დაერორებული ქართული კინო, ეს-ესაა დარეფრეშდა, მაგრამ თავისი ხასიათით უფრო საავტორო და არაკომერციულ ქართულ კინოს, გამოღვიძების შემდეგ, სხვა რეალობა დახვდა _ სერიალების ბუმი და ეს სერიალები სულ აღარ ჰგავს იმ სახლის ინტერიერებში ნაცოდვილად საპნის ოპერებს, რომელიც ჩვენში სწორედ მაშინ შემოვიდა, ქართულ კინოს რომ უკვე ძილქუში ჰქონდა დაცემული. სანამ ჩვენ გვეძინა, ის სატელევიზიო სპექტაკლების მინამგვანი სერიალები გადაეწყო კინოენაზე, ამაღლდა მხატვრული ხარისხი, საპნის ოპერების გარდა გამოჩნდა თითქმის ყველა ჟანრის სერიალი და დღეს უკვე, რიგ შემთხვევებში, საქმე გვაქვს არა იმ სერიალებთან, რომლებსაც ხელოვნების მარაქაშიც ვერ გარევდი, არამედ სრულყოფილ, მაღალმხატვრულ მრავალსერიან ფილმებთან.

ერთი მხრივ, ამაღლდა ხარისხი და მეორე მხრივ, რაც ინტერნეტი მომძლავრდა, კიდევ უფრო გაიზარდა სერიალების ყურებადობა. ინტერნეტი გვაძლევს საშუალებას, ვუყუროთ როცა გვინდა და რამდენ სერიასაც გვინდა. ინტერნეტამდე ბევრისთვის სერიალები სწორედ ამიტომაც იყო მიუღებელი, აუტანელი იყო ლოდინი სერიიდან სერიამდე და თვითონ სერიის ყურების დროს სარეკლამო ჭრები. დღეს ერთსაც შეგიძლია აუარო გვერდი, მეორესაც და რაც მთავარია, არ იყო დამოკიდებული არც ერთი ტელეარხის გემოვნებაზე და თავად მოძებნო ინტერნეტში ის სერიალები, რომლის ყურებაც გინდა. უყურო გინდა ტიტრით, გინდა გახმოვანებით, თან რომელ ენაზეც გსურს. წარმატებულ და მაღალმხატვრულ სერიალებს იღებენ და მსოფლიო ბაზარს იპყრობენ, როგორც ის ქვეყნები, ვისაც მანამდეც ეპყრათ კინობაზარი (აშშ, ევროპის წამყვანი ქვეყნები, ინდოეთი და ა. შ.), ვინც ადრეც ქმნიდა დიდ კინოს, ასევე ამ ბაზრისთვის სრულიად ახალი მოთამაშეები, რომლებსაც ჰქონდათ დიდი ტრადიციები, მაგრამ უცხონი იყვნენ მსფლიოსთვის, მაგალითად: სამხრეთ კორეა, რომელიც დღეს მთელ მსოფლიოში ყიდის როგორც მათი ისტორიის ამსახველ მაღალმხატვრულ სერიალებს, ისე დრამატულ და სხვა ჟანრის სერიალებს. მსოფლიო ბაზარზე ფეხი მოიკიდეს იმ ქვეყნებმაც, მაგალითად, თურქეთმა, რომელიც საერთოდ არ გამოირჩეოდა არც კინოთი და არც თეატრით. და რას ვაკეთებთ ჩვენ, საქართველო, რომელსაც მდიდარი კინო და თეატრალური ტრადიციები ჰქონდა? რატომ ხვდება სერიალების მსოფლიო ბუმს საქართველო, როგორც მაჩანჩალა? ჯამში, ნამდვილად არ გვექნება იმდენი სერიალი გადაღებული, რამდენი წელიცაა გასული დამოუკიდებლობის მოპოვებიდან. მათი სრული უმეტესობა უსუსტესია, არათუ სხვა ქვეყანაში ვერ გაიყიდება (ვერც გაიყიდა), აქაც არ იწვევდა მაყურებლის დიდ ინტერესს. ერთადერთი სერიალი, რომელიც ბოლოს გაიყიდა, ხაინდრავას „ჰეროკრატიაა“, რომელიც, ისევ და ისევ, სააკაშვილის დისკრედიტაციით დაინტერესებულმა სააკაშვილის მტრებმა შეიძინეს უკრაინაში. ყველა თანხმდება იმაზე, რომ ერთადერთი სერიალი, რომელიც გარკვეულ დონეს აკმაყოფილებს, „ჩემი ცოლის დაქალებია“, მაგრამ ეს სერიალი შიდამოხმარებისთვისაა განკუთვნილი და ვერც ექნება პრეტენზია გაიყიდოს სხვა ქვეყანაში, რადგან თუ აქ, ამ ქვეყნის წვენში არ იხარშები, ვერც კატა ჯიქიას გაუგებ რაიმეს და ვერც იმას, ჩიკა რას ჩიკაობს. რატომ ვერ ვიღებთ სერიალებს ჩვენ და არის თუ არა რამე კავშირი ინტერნეტის მომძლავრებასა და სერიალების ასეთ პოპულარობასა და მსოფლიოში მისი ხარისხის ასეთ ზრდას შორის?

ამ თემაზე „ქრონიკა+“ ესაუბრება ხელოვნებათმცოდნეობის დოქტორს, კინომცოდნე ლელა ოჩიაურს:
_ არის თუ არა უშუალო კავშირი ინტერნეტის მომძლავრებასა და სერიალების ხარისხსა და ყურებადობის ზრდას შორის, ამის დადგენას სჭირდება სტატისტიკური მონაცემები, სოციოლოგიური კვლევები და მათი სიღრმისეული ანალიზი, მაგრამ ჩვენ ჩვენი დაკვირვებიდან გამომდინარე, შეგვიძლია გამოვიტანოთ შეიძლება არასწორი, მცდარიც კი, მაგრამ ჩვენი დასკვნები. სერიალების მხატვრული ხარისხიც და ყურებადობაც ფაქტია, რომ გაიზარდა, რაც, ერთი მხრივ, განპირობებულია იმით, რომ სატელევიზიო კინომ აბსოლუტურად შეიცვალა სპეციფიკა და, მეორე მხრივ, ინტერნეტი გვაძლევს იმის საშუალებას, რომ მართლა ვუყუროთ, როდესაც გვინდა და რასაც გვინდა. მეტიც, ტელეფონშიც კი ვადევნოთ თვალი ჩვენთვის საინტერესო მხატვრულ ფილმს თუ სატელევიზიო სერიალს. რაც შეეხება საპნის ოპერებს, ასე მგონია, რომ მათი დრო არასოდეს გავა და ასეცაა, საპნის ოპერებს ისევ იღებენ და უჩვენებენ წარმატებით, თუმცა ის სერიალები, რომელმაც მასობრივი ფსიქოზიც კი გამოიწვია, როგორც მსოფლიო, ისე ჩვენს საზოგადოებაში, არის სწორედ დეტექტიური, სათავგადასავლო, ფანტასტიკური თუ ისტორიული სერიალები. მაგალითისთვის კმარა „Game of Thrones“, რომლის სეზონებს ელოდება ყველა, არის ჩხუბი და დავიდარაბა _ არ გათქვათ, რა მოხდება, ესეც, ისევ და ისევ, ინტერნეტის წყალობით, რომელიც მაყურებელს საშუალებას აძლევს, დააგროვონ სერიები და შემდეგ ჩაუსხდნენ და მთელი ღამეები უყურონ. რა თქმა უნდა, ამ მძაფრ ინტერესს იწვევს ამ სერიალების მაღალი ხარისხი და ის პრინციპი, რაც საერთოდ დამახასიათებელია სერიალისთვის _ ათას ერთი ღამის პრინციპი, მოვლენების სწორედ იმ მომენტში გაწყვეტა, რომელიც გაიძულებს, აუცილებლად უყურო მომდევნო სერიას, რადგან გაინტერესებს, რა მოხდება. შემდეგ სერიაში იგივე პრინციპი მოქმედებს და ეს არის შესანიშნავი გამოგონება, პრინციპი უწყვეტობის, დროში განფენილობის, რაც, ბუნებრივია, მიჯაჭვულობას იწვევს. ამ ახალი ტიპის სერიალების მომძლავრებას, ცხადია, ძალიან შეუწყო ხელი ახალი ტექნოლოგიების გაჩენამ, როგორც ჩვენების, ისე გადაღების თვალსაზრისით. ახალი ტექნოლოგიები ძალიან უწყობს ხელს სწრაფ გადაღებას, სწრაფ მონტაჟს, რაც ასევე წარმოადგენს სერიალის ერთ-ერთ მთავარ წესს _ გადაიღო, დაამონტაჟო და მაყურებელს შესთავაზო სწრაფად, თითქმის კონვეიერული სისწრაფით.
_ კორეულ კინოს ჰქონდა დიდი ტრადიცია და გასაკვირი არცაა მათი ამ ფლანგზე წარმატება, აღარაფერს ვამბობ აშშ-სა და ევროპის წამყვან ქვეყნებზე, მაგრამ იგივე თურქეთს არც დიდი კინოტრადიცია ჰქონდა და არც თეატრალური, მაგრამ იქ მოხდა აფეთქება და ჩვენ, მიუხედავად იმისა, რომ კინოც გვქონდა, თეატრიც, ვერ განვვითარდით, ვერ ავუწყვეთ ფეხი მსოფლიო ტენდენციას, რა არის ამის რეალური მიზეზი? ამხელა კინო და თეატრალური ტრადიციების ქვეყანაში, რატომ ვერ განვითარდა სერიალების ინდუსტრია? თუ ინდუსტრია არა, რატომ ვერ შეიქმნა, თუნდაც, რამდენიმე მაღალი დონის სერიალი?
_ მაგ ქვეყნებში, ჩვენგან განსხვავებით, ძალიან მაღალ დონეზეა განვითარებული, საერთოდ, ტელეინდუსტრია. რაც შეეხება თურქული კინოს აფეთქებას, ეგ მართლაც ფაქტია და ვერსად გავექცევით. დიახ, არც თურქული კინო იყო სათანადო დონის, არც თეატრი. იყო რაღაც, რაც არც იყო განვითარების რაღაც ეტაპამდე მისულიც კი, მაგრამ დღეს თურქული კინო საკმაოდ ძლიერია. ფაქტია ისიც, რომ აუარება საუკეთესო მსახიობი ჰაყვთ, ვუყურებთ მათ სერიალებს და ერთი მეორეზე უკეთესი მსახიობები ჰყავთ, არავინ იცის, საიდან ასე უცებ და ამდენი? ერთადერთი, რითაც შეიძლება აიხსნას ეს უეცარი აფეთქებაც და ამდენი მსახიობის გაჩენაც, ისევ და ისევ, შრომისმოყვარეობაა, რომლითაც გამორჩეულია ეს ხალხი. რაც მთავარია, მათ ტელეინდუსტრიაში, სერიალების გადაღებაში ძალიან დიდი ფული იდება, რაც ჩვენთან არ ხდება. ჩვენთან რომ სერიალების ინდუსტრია ვერ განვითარდა, სხვა მრავალ მიზეზთან ერთად, ამის ერთ-ერთი უმთავრესი მიზეზი სწორედ ფინანსებია, ასევე მაღალი კლასის ტექნიკა, რომელიც გადაღებას სჭირდება. როგორც ამბობდნენ, ასეთი მაღალი კლასის აპარატურა ჰქონდა „ჯიდიესს“, მაგრამ თანამედროვე პირობებში, ტექნიკა ისეთი რამაა, ერთი წლის შემდეგ უკვე ძველდება, რადგან ტექნიკა ძალიან სწრაფად იცვლება და ვითარდება. უცხოურ ტელევიზიებს და კომპანიებს ამის პრობლემა არ აქვთ, ჩვენი ტელევიზიები კი სულს ღაფავენ, რომელ ჩვენს ტელევიზიას აქვს ან იმხელა სარეკლამო შემოსავალი, ან ბიუჯეტი, რომ სერიალების გადაღება გაქაჩოს? საერთოდ, ჩვენი ქვეყნის ეკონომიკური მდგომარეობა უმძიმესია, ბიზნესი სად ყვავის არავინ არ იცის, შესაბამისად, ტელევიზიებს რეკლამა არ შესდით, ამის გარდა, არ გვაქვს კანონი ქველმოქმედებისა და სპონსორობის შესახებ, რომ ვინმე დაინტერესებული იყოს და ჩაერთოს ამ სერიალების გადაღებაში. შეხედეთ ტიტრებს, იმ უცხოურ სერიალებს, მინიმუმ, რამდენიმე კომპანია წარმოგვიდგენს და კიდევ კაცმა არ იცის, რამდენი სხვა დებს ამაში ფულს. რა თქმა უნდა, არავინ ფულს ისე, ჰაერზე არ დებს, ან ასეთ მოგებას ნახულობს, ან ისეთს, ჩვენთან ესეც გამორიცხულია. ასეთ დროს, ტელევიზიებისთვის გაცილებით იოლი და ხელსაყრელია სერიალების ყიდვა, ვიდრე გადაღება. თან საერთაშორისო ქსელის წევრობა მათ საშუალებას აძლევს, ეს სერიალები ფასდაკლებით შეიძინონ. მე მაინც ერთ-ერთ მთავარ პრობლემად ნებისმიერი იდეის განხორციელებაში ფული მიმაჩნია.
_ კარგით, მაშინ ასე გკითხავთ, რომ ჩადოს ვინმემ იმხელავე თანხა, რასაც იქ დებენ, შეიქმნება იმ ხარისხის სერიალი, რაც იმ ქვეყნებში იქმნება?
_ არა. მაინც არ შეიქმნება, იმიტომ რომ ეს არის ერთ-ერთი მთავარი მიზეზი, მაგრამ მის გარდა, კიდევ ბევრი სხვა მთავარი მიზეზია. ერთ-ერთი, ალბათ, ისიც, რომ დაიწყო სერიალების გადაღება და ვერ გაგრძელდა, ვერ განვითარდა. შეიძლება, ამის მიზეზი ჩვენი დაუდგრომელი ხასიათიც არის, ვიღაცისთვის ერთი და იგივე ამბავზე წლობით მუშაობა მომაბეზრებელიცაა. ამ პრობლემების გარდა არის სხვა მთავარი პრობლემა, კადრების პრობლემა. მე მართლა არ მეგულება დღეს საქართველოში რეჟისორი, რომელიც შეძლებს მაღალმხატვრული ისტორიული, ან, თუნდაც, კარგად შეფუთული დეტექტიური სერიალის გადაღებას. კი, არიან ძალიან ნიჭიერი რეჟისორები, მით უმეტეს, ბოლო ხანებში გამოჩნდა რამდენიმე მართლაც ნიჭიერი, მაგრამ ისინი არიან კინოს რეჟისორები. ანუ ჩვენ გვაქვს როგორც ფინანსური, ისე წმინდა შემოქმედებითი პრობლემები, თანაც ყველა მიმართულებით _ სცენარის ავტორი, რეჟისორი, ოპერატორი, მსახიობი…
_ ეს ასობით სერიანი, თან მაღალმხატვრული სერიალები, მსახიობის პროფესიას საერთოდ სხვა გამოწვევის წინაშე აყენებს. ერთია, შექმნა როლი და იყო საინტერესო 2 საათის განმავლობაში და მეორეა, არ დაიშტამპო, განავითარო როლი და ასზე მეტ სერიაში, ამ მართლაც ათას ერთი ღამის განმავლობაში, შენ _ მსახიობიც და შენი შექმნილი გმირიც საინტერესო იყოს მაყურებლისთვის.
_ რა თქმა უნდა, ეს მართლაც აყენებს ამ პროფესიას ახალი გამოწვევების წინაშე. უნდა შეძლონ შექმნან სახე და არ იყვნენ მოსაწყენი, არ განელდეს ინტერესი მათ მიმართ ამდენი სერიის განმავლობაში. რა თქმა უნდა, მათ ამ განვითარების საშუალება უნდა მისცეს რეჟისორმა და სცენარმა! თორემ თუ გმირის ცხოვრებაში არაფერი ხდება, არ ვითარდება და ბოლო სერიაში იგივეა, რაც იყო პირველ სერიაში, მსახიობმა რა უნდა ქნას, მოიგონოს? მსახიობი კი იგონებს თავისი გმირის სახეს და განვლილ ბიოგრაფიას, მაგრამ იგონებს იმ შემთხვევაში, თუ მას ამის გასაქანი ეძლევა, რაღაცა უნდა ხდებოდეს, რაღაცა უნდა ცვლიდეს მას. მივდივართ სცენარის ავტორების პრობლემასთანაც… როდესაც, საზოგადოდ, მსახიობის პროფესიის წინაშე წარმოქმნილ ამ ახალ გამოწვევაზე ვსაუბრობთ, უნდა გავითვალისწინოთ, რომ ჩვენთან კიდევ უფრო რთულადაა საქმე. საქართველოში, პირდაპირი მნიშვნელობით, კინომსახიობი არც არსებობს. ჩვენთან ოფიციალურად კი უწერიათ დიპლომში „დრამისა და კინოს მსახიობი“, მაგრამ ისინი, რეალურად, მხოლოდ დრამის მსახიობები არიან, რადგან მათ არავინ ასწავლის არც კამერასთან მუშაობას და არც ლექციები უტარდებათ კინოს მსახიობის სპეციალობაში. მათ არაჩვეულებრივი პედაგოგები უტარებენ შესანიშნავ ლექციებს მსახიობის ოსტატობაში, მაგრამ ეს პედაგოგები არიან დრამის რეჟისორები, ან მსახიობები. ამ განათლების მსახიობებს შემდეგ იღებენ კინოში და ძალიან ბევრი ფილმის მინუსი სწორედ ესეცაა, მათ უჭირთ გადაწყობა კინოს სპეციფიკაზე, იმიტომ რომ ეს არის სხვა პროფესია. მით უმეტეს, სერიალის. სატელევიზიო სპეციფიკა აბსოლუტურად განსხვავებულია. თეატრის მსახიობს კიდევ რაღაც შეუძლია გააკეთოს კინოში და აკეთებენ კიდეც, მაგრამ სატელევიზიო სერიალის სპეციფიკა აბსოლუტურად განსხვავებულია. ჩვენთან არ არიან რეჟისორები და არც მსახიობები, რომლებმაც იციან, როგორ უნდა იმუშაონ სატელევიზიო ფორმატში.
_ და თუ რომელიმე მსახიობი რაიმეს აღწევს, მხოლოდ პირადი ნიჭიერების და შრომისმოყვარეობის წყალობით.
_ დიახ, სწორედ ნიჭიერებისა და შრომისმოყვარეობის წყალობით: სხედან, უყურებენ, აკვირდებიან, სწავლობენ. რამდენიმე მრავალსერიანი ქართული ფილმი არსებობს ხომ? ზოგი საშინელი, ზოგი არცთუ ისე ურიგო. თუ დავაკვირდებით, შეიძლება ვნახოთ, როგორ იხვეწება თვითონ რეჟისორიც და მსახიობიც ამ მუშაობაში.
_ თეატრის მსახიობების ნაწილმა დაძლია ეგ სირთულე, იგივე ნინო კასრაძემ, ბაია დვალიშვილმა…
_ დიახ, „ჩემი ცოლის დაქალებში“ გამოჩნდნენ თეატრის მსახიობები, რომლებმაც მართლაც წარმატებით დაძლიეს ეს სირთულე, ალღო აუღეს სერიალის სპეციფიკას. მართლაც ძალიან საინტერესო სახეები შექმნეს ნინო კასრაძემ, ბაია დვალიშვილმა, ასევე ქეთი ჩხეიძემ, ალეკო ბეგალიშვილმა, ამ სერიალმა სრულიად ახლებურად დაგვანახა დათო კვირცხალია, მათ გარდა ძალიან ბევრი მსახიობი გამოჩნდა სწორედ ამ სერიალის წყალობით. „ჩცდ“-ს რეიტინგმა, მგონი, ყველანაირ რეიტინგს გადააჭარბა, რადგან ყველანაირი ინტერესის, გემოვნებისა და მოთხოვნილების მაყურებელი უყურებს და ნამდვილად არის მაღალი ხარისხის. თუმცა ზოგი სერია ძალიან კარგია და ზოგიც არ ვარგა. ასეც ხდება, მაგრამ, ამ შემთხვევაში, ეს სერიალი მაინც ლოკალურად ჩვენთვისაა, იმაზეა, თუ რაში ვიხარშებით ჩვენ და ამიტომაც ვერ გაიყიდება საზღვარგარეთ.
_ დიახ, ეს აბსოლუტურად სხვა შემთხვევაა და ვერც იქნება კონვერტირებადი საზღვარგარეთ, მაგრამ რატომ არ იყიდება სხვა სერიალები? დაბალ ხარისხთან ერთად, იმიტომაც ხომ არა, რომ ასახულია თემები, ურთიერთობები, რომელიც ჩვენ გარდა არავის აინტერესებს? ერთი „ჰეროკრატია“ გაიყიდა და ისიც სააკაშვილის მტრებმა იყიდეს, გასაგებია, რისთვისაც.
_ და ეგეც საკითხავია, ჩვენ თუ გვაინტერესებს ის თემები და ურთიერთობები, რომელსაც ასახავენ? თრილერების ნახვის შემდეგ „ჰეროკრატიის“ არც ერთი სერია არ მინახავს, მიუღებელი და უინტერესო იყო არა მარტო როგორც მოქალაქისთვის, არამედ მხატვრული თვალსაზრისითაც. ჩემთვის არ არის საინტერესო, როგორც კინომცოდნისთვის, როგორც საქართველოს მოქალაქისთვის, როგორც მაყურებლისთვის და რატომ უნდა იყოს ის საინტერესო სხვისთვის, ერთი გამაგებინეთ?
_ ხშირად წუწუნებენ ბაზრის სიმცირეზე. გასაგებია, ბაზარი მართლაც პატარაა, მაგრამ ის ქვეყნები, რომლებიც სერიალებს იღებენ, ამ სერიალებს მთელ მსოფლიოში ყიდიან. ანალოგიურად, თუ საქართველოშიც გადაიღებენ ხარისხიან სერიალებს, ასევე გაყიდიან სხვა ქვეყნებში და ბაზარიც დიდი იქნება.
_ არა, პატარა ბაზარი ნამდვილად პრობლემაა. მხოლოდ ადგილობრივი ბაზრის პირობებში არათუ სერიალი, ვერც ერთი ქართული ფილმი ამოიღებს იმ თანხას, რაც მის გადაღებაზე იხარჯება, მაგრამ საზღვარგარეთ რანაირად გაიყიდება? მე თუ არ მაინტერესებს, ქართველს, მათი გადაღებული სერიალები, სხვას, მით უმეტეს, რაში დააინტერესებს? არანაირი მნიშვნელობა არ აქვს ქვეყნის სიდიდეს, მნიშვნელოვანია ფილმის, სერიალის ხარისხი. როდესაც იგივე თურქული და, თუნდაც, ინდურიც კი არის უფრო ძლიერი და ხარისხიანი, ვიდრე შენი პროდუქტი, რატომ იყიდიან შენსას? ასე რომ, მარცხის მიზეზი ქვეყნისა და ბაზრის ზომაში კი არა, იმ ხარისხშია, რომელსაც დებენ. ჯერჯერობით, ალბათ, უახლოეს წლებშიც ჩვენ იმ ხარისხს ვერ მივაღწევთ, რამაც შეიძლება, რომ ჩვენი პროდუქცია კონკურენტუნარიანი კი არა, თუნდაც, ელემენტარულად, ვიღაც ერთისთვის სასურველი გახადოს.
***
რით გვიზიდავს სერიალები? სხვა ყველაფერთან ერთად იმითაც, რომ გვაძლევს დროსა და სივრცეში მოგზაურობის საშუალებას. გვაძლევს საშუალებას, გავეცნოთ იმ ქვეყნებს, რომელიც არ გვინახავს, გავეცნოთ მათ ყოფას, წეს-ჩვეულებებს, მორალს, როგორც მათ დღევანდელობას, ისე მათ ახლო თუ შორეულ წარსულსაც. ჩვენ გვაინტერესებს, როგორ ცხოვრობენ იქ, სადაც არ ვართ. ეს მიმზიდველობა, რაც დღეს სერიალებს აქვს, ოდესღაც თეატრსაც ჰქონდა, _ შექსპირი მოქმედებას შლიდა ეგვიპტეში, ძველ რომში თუ მის თანამედროვე ვერონაში, რაც მის თანამედროვე ინგლისელებს აზიარებდა მათთვის უცხო ქვეყნებთან. ამ ფაქტორს რიგი ქვეყნები შესანიშნავად იყენებენ საკუთარი ქვეყნის პოპულარიზაციისთვის. იგივე სამხრეთ კორეამ ურიცხვი ისტორიული სერიალებით მთელ მსოფლიოს გააცნო თავისი დიდი წარსული. იგივეს აკეთებს თურქეთი, როგორც „დიდებული საუკუნით“, ისე „მკვდრეთით აღმდგარი ერთუგრულით“, რომლის მეოთხე სეზონის გადაღება ახლაც მიმდინარეობს და უკვე გასცდნენ ას სერიას. სწორედ ამ მრავალსერიანობაშიცაა სერიალების წარმატების საიდუმლო.
კინოც, ისევე როგორც თეატრი, შეზღუდულია დროში, ადამიანი ვერც თეატრში იჯდება უსასრულოდ და ვერც კინოდარბაზში და ვერც ყოველდღე ივლის მორიგი სერიის საყურებლად, განსხვავებით სერიალისგან, რომელიც განკუთვნილია ტელევიზიისთვის და შეგიძლია ყოველდღე იჯდე და უყურო განსაზღვრულ დროს, ან ინტერნეტში მაშინ, როცა გინდა და რამდენ ხანსაც გინდა. ეს უსასრულო ქრონომენტრაჟი კი სიუჟეტის გაშლისა და ვრცელი, ეპიკური თხრობის საშუალებას იძლევა. სწორედ ეპიკური თხრობაა კინოენის საფუძველი. ისტორიული პროცესების, იგივე ისტორიული პირების მოღვაწეობის სრულად ასასახად არანაირად არ კმარა 2 საათი. ისტორიული პირები ფილმებში, როგორც წესი, ამიტომაც გამოიყურებოდნენ სქემატურად და თუ იქმნებოდა შთამბეჭდავი სახეები, ისევ და ისევ, მსახიობის ოსტატობის წყალობით. სერიალებში კი ვეცნობით მათ თავგადასავალსაც და მათ განცდებსაც, სქემატური სახეების ნაცვლად ვხედავთ ცოცხალ ადამიანებს. ვეცნობით ამა თუ იმ ეპოქის მორალს, ყოფას, ცხოვრების სტილსა და ყაიდას, რასაც ვერანაირად ვერ ჩაატევ ერთ ფილმში, მაშინ როდესაც იგივე „ვიკინგების“ წყალობით გადავინაცვლეთ და ვიმოგზაურეთ ვიკინგების ეპოქაში.

ლელა ოჩიაური:
„ეს მიმზიდველობა ნამდვილად აქვს სერიალებს. შეგახსენებთ რომ საპნის ოპერებით ჩვენ სწორედ ასე გავიცანით სამხრეთ ამერიკა. პირველი საპნის ოპერა, რომელიც ვნახეთ და რომელზედაც ლამის შეიშალა მთელი საქართველო, იყო „მონა ქალი იზაურა“. ამ მდარე ხარისხის ნაწარმოების მიმართ ინტერესი განაპირობა სწორედ იმან, რომ იყო ჩვენთვის სრულიად უცხო ქვეყანა, ტრადიციები, წეს-ჩვეულებები, მათი ყოფა-ცხოვრება, რა აცვიათ, რას ჭამენ, როგორაა მათი სახლები მოწყობილი. შემდეგ იყო „სანტაბარბარა“ და, ალბათ, გახსოვთ ის ხუმრობაც, სანტაბარბარაში წავალ, ყველას ვიცნობო. მართლა დაუსრულებლად, წლობით გრძელდებოდა ეს სერიალი, ასაკში შედიოდნენ, იცვლებოდნენ მსახიობები, ვითარდებოდა მოვლენები, არც მახსოვს, რამდენი წელი გავიდა ამის ყურებაში, მაგრამ მაყურებელში ინტერესი არ განელებულა. ასევე როდესაც ვუყურებთ ისტორიულ სერიალებს, გვიზიდავს ის ეპოქები, ის ქვეყნები და ადამიანების ბედი იმ ეპოქალურ ფონზე.
_ უკვე ვისაუბრეთ, რატომ ვერ განვითარდა სერიალების ინდუსტრია ჩვენში, ისტორიულ სერიალებს საერთოდ არ იღებენ, რა შეიძლება მივიჩნიოთ ამის მთავარ მიზეზად?
_ ისტორიული ფილმის შექმნას, თუნდაც არ იყოს სერიალი და იყოს ერთსერიანი, ძალიან დიდი თანხა სჭირდება. რაც არ უნდა მდიდარი ისტორია გქონდეს, დღეს თუ ღატაკი ხარ, ვერც ამ მდიდარ ისტორიას გაიტან ვერსად. დიახ, სამხრეთ კორეას აქვს უდიდესი წარსული, ისტორია, მაგრამ ვერც ისინი გადაიღებდნენ და ვერ გაიტანდნენ ვერსად, დღეს რომ სამხრეთ კორეა ასეთი ძლიერი არ იყოს ეკონომიკურად. თურქეთი უძლიერესი სახელმწიფოა და უდიდეს თანხებს დებს თავისი ქვეყნის განდიდებისთვის. საქართველოს, ცხადია, არ აქვს ამის საშუალება. იგივე სერიალი „ტიფლისი“ ნახევრად ისტორიული სერიალი იყო. ძნელია დაადგინო, სად იყო სიმართლე და სად გამონაგონი, მას არც ჰქონია ისტორიული სიზუსტის პრეტენზია, ეს იყო ავტორების წარმოსახვა იმ პერიოდის საქართველოზე, რომელშიც ჩნდებოდნენ ისტორიული პერსონები, რაღაც ფაქტები ჩვენი ისტორიიდან. ვიცით, რომ ამ სერიალის გადაღებაზე დაიხარჯა ძალიან დიდი ფული, შეიძლება ის თანხა სასაცილოა ამერიკისთვის, თუნდაც თურქეთისთვის, ან სამხრეთ კორეისთვის, მაგრამ ჩვენთვის ეს მართლაც სერიოზული თანხა იყო.
_ კი მაგრამ, რომც გამოიყოს სერიოზული თანხები, გვყავს კი იმდენი მსახიობი, რომელიც უპასუხებს ისტორიული ჟანრის სერიალის მოთხოვნებს? იგივე თურქულ სერიალ „მკვდრეთით აღმდგარ ერთუღრულში“, სტატისტებისა და „მასოვკის“ გარდა, გადაღებულია 500-მდე მსახიობი, ქალიან-კაციანად ცხენებს დააჭენებენ, იქნევენ ხმალს, ისვრიან მშვილდს, იგივე ხდება კორეულ თუ ევროპულ სერიალებშიც. საქართველოში რამდენი მსახიობი გეგულებათ, ვინც ცხენზე ზის? მეტყვით, რომ ისწავლიან, როცა დასჭირდებათ, მაგრამ რამდენი შეძლებს, ფიზიკურად დაძლიოს ეს სირთულე, დაჯდეს ცხენზე, აჭენოს, თან მხატვრული სახე ქმნას და იმაზე არ იფიქროს, როდის გადმოვარდება…
_ თან აჭენოს და თან ხმალი იქნიოს, ან ისროლოს მშვილდიდან, ან თოფიდან… ძალიან ცოტა, მართლა თითზე ჩამოსათვლელი იქნება ასეთი… ცხენის კი არა, ზოგმა მსახიობმა მანქანის ტარება და ცურვაც არ იცის. სამწუხაროდ, ფარიკაობას ჩვენთან წლების მანძილზე არ ასწავლიდნენ და ბოლო წლებში აღდგა ეს ტრადიცია. ან ცხენზე ჯდომა სად უნდა ისწავლოს მსახიობმა? თვითონ თუ ივლის იპოდრომზე და ისწავლის, თორემ ცხენები თეატრისა და კინოს უნივერსიტეტს კი არა, კინოსტუდიასაც აღარ ჰყავს. საბჭოთა პერიოდში კინოსტუდიას ჰქონდა საჯინიბო, ჰყავდა ცხენები, 80-იან წლებში, მახსოვს, ათამდე ცხენი იყო. მაშინაც კი, ერთადერთი მსახიობი, ვინც მაგონდება, რომ ვირტუოზულად იჯდა ცხენზე და ისროდა კიდეც და ტრიუკებსაც ასრულებდა, ეს იყო გურამ ფირცხალავა, ნანახი მყავს გადაღებების დროსაც და ფილმში ხომ თავისთავად.
_ როგორც ვიცი, თავის დროზე, ოთარ კობერიძე იჯდა ცხენზე, ქალებიდან ლეილა აბაშიძე, იგივე სოფიკო ჭიაურელი. ლეილა აბაშიძემ, როგორც ვიცი, სპეციალურად მაია წყნეთელისთვის ისწავლა. ვიტყვით, რომ ახლაც ისწავლიან, როდესაც დასჭირდებათ, მაგრამ ერთია, როდესაც გიღებენ საათნახევრიან, ორსაათიან ისტორიულ ფილმში, სადაც სულ რამდეინე წუთია ის სცენები, სადაც გიწევს ცხენზე ჯდომა და, როგორღაც, გაართმევ თავს და მეორეა, როდესაც გიღებენ ასსერიან ფილმში, სადაც სულ ცხენზე უნდა იჯდე და იბრძოლო, ამას ახალი ნასწავლით გაქაჩავს ვინმე?
_ ვიღაცამ შეიძლება გაქაჩოს კიდეც, მაგრამ, საერთოდ, ეგ პრობლემაც არის, ჩვენი მსახიობების უდიდესი ნაწილი ფიზიკურად მოუმზადებელია არა მარტო ცხენისთვის, არამედ საერთოდ. არათუ ცხენზე, ხეირიანად სცენაზეც ვერ დადიან ორ ფეხზე. არ ვარჯიშობენ და ეს ყველაფერზე ეტყობა მსახიობს, პლასტიკაზე, სხეულის განვითარებაზე. რა მნიშვნელობა აქვს, ჩაცმულია თუ გახდილი, ხომ ხედავ მის აღნაგობას, მზაობას, მოქნილობას. რაღაზეა ლაპარაკი, როდესაც მსახიობი ოფლად იღვრება სცენაზე თამაშისას? მე არ ვლაპარაკობ იმ შემთხვევაზე, როდესაც პაპანაქებაში უწევს თამაში და ოფლდენა ბუნებრივია, ვლაპარაკობ იმაზე, როდესაც ვერ ფლობს სხეულს, იღლება და ოფლად იცლება. მსახიობების მონაცემებში, სააგენტოებში რაც იდება, იქ წამიკითხავს, რომ რამდენიმე მსახიობია, რომელმაც იცის ცხენზე ჯდომა, მაგრამ ცხენის ტარებაცაა და ცხენის ტარებაც, მთიდან დაეშვება? ტყე-ღრეში ივლის? აბა, იპოდრომზე მათ არავინ გადაიღებს. თუმცა ის, რომ მსახიობები არ სწავლობენ ცხენზე ჯდომას, ესეც სრულიად გასაგებია, რატომ იმუშავებს და თავს მოიკლავს ვინმე იმაზე, რაც იცის, რომ არასოდეს გამოადგება?
_ როდესაც საუბარია ისტორიულ ჟანრზე, ასევე მნიშვნელოვანია კასკადიორების თემა. სამხრეთკორეული სერიალი „ქართა სამეფო“ იწყება შთამბეჭდავი ეპიზოდით, კლდეებიდან ერთად ეშვება რამდენიმე ასეული მომთაბარე და თავს ესხმის მეფის ჯარს. როდესაც ამ კადრებით აღვფრთოვანდი, მითხრეს, _ კი, მაგრამ ეგენი ხომ კასკადიორები არიან. კი, კასკადიორები არიან, მაგრამ ჩვენ რამდენი კასკადიორი გვყავს სულ?
_ ჩვენ საერთოდ აღარ გვყავს კასკადიორები, ძალიან დიდი ხანია, აღარავის სჭირდებოდა ისინი. 80-იან წლებში გვყავდა კასკადიორები, ორი მათგანი ჩემი მეგობარი იყო და ისინი წვრთნიდნენ ახალგაზრდებსაც. ეს ყველაფერი არსებობდა და დღეს საერთოდ აღარ არსებობს. ფაქტია, რომ ქართულ სატელევიზიო სივრცეს არანაირი ინტერესი არ გააჩნია ისტორიის მიმართ და რომც იყოს ეს ინტერესი, პრაქტიკულად, შეუძლებელი იქნება ისტორიული სერიალის გადაღება, თუნდაც მხოლოდ მსახიობების მომზადებიდან გამომდინარე. მათი მომზადება აბსოლუტურად არასრულფასოვანია ამ თვალსაზრისით და ისინი ვერ შეძლებენ, ფიზიკურად ვერ მოერგებიან იმ მოთხოვნებს, რაც აქვს ამ ჟანრს.
_ როდესაც ვსაუბრობთ ისტორიული ფილმისა თუ სერიალის გადაღებაზე, სხვა ყველაფერთან ერთად, ერთ-ერთი ხელის შემშლელი ისიც ხომ არაა, რომ ჩვენ ვერ გვაქვს თავისუფალი დამოკიდებულება საკუთარ ისტორიასთან? კორეელებს გადაღებული აქვთ ფილმი (“A Frozen Flower”) მათ მეფეზე, რომელიც იყო გეი და ურთიერთობა ჰქონდა საკუთარ დაცვასთან, რომელსაც შემდეგ დედოფალთან აწვენს მემკვიდრის შეძენის მიზნით, იკვრება საბედისწერო სამკუთხედი და ყველაფერი მთავრდება ურთიერთამოხოცვით. მათი ვნებები და ტრაგედია ასახული აქვთ ყოველგვარი პროპაგანდის ან გაკიცხვის გარეშე. შეეძლოთ, სულ არ გადაეღოთ ფილმი ამ მეფეზე, ან თუნდაც იგივე სახელგანთქმულ „ჟუმონგში“ საერთოდ გვერდი აევლოთ და არ ეჩვენებინათ რა პიკანტური ურთიერთობა ჰქონდა ჟუმონგის ორ თანამებრძოლს. მათ აქვთ ევროპისთვისაც კი შესაშური სითამამე საკუთარ ისტორიასთან. როგორც წარმოგიდგენიათ, ვინმემ რომელიმე ისტორიული მონაკვეთი რომ აიღოს და შეულამაზებლად ასახოს, რა მოხდება? იმას არ ვგულისხმობ, რომ მაინცდამაინც რომელიმე ქართველი გეი მეფე ამოქექოს ისტორიიდან, უბრალოდ, გადაიღოს ისტორიული ფილმი და თამამად ასახოს უტყუარი ისტორია, ხომ წარმოგიდგენია, რა მოჰყვება ამას ან საზოგადოების, ან ეკლესიის, ან მმკ-დან ან ისტორიკოსების მხრიდან? ფულიც რომ გამოჩნდეს და რეჟისორიც, ალბათ, ის რეჟისორი მოერიდება ამ ყველაფერს, გვერდს აუვლის ისტორიულ სერიალს და სხვა ჟანრს მიმართავს.
_ ცხადია, ეგ მომენტიც არის, ეგ წინააღმდეგობა აუცილებლად იქნება და, ალბათ, მართლაც სხვა ჟანრის სერიალის გადაღებას ამჯობინებენ. ჩვენს ისტორიაში ძალიან ბევრი ფაქტია პიკანტური, რომელსაც არ წერენ სახელმძღვანელოებში და კვლევების დროსაც გვერდს უვლიან… არადა, რამდენი უაღრესად საინტერესო ფიგურა და მონაკვეთია ჩვენს ისტორიაში, რომლის ნახვაც საინტერესო იქნებოდა, თუნდაც 20-იანი წლების საქართველოს ისტორია, რომელიც ძალიან მნიშვნელოვანია, ჩემი აზრით, არა მარტო ქართველებისთვის, არამედ უცხოელი მაყურებლისთვისაც. რატომ მოიგეს იგივე კორეელებმა, ან თუნდაც რუმინელებმა თავისი კინოთი? სწორედ იმით, რომ მათ აჩვენს ის სამყარო, რაც მანამდე აბსოლუტურად უცხო და დახურული იყო მსოფლიოსთვის. გვაჩვენეს ის საზოგადოება, რომელსაც ჩვენ არ ვიცნობდით, ჩვენ, მეტ-ნაკლებად, კარგად ვიცნობდით ევროპას, აზიის რიგ დიდ ქვეყნებს, მაგრამ არ ვიცნობდით რუმინეთს ევროპიდან, კორეას აზიიდან. რა ვიცოდით ჩვენ რუმინეთზე, ვიცოდით მხოლოდ ჩაუშესკუს რუმინეთი და არაფერი ვიცოდით ან იმ ჩაუშესკუს დროს რა ხდებოდა სინამდვილეში, ან მანამდე და ან მას შემდეგ. და უცბად აღმოჩნდა, რომ ეს არის საოცრად საინტერესო ქვეყანა, საოცრად საინტერესო ხალხით, ჩვეულებებით, დღევანდელობით და სერიალების საშუალებით, ანალოგიურად, შეიძლება ადამიანებმა საქართველოს შესახებაც გაიგონ, როგორც ჩვენი დღევანდელობის, ისე ახლო თუ შორეული წარსულის ასახვით. თან, როგორც შენ სწორად აღნიშნე, სერიალი გაცილებით ესადაგება და იძლევა ეპიკური თხრობის საშუალებას, ვიდრე 2-საათიანი ფილმი. ის, რასაც ჩაატევ ორ საათში, ვერ მოგცემს პანორამული სურათის შექმნის საშუალებას. არაა საინტერესო, რა ხდებოდა, როგორ ცხოვრობდა ქართული საზოგადოება XX საუკუნის დასაწყისში, ბოლშევიკების შემოსვლისა და ანექსიის ჩათვლით? არა მარტო როგორ მოხდა ქვეყნის ანექსია, საზოგადოების განადგურება, არამედ როგორ ცხოვრობდნენ ის ადამიანები, როგორები იყვნენ. ბებია-ბაბუების მონაყოლიდან, მეტ-ნაკლებად, რაღაც ვიცით, გვიყვებოდნენ, მაგრამ, რა თქმა უნდა, ფილტრავდნენ და ყველაფერს არ გვიყვებოდნენ, ისევ და ისევ, ბევრად შემსუბუქებული, მაგრამ რეჟიმის გამო. როცა ყველაფერს ფარდა აეხადა, მათი მეხსიერებიდანაც წაშლილი იყო ბევრი რამ. ზვიად გამსახურდია რომ დაამხეს და ბებიაჩემს რომ ვამშვიდებდი, მისმენდა, მაგრამ ერთხელაც მითხრა: ბოლშევიკები რომ შემოვიდნენ, მაშინ ქუთაისში ვცხოვრობდი, ბიცოლაჩემი მოადგებოდა ჩვენს ეზოს და ბიძაჩემს ეძახდა, _ ორ დღეში, მიხაკო, ორ დღეში წავლენ ეს ბოლშევიკები და შენც ახლა „ორ დღეში მიხაკოს“ დამძახიო. დეტალია, მაგრამ მე ცხადად ვხედავდი ადამიანებს, რომლებიც თვალით არ მინახავს _ ბებიაჩემის ბიცოლასა და მიხაკოს, ვხედავდი იმას, თუ როგორ ელოდებოდა ორი ადამიანი ბოლშევიკების წასვლას. ასეთი დეტალებია საინტერესო იმ ისტორიულ ფონზე, ადამიანები, როგორ ცხოვრობდნენ, როგორ გამოიყურებოდნენ, როგორ ამბობდნენ ამ ყველაფერს, რაც შეიძლება ერთ მხატვრულ ფილმში მოყვე, მაგრამ როცა ამას მასშტაბში შლი და ბევრ მიხაკოს და ბევრ ბებიაჩემის ბიცოლას აჩვენებ, ამას სჭირდება ბევრი სერია, ქრონომეტრაჟი.

რეზო შატაკიშვილი