„აუდიტორია 115“ პარლამენტის განათლების კომიტეტის თავმჯდომარეს შანტაჟსა და ცენზურის დაწესებაში ადანაშაულებს. სტუდენტთა თქმით, ერთ-ერთ შეხვედრაზე მარიამ ჯაშმა განაცხადა, რომ „აუდიტორია 115“ დაისჯება ფილარმონიაში კონსტიტუციის განხილვის ჩაშლისთვის, საზოგადოებრივ მაუწყებელზე მიმდინარე პროცესების გაპროტესტებისთვის და აზერბაიჯანელი ჟურნალისტის მხარდაჭერისთვის.

„ქრონიკა+“ „აუდიტორია 115“-ის წევრს, გიორგი არობელიძეს ესაუბრება:

_ მას შემდეგ, რაც „აუდიტორია 115“-მა უნივერსიტეტის მეექვსე კორპუსი თვითმმართველობის კანონის ცვლილების მოთხოვნით დაიკავა, განათლების საპარლამენტო კომიტეტთან და კონკრეტულად მარიამ ჯაშთან აღნიშნულ საკითხზე მოლაპარაკებები დაიწყო. პრაქტიკულად, ყველა პრინციპულ საკითხზე შევთანხმდით.

საბოლოოდ, საერთაშორისო გამოცდილების გათვალისწინებით და ადგილობრივი კონტექსტის გათავისებით, კანონპროექტი შემუშავდა, რომელიც გულისხმობდა სტუდენტური თვითმმართველობის რეფორმას, რეორგანიზებას, უნივერსიტეტის მართვის პროცესში სტუდენტების უფრო დემოკრატიულ ჩართულობას, სტუდენტების მხრიდან ფინანსებზე თანაბარ ხელმისაწვდომობას და ა. შ.

როგორც ვიცით, აღნიშნული კანონპროექტი პარლამენტში პირველი მოსმენით გავიდა. ეს მოხდა როგორც საკომიტეტო სხდომაზე, ასევე პარლამენტმა კენჭისყრის გზით მხარი დაუჭირა.

ჩვენ მარიამ ჯაშთან და განათლების კომიტეტთან იმ ტიპის შეთანხმება გვქონდა, რომ პროცესი არ შეყოვნდებოდა და უმოკლეს ვადებში ბოლომდე მივიდოდა. შემდეგ, ჩვენთვის მოულოდნელად, ქალბატონმა ჯაშმა ერთ-ერთ შეხვედრაზე განაცხადა, რომ რადგან „აუდიტორია 115“ სხვადასხვა მიმართულებით აქტიურობდა (მათ შორის, ფილარმონიაში საკონსტიტუციო განხილვის პროცესის ჩაშლა გამოარჩია), ამის გამო ეს კანონი აღარ გავიდოდა და, შესაძლოა, მას პარლამენტი მხოლოდ ადგილობრივი თვითმმართველობის შემდეგ დაბრუნებოდა.

ჩვენთვის გაუგებარია, ორგანიზაციის რაიმე ტიპის ქმედებამ რატომ უნდა შეუშალოს ხელი კანონის განხილვისა და მიღების პროცესს? თან იმ გარემოებასაც თუ გავითვალისწინებთ, რომ ამ კონკრეტული კანონპროექტის ინიციატორი თავადაა და მისი პასუხისმგებლობაა, რომ ეს კანონი საბოლოოდ მიიღონ. აქ რა შუაშია „აუდიტორია 115“-ის აქტიურობა? ბუნებრივია, ეს მოვლენა, ერთგვარი, შანტაჟისა თუ რაღაც ტიპის ვაჭრობის მცდელობად შევაფასეთ, რომლის მაგალითებიც ახლო წარსულიდან გვახსოვს. როდესაც ბატონ ჯეჯელავასთან მოლაპარაკებას ვაწარმოებდით, მან პირდაპირ გვითხრა, რომ ეს კანონი იმ შემთხვევაში გავიდოდა, თუ „აუდიტორია 115“ გაჩერდებოდა და აღარაფერზე ამოიღებდა ხმას, რაზეც, რასაკვირველია, უარი ვუთხარით და ეს ერთ-ერთი მთავარი მიზეზი იყო, თუ რატომ ჩაიშალა ის მოლაპარაკებები განათლების სამინისტროსა და ჩვენ შორის.

დღეს უცნაურია, რომ იგივე ტიპის რიტორიკა გვესმის და ვფიქრობთ, ეს სხვა არაფერია, თუ არა დემოკრატიული პროცესებისთვის ხელის შეშლა. საერთოდ არ გვესმის არგუმენტი, რატომ უნდა გადაიდოს კონკრეტული კანონის მიღება, რომელიც არა „აუდიტორია 115“-ს, არამედ მთელ საუნივერსიტეტო სივრცეს ეხება?

_ შანტაჟი და ვაჭრობის მცდელობა ახსენეთ, როგორ ფიქრობთ, რატომ არის ხელისუფლებისთვის მიუღებელი თქვენი საზოგადოებრივი აქტიურობა?

_ როგორც საზოგადოებამ იცის, „აუდიტორია 115“ საუბრობს არა მხოლოდ იმ თემებზე, რომელიც კონკრეტულად უნივერსიტეტთანაა დაკავშირებული, არამედ ჩვენ, ზოგადად, ქვეყანაში მიმდინარე პროცესებზე ვამახვილებთ ყურადღებას, მათ შორის, განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი იყო ჩვენი აქციები, რომელიც დასაქმებულთა მდგომარეობას უკავშირდებოდა. ალბათ, გახსოვთ „ბიბლუსის“ საქმე, როდესაც თანამშრომლებმა დამსაქმებელი ექსპლუატაციაში ამხილეს. ჩვენ ისიც ვიცით, რომ ეს კონკრეტული ჰოლდინგი (რომლის შემადგენელი ნაწილია „ბიბლუსი“) სამთავრობო გუნდის ერთ-ერთ წევრთან არის დაკავშირებული და, ბუნებრივია, ამ კონკრეტულმა საქმემაც ხელისუფლების მხრიდან დიდი გაღიზიანება გამოიწვია.

გვახსოვს, მაშინ „პალიტრა ჰოლდინგის“ მიერ წარმოებული ბინძური კამპანია „აუდიტორია 115“-ის წინააღმდეგ.

ასევე იყო კონსტიტუციის პროექტის განხილვა, _ ნამდვილი ფარსი, სადაც დემოკრატიის ნიშანწყალიც არ ყოფილა. ვცადეთ, ამ ფორმით ხელისუფლებისთვის გვენიშნებინა, რომ მთავარი დოკუმენტის შემუშავებისას ხალხის ინტერესების გათვალისწინება აუცილებელია. მათ შორის, იმ ხალხის, ვინც სამუშაო ადგილებზე დასაქმებულია და ხშირ შემთხვევაში, უბრალოდ, გადარჩენისთვის ბრძოლა უწევს, რაც იგივე ტყიბულის მაგალითზეც ვნახეთ.

ამიტომ კონკრეტულ შემთხვევაში ჩვენი ერთ-ერთი მთავარი მოთხოვნა იყო, რომ შრომითი უსაფრთხოების სამსახურის შესახებ სახელმწიფოს ვალდებულება აეღო, ეს ყველაფერი კი კონსტიტუციით გამტკიცებულიყო. კიდევ ბევრი მიმართულებით ვაქტიურობდით და ხელისუფლებას ეს ყველაფერი არ მოსწონს. იყო საზოგადოებრივი მაუწყებლის საქმე, აზერბაიჯანელი ჟურნალისტის გატაცების საქმე და ა. შ.

ეს „აუდიტორია 115“-ზე ზეწოლის ერთადერთი ფორმა არ არის. ვიცით, თუ როგორი აბსურდული ბრალდებებით აღიძრა საქმეები ჩვენს წევრებზე. კარგად გვახსოვს, ჯერ კიდევ, მარტის მოვლენების დროს როგორ აკითხავდნენ „აუდიტორია 115“-ის წევრებს სახლში სუს-ის წარმომადგენლები, ცდილობდნენ მათ დაშინებას და ა. შ.

ეს ხაზი დღემდე გრძელდება და ხელისუფლება სხვადასხვა ფორმით ცდილობს ჩვენს გაჩუმებას.

_ რა აღძრულ საქმეებზე საუბრობთ „აუდიტორია 115“-ის წევრების წინააღმდეგ?

_ ერთი საქმე საზოგადოებრივ მაუწყებელში მიმდინარე პროცესებს ეხება. როდესაც ამას გამოვეხმაურეთ, საზმაუს ფოიეში შევედით და პირდაპირი ეთერი მოვითხოვეთ. მაშინ ეს პირდაპირი ეთერი მოგვეცა და საზოგადოებას მივმართეთ _ არა მხოლოდ საზოგადოებრივი მაუწყებლის მოვლენებზე, არამედ, ზოგადად, ქვეყანაში მიმდინარე პროცესებთან დაკავშირებით ჩვენი პოზიცია დავაფიქსირეთ. კონკრეტულად, საზოგადოებრივი მაუწყებლის ფოიეში შესვლაზე სისხლის სამართლის საქმეა აღძრული. ორგანიზაციის რამდენიმე წევრი დაიკითხა. თუმცა ჩვენ გამოძიებას განვუცხადეთ, რომ მხოლოდ და მხოლოდ სასამართლო სხდომაზე მივცემთ ჩვენებებს.

მეორე საქმე ე. წ. ცნობების გაყალბებას ეხება. ეს საგამოძიებო უწყებები „აუდიტორია 115“-ის წევრებს („კვირის პალიტრაში“ გამოქვეყნებული სტატიის საფუძველზე) იმაში ადანაშულებენ, რომ საგამოცდო დავალება რამდენიმე დღით გვიან დაწერეს. იყო შემთხვევები, როდესაც ჩვენმა ზოგიერთმა წევრმა საგამოცდო დავალება რამდენიმე დღით ადრე დაწერა და, მოკლედ, აბსურდულ რაღაცებზე საუბრობენ.

_ გამოცდის ჩაბარებასთან დაკავშირებით არანაირი დარღვევა არ ყოფილა?

_ მხოლოდ ის ვიცით, რომ „კვირის პალიტრამ“ მოამზადა რეპორტაჟი, სადაც მოცემულ ცნობებში იკითხება, რომ „აუდიტორია 115“-ის რამდენიმე წევრმა, ზოგმა ადრე და ზოგმა გვიან, საგამოცდო დავალება შეასრულა. ანუ არ დასტურდება და ვერ დადასტურდება ის ფაქტი, რომ ჩვენმა რომელიმე წევრმა გამოცდებს თავი აარიდა, ასეთი რამ უნივერსიტეტში, პრაქტიკულად, შეუძლებელია.

_ სუს-ის თანამშრომლების ზეწოლა რას უკავშირდებოდა?

_ როდესაც „აუდიტორია 115“ შეიქმნა და პირველი ძლიერი საპროტესტო მუხტი დაფიქსირდა, სწორედ მაშინ ჩვენს რამდენიმე წევრთან სუს-ის წარმომადგენლები სახლში მივიდნენ. ზოგს უთხრეს, რომ თუ თქვენი შვილი აქტიურობას თავს არ დაანებებს, სამსახურს დაკარგავთ და ა. შ. ეს ჯერ კიდევ მაშინ გახმოვანებული საქმეებია.

_ ეს ამბავი, დაახლოებით, როდის ხდება?

_ თუ არ ვცდები, შარშან, მარტ-აპრილში, „აუდიტორია 115“-ის ჩამოყალიბებისა და აქტივობის დაწყების შემდეგ.

_ რაც შეეხება კანონპროექტს, კიდევ რის გამო შეიძლება აწყობდეთ მიღების გადადება, თვითმმართველობის რა ტიპის რეფორმას ითვალისწინებს?

_ ესეც ყურადსაღებია. თავად მარიამ ჯაშმა თქვა, რომ ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნების შემდეგ შესაძლებელია, პარლამენტი ამ კანონის განხილვას დაუბრუნდეს. ჩვენ კარგად ვიცით პრაქტიკა, რომ წლების განმავლობაში, როგორც წინა, ასევე დღევანდელი ხელისუფლება, არჩევნებში ხმების მოსაგროვებლად ამ აქტივს იყენებს, რომელსაც სტუდენტური თვითმმართველობა ჰქვია. მათი ამ ფორმით დატოვება ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნებისთვის შეიძლება პირდაპირ კავშირში იყოს იმასთან, რომ სახელისუფლებო გუნდს კვლავ ესაჭიროება ამ ფორმით ხმების მოგროვება.

_ როგორ იყენებენ მათ საარჩევნო პროცესში?

_ ამას განსაკუთრებით მძიმე ფორმა წინა ხელისუფლების მმართველობის პერიოდში ჰქონდა, როდესაც სტუდენტური თითმმართველობა ჩვეულებრივ პარტიულ აქტივს წარმოადგენდა. ამას თვითმმართველობის წევრები არც მალავდნენ, განსხვავებულ აზრს, მათ შორის, ფიზიკურად უსწორდებოდნენ. ამ გზით ხდებოდა სტუდენტებზე ზეგავლენის მოპოვება, არჩევნებზე მათი წაყვანა და ა. შ. ვიცით, რომ ამგვარი ფაქტები ახლაც ხდება და მცდელობებია ახალი ხელისუფლების მხრიდანაც. შესაძლოა, ამ კანონის გადაწევა სწორედ ამას უკავშირდებოდეს, რომ ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნებისთვის ეს აქტივი ისევ სათავისოდ გამოიყენონ.

_ ახალი კანონპროექტის მიღება მსგავს რეალობას რამდენად გამორიცხავს?

_ ახალი კანონპროექტის მიღება ზუსტად იმის პრევენციაა, რომ მსგავსი რამ ვერ მოხდეს. კანონპროექტი თავისი არსით დემოკრატიულია, რომელიც ჯერ თვითონ უნივერსიტეტში უზრუნველყოფს სტუდენტებს შორის თანასწორობას. სტუდენტს იმის შესაძლებლობა ექნება, რომ სხვადასხვა ტიპის პროექტი და აქტივობა განახორციელოს.

ვიცით, რომ ამ ტიპის უფლებებით დღეს მხოლოდ სტუდენტური თვითმმართველობა სარგებლობს. ასევე ყველა სტუდენტს საშუალება ექნება, რომ უნივერსიტეტის მართვის პროცესში ჩაერთოს. ჩვენ ვიცით, რომ დღეს აქაც მხოლოდ სტუდენტური თვითმმართველობა სარგებლობს. რაც მთავარია, ამ ახალი კანონპროექტით აღარ იქნება ცენტრალიზებული, დიდი, იერარქიული სტრუქტურა, რომელიც, მაგალითად, თსუ-ს შემთხვევაში ათას სტუდენტს აერთიანებს და პოლიტიკურ-პარტიული მოტივებით მისი გამოყენება შეუძლებელი იქნება.

_ შეიქმნება თუ არა სხვა ორგანიზაციებიც? ამ მხრივ, კანონპროექტი რას ითვალისწინებს?

_ დიახ, ნებისმიერ სტუდენტს, ნებისმიერ სტუდენტურ ჯგუფს იმის საშუალება ექნება, რომ შექმნას კლუბი, ან საინიციატივო ჯგუფი რაიმე თემის გარშემო (მაგალითად, ფიზიკოსთა კლუბი, ლიტერატურის მოყვარულთა და ა. შ.), დაწეროს ნებისმიერი რამ ჯგუფმა თუ ადამიანმა, შეიტანოს სპეციალურ კომისიაში და თუ პროექტი შესაბამის კრიტერიუმებს აკმაყოფილებს, კომისია დააფინანსებს, რომ ესა თუ ის აქტივობა განახორციელოს.

დღეს რიგით სტუდენტს სხვადახვა უნივერსიტეტში ამის გაკეთება არ შეუძლია. ეს სქემა თსუ-ში უკვე შიდა რეგულაციის წყალობით დამკვიდრდა. აღნიშნული კანონპროექტის მიღება ყველა სახელმწიფო უნივერსიტეტში ამგვარი სისტემის შემოღებას გულისხმობს.

ამ მხრივ, მოქმედ სტუდენტურ თვითმმართველობებს ექსკლუზიური უფლებები აღარ ექნებათ.

_ როგორც სტუდენტი, თსუ-ში რა მთავარ გამოწვევებს ხედავთ, რაც სასწრაფო რეაგირებას საჭიროებს?

_ უმაღლესი განათლების სისტემაში პრობლემები ორი კუთხით შეგვიძლია გამოვყოთ: ერთი განათლების ხარისხი და მეორე განათლების ხელმისაწვდომობა. განათლების ხარისხის ხსენებისას იმას ვგულისხმობთ, რომ დღემდე არც ერთ სახელმწიფო უნივერსიტეტში, პრაქტიკულად, გარე რეფერირების, შერჩევის მექანიზმი არ მოქმედებს, რომელიც უნივერსიტეტს ამ აკადემიური ტიპის კორუფციისგან დაიცავს; უზრუნველყოფს აკადემიურ თავისუფლებას; ლექტორები არა კლანური, პარტიული, პოლიტიკური  ინტერესებით, არამედ მათი სამეცნიერო კომპეტენციის შესაბამისად შეირჩევიან.

რაც შეეხება განათლების ხელმისაწვდომობას, ვიცით, ზოგადად, ქვეყანაში რა სოციალური ფონია და რიგითი ქართველისთვის, შეიძლება, ერთგვარ პრივილეგიას წარმოადგენდეს უმაღლესი განათლების მიღება. თან იმ ფაქტს თუ გავითვალისწინებთ, რომ, პრაქტიკულად, არ არსებობს საერთო საცხოვრებლები და აქ ჩამოსულ სტუდენტს დამატებით ქირის გადახდა უწევს, ძალინ რთულია. ასევე სწავლის გადასახადი საკმაოდ სოლიდურია. თუ აბიტურიენტობის დროს იმის საშუალება არ გაქვს, რომ რეპეტიტორთან მოემზადო, გრანტი მიიღო და ა. შ., პრაქტიკულად, განწირული ხარ, რომ განათლების გარეშე დარჩე, რაც სერიოზული პრობლემაა.

გელა მამულაშვილი