„ის, რომ საქართველოს პირველი პრეზიდენტის დაღუპვის გარემოებები დღემდე გამოუძიებელია, ჩვენი ქვეყნის დიდი სირცხვილია. ეს საქმე აუცილებლად და დროულად უნდა მივიდეს ბოლომდე და ყველაფერს დაერქვას თავისი სახელი. როგორ და რატომ მოხდა, რომ ჩვენი სახელმწიფოებრიობის აღდგენის გარიჟრაჟზე, როდესაც ყველაზე მეტად გვჭირდებოდა ერთიანობა, ამ დროს ჩვენ ერთმანეთს დავერიეთ და ქვეყანა დავანგრიეთ. არ იქნებოდა სწორი გარეშე მტრისთვის ყველაფრის დაბრალება, მტერი ყოველთვის ისე იქცევა, როგორც მტერი უნდა იქცეოდეს, ჩვენ ჩვენი შეცდომები უნდა გავაანალიზოთ და ის მიზეზები მოვძებნოთ, რაც ამ შეცდომების დაშვებას გვაიძულებს“, _ ეს არის ამონარიდი ბიძინა ივანიშვილის განცხადებიდან, რომელიც „ოცნების“ პრეს-სამსახურმა 29 მარტს, საქართველოს პირველი პრეზიდენტის 80 წლის იუბილემდე ორი დღით ადრე გაავრცელა.

პარალელურად, მმართველი პარტიის თავმჯდომარე სოფელ ხიბულაში ჩავიდა და ის სახლი მოინახულა, სადაც ზვიად გამსახურდია გარდაიცვალა.
იმთავითვე ითქვა, რომ გამსახურდიას გარდაცვალების გამოძიებაზე საუბარი „ოცნებას“ პიარისთვის და ზუგდიდის მერის არჩევნების მოსაგებად დასჭირდა. შესაძლოა, ასეც იყოს, მით უმეტეს, რომ ეს პირველი შემთხვევა არ არის, როცა ქვეყნის პოლიტიკური ხელმძღვანელობა გამსახურდიას გარდაცვალებაზე იწყებს საუბარს. ყველაფერს თავი რომ დავანებოთ, „ნაციონალებმა“ ამ საკითხზე კომისია ორჯერ შექმნეს, ერთხელ 2004 წელს, მეორედ კი _ 2009-ში. მეორე კომისია პარლამენტში საქმიანობდა და მას საგამოძიებო უფლებამოსილება არ ჰქონდა. პირველ კომისიას კი პროცესუალური მოქმედებები შეეძლო და ორი დასკვნაც მოამზადა _ გამსახურდიას წინააღმდეგ აღძრული სისხლის სამართლის საქმის შეწყვეტისა და შეიარაღებული გზით სახელმწიფო გადატრიალების შესახებ. პირველ დასკვნას მსვლელობა მიეცა _ პირველ პრეზიდენტზე, მაშინდელი გენპროკურორის, ზურაბ ადეიშვილის ხელმოწერით, სისხლის სამართლებრივი დევნა შეწყდა. მეორე დასკვნა კი თაროზე შემოიდო.
რატომ? _ ეს რიტორიკული კითხვაა, თუმცა ინტერვიუ, რომელიც „ქრონიკა+“-მა შს მინისტრის ყოფილ პირველ მოადგილესა და 2004 წელს მიხეილ სააკაშვილის განკარგულებით შექმნილ კომისიის წევრ მერაბ რაფავასთან ჩაწერა, ბევრ რამეს ჰფენს ნათელს.

_ ბატონო მერაბ, საქართველოს პირველი პრეზიდენტის გარდაცვალებიდან 26 წელია გასული. თქვენი აზრით, „ოცნებას“ ამ საქმის გამოძიება მაინცდამაინც ახლა რატომ გაახსენდა, მით უმეტეს, რომ ხიბულას ტრაგედია აქამდე ერთ ხელისუფლებასაც არ გამოუძიებია თუ გამოძიებულია და, უბრალოდ, არ ვიცით?
_ იქიდან დავიწყოთ, რომ ზვიად გამსახურდიას მკვლელობის საქმეზე ხანდაზმულობის ვადა 2018 წლის 31 დეკემბერს იწურებოდა და, პრაქტიკულად, დამთავრებული, ანუ უპერსპექტივო იქნებოდა.
_ დიახ, მაგრამ კონსტანტინე და ცოტნე გამსახურდიების შიმშილობის შედეგად, ხელისუფლებამ ხანდაზმულობის ვადა გაახანგრძლივა, თუმცა მაშინ გამოძიებაზე არაფერი უთქვამს.
_ ოჯახის წევრებმა შიმშილობით იმას მიაღწიეს, რომ გამოძიება ხუთი წლით გაახანგრძლივეს, თუმცა თუ რამე რეალური ქმედება არ ჩატარდა, გამოძების გაგრძელებას არც ხუთი წელი ეყოფა და არც _ 50. ეს საქმე აგერ, 25 წელი იდო, მაგრამ არაფერი გაკეთდა. არადა, 2004 წლის 21 თებერვალს, მაშინდელი პრეზიდენტის 174-ე განკარგულებით, საგამოძიებო კომისია შეიქმნა, რომლის წევრიც ვიყავი. პრეზიდენტის ამ განკარგულებაში პირდაპირ წერია, რომ კომისიას პრეზიდენტის მკვლელობა და მისი თანმდევი პროცესები უნდა გამოეძიებინა. როცა კომისიამ მუშაობა დაიწყო, საქმეზე გამოძიება ორი მიმართულებით წარიმართა: ერთი კონკრეტულად პრეზიდენტის მკვლელობა იყო და მეორე _ თანმდევი პროცესები, რაც, საბოლოო ჯამში, სახელმწიფო გადატრიალებას და შემდგომ განვითარებულ მოვლენებს გულისხმობდა და მოიცავდა 1991-2003 წლებს. სხვათა შორის, თვით შევარდნაძის პრეზიდენტობის დროს, 2000 წლის 20 აპრილს, საქართველოს პარლამენტმა მიიღო დადგენილება, რომლითაც დაადასტურა, რომ 1991-1992 წწ.-ებში, საქართველოში ხელისუფლება ძალადობრივი გზით შეიცვალა, ანუ ამ დადგენილებით გადატრიალებაში მონაწილე ყველა პირი კრიმინალად გამოცხადდა.
_ მათ შორის, შევარდნაძეც?
_ რა თქმა უნდა. პარლამენტის ამ დადგენილების მერე პროკურატურას სახელმწიფო გადატრიალებისა და კანონიერი ხელისუფლების დამხობის ფაქტზე გამოძიება უნდა დაეწყო. ასეთ შემთხვევაში, გამსახურდიას მკვლელობაზე ლაპარაკი ცალკე არ იქნებოდა, ანუ ყველაფერი ერთ კონტექსტში უნდა მოთავსებულიყო იმიტომ, რომ გადატრიალების შედეგად მხოლოდ პრეზიდენტი კი არ დაიღუპა, არამედ მის დაღუპვამდე ასეულობით ადამიანი დაიღუპა, _ აწამეს, დახვრიტეს. ასევე მიღებულ იქნა ანტიკონსტიტუციური და მოღალატეობრივი გადაწყვეტილებები და ხელშეკრულებები. ბოლოს და ბოლოს, 1991 წლის კონსტიტუცია გააუქმეს, რის გამოც აფხაზეთი, როგორც ავტონომიური წარმონაქმნი, საქართველოს შემადგენლობაში, კონსტიტუციის მიღმა დააყენეს.
_ ბატონო მერაბ, ყველაფერი ეს ცნობილია, მაგრამ, იმ კომისიაზე ვისაუბროთ, რომელიც სააკაშვილმა 2004 წელს შექმნა.
_ კი ბატონო. სხვათა შორის, გამსახურდიას მიმართ სისხლის სამართლის დანაშაული იყო ინკრიმინირებული და როცა რაიმე ფორმით ზვიად გამსახურდიაზე ჩამოვარდებოდა საუბარი, მოძალადეები ნიშნის მოგებით გვეუბნებოდნენ, _ ამ საქმეს შეეშვით, თავად თქვენ მიერ არჩეული პრეზიდენტი კრიმინალია და მასზე გენერალურ პროკურატურაში სისხლის სამართლის საქმეა აღძრულიო!
_ ამას კონკრეტულად ვინ გეუბნებოდათ?
_ იმ დამამხობლების ელიტა, რომელიც ხელისუფლების სათავეში მოექცა. ეს ელიტა გამსახურდიას წინააღმდეგ აღძრული სისხლის სამართლის საქმით ზვიადის მარგინალიზებას ახდენდა და კანონიერი ხელისუფლების იარაღით, უცხო ქვეყნის შეიარაღებული ძალების მონაწილეობით ამართლებდა!
_ პირველ პრეზიდენტს რაში ედებოდა ბრალი?
_ სხვადასხვა მუხლით ჰქონდა ბრალი წაყენებული, მათ შორის, ეროვნებათა შუღლის გაღვივება, თანხების მიტაცება და ა. შ., თუმცა კომისიის მუშაობის დროს, თანხების მიტაცებასთან დაკავშირებით, ძალიან დიდი ფარსი აღმოვაჩინეთ, ანუ გამსახურდიას წინააღმდეგ ფულის მიტაცების ბრალდებით საქმე „ბინსოცბანკის“ მოადგილის, ვინმე გულთაზ ლაბარტყავას განცხადების საფუძველზე იყო აღძრული. შემდეგ ამ საქმიდან რამდენიმე საქმე გამოიყო, სასამართლოშიც წარიმართა და ადამიანებს 15 წლამდე სასჯელი მისცეს, ზოგს კი დახვრეტაც მიუსაჯეს.
_ ლაბარტყავას განცხადებაში ნათქვამი იყო, გამსახურდიამ ფული როგორ მიიტაცა?
_ ყველაფერს გეტყვით, თუმცა თავიდანვე აღვნიშნავ, რომ ამ ბრალდებით გამსახურდიას წინააღმდეგ საქმე 1992 წლის 3 იანვარს აღიძრა. ამ დროს პრეზიდენტი, ჯერ კიდევ, საქართველოშია, პუტჩისტები კანონიერ ხელისუფლებას უტევენ და პროკურატურის შენობა ჩაიგდეს ხელში, სადაც ყოფილი გენერალური პროკურორი, პენსიონერი ვახტანგ რაზმაძე შეიარაღებული რაზმით შევარდა და ზვიად გამსახურდიას წინააღმდეგ სისხლის სამართლის საქმის აღძვრის დადგენილება გამოიტანა. არადა, ამ დროს გენერალური პროკურორი ვაჟა აბაკელიაა.
მოკლედ, კომისიამ ეს გულთაზ ლაბარტყავა მოძებნა, რომელიც მეცნიერი აღმოჩნდა _ სახელმწიფო უნივერსიტეტში ლექციებს კითხულობდა და ვერ მიხვდა, გენერალურ პროკურატურაში, სადაც კომისია მუშაობდა, რისთვის იბარებდნენ. როცა ვუთხარით, რომ გამსახურდიას წინააღმდეგ საქმის აღძვრას მისი განცხადება დაედო საფუძვლად, ცუდად გახდა და ძლივს მოვასულიერეთ. მერე გვითხრა, ეს განცხადება მაჩვენეთო, მაგრამ ეს განცხადება კომისიამ ვერ იპოვა და ვიფიქრეთ, ალბათ, დაიკარგა ან რომელიმე სხვა საქმეშია ჩაკერებულიო. მოკლედ, ლაბარტყავამ გვითხრა, განცხადება არასოდეს დამიწერიაო და ასეთი ამბავი მოყვა: ახალი წელი ახლოვდებოდა, პენსია-ხელფასები იყო დასარიგებელი. ეროვნული ბანკი ბრძოლის არეალში იყო მოქცეული და საბანკო ოპერაციები ვერ ხორციელდებოდა. ზვიად გამსახურდიამ დავალება გასცა, რომ „ბინსოცბანკს“, რომელიც ისნის რაიონში იყო და რომლის პრეზიდენტის მოადგილეც ვიყავი, თანხა ბიუჯეტში ჩაერიცხა, რათა პენსია-ხელფასები დარიგებულიყო. შემდეგ კი, როცა მუშაობას აღადგენდა, ეროვნული ბანკი ამ თანხას დაგვიბრუნებდა და, სინამდვილეში, ასეც მოხდაო, ანუ გულთაზ ლაბარტყავამ 5 მილიონი რუსული რუბლი ბიუჯეტში ჩარიცხა და მოგვიანებით ეს თანხა „ბინსოცბანკს“ დაუბრუნდა, მაგრამ ამ ოპერაციის შესახებ პუტჩისტებმა გაიგეს და იმ დროს, როცა პრეზიდენტი დევნილობაში იყო, ლაბარტყავა სიტყვიერად გამოკითხეს, თუმცა მან უთხრა, რომ პრეზიდენტს თანხა არ მიუტაცებია. ეს პუტჩისტებს არ მოეწონათ და ლაბარტყავა აღარ დაკითხეს, მას შეეშვნენ, რადგან საქმე უკვე აღძრული ჰქონდათ, გამოძიება მაინც გააგრძელეს.
_ ადასტურებთ ინფორმაციას, რომ იმ საგამოძიებო ჯგუფში, რომელიც გამსახურდიას წინააღმდეგ სისხლის სამართლის საქმეს იძიებდა, ერთ-ერთი ირაკლი ოქრუაშვილის მამა იყო?
_ ამას ზუსტად ვერ გეტყვით, ანუ ამ საგამოძიებო ჯგუფში ვინმე ნოდარ ოქრუაშვილი მართლა იყო, მაგრამ ვერ დავადასტურებ, ის ირაკლის მამაა თუ არა.
_ თქვენი კომისია ირაკლი ოქრუაშვილის, ასე ვთქვათ, პატრონაჟით მუშაობდა?
_ ირაკლი ოქრუაშვილი გენერალური პროკურორი იყო და პროცესუალურ მხარეს, რა თქმა უნდა, ხელმძღვანელობდა, თუმცა მის დროს რაიმე გადაწყვეტილება არ მიღებულა. ზვიად გამსახურდიას მიმართ სისხლის სამართლის საქმის შეწყვეტაზე, დანაშაულის არარსებობის გამო, პროცესუალური გადაწყვეტილება ზურაბ ადეიშვილის მიერ იქნა ხელმოწერილი, რომელმაც გენერალური პროკურორის თანამდებობაზე ოქრუაშვილი შეცვალა.
_ ბატონო მერაბ, თქვენმა კომისიამ რამე ისეთი ინფორმაცია მოიპოვა, რომლითაც დასტურდება, რომ გამსახურდია მოკლეს?
_ კომისიამ, იმ დღიდან მოყოლებული, როგორც კი ზვიად გამსახურდიამ ენგურის ხიდი გადმოლახა აფხაზეთიდან, სოფელ რიყისკენ გადაუხვია, ნახევარი სამეგრელო გადავიდა და სოფელ ხიბულაში ავიდა, ყველაფერი შეისწავლა, ასევე დაადგინა, ამ გზაზე ხელიც კი ვის ჩამოართვა, ვის გაესაუბრა, ღამე სად გაათია. ყველაფერი ეს საქმის მასალებში არის.
_ მოწმეებმა რა თქვეს?
_ ზვიადი თავიდან ცუდ მდგომარეობაში იყო, თუმცა არსებობს ერთი მნიშვნელოვანი დეტალი: როცა ბოლოს წინა სახლში, ჯიხაშკარში, ანუ ჯონსონ კვარაცხელიასთან მივიდა, უკვე მომჯობინებული იყო და წასვლის წინ ზვიადმა და ჯონსონმა ერთმანეთს სადღეგრძელოც კი უთხრეს სახელდახელოდ გაშლილ სუფრასთან ლამპის შუქზე, რა დროსაც უეცრად ლამპის შუშა გაიბზარა. ამის გამო სიჩუმე ჩამოვარდა, რაღაცა ცუდი წინათგრძნობა დაეუფლა ყველას.
_ პრეზიდენტი ცუდ მდგომარეობაში რატომ იყო?
_ დაცვის წევრები ადასტურებენ, რომ ზვიადი ამბობდა, მომწამლეს _ ისეთი შეგრძნება მაქვს, რომ მუცელში თითქოს ქვის ლოდი მიდევსო, მაგრამ ამ მდგომარეობიდან თავი გამოიყვანა. დაღუპვამდე რამდენიმე საათით ადრე წვერიც გაიპარსა და ბიჭებსაც უთხრა, _ ახალ წელს ისე შევხვდეთ, როგორც საჭიროა, ახალი წლის შემდეგ კი პოლიტიკურ ბრძოლაზე გადავდივართ, ყოველგვარი შეიარაღების გარეშეო.
_ ამის შესახებ ვინ გითხრათ?
_ დაცვის წევრებმა.
_ კომისიამ, როგორც ვიცი, ბესარიონ გუგუშვილი ვერ დაკითხა, არა?
_ გუგუშვილი კომისიას ჩვენების მოცემაზე არ დაგვთანხმდა, მიუხედავად იმისა, რომ შუამავალიც მოვძებნეთ და ისიც შევთავაზეთ, ფინეთში ჩავიდოდით და აეროპორტში დავკითხავდით.
_ გუგუშვილმა დაკითხვაზე უარი რა მოტივით თქვა?
_ არ გენდობით, ეს კანონიერი კი არა, სააკაშვილის ხელისუფლება იგივე შევარდნაძის ხელისუფლების გაგრძელებააო.
_ მოკლედ, წეღანაც გკითხეთ და კიდევ გეკითხებით: კომისიამ რა დაასკვნა?
_ გამოძიებით უტყუარად დადასტურდა, რომ საქართველოში შეიარაღებული სახელმწიფო გადატრიალება მოხდა, რომელშიც ცოცხალი ძალით და ასევე ტექნიკით რუსეთის ფედერაციის საქართველოში განლაგებული შეიარაღებული ძალები მონაწილეობდნენ.
კომისიამ ორი დასკვნა დადო: ერთი ეხებოდა ზვიად გამსახურდიას წინააღმდეგ სისხლის სამართლის საქმის შეწყვეტას დანაშაულის არარსებობის მოტივით, მეორე კი _ გადატრიალების ფაქტთან დაკავშირებით საქმის აღძვრას.
_ კომისიამ დასკვნა პრეზიდენტის გარდაცვალებაზეც რატომ არ დადო?
_ იმიტომ, რომ ლაპარაკი უფრო დიდ დანაშაულზე _ სახელმწიფო გადატრიალებაზე იყო და თუ ამაზე საქმე აღიძვრებოდა, ზვიად გამსახურდიას მკვლელობაც აქ იქნებოდა.
_ კომისიის დადგენილების საფუძველზე გამსახურდიას სისხლის სამართლის ბრალდება მოეხსნა, მაგრამ თქვენს მეორე დასკვნას რეაგირება რატომ არ მოყვა?
_ სწორი შეკითხვაა. ორივე დასკვნა ერთ საქაღალდეში ჩავდეთ და ადეიშვილს მივუტანეთ, თუმცა იქიდან ერთი დასკვნა ხელმოწერილი გამოგვიტანეს, მეორე კი _ ხელმოუწერელი.
_ არ დაინტერესდით, მეორე დასკვნას ადეიშვილმა რატომ არ მოაწერა ხელი?
_ დიახ, დავსვით ეს კითხვა.
_ კომისიაში სულ რამდენი ადამიანი იყავით?
_ მე, ტარიელ ფუტკარაძე, მანანა ტაბიძე, გიორგი ანდრიაძე, ზურაბ ადეიშვილი და ირაკლი ოქრუაშვილი.
_ ანდრიაძე რა სტატუსით იყო?
_ როგორც საპატრიარქოს წარმომადგენელი.
_ საპატრიარქომ ანდრიაძის კანდიდატურა თავად წარმოადგინა?
_ დიახ.
_ მოკლედ, კომისიამ დადგენილებაში ერთმნიშვნელოვნად ჩაწერა, რომ გამსახურდია მოკლეს?
_ არა. გამოძიების მასალებით დადგინდა, რომ იყო შეიარაღებული სახელმწიფო გადატრიალება, რასაც ზვიად გამსახურდიას, როგორც პრეზიდენტის, დაღუპვა მოყვა.
_ დაღუპვა და არა _ მკვლელობა?
_ დიახ, თუმცა მოპოვებული მასალებით ცალსახად ირკვეოდა, რომ თვითმკვლელობა კი არა, მკვლელობა იყო.
_ პრეზიდენტის მკვლელობა რომ დადასტურებულიყო, ამისთვის საჭირო იყო, რომ კომისიის დადგენილების საფუძველზე, გადატრიალების საქმეზე, სისხლის სამართლის საქმე აღძრულიყო, არა?
_ დიახ.
_ ბატონო მერაბ, თქვენი კომისია პრეზიდენტ მიხეილ სააკაშვილის ბრძანებით შეიქმნა, ანუ „ნაციონალურ“ ხელისუფლებას პოლიტიკური ნება ჰქონდა, რომ გამსახურდიას გარდაცვალება გამოძიებულიყო?
_ დიახ, ჰქონდა.
_ კომისია რამდენ ხანს მუშაობდა?
_ კომისია 2004 წლის 14 თებერვალს შეიქმნა, 18 ივნისს გამსახურდიას წინააღმდეგ სისხლის სამართლებრივი დევნის შესახებ დადგენილებას მოეწერა ხელი. 20 ან 21 ივნისს პირადად მე მითხრეს, რომ მასალები, რაც გვქონდა, არქივისთვის ჩაგვებარებინა, _ მეორე მიმართულებით გამოძიება, ჯერჯერობით, შეჩერებულიაო.
_ ანუ კომისია ოთხი თვე მუშაობდა. ამ ოთხ თვეში, თქვენი ვერსიით, ისეთი რა მოხდა, რომ მაშინდელმა ხელისუფლებამ გამსახურდიას გარდაცვალების გამოძიების პოლიტიკური ნება უკუაგდო?
_ ორი დღით ადრე, სანამ დადგენილებას ხელი მოეწერებოდა, 15 ან 16 ივნისს, ადეიშვილთან შევიკრიბეთ და მან საგამოძიებო ჯგუფის ხელმძღვანელ რეზო ზარანდიას მიმართა, რათა მასალები მოემზადებინა და ედუარდ შევარდნაძე დაგვეკითხა, ანუ არ ვიცი, გულში რა ჰქონდა, მაგრამ ადეიშვილი შევარდნაძის დაკითხვის მომხრე იყო. თქვა, _ კითხვები ჩამოაყალიბეთ, რომელსაც შევარდნაძეს დაუსვამთო. სხვათა შორის, შევარდნაძე ცოტა აგრესიულადაც მოიხსენია.
_ ანუ?
_ დაახლოებით, ასეთი რაღაც თქვა, _ კრწანისში, თავის ბუნაგში უნდა დავკითხოთ და ყველაფერზე, რაც ქვეყანას გაუკეთა, პასუხი უნდა აგოსო.
შევარდნაძის დაკითხვას მხოლოდ მას შემდეგ შევძლებდით, კომისიის მეორე დადგენილებისთვისაც რომ მოეწერათ ხელი.
_ ჰოდა, რა შეიცვალა? სახელმწიფო გადატრიალებაზე საქმე რატომ არ აღიძრა?
_ კულუარებში საუბარი იყო, რომ ვიღაცებმა ადეიშვილი გააჩერეს, ანუ ის საქმე, რომელიც გადატრიალებას და შევარდნაძეს ეხებოდა, შეჩერებულიყო.
_ ის ვიღაც, ვინც ადეიშვილი გააჩერა, შესაძლოა, ივანიშვილი ყოფილიყო, რომელიც ლებედის კამპანიას აფინანსებდა და „ნაციონალებთანაც“, პირველ ეტაპზე, კარგი ურთიერთობა ჰქონდა?
_ სიმართლეს გეტყვით: ამ საქმესთან ივანიშვილის მხრიდან რაიმე სახის შეხებაზე არაფერი მსმენია!
_ იმასაც გამორიცხავთ, რომ ამ საქმის გამოძიება რუსეთს არ აწყობდა?
_ არანაირად! ამ საქმესთან რუსეთი პირდაპირ კავშირშია!
მე, როგორც კომისიის წევრს, ყველაფერზე ხელი მიმიწვდებოდა. იყო გარკვეული მომენტები, როცა პროცესუალურ მოქმედებებში ვერ ვმონაწილეობდი, მაგრამ კომისიის წევრობა მაღალი სტატუსი იყო და შემიძლია გითხრათ, რომ კონკრეტული პირის სახელი, ვინც გამოძიების დაწყებას ხელი შეუშალა, არ დასახელებულა!
_ ბატონო მერაბ, დღეს საქმე ზვიად გამსახურდიას გარდაცვალებაზე უნდა აღიძრას თუ სახელმწიფო გადატრიალებაზე?
_ პრეზიდენტის მკვლელობა საუკუნის დანაშაულია, მაგრამ მე, როგორც სამართალმცოდნე, ვფიქრობ, რომ ზვიად გამსახურდიას მკვლელობის საქმე აუცილებლად უნდა გამომდინარეობდეს სახელმწიფო გადატრიალების საქმიდან.
_ ანუ მარტივად მითხარით: საქმე გადატრიალებაზე უნდა აღიძრას?
_ როგორც ვიცი, ზვიად გამსახურდიას მკვლელობაზე საქმე ცალკე აღძრულია.
_ აბა, გამოძიება ბოლომდე რატომ ვერ მიდის?
_ ამისთვის პოლიტიკური ნებაა საჭირო.
სხვათა შორის, ჩვენ შემდეგ კონსტანტინე გამსახურდიას საპარლამენტო კომისიამ იმუშავა, რომელსაც პროცესუალური საქმიანობის უფლება არ ჰქონდა, მაგრამ ძალიან მნიშვნელოვანი ფაქტები მოიპოვა.
_ მოკლედ, გამოძიება ჩატარებულია და, უბრალოდ, დასკვნის დადებაა საჭირო?
_ ძალიან შორს რომ არ წავიდეთ, შეკითხვას დავსვამ: ადამიანს შეუძლია, რომ „სტეჩკინით“ თავში ტყვია დაიხალოს და მერე „სტეჩკინიანი“ ხელი გულზე დაიდოს? აქედან გამომდინარე, თავს ნუ ვიბრიყვებთ _ მკვლელობა იყო თუ თვითმკვლელობაო. ყველა ვარიანტში, მკვლელობაა. დანარჩენს კი გამოძიება უნდა მიჰყვეს და კონკრეტული პირები დაასახელოს.
_ გადატრიალებაში გოგა ხაინდრავაც ფიგურირებს, რომელიც დღეს „ოცნების“ ერთ-ერთი სახეა. ჰოდა, როგორ გგონიათ, „ოცნება“ ამ საქმეს გამოძიებს და ხაინდრავა-მაღრაძეს, მინიმუმ, დისკომფორტს შეუქმნის?
_ ეს დღევანდელი ხელისუფლებისთვის ტესტი უნდა იყოს _ თუ ერის გამთლიანება და ყველაფრისთვის სახელის დარქმევა აქვს განზრახული, რა იყო და რა მოხდა, მაშინ გამოძიება საქართველოს კანონიერი ხელისუფლების შეიარაღებული გზით დამხობის ფაქტიდან უნდა დაიწყოს. ქვეყანამ უნდა იცოდეს, ვინ გმირია და ვინ _ ანტიგმირი. დღეს გმირისა და ანტიგმირის ღირებულებები აღრეულია და ბევრი იმითაც კი ამაყობს, რომ მამამისმა კანონიერი ხელისუფლება დაამხო.
კონკრეტული სახელებისა და გვარის დასახელებისგან, ამჯერად, თავს შევიკავებ, მაგრამ პარლამენტის 2000 წლის 20 აპრილის დადგენილებით, ათასობით ადამიანია უკვე დამნაშავე.
_ ეს ადამიანები დღეს ხელისუფლებაში არიან?
_ ამას მნიშვნელობა არ აქვს, მაგრამ სანამ ყველაფერს თავისი სახელი არ დაერქმევა, ქვეყანაში ვითარება არ დაწყნარდება!
შორს ვარ იმ აზრისგან, რომ უკვე 25 წელია გასული და ვიღაცეები დავაპატიმროთ, მაგრამ ყველას დანაშაულის სიმძიმე უნდა გაირკვეს და უნდა ვიცოდეთ, ვინ იყვნენ ისინი, ვინც ხალხის ნება ფეხქვეშ გათელა, მოსახლეობის აბსოლუტური უმრავლესობით არჩეული ხელისუფლება დაამხო და ამის შემდეგ, პრაქტიკულად, ქვეყნის, სამართლისა და კონსტიტუციის გენოციდი გააგრძელა. ამას სამაჩაბლოსა და აფხაზეთის დაკარგვა მოყვა! ამ ადამიანებს სახელმწიფო თანამდებობების დაკავებისა და პოლიტიკაში მონაწილეობის უფლება უნდა აეკრძალოთ!
_ ბატონო მერაბ, ყველაფერი ეს გასაგებია, მაგრამ ივანიშვილის განცხადება, რომ გამსახურდიას გარდაცვალება გამოძიებული უნდა იყოს, ხალხის ემოციებით თამაში ხომ არ არის?
_ მინდა, დავიჯერო, რომ ასე არ არის, თუმცა საზოგადოება ამ საქმის ირგვლივ ბევრჯერ მოატყუეს!
თუ რამე აინტერესებთ, გვერდით დავუდგები და ჩემნაირი უამრავი ადამიანია. სხვათა შორის, გადატრიალების შემდეგ სამეგრელოს პოლიციის უფროსად აღმოვჩნდი და სამეგრელოში „თემურ ლენგის“ რამდენიმე შემოსევა სწორედ მაშინ მოხდა.
_ „თემურ ლენგში“ „მხედრიონს“ გულისხმობთ?
_ ყველა „მხედრიონი“ იყო. საერთოდ, არ მინდა, რომ მარტო „მხედრიონი“ გამოვყოთ. თქვენ, რა, გგონიათ, სხვები „მხედრიონზე“ ნაკლებს აკეთებდნენ? ყველა, ვინც შევარდნაძის დაქვემდებარებით იქ ჩამოდიოდა, ერთნაირად იქცეოდა _ აყაჩაღებდა, ძარცვავდა, კლავდა და ა. შ.
_ ამას წინათ, ცოტნე გამსახურდიამ თქვა, სისტემა ისევ ისეთია, როგორიც საბჭოთა კავშირის დროს იყოო, ანუ პოლიტიკური ნებაც რომ იყოს, გეგულებათ ისეთი ადამიანები, რომლებიც სისტემას წინააღმდეგობას გაუწევენ და გამსახურდიას საქმეს ობიექტურად გამოიძიებენ?
_ ამაზე ბევრი მიფიქრია. იქნებ, მეც ვცდები და ჩვენს მომხრეებსაც რაღაცები არასწორად ახსოვთ. ამიტომ არსებობენ სახელმწიფოები, რომლებსაც ამ კუთხით გამოცდილება აქვთ. მაგალითად, ვთხოვოთ საბერძნეთს, ჩილეს, თურქეთს, სადაც გადატრიალებები მოხდა.
_ ე. ი., ითხოვთ, რომ გამსახურდიას გარდაცვალება უცხოელებმა გამოიძიონ?
_ დიახ, მათ გამოიძიონ, ვისაც მსგავს თემებზე აქვს ნამუშევარი, ანუ მასალები ადგილობრივებმა უნდა შექმნან, მაგრამ ექსპერტიზა, თუ სად გადის ზღვარი შეიარაღებულ სახელმწიფო გადატრიალებასა და თუნდაც სამშობლოს ღალატს შორის, უცხოელებმა ჩაატარონ და დაიდოს დასკვნა, კონკრეტულად, ვინ რა სახის დანაშაული ჩაიდინა!
_ თუ მასალებს ადგილობრივები შეკრებენ, გაყალბების ალბათობა მაინც დარჩება, ბატონო მერაბ?
_ უცხოელებს იმის უფლებაც უნდა მიეცეთ, რომ საარქივო მასალებს გადახედონ და მერე ანალიზს თავად გააკეთებენ.
_ უცხოელი გამომძიებლების ჩამოყვანა კარგი იდეაა, მაგრამ არ მგონია, რეალობად იქცეს. ისე, გამოძიებამ რომ დაადგინოს, გამსახურდიამ თავი მოიკლაო, ეს ყველაფერს თავდაყირა დააყენებს, არა? მეორე ვერსიაც დავუშვათ, გამოძიებამ რომ დაადგინოს, გამსახურდია მოკლესო, ამით ახალი სამოქალაქო დაპირისპირება ხომ არ გაღვივდება?
_ არანაიარად. თუ გამოძიება კატეგორიულად დაადგენს, ეს მკვლელობა იყო, მაგრამ ამ ეტაპზე მკვლელის ვინაობა ვერ დადგინდებაო, საზოგადოებას ის მაინც ეცოდინება, რომ ეს მკვლელობა მაშინდელმა სისტემამ ჩაიდინა! ამ სისტემის სათავეში ვინც იყო, ყველამ იცის, მაგრამ დღეს საქმე ისე მიდის, რომ შევარდნაძე და მისი სისტემა ამ საქმეს რამენაირად აარიდონ. ამიტომაცაა, რომ თვითმკვლელობაზე ლაპარაკობენ.
მოკლედ, თუ ისევ არ დაიდება დასკვნა, გამსახურდია მოკლეს თუ თავი მოიკლა, ე. ი. ეს ხელისუფლებაც აბსოლუტურად იმ სისტემის გაგრძელებაა!

გიორგი აბაშიძე