მმართველმა გუნდმა დადგენილების პროექტი შეიმუშავა, რომელიც ათი პუნქტისგან შედგება და მასში ნათქვამია, რომ საქართველოს კონსტიტუციური წესწყობილების დაცვა და პატივისცემა საქართველოს ხელისუფლებისა და საქართველოს თითოეული მოქალაქის ვალია. პროექტში ასევე წერია, რომ ხელისუფლებამ 20-21 ივნისს დაიცვა შეკრებისა და გამოხატვის თავისუფლება, თუმცა მმართველი გუნდის ამ გადაწყვეტილებას არ ეთანხმება „სამოქალაქო მოძრაობის“ ერთ-ერთი ლიდერი ლევან იოსელიანი და ამბობს, რომ არანაირი სახელმწიფოს გადატრიალების მცდელობა აქციის მონაწილეებს არ ჰქონიათ. იოსელიანი ერთ-ერთი იმათგანია, ვინც 20 ივნისიდან მოყოლებული აპროტესტებდა გავრილოვის ვიზიტს საქართველოში. ის ამ ყველაფერს ხელისუფლების უდიდეს შეცდომად მიიჩნევს.

„ქრონიკა+“-ის კითხვებს პასუხობს „სამოქალაქო მოძრაობის“ ერთ-ერთი ლიდერი, ლევან იოსელიანი:
_ რუსი დეპუტატების ვიზიტი საქართველოში და 20 ივნისის ღამის სისხლიანი დარბევა _ მმართველმა გუნდმა დადგენილების პროექტი შეიმუშავა. ხელისუფლების რევოლუციური გზით შეცვლის მცდელობა _ ასე აფასებს საპარლამენტო უმრავლესობა 20-21 ივნისის მოვლენებს. თქვენთვის რა იყო, ზოგადად, გავრილოვის ვიზიტი საქართველოში და როგორ შეაფასებთ მმართველი გუნდის ამ გადაწყვეტილებას?
_ ჩემი აზრით, ეს იყო ყველაზე მძიმე შეცდომა, თუ შეიძლება ამას შეცდომა დავარქვათ, რაც კი ხელისუფლებას დაუშვია. მთავრობამ ოკუპანტი ქვეყნის წარმომადგენელი შეიყვანა პარლამენტში და იმ ადგილას დასვა, სადაც, თავის დროზე, ჩვენი ქვეყნის დამოუკიდებლობა გამოცხადდა. ეს კიდევ ერთხელ მეტყველებს იმაზე, თუ რამდენად მოშლილია ხელისუფლება, რამდენად ვერ ათვითცნობიერებს, თუ რა ხდება. ეს შემთხვევითი არ ყოფილა, რადგან გავრილოვი პირველად არ იმყოფებოდა საქართველოში. თუ არ ვცდები, ის 2013 წელს ესწრებოდა „დინამო თბილისისა“ მოსკოვის ერთ-ერთი გუნდის მატჩს და მაშინ, რატომღაც, რეაქცია არ გვქონია. შემოიყვანეს ქვეყანაში და ლოჟიდან აყურებინებდნენ მატჩს. როგორც ჩანს, მისი ეს ვიზიტი გარკვეული საზოგადოებისთვის შეუმჩნეველი დარჩა, მაგრამ ამჯერად თვითონ გავრილოვის სითავხედემ და ჩვენი ხელისუფლების უპასუხისმგებლობამ გამოიწვია მძაფრი რეაქცია, რაც დავინახეთ და ეს იყო აბსოლუტურად სწორი და ადეკვატური. რაც მთავარია, გულწრფელი პროტესტი და არანაირ სახელმწიფო გადატრიალებასთან და ანტიკონსტიტუციასთან ჩვენ საქმე არ გვქონდა. ეს იყო გულწრფელი პროტესტი, რომელიც რაღაც ეტაპზე პოლიციის მიმართ დაუმორჩილებლობაში გადაიზარდა და, პირველ ეტაპზე, პოლიციამ სრული ლეგიტიმაცია გამოიყენა და იცავდა პარლამენტის შენობას, მაგრამ შემდეგ რაც დაიწყო, მასობრივი დევნა და დარბევა, ეს იყო აბსოლუტურად უფლებამოსილების გადამეტება, რაც სამწუხაროა. ჩვენ ვნახეთ დაკავებული მომიტინგეების გარკვეული ნაწილი, მაგრამ არ გვინახავს პოლიციის დაკავებული თანამშრომლები, რომლებმაც თავიანთ უფლებამოსილებებს გადაამეტეს.
_ თქვენი აზრით, რა მიზანი ჰქონდა ხელისუფლებას, გავრილოვი დაესვა საქართველოს პარლამენტში და მას სესია წაეყვანა?
_ თავმოყვარე ხელისუფლება ამ ამბების შემდეგ აუცილებლად გადადგებოდა. წარმოუდგენელი რამ გააკეთეს. ყველაფერს შემთხვევითობას ვერ დავაბრალებთ. შემთხვევით გავრილოვი ვერ შემოვიდოდა საქართველოში და მით უმეტეს, პარლამენტში. უბრალოდ, ჩვენ დროდადრო გვაჩვევდნენ იმას, რომ რუსეთი ფორმალურად არის მხოლოდ ოკუპანტი, თორემ სხვა მხრივ ძალიან კარგია. მანდ იყო ტურისტების, ერთმორწმუნე რუსეთის ფაქტორი და მესამე პლანზე გადადიოდა მთავარი თემა, რაც არის ჩვენი ქვეყნის ოკუპაცია. ესეც ერთ-ერთი მცდელობა იყო იმისა, რომ ქართული საზოგადოება შეჩვეოდა, რომ საქართველოს პარლამენტში ისხდნენ რუსი დეპუტატები, მაგრამ არავის დავიწყებია 2008 წელი, აფხაზეთისა და სამაჩაბლოს მოვლენები, რაც ჩვენს საზოგადოებას ძალიან მწარედ ახსოვს. ყველამ კარგად ვიცით, რომ რუსეთი არის ოკუპანტი და არ შევეგუებით ოკუპაციას. რეალურად, 20 ივნისს საქართველოში რუსული ოკუპაცია დამარცხდა. მათ დაინახეს, რომ საქართველო საბოლოოდ მოწყდა რუსულ ორბიტას. მენტალურად ქართული საზოგადოება ჩამოშორდა რუსულ ორბიტას და ამ ყველაფერს 20 ივნისს დაესვა წერტილი.
_ ბატონო ლევან, აქციის მონაწილეები თავდაპირველად ითხოვდნენ ირაკლი კობახიძის გადადგომას და სისხლიანი ღამის შემდეგ ყველამ კარგად დავინახეთ, თუ როგორ გადადგა კობახიძე თანამდებობიდან, შემდეგ ახალგაზრდების მოთხოვნა იყო და არის, რომ გადადგეს შინაგან საქმეთა მინისტრი გიორგი გახარია. პირადად თქვენ სად ხედავთ გამოსავალს, ვისი პასუხისმგებლობა უნდა დადგეს?
_ ირაკლი კობახიძე წინა ღამეს რომ გადამდგარიყო, არაფერი მოხდებოდა და ჩვენი მოქალაქეები არ დასახიჩრდებოდნენ და არ დაკარგავდნენ მხედველობას. სამწუხაროა, რომ ჩვენი ხელისუფლება გვიან რეაგირებს ასეთ რაღაცებზე და, რა თქმა უნდა, სწორი ნაბიჯი იყო, რომ კობახიძემ თანამდებობდა დატოვა. არ შემიძლია არ აღვნიშნო ის სწორი ნაბიჯი, რაც ხელისუფლებამ გადადგა პროპორციული სისტემის არჩევნებთან დაკავშირებით. თუ სპეცრაზმელები ამ ყველაფერს ბრძანების გარეშე აკეთებდნენ, მაშინ ჩვენ სახელმწიფო საერთოდ არ გვყოლია, მაგრამ ეჭვიც არ მეპარება, რომ მინისტრის ბრძანებით ხდებოდა ყველაფერი. ეს მოვლენები ორ ნაწილად რომ გავყოთ, ასე გამოიყურება: ლეგიტიმურად ძალის გამოყენების ნაწილი და შემდეგ უფლებამოსილების გადამეტება ორივე მინისტრის პასუხისმგებლობაა და გიორგი გახარია უნდა გადადგეს. რამდენი ხანიც არ უნდა დარჩეს სავარძელში, ის ვეღარასდროს იქნება სრულფასოვანი მინისტრი. საზოგადოებისთვის მან დაკარგა ლეგიტიმაცია და, უბრალოდ, დროის ამბავია, რომ ჩამოშორდეს თავის სავარძელს და კიდევ უფრო ღიმილის მომგვრელია ის განცხადება, რაც მან გააკეთა, თითქოს თვითონ უნდა გამოიძიოს ეს ნაწილი და შემდგომ უნდა მიიღოს გადაწყვეტილება. პოლიტიკური პასუხისმგებლობის ნაწილში მას მაშინვე უნდა მიეღო გადაწყვეტილება. რაც შეეხება სამართლებრივ პასუხისმგებლობას, ამას გამოძიება დაადგენს და თუ გამოიკვეთება გახარიას პასუხისმგებლობა, რა თქმა უნდა, ამას იტვირთავს. ამ ხელისუფლების პირობებშია ეს საეჭვო, თორემ იგივე ბედს გაიზიარებს, როგორც ვანო მერაბიშვილის შემთხვევაში მოხდა. ასეთი რაღაცები, უბრალოდ, ვერ ქრება.
_ თუმცა გიორგი გახარიამ ჟურნალისტებთან შეხვედრისას განაცხადა, რომ მომხდართან დაკავშირებით საკუთარ თავზე იღებს პასუხისმგებლობას.
_ ეს ერთგვარი საზოგადოების დაცინვაა. პასუხისმგებლობას ვიღებ და ამავდროულად ვრჩები თანამდებობაზე, ეს ორი რაღაც ურთიერთსაწინააღმდეგოა. შესაბამისად, თუ ბრიყვები ვგონივართ და ამ სიტყვათა კომბინაციას ვერ ვხვდებით, ძალიან შემცდარა. პასუხისმგებლობა ცალსახად ნიშნავს იმას, რომ მინიმუმ უფლებამოსილება შეიჩერო იმ ვადით, სანამ გაირკვევა და გამოძიება დაადგენს სიმართლეს.
_ „სამოქალაქო ეზოში“ მეოთხე შეხვედრა გაიმართა. ბაკურ კვაშილავამ წაიკითხა ლექცია თემაზე: „პროპორციული საარჩევნო სისტემა _ დემოკრატიული წინსვლა თუ დაბრუნება 90-იანებში?“, სადაც თქვენც ესწრებოდით. როგორია თქვენი შეხედულება პროპორციულ საარჩევნო სისტემაზე?
_ ბაკურ კვაშილავამ წაიკითხა ძალიან საინტერესო ლექცია, მან დაიწყო 90-იანი წლებიდან და ისაუბრა მაჟორიტარულ სისტემაზე, თუ რატომ ვერ იმუშავა ამ სისტემამ ჩვენს ქვეყანაში და რატომ არის პროპორციული სისტემა საუკეთესო გამოსავალი დღევანდელი ვითარებიდან. ჩვენც მიგვაჩნია, რომ საქართველოში მაჟორიტარული სისტემა გადაიქცა რეგიონებში არსებული ფეოდალების პარლამენტში მოხვედრის საშუალებად. ვხედავთ, რომ რეგიონებში დამოუკიდებელი ოპოზიციონერი მაჟორიტარები რეალურ შედეგს ვერ აჩვენებენ. მაჟორიტარი დეპუტატები გადაიქცნენ ფეოდალებად, რომლებიც მთლიანად აკონტროლებენ საარჩევნო პროცესს თავიანთ რეგიონებში და წლიდან წლამდე, არჩევნებიდან არჩევნებამდე, არ ელევიან ამ სავარძლებს. გამოსავალი არის ის, რომ პროპორციულად აისახოს მოქალაქეების განწყობა პარლამენტში და გარღვევა მოხდეს ორ ძალას შორის.
სხვათა შორის, ახალ ზელანდიაში მოხდა ასეთი რაღაც: წლების მანძილზე ორი პარტია ცვლიდა ერთმანეთს და იყო ურთიერთდაპირისპირების მოედანი და მხოლოდ მაშინ მოხდა გარღვევა, როდესაც მაჟორიტარული სისტემა შეიცვალა პროპორციულით და ახალი მოთამაშეები გაჩნდნენ პარლამენტში. დღეს ახალ ზელანდიაში 5 პარტიაა, რომელიც მთავრობას აკომპლექტებს. შესაბამისად, ჩვენთანაც ეს შანსია, რომ ახალი მოთამაშეები გაჩნდნენ პარლამენტში, ახალმა ძალებმა ჩაუყარონ საფუძველი საპარლამენტო ცხოვრებას.
_ სად და როგორ ხედავთ საკუთარ თავს და როგორ აპირებთ ბრძოლას 2020 წლის საპარლამენტო არჩევნებისთვის?
_ ჩვენი განვლილი საქმიანობით დავამტკიცეთ, რომ შეგვიძლია მტკიცე წინააღმდეგობა გავუწიოთ ნებისმიერ პოლიტიკურ ძალას. ვფიქრობთ, რომ 2020 წლის არჩევნებზე სერიოზულ შედეგს ვაჩვენებთ. გვაქვს ამბიცია, რომ იყოს მრავალპარტიული პარლამენტი.
_ თქვენ ინიციატივით გამოხვედით, რომელიც პარლამენტარების რაოდენობის შემცირებას ეხება. რას ითვალისწინებს თქვენი ეს ინიციატივა, უფრო დაწვრილებით რომ მოგვიყვეთ?
_ ჩვენ გვაქვს ინიციატივა, რომ საქართველოში დეპუტატების რაოდენობა შემცირდეს 150-იდან 100-მდე და ეს დაყრდნობილია კონკრეტულად სხვა ქვეყნების გამოცდილებაზე, როგორებიცაა ჩვენზე უფრო დემოკრატიული ქვეყნები: ისრაელი, ჩეხეთი, ლიეტუვა, ბულგარეთი და ბევრი სხვა. თუ გადავხედავთ ევროპულ ქვეყნებს, ვნახავთ, რომ საშუალოდ ერთ მანდატზე 35 ათასიდან 50 ათასამდე ამომრჩეველი მოდის, ჩვენთან ეს ციფრი მნიშვნელოვნად დაბალია _ 23 ათასი. გარდა ამისა, პარლამენტი დიდ ხარჯებს წევს პარლამენტარებისა და მთლიანად აპარატის შესანახად, _ დაახლოებით, წელიწადში 51 მილიონ ლარს. პარლამენტარების რაოდენობის შემცირებით ხარჯიც შემცირდება, რომელსაც მოქალაქეები ვიხდით მდუმარე პარლამენტარების შესანახად.
პარლამენტის წევრების შემცირება ხელს შეუწყობს პოლიტიკური პარტიების პასუხისმგებლობის გაზრდას, რომ საკუთარი სია დააკომპლექტონ იმდაგვარი კანდიდატებით, რომლებიც პარლამენტში დაკავებული იქნებიან საკანონმდებლო საქმიანობით. აქედან გამომდინარე, მივმართავ როგორც მმართველ გუნდს, ისე ოპოზიციის წარმომადგენლებს, რომ მათ გარეშე ეს ცვლილებები ვერ განხორციელდება, ვიფიქროთ პარლამენტის წევრების შემცირების თაობაზე.
ჩვენ გვინდა, რომ პოლიტიკურ პარტიებს გაუჩნდეთ პასუხისმგებლობა. საქართველოს პარლამენტში უნდა იყვნენ პარლამენტის აქტიური წევრები, რომლებსაც საკუთარი აზრი აქვთ ქვეყანაში მინდინარე პროცესებთან დაკავშირებით.
_ თქვენ ევროპული ქვეყნების მაგალითი მოიყვანეთ, მაგრამ ქართულ რეალობაში რამდენად მოსალოდნელია ამ ინიციატივის განხორციელება?
_ თუ არ ვცდები, თავის დროზე, 230 პარლამენტარი გვყავდა შევარდნაძის მთავრობაში. ხომ იყო ნება და ჩამოვიდა 150-მდე და რა წააგო ამით პარლამენტმა? _ არც არაფერი, ეს იყო წინგადადგმული ნაბიჯი. დღესაც დადგა დრო, რომ კიდევ უფრო შემცირდეს და ადეკვატური რაოდენობა იყოს პარლამენტარების.

გიორგი საკარული