„ქრონიკა+“ ესაუბრება თბილისის საკრებულოს წევრს „ნაციონალური მოძრაობიდან“, ნიკა ვაჩეიშვილს:
_ ბატონო ნიკა, ერთ-ერთ ბრალდებად იმ 9 წლის მანძილზეც და შემდეგაც გაბმულად გაისმოდა, რომ „ნაციონალები“ არ უფრთხილდებოდნენ და იერსახეს უკარგავდნენ თბილისს, გაუთავებლად იყო პროტესტი, აქციები, რომ არავინ შეეხებოდა იმ სახლებსაც კი, რომელიც ხალხს თავზე ემხობოდა. გამოხდა ხანი, ივანიშვილმა პანორამა კი არა, შავი კუბო დადგა თბილისის გულში, აშენდა არაერთი ჯაბახანა, მახინჯი შენობა, აღარაფერს ვამბობ კლდის ჭრაზე, მაგრამ არავინ ხმას არ იღებს და არ აპროტესტებს, თუ არ ჩავთვლით ერთეულ შემთხვევებს. როგორ ფიქრობთ, რასთან გვაქვს საქმე და საერთოდ, რა ელის თბილისს, რა სახეს მიიღებს?
_ ფორმალურად შეგვიძლია, მრავალი მიზეზი დავასახელოთ, მაგალითად ის, რომ ქალაქს არ აქვს გენგეგმა, რომ ქვეყანაში იმდენად დუხჭირი ვითარებაა, კერძო კაპიტალი, ვინც კი რაიმეს გაიღებს, მთლად უკონტროლო ხდება და რასაც უნდა, იმას აკეთებს, სახელმწიფოს არ აქვს ფილტრებიც და ნებაც, რომ ეს დაარეგულიროს, რადგან მისი შემოსავლები, ლეგალურიც და არალეგალურიც, ამ კაპიტალზეა დამოკიდებული. და ამ ყველაფრის მთავარ პოლიგონად იქცა თბილისის ყველაზე პრესტიჟული და მიმზიდველი ნაწილები, რაც მის შარმს ქმნიდა. ე. ი. ბიუჯეტის ერთჯერადად შესავსებად ჩვენივე ხელით ვანადგურებთ იმას, რაც ყველაზე მეტად გვიზიდავდა.
_ კი მაგრამ, რომელი ბიუჯეტის შევსებაზეა ლაპარაკი, 1 ლარად რომ ჩაიგდო ხელში ივანიშვილმა პუშკინის სკვერი? ან რომელ კონტროლზე? ვინ უნდა გააკონტროლოს ივანიშვილი? _ ივანიშვილმა? ხომ ყველას გადასარევად მოგვეხსენება, ვინ წარმოადგენს დღეს სახელმწიფოს.
_ აბსოლუტურად გეთანხმებით, დღეს სახელმწიფო ინსტიტუციები, ფაქტობრივად, ფორმალურია და სახელებიღა დარჩა მათგან. რაც შეეხება იმას, რომ საზოგადოება არ აპროტესტებს არსებულს, ამის მიზეზი საზოგადოების დეგრადირებაა, საზოგადოების არარსებობაა. ჩვენ ქრონოლოგიურად კი ვართ 2018 წელში, მაგრამ, რეალურად, მენტალურად ისევ საბჭოთა კავშირში ვართ, ადამიანები მაშინდელივით ცხოვრობენ, მათ ნაცვლად ყველაფერს ვიღაც წყვეტს და მათ არაფერი შეუძლიათ, პასიურ მაყურებლებად იქცნენ, თვალსღა ადევნებენ პროცესებს და მაშინდელი საბჭოთა ადამიანებივით საკუთარ კარს მიღმა აღარც იყურებიან. მათ არავინ არაფერს ეკითხება, ეკონომიკური გასაჭირია, მაფია მძლავრობს, სახელმწიფო სუსტია… უნდა ითქვას ისიც, რომ იგივე იმ ცხრა წლის მანძილზეც, იმ აღმშენებლობის დროსაც, ადამიანები პროცესების მაყურებლებად იქცნენ. „ვარდების რევოლუციის“ წინ სახელმწიფოს არანიარი ნიშანი აღარ ესინჯებოდა, აბსოლუტური კოლაფსი იყო. ლიდერებმა სახელმწიფო ჩაიბარეს ნულს ქვემოთ. დროის თვალსაზრისით დიდი ფუფუნება არ გვქონდა და ამ ლიდერებმა საკუთარ თავზე აიღეს ქვეყნის ლაფიდან ამოთრევა. ამოათრიეს კიდეც და ასეთ მოკლე დროში სახელმწიფოდ შემდგარი ქვეყნები მართლაც თითზე ჩამოსათვლელებია, ჩვენ დღესაც იმ რესურსით ვარსებობთ, მაგრამ ამ აშკარად პოზიტიურ ნახტომს უნებური მინუსი ჰქონდა _ ადამიანები ამ პროცესში არ იყვნენ ჩართული და მის შემყურედ დარჩნენ. ჩვენ რომ იდეალური ვითარება გვქონოდა, როდესაც რუსეთი არ გემუქრება და არ შეუძლია, ერთ ღამეში შემოვარდეს, აიღოს თბილისი და გადაგსანსლოს, როდესაც ყველაფერს ფილტრავ, რუსეთის შავი ფული ვერ შემოდის და ვერ აფინანსებს ანტისახელმწიფოებრივ ქმედებებს და ყველანი დალხენილები ვართ, სახელმწიფოს, ცხადია, ეცლებოდა მოსახლეობისთვის, ეკითხა უამრავი რამ, მაგალითად ის, როგორ განხორციელებულიყო რეაბილტიაცია ქალაქის ძველ უბნებში? განხორციელებულიყო რეაბილიტაცია ისე, როგორც ევროპაში ხდება _ 10, 20, 50 წელიც კი. მაგრამ ასეთი ფუფუნება ხომ საქართველოს არ ჰქონია? ჩვენ სასწრაფოდ უნდა გვექცია ჩაბნელებული ქალაქი ქვეყნის დედაქალაქად, რომელსაც აქვს მთავარი ქუჩა, ლამაზი სახლები, უბნები. ცხადია, ეს სისწრაფე ბუნებრივად ვერ ითვალისწინებდა ძეგლთა დაცვის უნელეს ტემპს და რაც მთავარია, ადამიანების ჩართულობას. ნორმალურ ვითარებაში იმ ქუჩის ყველა მცხოვრები ჩართული უნდა იყოს, აზრი ჰკითხო, სადაც რეაბილიტაცია ხორციელდება.
_ ეგ მესმის, მაგრამ თუ მაშინ უნდოდათ ეს ჩართულობა და აპროტესტებდნენ, წიოდნენ, კიოდნენ, დღეს რამ გააჩუმათ? შთაბეჭდილება მრჩება, რომ მაშინ ლუბიანკა ამ აქციებში ფულს იხდიდა და ყვიროდნენ, ახლა აღარ იხდის და აღარავის აღელვებს ეს.
_ ორი ფაქტორია: ერთი ის, რომ დიდწილად ეს იყო მართლაც დაფინანსებული პროტესტი და რაც არ უნდა გაგეკეთებინა, კარგი თუ ცუდი, აქციებს მართავდნენ. დიახ, ეს იყო კარგად დაფინანსებული და ორგანიზებული პროტესტი, ის ადამიანები სად გაქრნენ ახლა? ცხადია, მოსახლეობის ნაწილი უკმაყოფილი იყო, რომ მათ აზრს არავინ ეკითხებოდა და ამ საპროტესტო ტალღას მისდევდა, მაგრამ არის დაღლისა და გარინდების მომენტიც.
_ ანუ „ნაცების“ დროს იმდენი აპროტესტეს, დაიღალნენ და ახლა იმიტომ არიან ჩუმად?
_ არა მხოლოდ პროტესტით, საზოგადოება დაიღალა სიახლეებისგან, რადიკალური ცვლილებებისგან. წარმოიდგინეთ, მიშვებული, ჩრდილოვან შემოსავალს მიჩვეული საბჭოთა ადამიანი ვიღაცამ შეანჯღრია, აიძულა სწავლა, შრომა, ცხოვრება იმ ვითარებაში, სადაც აღარც ქრთამია და აღარც ბიძაშვილობის მახინჯი მოდელი ჭრის. ეს ხალხისთვის, ცხადია, გარკვეული სტრესი იყო. იმდროინდელი მთავრობის სწრაფვამ გაასწრო მოსახლეობის სიმწიფეს, მაგრამ ჩვენ არ გვქონდა იმის დრო, რომ ეს ყოფილიყო ნელი პროცესი. ჩვენ რომ მაშინ არ გვეჩქარა, ძირეული რეფორმები არ გატარებულიყო, არ გაკეთებულიყო პლეხანოვი, მცხეთა, სიღნაღი, ბათუმი, რაბათი, ბაგრატი, დღეს იმის მეოთხედიც არ იქნებოდა გაკეთებული, ბაგრატს გუმბათი არ ექნებოდა, ისევ ნანგრევი იქნებოდა, ტურისტები არ ივლიდნენ სიღნაღში, ბათუმში, ანუ სხვა გამოსავალი მაინც არ იყო. ეს ყველაფერი დღეს მაინც უნდა ავუხსნათ ხალხს, თორემ ჩვენ არავისთან ბოდიში მოსახდელი არ გვაქვს, ეს არ არის დანაშაული.
_ გეთანხმებით, ეგ სიჩქარე დანაშაული არაა, მაგრამ შეცდომა იყო ის, რომ ხალხს სათანადოდ არავინ უხსნიდა იმ სიახლეებს. კი ბატონო, ვინც საქმეს აკეთებდა, ეკეთებინა, მაგრამ სხვას ეს ნოვაციები აეხსნა, მიეტანა ხალხამდე, რომ მათ მიმართ შიში არ გაჩენილიყო და ამ შიშებით სარფიანად არ ესარგებლა რუსეთის სპეცსამსახურებს. ეს ერთია, მაგრამ მეორეა დღევანდელი გაყურსულობა. ვინც მაშინ ბაგრატის გუმბათს აპროტესტებდა, მინდა მჯეროდეს, რომ გულწრფელად აპროტესტებდა, ასე ფიქრობდა, მცდარად, მაგრამ ასე ფიქრობდა, მაგრამ თუ ბაგრატის გუმბათი გაღელვებს და ისტერიკებში ვარდები, არ უნდა გაღელვებდეს, როდესაც საყდრისს გიფეთქებენ? არ მჯერა იმ აივანზე გადმომდგარი ქალის, რომელსაც აღელვებს, ვიღაცას რომ მუშტს ურტყამენ და არ აღელვებს, მის თვალწინ რომ კაცს კლავენ, მუშტის მოქნევაზე რომ კივის და კვლაზე ჩუმადაა.
_ ყურისთვის ცოტა ძნელი მოსასმენია, მაგრამ თვალი უნდა გავუსწოროთ ამ სიმართლეს, ჩვენ საზოგადოება, ფაქტობრივად, არ გვყავს. ძალიან დიდი ძალისხმევაა საჭირო, რომ ხალხმა ირწმუნოს, რაც ამ ქვეყანაში ხდება, სხვაგან, სხვა ქვეყანაში კი არა, მათ ქვეყანაში ხდება და მათ ეხება, მათი გასაჭირია. ძალიან დიდი ძალისხმევაა საჭირო, რომ ადამიანები შემობრუნდნენ, თუნდაც თავის სამშობლოს მიმართ. დღეს ყველა გარბის, აღარვის უნდა აქ გაჩერება. 80-იანი წლების ბოლოს ხომ ვერც დავუშვებდით და ვერც წარმოვიდგენდით, რომ ყველა გაქცევაზე ვიქნებოდით? ვინმეს რომ ეთქვა, ხომ ვიტყოდით, ასეთი რამ არასოდეს მოხდებაო? მაგრამ ხომ მოვესწარით ამ უბედურებას? ამიტომ მე არ მინდა დავაბრალო ამ ხალხს, რომ ფულს იღებდნენ და ამიტომ იყვნენ აღშფოთებული, დღეს არ იღებენ ფულს და არ იღებენ ხმას. კი, ეს დაფინანსებები იყო, მაგრამ ეს ფსიქოლოგიური მდგომარეობაც იყო და არის, ერთგვარ ავადმყოფურ მდგომარეობაში აღმოჩნდა საქართველოს მოსახლეობა. დეგრადირებულ საზოგადოებაში აღარც გამპროტესტებელია, აღარც პროტესტი. მთაწმინდას ძირი გამოაჭამეს, ნორმალური საზოგადოება რომ ვიყოთ, იქ უნდა ვიდგეთ და ვაპროტესტებდეთ და თვითონაც უნდა რცხვენოდეს მაგის გამკეთებელს, მაგრამ, ვიმეორებ: დეგრადირებულ საზოგადოებაში აღარც გამპროტესტებელია, აღარც პროტესტი, ჩვენ დავუბრუნდით სამზარეულოს პროტესტს, პროტესტი ისმის „კუხნებში“, ყავასა და ჩაიზე. საბჭოთა პერიოდია.
_ ფეისბუკი მიაშენდა „კუხნას“.
_ კი, ფეისბუკი შეეშველა, საჯარო გულის მოოხება დაემატა.
_ თუმცა ეს დინამიკაში მაინც წინგადადგმული ნაბიჯია, საჯარო მაინცაა ეს პროტესტი და მთლად „კუხნის“ კედლებში არ იკარგება.
_ კი, მე მაინც მგონია რომ მიდის ეს პროცესი, ჩვენ ეს ტყავი დავაგდოთ, გამოვიცვალოთ და ნაბიჯი გადავდგათ ევროპული საზოგადოებისკენ, მაგრამ ამაზე პოლიტიკოსებმა ძალიან უნდა იმუშაონ. რაც დღეს ჩვენს თავს ხდება, ეს არაა ქაოსური და შემთხვევითი პროცესი. ღრმად მწამს, რომ „ქართული ოცნება“ კარგად გათვლილი პროგრამით მოქმედებს. ეს ვლინდება მესიჯების დონეზეც და ინსტიტუციებში მიმდინარე პროცესების დონეზეც. დღეს, ერთგვარი, „საბჭოთაკავშირიზაცია“ ხდება.
_ რას გულისხმობთ?
_ იბერება შტატები, მრავლდება სახელშეკრულებო ფონდი, მაგრამ რისთვისაც ეს ინსტიტუციები არსებობს, ის ფული აღარ არის და შესაბამისად, ვისაც ასაქმებენ, არც არაფრის კეთება უწევთ. რეალურად, ეს ფული სოციალისტურად რიგდება. როდესაც ადამიანმა იცის, რომ საქმეს არ აკეთებს და ისე იღებს ფულს, ეს ადამიანს აიძულებს, რომ პირი დამუწოს, რათა ეს კაპიკები არ დაკარგოს ამ გასაჭირში. ასეთ დროს ადამიანი მართვადი ხდება, მიდის და აგდებს ხმას, იმიტომ რომ თუ არ ჩააგდებს, ამ კაპიკებს დაკარგავს და კატასტროფის წინაშე აღმოჩნდება.
_ ამას ხელისუფლებაში მოსვლამდე, ქველმოქმედების დროსაც აკეთებდა ივანიშვილი, კონკრეტულ პროექტებს კი არ აფინანსებდა (ფილმს, სპექტაკლს, ჟურანლს), რომ ვინმეს იქ გასამრჯელო გამოემუშავებინა, არამედ ისე ურიგებდა, არაფერში, რომ ეს ხალხი დავალებული და მის ხელში შემყურე ჰყოლოდა.
_ ეს სოციალისტურად ფულის დარიგება, რა თქმა უნდა, ამუქთახორებს საზოგადოებას, ამიტომ ჩვენ ძალიან დიდი სოციალისტური ბალასტი მივიღეთ მსახიობებით, მწერლებით, პოეტებით დაწყებული, ჩინოვნიკებით დამთავრებული. სამწუხაროდ, თითზე ჩამოსათვლელები არიან, ვინც ამაზე უარს ამბობს და პატიოსნებას არ ყიდის. მაგრამ, პიროვნულად, მათაც ვერ ვძრახავ, როდესაც არანაირი შემოსავალი არ გაქვს და ეს კაპიკები ბოლო ხავსია… ეს ხომ მათი ტრაგედიაცაა.
_ ტრაგედია? შეგახსენებთ ვაჟას, გალაკტიონის, იგივე ვასილ ბარნოვის ფინანსურ მდგომარეობას. წარმოგიდგენიათ, რა იქნებოდა, იმათაც რომ ამ მწერლებივით ემოქმედათ? თუ სამარცხვინოდ არა, ცოტა უხერხულად არ გეჩვენებათ ის ფაქტი, რომ საქართველოში, დამოუკიდებლობის მიღწევის შემდეგ, არ ყოფილა მწერლების ჯანყი და პირველი ბუნტი რაც ატეხეს, ეხებოდა წიგნის ბაზრობას, ფულის განაწილებას, ეს არაა სიმპტომატური?
_ მარტო სიმპტომატური კი არა, საშინელი ფაქტია! აბუნტდნენ დახლზე წიგნების დალაგების რაოდენობაზე… ესეც გეგმაზომიერი ამბავია. სამწუხაროდ, დღეს საქართველოში რღვევის პროცესი მიდის, რაც ამ ხელისუფლების მიერ ორკესტრირებულია. როგორც საბჭოთა პერიოდში მოსახლეობას აშინებდნენ კაპიტალისტური დასავლეთით, დღეს იგივე ქარგით აშინებენ ხალხს „ცხრა წლით“. სხედან დებატებში და ისე გაჰკივიან იმ „ცხრა წელს“, გეგონება, იმ „ცხრა წელმა“ არ შვა ის ინსტიტუციები, სადაც დღეს ისინი არიან გამოჭიმული. ესაა „ეფესბეს“ გეგმა _ ადამიანები დათრგუნონ, შავს თეთრი დაარქვან, თეთრს _ შავი, ობიექტურად არაფერი წარმოაჩინონ და „ტელეიმედმა“ „ვრემიასავით“ აჩვენოს რეალობა და ეს ხალხი დაღლილიც, უფულოც, შეშინებულიც არის და გარინდებულიც. ფაქტობრივად, დღეს რეგრესის საშინელი პერიოდია.
_ დავუბრუნდეთ ქალაქის იერსახეს, ეს პანორამა, იგივე მხატვრის სახლი, არათუ არ ჯდება და არ ესადაგება რუსთაველს, ნებისმიერ ადგილას რომ გადავიტანოთ, იქაც სიმახინჯეა. სადაც არ უნდა გადადგა, ყველგან მიუღებელია.
_ ეს იმიტომ, რომ ინსტიტუციები ვერ მუშაობს, ის ადამიანები, რომლებიც გადაწყვეტილებას იღებენ, არც გემოვნება აქვთ ხშირად, არც კვალიფიკაცია, არც ხედვა და ერთადერთი კრიტერიუმი აქვთ _ ვიღაცას ასიამოვნონ.
_ მხატვრის სახლი მიჯრით აყუდებულ კუბოებს ჰგავს, პანორამა _ „ზალაში“ დიდ „კუშეტკაზე“ შედგმულ კუბოს.
_ მე, კიდევ, საბჭოთა პერიოდში კუსტარულად დამზადებულ ცელოფანში გახვეულ კანფეტ მამალოს მაგონებს ეს ჩვენი მხატვრის სახლი. არადა, ისეთი კარგი პროექტები იყო… ეგ პროექტი 2011 წელს დამტკიცდა მერიაში. მაშინაც არ იყო ფილტრები, შეიძლება, საბჭოს ერთი ეთქვა, მეორე გაკეთებულიყო. დაზღვეული მაშინაც არ ვიყავით ასეთი შეცდომებისგან… სიჩქარეში კეთდებოდა, ბევრი რამ უნდა გადაწყვეტილიყო, ბევრი რამ უნდა გაკეთებულიყო, მაგრამ იმ სიჩქარეშიც კი ბევრი რამის უკეთ გაკეთება შეიძლებოდა, მაგალითად, ამ მხატვრის სახლის. სიმართლე რაცაა, უნდა ვთქვათ.
_ შექმნილია მართლაც უმძიმესი, ჩიხური ვითარება, სად ხედავთ გამოსავალს?
_ დღეს აღარ ჭრის პოლიტიკოსი, რომელიც, თუნდაც, არის ძალიან სწორი, წელში გამართული, დალაგებული, შორსმხედველი და დგას სცენაზე, ხალხი კი მაყურებლის დარბაზშია. ყველა პოლიტიკოსი, ვისაც უნდა, რომ მომავლის მქონე იყოს, პირდაპირ ხალხში უნდა იდგეს. ნებისმიერი იმპულსი უნდა იშვას ხალხში და არა სახლში, კაბინეტებში. მე ვხედავ პოლიტოკოსს, პოლიტიკოსების გუნდს, ვინც ასე გაირჯება და ხალხთან ერთად, ამ წიაღიდან დაბადებს სიახლეებს.
_ ვიცი, ვისაც გულისხმობთ, მაგრამ ის კიევშია და ამ ხელისუფლებამ ყველაფერი იღონა, რომ მას აქ არ ჩამოესვლებოდეს. ჩიხურ სიტუაციასაც სწორედ ეგ ქმნის, ვისაც შეუძლია შეცვლა, მას აქ არ ჩამოესვლება და თუ აქ რამე არ შეიცვალა, ის აქ ვერ ჩამოვა…
_ თუ ჩვენ ამას ოდნავ ფილოსოფიურად შევხედავთ, ცუდი ვითარება არ შეიძლება იდგეს დიდხანს, ის აუცილებლად უნდა შეიცვალოს. დღითი დღე მძიმდება სიტუაცია, ყველა სადარბაზოსთან უბედურების მოლოდინია, ეზოებში, ქუჩებში მკვლელობა, ძარცვა. ცალკე კრიმინალების, ცალკე სახელმწიფოს მხრიდან, ახლა საპენსიო რეფორმას იწყებენ, ჯიბეში გიყოფენ ხელს. რა გარანტიაა, ათი წლის შემდეგ რომ გითხრან, ის ფონდი დაიხურაო და ზუსტად 90-იანი წლების ანაბრების ისტორია არ განმეორდეს? ფაქტობრივად, ყველა მიმართულებით იგივე ხდება. სფეროს ვერ ნახავთ, სადაც რისკი არაა.
_ თქვენ გქონდათ პოსტი, რომ საბავშვო ბაღში მშობლებს სთხოვდნენ მიეტანათ სასმელი წყალი, ტუალეტის ქაღალდი. ბოლო ხანს ისიც გახმაურდა, როგორ აჭმევენ ბავშვებს. ირკვევა, რომ ბავშვებს აჭმევენ ხაჭაპურს, სადაც, თურმე, ყველა ინგრედიენტია და ყველია არაა მხოლოდ, აჭმევენ უხორცო გუფთას.
_ ეს ყველაფერი უპასუხისმგებლო ჩინოვნიკების დამსახურებით ხდება, რომ გაუაზრებლად დგამენ ყველა ნაბიჯს. რეცეპტებთან დაკავშირებითაც იგივე არ იყო? დაზღევევა სულს ღაფავს, კაცმა არ იცის, რა იქნება, ბიუჯეტი გარღვეული აქვს, ტექდათვალიერება შემოდის თუ არა, ვერ გავიგეთ, ახლა ტაქსების რეფორმა კეთდება და ისეთი ბუმერანგია, მე მგონი, სერიოზულად დააზანზარებს მთელ მერიას. ტვინი არ ჰყოფნით, რომ რეფორმა ბოლომდე მოიფიქრონ და მერე გაატარონ.
_ თუ მავნებლები არიან?
_ აქ ორივე ამბავია, მე მგონი.
_ ფულს „ხოშიანად“ აკეთებენ, რატომ არიან უტვინოები?
_ ხო, ჩემი ჯიბე გაივსოს და რაც გინდა, მოხდეს. ბაღების ამბავს რომ დავუბრუნდეთ, „იუნისეფის“ 2015 წლის სტანდარტი ამოიღეს და ისე მიიღეს, არც ექსპერტებს ჰკითხეს, არც თავიანთი ბაღების სააგენტოს, მიიღეს და მერე დაიწყეს ფიქრი, რა წერია იმ დადგენილებაში. აღმოჩნდა, რომ ქართულ რეალობას არ ესადაგება, დარბის ახლა სააგენტოს უფროსი და თავს იმართლებს, ექსპერტებს ვკითხავთო. ჯერ ეკითხათ და მერე დაედგინათ. ან ეს „იუნისეფის“ კონკრეტული სტანდარტი სახარება იყო, კითხვის დაუსმელად რომ მიიღეს?
_ კი მაგრამ, ის რომელ სტანდარტში და კონვენციაში წერია, ბავშვს ტაკოს გამოსაწმენდი ქაღალდი სახლიდან მიატანინო?
_ ეგ იმის შედეგია, ყველასთვის რომ უფასო გახადეს ბაღი, მილიონრის შვილიდან დაწყებული, ღატაკის შვილით დამთავრებული. ბიუჯეტი ვერ სწვდება ამ საყოველთაო დაზღვევას და ყველასთვის უფასო ბაღს.
_ ან რატომ უნდა ვუფინანსებდე ჩემი ჯიბიდან გადახდილი გადასახადებით ბაღს შეძლებულების შვილებს, ან წიგნებს რატომ უნდა ვყიდულობდეთ, ან ვიღაც მილიონრებს ოპერაციებს ჩვენ რატომ უნდა ვუფინანსებდეთ?
_ დიახ და მივიღეთ საბჭოური ხელოვნური გათანაბრება და გაკრეჭა, რაც იძლევა ამ შედეგს, რომ ჩუმად უნდა მივიტანოთ მშობლებმა წყალი, ტუალეტის ქაღაღლდი, სახატავი რვეულები, ფლომასტერები, იმიტომ რომ ბიუჯეტი ამას ვერ აუდის და არც უნდა აუდიოდეს. ახლა კერძო ბაღების სერტიფიცირებას აპირებენ, დარწმუნებული ვარ, ისეთ მახინჯ ფილტრს დაუწესებენ, უმეტესობა დაიხურება და იმ ბაღების ბავშვებიც ამ ბაღებს დაემატება და ნამდვილი საბჭოთა ბაღი გამოვა, ერთ პატარა ოთახში რომ სამოცი ბავშვი ზის _ ცოტა საჭმლით და ბევრი ვირუსით. ქალაქის გენგეგმაზეც იგივე დაემართათ. გენგეგმა დაუკვეთეს, როგორც ჩანს, ბოლომდე თვითონ არ იყვნენ დარწმუნებული, რას უკვეთდნენ, მიიღეს და ხვდებიან, რომ ის არ არის, რაც უნდოდათ, დაიწყეს განხილვები, მაგრამ როგორ დაიწყეს ეს განხილვები? ოთხ ექსპერტს დაუძახეს, სახელიანი საერთაშორისო ორგანიზაციებიც ახსენეს, მაგრამ მაპატიეთ, ეგ გეგმა არის, პირველ რიგში, ქალაქისთვის, მოსახლეობისთვის, მოსახლეობამ არავინ არაფერი ვიცით, საით მიდის ჩვენი ქალაქის დაგეგმარება და პერსპექტივა. ვერ ხვდებიან, რომ ფართო საზოგადოების მონაწილეობით უნდა მოხდეს განხილვა. დგანან და გაიძახიან, ჩვენ მზად ვართ, ყველას მოვუსმინოთო. როგორ წარმოგიდგენიათ ეს ყველას მოსმენა? ვთქვათ, მიხვედით მერიაში და მოითხოვეთ ეს დოკუმენტი. მოგცემენ 6 ათას გვერდიან დოკუმენტს და რამეს გაიგებთ იმ სპეციფიკურ დოკუმენტში? ისეთ ფორმატში უნდა გაკეთდეს რამდენიმე განხილვა, რომ ადამიანები რეალურად მიხვდნენ, რაზეა საუბარი? ესენი განხილვას ეძახიან ინტერესთა კონფლიქტში ჩართული სამი ექსპერტის აზრს, რომელიც აპრიორი იქნება სუბიექტური და არა ობიექტური.
_ ტაქსების რეფორმა ახსენეთ, რატომაა მიუღებელი? რა, ისინი არ უნდა ისხდნენ რაღაც ჩარჩოში და არ უნდა იბეგრებოდნენ? რას გულისხმობთ მერიის შეზანზარებაში, ტაქსისტების ბუნტი იქნება?
_ რასაკვირველია, უნდა ისხდნენ ჩარჩოებშიც და უნდა იბეგრებოდნენ კიდეც, მაგრამ რეფორმა წინასწარ კარგად გასააზრებელია, გასაანალიზებელია, რა შემოსავალი აქვთ, რა დანახარჯი, რა უნდა გადაახდევინო, რომ ეს ბიზნესი არ მოკლან, ეს ხალხი უმუშევარი არ დატოვონ და მათ ადგილას რომელიღაცა არაკონკურენტულ გარემოში აღმოცენებული დიდი ორგანიზაცია არ შევიდეს. ჯერ დებატებია საჭირო, კარგად გაანალიზება და შემდეგ უნდა გამოდნეს გადაწყვეტილება. ვფიქრობ, რომ ეს გზა, უბრალოდ, არ აქვს ამ რეფორმას გავლილი და შიგნით ძალიან ბევრი შეცდომა იქნება. კარგად უნდა იცოდეს მძღოლმაც, სად წავა მისი გადახდილი გადასახადები, ქვეყანას მოხმარდება, თუ ბესელია იყიდის ჯიპს?
_ თუ ბიუჯეტი სწორად არ ნაწილდება, მაშინ ტაქსების რეფორმას კი არა, საერთოდ ყველაფერს ეკარგება აზრი. ავიღოთ გაზრდილი ტურიზმი. კი, უნდა გვიხაროდეს, ქვეყანაში რომ უამრავ ტურისტს ვხედავთ, მაგრამ ჩვენში დარჩეს და რა ჯანდაბა მიხარია? ივსება ბიუჯეტი, ამ ბიუჯეტიდან ფინანსდებიან მღვდლები, ია ანთაძისა და ვასო მაღლაფერიძის კანტორად ქცეული საზმაუ, მინისტრები, ჩინოვნიკები იღებენ დიდ ხელფასებს, ზემოდან დანამატებს, პრემიებს, მე რა ვირის თავ-ფეხი? როდესაც ეს ყველაფერი ჩემამდე და ჩემნაირებამდე, ჩემს ფენამდე არ მოდის არანაირად? მე არც მღვდელი ვარ, არც მინისტრი და არც ვასო ვარ, მაღლაფერიძე…
_ სწორს ამბობთ, ეგ არის იმაზე, რაზედაც ვსაუბრობთ, სახელმწიფო სისტემა დეგრადირებულია, დიდი ბიუჯეტი მიდის იქ, სადაც არ უნდა წავიდეს და სადაც უნდა წავიდეს, იქ არ მიდის და არის გაუმჭვირვალე დაგეგმვის პროცესი. ტურიზმმა მოიტანა თანხა, მაგრამ სად წავიდა? წავიდა საზმაუში, რომელიც სხვა ტელევიზიებს ძირავს, რომ „ვრემია“ გახდეს… რაც შეეხება ტურიზმის ბუმსა და მაგ წინგავარდნას, თუ ეს ციფრი სწორია და მართლაც ტურისტული ბუმია, მაშინ ძალიან დიდი საშიშროების წინაშე ვდგავართ, ინფრასტრუქტურულად არავინ აანალიზებს ამ პლუსის შემდგომ მინუსიებს.
_ რას გულისხმობთ?
_ იმას, რომ თუ სახელმწიფო ტურისტებს არ დახვდება ნორმალური სერვისით, ეს იმედგაცრუებას გამოიწვევს და წინსვლა ერთჯერადი აღმოჩნდება. აქ ჩამოსული და შემდეგ თავის ქვეყანაში დაბრუნებული ადამიანი ათეულებს მოუყვება, აქ რა დახვდა. ქვევრის ღვინო აგვიჩემებია და მიუხედავად იმისა, რომ უზარმაზარი თანხა ჩადო მსოფლიო ბანკმა წარმოებაში, ქვევრი ვერ გამოუშვიათ, რომ არ გაიბზაროს, გზებს აგებენ ათ-ათი წელი, გაზი შეჰყავთ სამ-სამი წელი, წყალს აკეთებენ ხუთ-ხუთი წელი, ფაქტობრივად, ეს არის ფლანგვა და გახსენდება ის „სიხლიანი ცხრა წელიწადი“, როდესაც დაუძახებდნენ გამკეთებელს და, უბრალოდ, ეტყოდნენ, _ შენ რომ ხარჯავ ხუთმაგს და ერთი წლის საკეთებელს სამი წლის მანძილზე აკეთებ, ასე არ შეიძლება. მერე ეს პიროვნების შეურაცხყოფად ჩაითვლებოდა…
_ დღეს ყველაფერი, რაც გვჭირს, კონცეტრირებულია ივანიშვილში. ცხადია, ეს მხოლოდ მისი ბრალი არაა, საზოგადოებამ გამოიხმო ის უკრაინიდან და იქცა იმად, რადაც იქცა. რომ არა ეს საზოგადოება, ბიძინა ვერც მოვიდოდა და ვერც ასე იბიძინებდა. მაგრამ დღეს ამ ხეების თრევა, ის მმართველობის სტილი, რომელიც მან თავს მოგვახვია, სადამდე მიგვიყვანს?
_ სანამ საზოგადოება არ ივარგებს, ბიძინა იბიძინებს და სახელმწიფოს ეს მოწყობა მეტად და მეტად მძლავრი იქნება. ყველას აქვს საშიშროება, რომ ასეთ ადამიანად იქცეს, როცა ყველა ფეხქვეშ გეგება, როდესაც ყველა და ყველაფერი მთლიანად შენს თანხებზეა დამოკიდებული, ხეებს კი არა, სახლებს რომ არ დაატარებს, ეგეც მიკვირს ხანდახან. საზოგადოება აძლევს ამის შესაძლებლობას, საზოგადოებამ უნდა ივარგოს, რომ ბატონი ბიძინაც არ იყოს ასეთი უკონტროლო, დაუბალანსებელი. ყველა პირობას უქმნიან, ტელევიზორშიც ისე ამართლებენ ხოლმე ცნობილი პირებიც, რომ გეგონება, ეს ხეების თრევა ძალიან საჭირო საქმეა. ხომ წარმოგიდგენიათ, მისი გარემოცვა და გარემოცვის გარემოცვა რას ეუბნება? ამიტომ სანამ ტაშს დაუკრავენ და სანამ ეტყვიან, რომ ეს არის ერთადერთი გზა და სანამ ვერ შეაფასებენ რეალობას და ეტყვიან, რომ ჩვენ მივდივართ უკეთესობისკენ, ბატონი ბიძინა ასეთ რაღაცებს გააკეთებს.
_ რატომ ეტყვიან რა ხდება? რატომ დაკარგავენ ლუკმას? ხომ ვიცით, როგორც იქცევიან ყმები ბატონის კარზე?
_ ამიტომ ჩვენ გვჭირდება პოლიტიკური მოძრაობა, პოლიტიკური გუნდი, რომელიც ხალხის ხმას გამოიტანს პოლიტიკურ ასპარეზზე და ერთი ოლიგარქის ნებასურვილს და ასეთ ქმედებებს დააბალანსებს. სანამ ჩვენ ვართ შემყურეები, პროტესტს არ გამოვხატავთ და არ მოვიქცევით სხვანაირად, ეს ასე იქნება. ახალი ფორმატის პოლიტიკური ქმედებები უნდა დაიბადოს. ვიდრე ეს არ დაიბადება, იმის ყურება მოგვიწევს, რაც არის და როგორც არის.

რევაზ შატაკიშვილი