნი ადამიანს და მის წინააღმდეგ საქმეს იძიებ, რა შუაში არიან მისი ნათესავები?!

_ ირაკლი, აქ საუბარია იმაზე, რომ ახლო ნათესავებზე აფორმებენ ქონებას.

_ არა, არა… ჯერ ერთი, თუ ეს ასეა, მაშინ უნდა დაგიმტკიცონ. გასაგებია, რა სქემაზეც საუბრობ, მაგრამ ამ ყველაფერს დამტკიცება უნდა. მე იურისტი არ ვარ, მაგრამ კვალიფიციური განათლებაც კი არ არის საჭირო იმისთვის, რომ უკანონო ქმედება დაინახო. ჯერ დაასაბუთოს სასამართლომ, რომ ბებიის ქონება უკანონოდ იყო შეძენილი და ამის შემდეგ მიიღონ შესაბამისი ზომები.

_ აქ აშკარად არის სააკაშვილის პერსონისადმი ლოიალური დამოკიდებულება, თორემ ბებიამისზე რომ ამოიღეს ხმა, რატომ ადრე არ იღებდნენ, როცა „ნაციონალები“ კორპუსებიდან ყრიდნენ ხალხს და ათასნაირ უბედურებას სჩადიოდნენ? ასეთი რეზოლუციებით  რუსეთისკენ იხედება ხალხი. ამას ვერ ხვდება დასავლეთი?

_ დასავლეთი სხვანაირად ვერ მოიქცევა, წინააღმდეგ შემთხვევაში, რასაც აკეთებს, ამის ალტერნატივა შეიძლება იყოს მხოლოდ ისეთი პოლიტიკა, რომელსაც რუსეთი ატარებს ჩვენ მიმართ, ანუ ნაკლებად მომთხოვნი და მეტად დამყოლი დღევანდელი ხელისუფლებისადმი. ასე გამოდის. თუ ჩვენ არ მოგვწონს მათი რეზოლუცია იმის გამო, რომ ისინი აკრიტიკებენ დემოკრატიული ინსტიტუტების არასრულად ფუნქციონირებას და ამის გამო რუსეთისკენ უნდა მივაპყროთ მზერა, ეს ძალიან არასერიოზული მიდგომაა. დასავლეთის ინტერესია, ჩვენთან იყოს იგივე სტანდარტები, რაც მათთან. ჩვენ ვაცხადებთ, რომ გვინდა ევროკავშირი. ახლა, რა უნდა ქნას ევროკავშირმა? _ უნდა თქვას, რომ კი გინდათ ევროკავშირი, მაგრამ არ გინდათ ჩვენი სტანდარტები, ამაზე კი ჩვენ თვალებს დავხუჭავთო? ეგრე ხომ არ მოხდება? არ გამოვა.

_ სააკაშვილის დროს რატომ ხუჭავდა თვალს? შეშფოთებული განცხადებაც კი არ მახსოვს მათი…

_ ბევრ რაღაცაზე მაშინაც არ ხუჭავდნენ. მე არ ვამტკიცებ, რომ თუ ვინმეა დამნაშავე, არ უნდა დაისაჯოს, მაგრამ ეს არ უნდა მოხდეს სამართლებრივი დარღვევებით. კი ბატონო, დამნაშავეა ვინმე? დააკავე და დასაჯე. ეს კარგიც არის, რადგან ამით სამართლიანობა აღდგება, მაგრამ რა შუაშია ბებიამისი და მისი თხუთმეტი წლის წინათ შეძენილი მანქანა? ჰოდა, ამაზეა ლაპარაკი, რომ ეს ყველაფერი იმის მანიშნებელი არ უნდა იყოს და იმის საფუძველს არ უნდა აძლევდეს ვინმეს, რომ მან იყვიროს, საქართველოში დემოკრატია არ არისო. რაც შეეხება სამართალს, აქ ევროკავშირი ვერ ჩაგვერევა, იგი იმის მომხრეა, რომ სასამართლო იყოს დამოუკიდებელი. ამიტომ მოგიწოდებს, რომ შენ არ ჩაერიო და თვითონაც არ ჩაერევა შენს სამართალში… მაგრამ ამ ფორმებში, რა ფორმებითაც ჩვენთან წარიმართება სამართლებრივი პროცესები, ყოველთვის ჩაერევა, რადგან ეს აზიანებს დემოკრატიის იმიჯს. რაც უფრო დაზიანდება ეს იმიჯი, ევროკავშირს მით უფრო გაუჭირდება ჩვენი ქვეყნის დაცვა საერთაშორისო ასპარეზზე. ამაზეა ლაპარაკი.

_ ირაკლი, ევროკავშირი ხშირად მაინც მიკერძოებულია, თუნდაც კარლ ბილდტი რომ გაიშიფრა, ხომ ნახე?

_ კარლ ბილდტი რაში გაიშიფრა, არ ვიცი. ხაინდრავამ ოპოზიციურ გაზეთში დაწერილი რაღაც სტატია ააფრიალა და ეს გაშიფვრა არ არის. კარლ ბილდტი ძალიანაც კარგად გრძნობს თავს და შვედეთსა და საქართველოში პრობლემები არ აქვს. რამდენი ჭორიც აგორდება, ეს არაფერს ნიშნავს. ასე რომ, შვედეთის ოპოზიციურ გაზეთში ვიღაცა რომ მონახეს ჩვენებმა და  ჩვენივე მიწოდებული დოკუმენტებით რაღაც წერილი დააწერინეს, ეს არ მიმაჩნია არც სარწმუნოდ და არც საერთოდ სიმართლესთან ახლოს. რამე სერიოზული რომ ჰქონოდათ, კარლ ბილდტი შვედეთში ასე უბრალოდ ვერ გადარჩებოდა. ამაზე ლაპარაკი არ არის. მეორეც, სასაცილო კიდევ ის იყო, პრემიერი რომ ჩავიდა ბაქოში და მეორე დღეს ბაქოელი დეპუტატი კარლ ბილდტზე რაღაც ცუდ განცხადებებს აკეთებდა. ცოტა სასაცილოა, რა.

_ რადგან ბაქო ახსენე, სააკაშვილმა მთელი აზერბაიჯანი რომ დაზაფრა, პუტინი დაღესტნიდან აზერბაიჯანში სამხედრო გზას ჭრისო, რა ხდება?

_ რუსეთი აკეთებს გზას დაღესტნიდან საქართველოში. ამაზე სამი-ოთხი წლის წინათ დაიწყო საუბარი, მერე გაჩერდნენ და ახლა ისევ აცოცხლებენ ამ საკითხს. იქ, როგორც ჩანს, მშენებლობა მიდის. მეორე საკითხია, გვჭირდება თუ არა ეს ყველაფერი ჩვენ? საუბარია ხევსურეთამდე გზის გაყვანაზე. თუ მოუსმინეთ, კარასინმაც განაცხადა, რომ საუბარია საბჭოთა კავშირის დროინდელი პროექტების გაცოცხლებაზე.

_ რა ნაბიჯები შეიძლება უახლოეს მომავალში გადადგას რუსეთმა ჩვენთან დაკავშირებით?

_ მგონი, რუსეთმა უკვე გააკეთა იმის მაქსიმუმი, რისი გაკეთებაც განზრახული ჰქონდა. მან ვითომ გახსნა საჰაერო სივრცე, ვაჭრობა აღადგინა და ცდილობს ეკონომიკური კავშირების აღდგენასაც. დარჩა ოკუპირებული ტერიტორიების საკითხი და ამ თემაზე სასაუბროდ პუტინის რუსეთი, ჯერჯერობით, მზად არ არის, ამიტომ რუსეთთან ყველანაირი საუბარი ყველა დანარჩენ თემაზე ზედმეტად მიმაჩნია, იმიტომ რომ ჩვენ ვერ მივიღებთ მთავარს და თუ ვერ მივიღებთ, მაშინ ვის რად უნდა მეორეხარისხოვანი საკითხები?

_ ბევრი დაიწერა, მაგრამ მაინც გკითხავ: რა აზრის ხარ, მოსკოვში კონცერტი რომ ჩაატარეს ჩვენმა ხელოვნების მოღვაწეებმა?

_ მე ვიზიარებ შენს ირონიულ დამოკიდებულებას, რაც კითხვაში დავინახე. ვერ წარმომიდგენია, რომ 1945 წელს, მაგალითად,  რომელიმე რუსი მომღერალი გასტროლებით წასულიყო გერმანიაში და იქ ემღერა. თქვენ როგორ წარმოგიდგენიათ? თვითონ ეს ზეიმი, თავისი ორგანიზატორებიდან გამომდინარე, პირდაპირ ემსახურება რუსეთის ინტერესებს. აქ კი იგულისხმება რუსეთის მცდელობა, დაანახოს ქართველებს, რა თბილი და გულისამაყუჩებელია რუსეთი მათთვის; გაახსენოს საბჭოთა კავშირი და გააღვიძოს ის საბჭოთა გენი, რომელიც მიძინებული იყო ამ 20 წლის განმავლობაში, ამ გენის გაღვიძებით კი ნოსტალგია შექმნას. ეს არის მიზეზი. ბატონი ხუბუტია არის ფედერაციის საბჭოს წევრი, რაღაც დოზით დაახლოებულია პუტინთან და აქვს მასთან მისასვლელი გარკვეული გზები. კაცი, რომელიც საქართველოს ოკუპანტის სურათიანი მაისურით გამოდის პუბლიკის წინაშე, ჩემთვის არის ყოვლად მიუღებელი ადამიანი და ასევე ყველაფერი მიუღებელი იქნება, რასაც ასეთი ადამიანი გააკეთებს. მე მიკვირს, ჩვენმა მომღერლებმა რატომ გადადგეს ასეთი ნაბიჯი? კი იყო საუბარი, რომ ეს იქ მცხოვრები ქართველებისთვის გააკეთეს, მაგრამ იცი, რას ვეტყვი მაგათ? _ თუ ასეთი ნოსტალგია აქვს ვინმეს, სახლში ჩამოვიდეს და აქ გაერთოს. იქ ცეკვა-თამაში არ არის ჩვენი საქმე!

_ ისე, მე მგონი, უპრინციპობა გვიშვრება ყველაფერს და ჩვენი საზოგადოების მთავარი პრობლემაც ეს არის.

_ აბსოლუტურად გეთანხმები! ჩვენი ხალხი ასე აზროვნებს: მაგალითად, ვინც ცხოვრობს გორში, ამბობს, _ უი, რა კარგი იყო საბჭოთა კავშირის დროს, მე ვაშლი გამქონდა რუსეთში და მაგრად ვცხოვრობდიო… უფრო აქეთ რაც იყო, ანუ 2008 წელს, ამას აღარ იხსენებს; იმერეთიდან, კიდევ, ვიღაცას ქინძი და ოხრახუში გაჰქონდა და ისიც კარგად იყო;  ვიღაცას აჭარიდან მანდარინი გაჰქონდა, კახეთიდან ღვინო და ყველა ბედნიერი იყო… ამ ხალხს ის კი არ ესმის, რომ აღარ არის ის დრო, რა დროსაც მისტირიან. შეცვლილია რეალობაც და მოცემულობაც. აღარც 37 მანეთი ღირს თვითმფრინავის ბილეთი. მათ არ ესმით, რომ რუსეთის დამოკიდებულება საქართველოსადმი არ არის მარტო ქინძი და ოხრახუში, ანუ მე მინდა, რომ ჩვენს მოქალაქეებს მეტი პრინციპული, სახელმწიფოებრივი აზროვნება ჰქონდეთ, მაგრამ ეს არ გააჩნიათ. სამწუხაროდ, უმრავლესობა თავისი კუჭის იქით აღარ იხედება.

_ არაერთხელ გვითქვამს, რომ ჩვენი ბედი და ბევრი რამ დღეს უკრაინაში წყდება. რა მდგომარეობაა იქ ამჟამად?

_ ამერიკისა და ევროპის სანქციებმა ძალიან სერიოზული დარტყმა მიაყენა რუსეთს. დღეისთვის რუსული რუბლის კურსი დოლართან მიმართებით  კატასტროფულად დავარდა, ამის გარდა საგრძნობლად ეცემა  ნავთობის ფასიც. ევროპამ და ამერიკამ ირანს ხელ-ფეხი გაუხსნეს ნავთობთან დაკავშირებით,  ამიტომ ნავთობის ფასი, წესით, კიდევ უფრო უნდა დავარდეს. ესეც ყველანაირად დაარტყამს რუსეთს, რომელსაც ასევე შეუზღუდეს საბანკო ოპერაციები, მაგალითად, „ვიზა“ და „მასტერქარდი“. ამ სანქციების გამო გამართულად ვეღარ მუშაობენ. საბოლოო ჯამში, ეს სანქციები ძალიან სერიოზულად ზიანს აყენებს რუსეთის ეკონომიკას. ერთი სიტყვით, დასავლეთი უკან დახევას არ აპირებს და ამის დასტური შეიძლება იყოს ისიც, რომ რამდენიმე დღის წინათ გამოქვეყნდა რუსეთში ჩატარებული გამოკითხვის შედეგები. ამ შედეგებით: გერმანია ძალიან წინ გავარდა ანტირეიტინგში, ანუ უკვე  აქამდე პარტნიორ გერმანიასაც უკვე მტრად მიიჩნევენ. არ დაგავიწყდეთ, რომ წინ ზამთარია, ამ ზამთარში როგორ მოექცევა რუსეთი ევროპას, ძნელი სათქმელია და მე კარგს არაფერს ველოდები. შესაბამისად, მერე ევროპას მოუწევს ისევ საპასუხო ნაბიჯების გადადგმა და გარკვეული ზომების მიღება. გერმანიაში უკვე ბევრჯერ გაიჟღერა, რომ რუსულ გაზზე კიდევ უფრო უნდა შემცირდეს დამოკიდებულების ხარისხი. ეს მაშინ, როცა  დღეისთვის, სულ რაღაც, 30 პროცენტია დამოკიდებულება, რაც იმას ნიშნავს, რომ რუსეთი გაზსაც ვეღარ გაყიდის ასე თავისუფლად ევროპაში.

ამ ყველაფრიდან გამომდინარე შეგვიძლია დავასკვნათ: ყველაფერი, რაც ასუსტებს რუსეთს, ჩვენთვის სასიკეთოა. ცხადია, მარტო სანქციები ჩვენ ვერც მოგვაძლიერებს და ვერც ტერიტორიებს დაგვიბრუნებს, მაგრამ ვფიქრობ, რომ ამ სანქციების გაგრძელება და შედეგი შეიძლება იყოს უფრო მეტი, ვიდრე დღეს არის. შეიძლება ამან გამოიწვიოს რაღაც პროცესების განმეორება ჩრდილოეთ კავკასიაში, შეიძლება ისეც გადალაგდეს სიტუაცია მსოფლიოში და თვითონ რუსეთშიც, რომ ამ ყელაფერმა შექმნას ძალიან კარგი ფონი ჩვენი ტერიტორიების დაბრუნების საქმეში.

                                                                                             დავით დევიძე