საქართველოში წამლები რომ არარეალურად ძვირია, ამას ვერც ფარმაცევტული კომპანიები უარყოფენ. ამის მიუხედავად ისინი წამლებს მაინც აძვირებენ და საერთოდ არ აინტერესებთ, მძიმე ავადმყოფებს წამლის საყიდელი ფული თუ აქვთ. იმ რეგულაციების დაწესების შემთხვევაში, რომელსაც ოპოზიცია ითხოვს, წამლებზე დეფიციტის შექმნით იმუქრებიან. ისინი, ფაქტობრივად, სახელმწიფოს აშანტაჟებენ.

„ქართული დასის“ ლიდერი, ჯონდი ბაღათურია, მიიჩნევს, რომ ქართველი ხალხის წინააღმდეგ სააფთიაქო მაფია შეთქმულებას აწყობს. მისი აზრით, საჭიროა ხელისუფლების ჩარევა. მან პარლამენტის წევრებთან ერთად უკვე მოამზადა საკანონმდებლო ინციატივა. იმ დღეს, როდესაც პარლამენტში ამ საკითხის განხილვას დაიწყებენ, ბაღათურია პარლამენტის წინ ხალხის მიყვანასა და აქციის მოწყობას აპირებს. ამბობს, რომ ეს ერთგვარი ზემოქმედების მექანიზმი იქნება. მას იმ კანონმდებლებზე უნდა ზემოქმედების მოხდენა, რომლებიც, მისი თქმით, სააფთიაქო მაფიასთან არიან შეკრულები.
რამდენად იაფია ჩვენთან შედარებით წამლები რუსეთსა და თურქეთში? რატომ არის საქართველოში წარმოებული მედიკამენტები სომხეთში უფრო იაფი? როგორ უქმნიან ბაზარზე ახალშემოსულ ფარმაცევტულ კომპანიებს პრობლემებს? _ ამის შესახებ ჯონდი ბაღათურია „ქრონიკა+“-ს ესაუბრება:

_ ბატონო ჯონდი, თქვენ განაცხადეთ, რომ სააფთიაქო მაფიასთან იწყებთ ბრძოლას. ვისთან ერთად აპირებთ ამ ბრძოლაში ჩაბმას? რა გახდა ამ ბრძოლის წამოწყების მიზეზი?
_ წლების განმავლობაში საქართველოში ჩამოყალიბდა სააფთიაქო კლანი, რომელმაც, თავის მხრივ, შექმნა დანაშაულებრივი სქემა. ამ სქემის მეშვეობით ისინი პარაზიტებივით სისხლს სწოვენ საქართველოს მოსახლეობას.
სქემას, რომლითაც ფარმაცევტული კომპანიები მდიდრდებიან, სისხლის სამართლის კოდექსის ენაზე ჰქვია კარტელური შეთანხმება.
ფარმაცევტულმა კომპანიებმა, რომლებიც თავად არიან მედიკამენტების იმპორტიორები, მწარმოებლები და დისტრიბუტორებიც კი, შექმნეს ასევე სადაზღვევო კომპანიები და ჰოსპიტალური სექტორი.
ასეთი კომპანია საქართველოში არის ოთხი. ეს ოთხი კომპანია საქართველოში აკონტროლებს მედიკამენტების წარმოებასა და იმპორტს, მის საბითუმო და საცალო ვაჭრობას, სადაზღვევო და ჰოსპიტალურ სექტორს.
ჰოსპიტალებში სხედან ექიმები, რომლებიც პაციენტებს უწერენ იმ წამლებს, რომელ მედიკამენტებსაც ჰოსპიტალის მფლობელი ფარმაცევტული კომპანია აწარმოებს. სხვა წამლების გამოწერის უფლება მათ არ აქვთ.
შექმნილმა ვითარებამ ამ ოთხ კომპანიას საშუალება მისცა, ერთმანეთთან კარტელური შეთანხმება დაედოთ.
_ რაში გამოიხატება ეს კარტელური შეთანხმება?
_ პირდაპირ გეტყვით: ეს არის შეთქმულება საქართველოს მოსახლეობის წინააღმდეგ. ეს არის მდიდრების შეთქმულება ღარიბების წინააღმდეგ.
ეს ოთხი ფარმაცევტული კომპანია ერთმანეთს ფასებით არ ებრძვის, უარს ამბობს კონკურენციაზე, ისინი ფასებზე შეთანხმებული არიან.
მათ შორის გაფომებული შეთანხმების წყალობით, საქართველოში, სხვა ქვეყნებთან შედარებით, წამლები 1.000 და ზოგჯერ 1.300%-ით ძვირი ღირს.
_ რომელ ქვეყნებს გავასწარით ასე დაუნდობლად?
_ ბევრ ქვეყანას ვუსწრებთ, მაგრამ ამ შემთხვევაში რუსეთსა და თურქეთზე ვსაუბრობ. ჩვენ ამ ორ ქვეყანაში სამომხმარებლო ბაზარი შევისწავლეთ და საკონტროლო შესყიდვები განვახორციელეთ.
შედეგი ნამდვილად გამაოგნებელი იყო. კი ვიცოდით, რომ ჩვენთან წამალი გაცილებით ძვირი ღირდა, მაგრამ ვერ წარმოვიდგენდი, ასე შორს თუ ვიქნებოდით წასულები.
თურქული და რუსული ფასები ერთმანეთს ძალიან ჰგავს, განსხვავება 5-7%-ა. ორივე ქვეყანაში 1.000-1.200%-ით უფრო იაფია წამალი, ვიდრე საქართველოში.
მნიშვნელოვანია ის გარემოება, რომ თურქეთსა და რუსეთში ადგილზე წარმოებული წამლები შევიძინეთ, რათა ჩვენს კომპანიებს თავის მართლების საშუალება არ მისცემოდათ, არ ეთქვათ, რომ ჩვენთან ასეთი საბაჟო სისტემაა და ამიტომ არის ძვირი წამლებიო.
შესყიდვები ამ ქვეყნების დედაქალაქებში განვახორციელეთ: საქართველოში ვიყიდეთ _ თბილისში, თურქეთში _ ანკარაში, რუსეთში _ მოსკოვში.
ავიღოთ კაპტოპრილი. ეს წნევის დამწევი საშუალებაა. ამ მედიკამენტს იყენებს ერთ-ერთი ყველაზე მოწყვლადი ფენა (პენსიონერები).
25-მილიგრამიანი კაპტოპრილი მოსკოვში ღირს 19 რუბლი, ანუ 77 თეთრი. თბილისში, საქართველოში წარმოებული იგივე წამალი ღრს 9 ლარი და 80 თეთრი. აქამდე 1.258% იყო განსხვავება, ახლა განსხვავება კიდევ უფრო გაიზარდა. ჩვენთან ეს წამალი 11 ლარი გახდა.
_ ეს წამალი ისედაც ძვირია და კიდევ რატომ გააძვირეს?
_ ფარმაცევტულმა კომპანიებმა მოიმიზეზეს, ლარის კურსი დავარდაო. ლარის კურსი რა შუაშია, როცა აღნიშნული წამალი ქართული წარმოებისაა?!
მარტო ამ ერთ წამლის მაგალითზეც შეიძლება იმის თქმა, თუ რა კატასტროფული ვითარებაა წამლების ბაზარზე. ადამიანები უკანასკნელ თეთრებს ხარჯავენ, რომ წამლები იყიდონ.
ეს საშინელი ვითარება აუცილებლად უნდა შეიცვალოს. ამიტომაც გადავწყვიტეთ, პარლამენტში კანონპროექტი შეგვეტანა, რომელიც ამ განუკითხაობას დაასრულებს.
საკანონმდებლო ინიციატივის მომზადების დროს საწყისად ავიღეთ ევროპის განვითარებული ქვეყნებისა და ამერიკის შეერთებული შტატების მაგალითი.
ყველა დემოკრატიულ და განვითარებულ ქვეყანას ფარმაცევტულ ბაზარზე ფასწარმოქმნაზე რეგულაციები აქვს დაწესებული.
შეერთებულ შტატებში, დიდ ბრიტანეთში, გერმანიაში, ბელგიაში, საფრანგეთში, რუსეთში, იაპონიასა და ინდოეთში ფასწარმოქმნის ყველა ეტაპზე პირდაპირი რეგულაციებია დაწესებული.
_ ეს რას ნიშნავს?
_ ეს იმას ნიშნავს, რომ სახელმწიფო აწესებს ბარჟას, თუ რამდენი შეგიძლია დაამატო.
უფრო გასაგები რომ იყოს, მარტივ ენაზე ვიტყვი: სახელმწიფო მწარმოებელს ეუბნება, თუ წამლის წარმოება ერთი ლარი დაგიჯდა, შეგიძლია 100% დაამატო და ორჯერ ძვირად გაყიდო, მაგრამ 15-ჯერ ძვირად გაყიდვის საშუალებას მას არავინ მისცემს.
შემდგომ საფეხურზე უკვე საბითუმო ვაჭრობა იწყება. საბითუმო ვაჭრობის ეტაპზე სახელმწიფო 100%-იან მოგებას აწესებს. ორჯერ ძვირად შეგიძლია გაყიდო. 10-ჯერ და 15-ჯერ ძვირად გაყიდვის უფლებას არავინ მოგცემს.
ჩვენც მსგავსი რეგულაციების დაწესებას ვითხოვთ. ჩვენი მოთხოვნები კარგად არის ასახული იმ პროექტში, რომელიც პარლამენტში შევიტანეთ.
_ როდის შეიტანეთ ეს პროექტი პარლამენტში?
_ ამ ინიციატივით წინა მოწვევის პარლამენტს მივმართეთ. მაშინ ჯანდაცვის მინისტრი დავით სერგეენკო იყო. ის დიალოგზე წამოვიდა.
ჩვენი საკანონმდებლო ინიციატივის განხილვა პარლამენტის ჯანდაცვის კომიტეტის ფარგლები მიდიოდა.
დიალოგი შედგა, მაგრამ შედეგიანს ვერ დავარქმევდი. დავით სერგეენკომ შემოგვთავაზა, რომ შეიძლება სხვა სახის რეგულაციებიც დაწესდესო. საუბარია არაპირდაპირ, ირიბ რეგულაციებზე. ამ პრაქტიკას თურქეთი იყენებს.
_ ეს ირიბი რეგულაცია რას ითვალისწინებს?
_ თურქეთის სახელმწიფო მედიკამენტების ერთობლივ შესყიდვას ახორციელებს და ფასის ჭერს აწესებს. შენ შეგიძლია იყიდო ეს წამალი და საკუთარ აფთიაქში ძვირად გაყიდო, მაგრამ არ გაგეყიდება, რადგან გვერდით აფთიაქში სახელმწიფო იგივე წამალს იაფად ყიდის.
ირიბი რეგულაცია ძალიან კარგი ფორმატია, თუმცა არა მგონია, მან ჩვენს შემთხვევაში გაამართლოს.
_ რატომ ვერ გაამართლებს ეს ფორმა ჩვენთან?
_ ვერ იქნება ეფექტიანი, რადგან ჩვენ არ ვართ 80-მილიონიანი ქვეყანა. ამ პროექტის განსახორციელებლად დიდი ბაზარია საჭირო.
ჯანდაცვის ყოფილ მინისტრ სერგეენკოს ვუთხარი, _ კი ბატონო, ეს გზა აირჩიეთ, მაგრამ გაგიჭირდებათ-მეთქი. ამაზე ვმუშაობდით სერგეენკოსთან, პარლამენტთან, მაგრამ შედეგი არ არის.
_ წინა მოწვევის პარლამენტში თუ შეიტანეთ და ჯერ შედეგი არ ჩანს, ეტყობა, ნელა მუშაობენ.
_ შედეგი არც იქნება. სიმართლე გითხრათ, არ მქონია დიდი იმედი იმისა, რომ ჩვენი ბრძოლა შედეგიანად დასრულდებოდა. შედეგის დასადებად დიდი ძალისხმევაა საჭირო. შესაძლოა, საერთოდ ვერ მივაღწიოთ შედეგს.
_ რატომ?
_ ადრე თუ გვიან შედეგი იქნება, მაგრამ მანამდე ერთი მნიშვნელოვანი რამეა გასაკეთებელი. ეს თუ არ გაკეთდა, ჩათვალეთ, რომ სააფთიაქო კლანს ვერაფერს დავაკლებთ.
სანამ ეს სააფთიაქო მაფია პოლიტიკურ პარტიებს აფინანსებს, ძირითადად, „ნაციონალურ მოძრაობასა“ და „ქართულ ოცნებას“, მანამ შედეგი არ იქნება. ეს პარტიები ამ სააფთიაქო კლანზე არიან ელემენტარულად დამოკიდებული და მათ საწინააღმდეგო გადაწყვეტილებას არ მიიღებენ.
პოლიტიკური პარტიების გარდა ამ კლანზე დამოკიდებულია მედია და არც ის იბრძოლებს ქართველი ხალხისთვის მოწყობილი შეთქმულების წინააღმდეგ.
_ მედია როგორ არის დამოკიდებული? რას გულისხმობთ?
_ როგორ არის დამოკიდებული და რეკლამით. წინასწარ ვაცხადებ, რომ ამის გამო ტელეკომპანიებს არაფერს ვერჩი. ძალიან კარგად ვიცი, რომ ისინი რეკლამებზე არიან დამოკიდებული. რეკლამები მათთან, ძირითადად, სააფთიაქო კლანს მიაქვს.
რეკლამის მომწოდებლებს ხშირად თავისი მოთხოვნები აქვთ, შეიძლება ეს არაკანონიერი იყოს, მაგრამ ფული მათ მიაქვთ და მუსიკასაც ისინი უკვეთენ. ტელეკომპანიების მფლობელები იძულებული არიან, რომ მათი მოთხოვნები დააკმაყოფილონ.
აქედან გამომდინარე, ისინი ვერ დაიწყებენ ბრძოლას სააფთიაქო მაფიის წინააღმდეგ. შეიძლება გვეთანხმებიან, მაგრამ დუმილის უფლებას გამოიყენებენ.
ძალიან მძიმე, ფაქტობრივად, გამოუვალი მდგომარეობაა, ამ ბანდას მძევლად ჰყავს აყვანილი საზოგადოება. ამ კლანის მძევალია ხელისუფლებაც და სახელმწიფოც.
აღნიშნულ თემაზე მმართველი პარტიის არაერთ წევრთან მისაუბრია. რამდენიმე გავლენიანმა პოლიტიკოსმა პირდაპირ მითხრა, ამას თავი უნდა დაანებოო.
_ რატომ უნდა დაანებო თავიო?
_ მიაჩნიათ, რომ არაფერი გამოგვივა. სააფთიაქო კლანი ძალიან ძლიერია და მასთან ბრძოლა ადვილი არ იქნება.
ყველა ხვდება, რომ ასე გაგრძელება შეუძლებელია და რეგულაციების დაწესება აუცილებელია, მაგრამ სააფთიაქო მაფიის წინააღმდეგ ბრძოლის დაწყებას საკუთარ თავზე ვერავინ იღებს. არავის უნდა პირველი ნაბიჯის გადადგმა.
მაფიასთან ბრძოლის ყველაზე ეფექტიანი ხერხი არის კანონიერი, კონსტიტუციური უფლების გამოყენება. ეს არის პირდაპირი დემოკრატიული მეთოდი.
_ დემოკრატიულ მეთოდში რას გულისხმობთ?
_ ხალხი უნდა დადგეს ფეხზე. ექსკლუზივის სახით გეტყვით, რომ ახლა ჩვენ პარლამენტში სამუშაო ჯგუფს ვქმნით, რომელიც ერთგვარად ლობისტიც იქნება.
პარლამენტის წევრები მარტო სააფთიაქო რეგულაციებზე კი არ იმუშავებენ, არამედ ზოგადად სოციალური უსამართლობის აღსაკვეთად გააკეთებენ ყველაფერს.
ჩვენი ბრძოლა სოციალური ჩაგვრის წინააღმდეგ იქნება მიმართული. ამ საქმეში პარლამენტის წევრების მხარდაჭერა ძალიან მნიშვნელოვანია.
_ უმრავლესობის დეპუტატები ითანამშრომლებენ თქვენთან?
_ რატომ არ უნდა ითანამშრომლონ? ჩვენ ვცდილობთ, რომ საპარლამენტო უმრავლესობა ამ საქმეში აქტიურად ჩაერთოს.
უკვე დაწყებული გვაქვს დიალოგი საპარლამენტო კომიტეტებთან და უმრავლესობის წევრებთან _ იმ კანონის ლობირება გვინდა, რომელმაც სააფთიაქო მაფია უნდა დაშალოს. ეს კანონპროექტი, როგორც უკვე მოგახსენეთ, წინა მოწვევის პარლამენტში შევიტანეთ.
მის შემუშავებაში მონაწილეობა მიიღო პარლამენტის წევრმა მირიან წიკლაურმა. ის ლობირებს კიდევაც ამ კანონპროექტს. ჩვენს საკანონმდებლო ინიციატივას კიდევ ორი დეპუტატი დაუჭერს მხარს. იმედი მაქვს, რომ ამ ინიციატივის ლობისტები უმრავლესობის წევრებიც გახდებიან.
ჩვენ რამდენიმე საკანონმდებლო ინიციატივა გვაქვს მომზადებული. პირველი კანონპროექტი წამლის ფასებზე რეგულაციების დაწესებას ითვალისწინებს. ამ რეგულაციებით უნდა მოხდეს მედიკამენტებზე ფასების ზრდის შეკავება. ჩვენ ასევე ვმუშაობთ ანტიმონოპოლიურ კანონზე და რომის კოდექსზე.
პარლამენტის ზოგიერთ წევრზე უფრო დიდი შთაბეჭდილება რომ მოვახდინოთ, შეიძლება განხილვის დღეს პარლამენტთან ხალხიც კი მივიყვანოთ.
_ ვისზე გინდათ შთაბეჭდილების მოხდენა?
_ იმ დეპუტატებზე, რომლებიც სააფთიაქო მაფიასთან არიან შეკრულები და ჯიბეს ისქელებენ. კარგი იქნება თუ ხალხს მოვიწვევთ.
_ ე. ი. აქციის მოწყობას აპირებთ?
_ გნებავთ, აქცია დაარქვთ. ჩვენ მიგვაჩნია, რომ საკითხის განხილვის დღეს პარლამენტთან ხალხი უნდა იდგეს. სააფთიაქო მაფიას მხოლოდ ერთად დგომით დავამარცხებთ.
დეპუტატების ნაწილი სააფთიაქო მაფიასთან არის შეკრული. ისინი აზრზე რომ მოვიყვანოთ, ხალხის აქტიურობაა საჭირო. ჩვენ აუცილებლად მოვიწვევთ ხალხს პარლამენტთან.
_ ამის გარეშე არ გამოვა?
_ შეიძლება გამოვიდეს, მაგრამ აქცია პოლიტიკური ზეწოლისთვის კარგი ინსტრუმენტია. სააფთიაქო მაფიის დასაშლელად ყველა ინსტრუმენტი უნდა გამოვიყენოთ.
არ მიყვარს ზედმეტი მოლოდინების შექმნა, მაგრამ ძალიან კონსტრუქციული დიალოგი გვქონდა პარლამენტის ჯანდაცვის კომიტეტში. ეს იმის იმედს მაძლევს, რომ რაღაცას მივაღწევთ.
_ კონკრეტულად ვის ესაუბრეთ?
_ კომიტეტის თავმჯდომარე აკაკი ზოიძეს. შეხვედრას ამ კომიტეტის სხვა წევრებიც ესწრებოდნენ. შეხვედრის მიხედვით თუ ვიმსჯელებთ, ხელისუფლება კონსტრუქციულ დიალოგზე უნდა წამოვიდეს.
ჩენ მიერ შემუშავებული კანონპროექტი ძალიან მოქნილია. კანონპროექტის მიხედვით მთავრობას მიეცემა ვალდებულება და დისკრეცია, რომ ფასწარმოქმნის ყველა ეტაპზე ბარჟა დააწესოს. ამ შემთხვევაში იქ ვეღარავინ იტყვის, რომ ფასზე ლარის კურსის რყევამ იმოქმედა.
_ საპარლამენტო უმრავლესობის წევრია კახა ოქრიაშვილი, რომლის ფარმაცევტული კომპანია ერთ-ერთია იმ ოთხი კომპანიიდან, რომელიც სააფთიაქო კლანს წარმოადგენს. ის აუცილებლად გაუწევს ლობირებას ამ კომპანიებს. მასთან თუ გქონდათ შეხვედრა?
_ ამ საკითხზე ოქრიაშვილთან დიალოგი არ გვქონია. როცა სერგეენკოს ვესაუბრეთ, მაშინ იყო დიალოგი. ოქრიაშვილს ისეთი არგუმენტები აქვს, რომელიც პრინციპულად მიუღებელია.
_ ისე, კახა ოქრიაშვილს ისიც უკვირს, რატომ მიიჩნევს ხალხი, რომ 10-ლარიანი წამალი ძვირია.
_ მისთვის და სააფთიაქო კლანის წარმომადგენლებისთვის არც 100-ლარიანი წამალი არის ძვირი და არც _ 1.000-ლარიანი.
ჩვენ ხომ ვითხოვთ, რომ ფასწარმოქმნაზე კონტროლი დაწესდეს. სააფთიაქო მაფია ამის წინააღმდეგია. ფარმაცევტული კომპანიის წარმომადგენლები პირდაპირ ამბობენ, _ თუ ეს რეგულაციები დაწესდება, ჩვენ ხომ შეიძლება წამლებზე დეფიციტი შევქმნათო?!
_ შანტაჟზე გადავიდნენ?
_ შანტაჟია, აბა, რა არის! რას ჰქვია, დეფიციტი შეიქმნას?! სახელმწიფო ამ შანტაჟს არ უნდა დაექვემდებაროს. რისთვის არსებობს შინაგან საქმეთა სამინისტრო და პროკურატურა.
ამათ თუ გაუვიდათ, მაშინ საბოტაჟი შეიძლება შექმნას „თბილწყალკანალმაც“ და „თელასმაც“. არ მოეწონებათ ტარიფი და ხალხს დენისა და წყლის მიწოდებას შეუწყვეტენ.
ჩემი აზრით, ფარმაცევტულ კომპანიებს ჰოსპიტალური სექტორის ფლობა უნდა აეკრძალოთ. ეს პრინციპულად მნიშვნელოვანი საკითხია.
პარლამენტის ჯანდაცვის კომიტეტში გამართულ შეხვედრაზე ფარმაცევტული სფეროს ერთ-ერთმა წესიერმა წარმომადგენელმა მეტად მნიშვნელოვანი განცხადება გააკეთა.
მისი თქმით, ტრანსნაციონალურმა ფარმაცევტულმა კომპანიამ საქართველო დატოვა. ამ კომპანიამ არ ისურვა არაკეთილსინდისიერ სქემაში შესვლა, არ მოისყიდა ექიმები, რომ მათ ამ კომპანიის წარმოებული თუ შემოტანილი წამალი გაეყიდათ.
აღნიშნული კომპანიის მიერ შემოტანილი წამლები სამჯერ და ოთხჯერ იაფი ღირდა, ვიდრე ამ სპეკულანტების წამლები. ამის მიუხედავად, მათი პროდუქცია არ იყიდებოდა. რატომ? იმიტომ, რომ ადამიანებს ექიმი იმ წამლებს უწერდა, რომლის სააფთიაქო ბიზნესშიც ისინი იყვნენ ჩართულები.
იმედი მაქვს, ფარმაცევტული კომპანიებიც გააცნობიერებენ, რომ ასე გაგრძელება არ შეიძლება და ისინიც დათმობაზე წამოვლენ.
_ როგორც ამბობენ, სომხეთში საქართველოში წარმოებული წამალი ბევრად იაფი ღირს, ვიდრე თავად საქართველოში. სომხური ბაზარი არ შეგისწავლიათ?
_ სომხეთისა და აზერბაიჯანის ბაზრები ჯერ შეუსწავლელია. ამ ბაზრებსაც შევისწავლით და ზუსტ სურათს მერე გეტყვით. როგორც მეუბნებიან, სომხეთში საქართველოში წარმოებული წამლები 150%-ით იაფია, ვიდრე თავად საქართველოში. ასე გაგრძელება აღარ შეიძლება. ეს უნდა დამთავრდეს.

შორენა მარსაგიშვილი