გაეროს გენერალური მდივნის ყოფილი სპეციალური წარმომადგენელი საქართველოში, დიტერ ბოდენი (რომელიც სოხუმში იმყოფებოდა), აცხადებს, რომ „აფხაზები ევროპელები არიან და ყველაფერი უნდა გაკეთდეს ევროპასთან უფრო ცოცხალი ურთიერთობების აღსადგენად“. როგორც ბოდენმა „ეხო კავკაზასთან“ ინტერვიუში თქვა, ის აფხაზეთში გერმანული ფონდის „ბერგჰოფის“ მიწვევით ბიოგრაფიულ სალონში მონაწილეობის მიზნით ჩავიდა და აფხაზეთის დე ფაქტო ხელისუფლების წარმომადგენლებსაც შეხვდა.

„იყო მწვავე კონფლიქტი და ომი. ახლა მე მგონია, რომ უკვე აღარ არის სამხედრო მოქმედებები, არ არის მსხვილი ინციდენტები კონფლიქტის ზონაში, მაგრამ ეს არასაკმარისია. სიტუაცია მთლად ნორმალური არ არის. როდესაც ენგურს ვკვეთ, ვხედავ, რომ იქ, რაღაცნაირი, არანორმალური სიტუაციაა. აფხაზეთი, გარკვეულწილად, იზოლაციაში იმყოფება. მგონია, რომ აფხაზები ჩვენი ახლობელი ერია, ისინი ევროპელები არიან, ევროპას ეკუთვნიან. ყველაფერი უნდა გაკეთდეს ევროპასთან უფრო ცოცხალი ურთიერთობების აღსადგენად. ჩვენ ვიცით, რომ ეს პოლიტიკური პრობლემაა. აქ ყველამ უნდა შევიტანოთ წვლილი, რომ უფრო ნორმალურ სიტუაციაზე გადავიდეთ“, _ აცხადებს ბოდენი. იგი მიიჩნევს, რომ აფხაზეთის იზოლაციის შესაცვლელად ევროპამ გზები უნდა გახსნას.

ამ თემაზე „ქრონიკა+“-ს ექსპერტი ირაკლი ცქიტიშვილი ესაუბრება:

_ დიტერ ბოდენი ბოლო წლების განმავლობაში აფხაზებს ევროპულ საზოგადოებასთან ძალიან დიდ ადვოკატირებას უწევს. ეს მის ყველა საქმიანობაში გამოჩნდა, რასაც კი ეწეოდა. ჩვენ გვახსოვს, რომ წინა ხელისუფლებამ ის, ერთი პერიოდი, პერსონა ნონ-გრატადაც კი გამოაცხადა, რადგან ძალიან ცდილობდა, აფხაზური პოზიციები გაეძლიერებინა და სულ სხვა მიმართულება მიეცა ქართულ-აფხაზური ურთიერთობებისთვის. ფაქტობრივად, ეს ბოლო განცხადება მთელი იმ პროცესის გაგრძელებაა, რომელსაც დიტერ ბოდენი აფხაზურ კონფლიქტთან მიმართებით ეწეოდა. მე პირადად ეს არ გამკვირვებია. უბრალოდ, კიდევ ერთხელ დადასტურდა ის, თუ რატომ მიიჩნევა საზოგადოების გარკვეულ ნაწილში დიტერ ბოდენი აფხაზური სეპარატიზმის ერთ-ერთ აპოლოგეტად.

_ ეს ბოლო გზავნილი კონკრეტულად რას ითვალისწინებს?

_ მისი გზავნილი შემდეგნაირად იკითხება: რომ აფხაზებს ევროპულ საზოგადოებაში საკუთარი თავის წარმოსაჩენად ხელი უნდა შეეწყოს; რომ ეს სხვადასხვა მიმართულებით უნდა მოხდეს. მაგალითად: ახლა აფხაზების წინაშე პრობლემა დგას, რომ თავიანთი პასპორტებით ევროპაში ვერ ხვდებიან. ვფიქრობ, სწორედ ამ თემაზე იყო საუბარი. ყველა შეხვედრაზე, მათ შორის, ჟენევაშიც, აფხაზური მხარე ამ საკითხს წევს, რომ აფხაზებს ევროპასა და აშშ-ში მოგზაურობისთვის სირთულეები ექმნებათ, მიუხედავად იმისა, რომ მათ რუსული პასპორტები აქვთ. მაგრამ სოხუმში გაცემულ პასპორტებში მათ ვიზებს არ ურტყამენ. ამიტომ დარწმუნებული ვარ, სწორედ ამას ეხებოდა დიტერ ბოდენის განცხადება, რომ ევროპულმა ქვეყნებმა ამ ვიზებთან დაკავშირებით უფრო დამთმობი პოლიტიკა უნდა გაატარონ. მეორე: ვფიქრობ, ამ განცხადებით ბოდენი ევროპას მოუწოდებს, აფხაზების მიმართ უფრო მეტად გამგები გახდნენ; უფრო მეტად დამთმობნი იყვნენ და ხელი არ შეუშალონ ევროპულ გამოფენებში მათ მონაწილეობას და აქტივობებს. ბოდენის განცხადების შინაარსი სწორედ ასე იკითხება.

_ მაგრამ მისი პოზიცია რამდენად გამომდინარეობს ოკუპაციის სტატუსის პრობლემიდან?

_ ჩემი და, ალბათ, საზოგადოების უდიდესი ნაწილის პოზიცია ის არის, რომ ყველა ურთიერთობა, რომელსაც აფხაზური მხარე საერთაშორისო საზოგადოებასთან განახორციელებს (ეს ევროპა იქნება თუ აშშ) საქართველოს გავლით უნდა მოხდეს. სწორედ ეს პოზიცია უკავია საქართველოს ბოლო წლებია, ამ კონფლიქტებთან მიმართებით. ყველა ის მოქმედება, რომელსაც ჩვენ ვახორციელებთ და ადრეც ხორციელდებოდა (ეს იყო ლესეპასეს დოკუმენტებთან დაკავშირებით), სწორედ იმიტომ კეთდებოდა, რომ აფხაზებისთვის ფანჯარა ქართული სახელმწიფო ყოფილიყო, _ ფანჯარა ევროპასა და ამერიკაში. მაგრამ აფხაზები ყველანაირად ცდილობენ, გვერდი აუარონ ქართველებთან ურთიერთობას. მიუხედავად იმისა, რომ თავიანთი პასპორტებით არსად უშვებენ და ყველგან მხოლოდ რუსული პასპორტებით დადიან, მაინც მათთვის უფრო პრიორიტეტულია, სწორედ საქართველოს გვერდის ავლით მოხვდნენ ევროპაში, რათა დაფიქსირდეს, რომ ისინი საქართველოს ნაწილი არ არიან.

ჩვენი პოლიტიკა პირიქითაა: როგორმე ყველგან და ყოველთვის უნდა დავაფიქსიროთ, რომ აფხაზები საქართველოს ნაწილი არიან. ეს ორი მიმართულება, ჩვენი და აფხაზების, ერთმანეთის საწინააღმდეგოა და აქ საერთო ენა ვერ გამოინახა. უბრალოდ, კარგია, რომ ევროპული პოლიტიკა არაღიარების პოლიტიკაა. ეს ჩვენს მიმართულებას ემთხვევა, თუნდაც, ამ სავიზო პრობლემებით (ასევე სხვა პრობლემებით, რომლებიც აფხაზებს ევროპაში მოგზაურობით ექმნებათ), ისინი ხელს უწყობენ, რომ აფხაზებმა საქართველოს მხარეს გამოიხედონ. მეორე მხრივ, ეს მათში გარკვეულ აგრესიულობას წარმოქმნის. ამიტომ ეს ისეთი საკითხი და პრობლემაა, სადაც, ალბათ, საერთო ვერ გამოინახება. ამ მიმართულებით ჩვენი ნებისმიერი დათმობა, გარკვეულწილად, მათი აღიარების ტოლფასი იქნება, ხოლო მათგან ნებისმიერი დათმობა და კავშირები თბილისთან იმის აღიარება იქნება, რომ ისინი ცნობენ თბილისის გავლენას აფხაზეთზე. ასე რომ, ეს ორი ურთიერთსაწინააღმდეგო საკითხი ჩვენ შორის ყოველთვის იდგება.

_ თავად ბოდენი რომელი ევროპული წრეების წარმომადგენელია და რა კავშირები აქვს თბილისთან და სოხუმთან?

_ დიტერ ბოდენის მოქმედებები უფრო იმაზე მეტყველებს, რომ ის დაახლოებულია წრეებთან, რომლებზეც სერიოზული რუსული გავლენაა. ეს პოლიტიკა, რომ აფხაზები დაუკავშირონ, გააცნონ ევროპულ საზოგადოებას, სწორედ რუსული პოლიტიკის გაგრძელებაა. ისევე, როგორც რუსეთი ჟენევის მოლაპარაკებებზე მუდმივად ითხოვს, რომ აფხაზებს მიეცეთ აშშ-ს ვიზები იმისთვის, რომ ისინი წარდგნენ გაეროს ტრიბუნაზე და ა. შ. ამიტომ დიტერ ბოდენის მიერ შემოთავაზებული პოლიტიკა რუსულ გზავნილებთან გარკვეულ თანხვედრაშია. თან გერმანულ საზოგადოებაში რუსული გავლენა საკმაოდ სერიოზულია. ვფიქრობ, რომ ბოდენი სწორედ ამ ჯგუფის წარმომადგენელია.

_ სოხუმსა და თბილისში ის, ძირითადად, რომელ წრეებს ეყრდნობა?

_ მე არ ვიცი, ის რა წრეებს ეყრდნობა თბილისსა და სოხუმში, რასაკვირველია, ის იქაურ დე ფაქტო ხელმძღვანელობასთან ურთიერთობს.

_ აფხაზებისთვის აშშ-ს ვიზები ახსენეთ, რამდენად სერიოზულია ამაზე აქცენტის გაკეთება?

_ საუბარია არა აფხაზურ პასპორტში აშშ-ს ვიზების ჩარტყმაზე, არამედ აქცენტი იმაზეა, რომ მათ ვიზებს, ისევ და ისევ, რუსულ პასპორტებში არ აძლევენ. იმ რუსულ პასპორტებში, რომლებიც აფხაზეთის ტერიტორიაზე არის გაცემული. აფხაზები სწორედ ამ პასპორტებში ითხოვენ, რომ აშშ-ს ვიზები ჩაურტყან და იმოგზაურონ. ეს, პირველ რიგში, იმისთვის სურთ, რომ გაეროს ტრიბუნაზე მოსახვედრად გამოიყენონ. ამ მხრივ აშშ-ს არაღიარების პოლიტიკა მოქმედებს. ვიცით, რომ აშშ ჩვენ სტრატეგიული პარტნიორია და მისი პოლიტიკა ამ თვალსაზრისითაც ყოველთვის ჩვენთან თანხვედრაში იყო. ალბათ, გარკვეულ პირებს მაინც აძლევენ ასეთ ვიზებს, ან, ყოველ შემთხვევაში, იქ ხვდებიან პასპორტებით, რომლებიც აფხაზეთის ტერიტორიაზე არ არის გაცემული. მაგრამ აფხაზეთში გაცემულ პასპორტებთან დაკავშირებით პრობლემები ჰქონდათ. ამიტომ ეს განცხადებები სწორედ ამ პასპორტებს ეხებოდა და ასტამურ ტანიამ დააზუსტა კიდეც, რომ სწორედ ამაზე იყო საუბარი. აშშ-ს ელჩის განცხადება ზოგად-დიპლომატიური იყო და პოზიციას გამოხატავდა, რომ შეერთებული შტატები მხარს უჭერს ჩვენს სუვერენიტეტს და ეს პოზიცია უცვლელია.

_ ქართულმა დელეგაციამ ევროსაბჭოს საპარლამენტო ასამბლეაზე უკრაინულ რეზოლუციებს მხარი არ დაუჭირა; გარკვეული ახსნა-განმარტებების მიუხედავად, ეს დამოკიდებულება როგორ შეიძლება, შეფასდეს?

_ ქართული დელეგაციის მოქმედება იმ პოლიტიკის გაგრძელება იყო, რომელსაც ბოლო ოთხი წლის განმავლობაში ვხედავთ. ადრე ყველა ტრიბუნაზე, აბსოლუტურად ყველა საერთაშორისო შეხვედრაზე, ჩვენთვის პრიორიტეტი სწორედ კონფლიქტური საკითხები იყო; რუსეთის აგრესია და ის პოლიტიკა, რომელიც ჩვენს ტერიტორიულ მთლიანობას ეხებოდა; მათ შორის, უკრაინის თემაც სწორედ ამ ჭრილში განიხილებოდა. მაგრამ, ამ ბოლო დროს, როგორც ჩანს, საქართველოს საგარეო პოლიტიკაში სხვა პრიორიტეტებია. თვითონ ეს მოქმედება ისე ჩანს, რომ საქართველოს დელეგაციამ კვერი დაუკრა რუსეთის პოლიტიკას, როდესაც უკრაინულ მხარეს მხარი არ დაუჭირა.

თუ კვაჭანტირაძის ახსნა-განმარტებებს დავუჯერებთ, ისინი შემდეგ წერილობით შეუერთდნენ და ა. შ. მაგრამ მათ ღიად არ დააფიქსირეს რუსეთისადმი წინააღმდეგობა და ეს ცუდია საქართველოსთვის. ვიცით, რომ საქართველოს დღევანდელი მთავრობა სხვა პოლიტიკას ატარებს რუსეთთან მიმართებით, ვიდრე წინა, მაგრამ ის საერთო ინტერესი, რომელიც ჩვენ და უკრაინას გვაქვს, საერთო ღირებულებები, რომლისთვისაც ვიბრძვით, შეუძლებელია, პრიორიტეტული არ იყოს.  ამიტომ პრიორიტეტულია მუდმივად იმის ხაზგასმა, რომ რუსეთი აგრესორია და ჩვენი ტერიტორიები ოკუპირებული აქვს. სხვათა შორის, სწორედ ამ პოლიტიკის გამო მომრავლდა ფაქტები, როდესაც ჩვენი საგარეო საქმეთა სამინისტრო პოსტ-ფაქტუმ რეაგირებს ყველა იმ ღონისძიებაზე, რომელსაც სოხუმისა და ცხინვალის სეპარატისტული მთავრობები ატარებენ ევროპის ქვეყნებში. ეს ეხება იგივე გამოფენებში მონაწილეობას და ა. შ. ვერაფრით დალაგდა ის პოზიცია, რომ ეს არ დაუშვან და წინასწარ ალაგმონ, მერე რომ არ იყოს აღნიშნულ თემაზე ხმაური. ამიტომ მათი პოსტ-ფაქტუმ მოქმედება მაფიქრებინებს, რომ ეს საკითხი პრიორიტეტული არ არის და მხოლოდ მაშინ რეაგირებენ, როცა საზოგადოებაში ამაზე გარკვეული შეშფოთება ჩნდება. არის ფაქტები, რომლებიც საზოგადოებამდე არ მიდის. როგორც ჩანს, საგარეოსთვის, ისე ზოგადად მთავრობისთვის უფრო პრიორიტეტული ეკონომიკური ურთიერთობები გახდა, ვიდრე ეს ტერიტორიული მთლიანობის პრობლემაა.

_ უკრაინასთან მიმართებით კოორდინაციის ასეთი ტიპის აცდენები რას მოგვიტანს?

_ ამის ყველაზე ნათელი მაგალითი რუსეთის სახელმწიფო დუმის არჩევნები იყო. ჩვენ ვიცით, რომ ეს არჩევნები ჩატარდა როგორც ანექსირებულ ყირიმში, ასევე ჩვენს ოკუპირებულ აფხაზეთსა და ცხინვალის რეგიონში. უკრაინამ იმდენი შეძლო, რომ ყირიმის საკითხზე მთელი მსოფლიო აალაპარაკა. შეძლო ის, რომ ბევრმა სახელმწიფომ განაცხადა, რომ არ ცნობს ყირიმში ჩატარებულ კენჭისყრას და იქ არჩეულ დეპუტატებს. მაგრამ ამ პროცესში არც ერთხელ, არსად, არაფერი თქმულა საქართველოს შესახებ, თუ არ ჩავთვლით ერთ ფარატინა განცხადებას, რომელსაც არანაირი მნიშვნელობა არ აქვს და უფრო იმისთვის იყო გაკეთებული, რომ შიდა მომხმარებელი დაეწყნარებინათ. მაგრამ ასე მაინც არ მოხდა. საგარეო საქმეთა სამინისტროს ამ მიმართულებით რაიმე სხვა საქმიანობა არ უწარმოებია. არც მანამდე, სანამ ეს არჩევნები ჩატარდებოდა, არც იმის მერე, რაც ეს კენჭისყრა შედგა.

არადა, სავსებით შეიძლებოდა, ყირიმის თემასთან ერთად, აფხაზეთში ჩატარებული არჩევნების ლეგიტიმურობის საკითხი დამდგარიყო, ასევე ცხინვალში ჩატარებულის. ე. ი. აფხაზეთის ტერიტორიაზე საერთოდ ასეთი რამ მოხდა, _ აცხადებენ, ჩვენ დამოუკიდებლები ვართო და, ამ დროს, მათი ხელისუფლება რუსეთის სახელმწიფო დუმის, ანუ სხვა სახელმწიფოს დეპუტატებს ხმას აძლევდა, ირჩევდა. უხეშად რომ ვთქვათ, რაც მიაჩნიათ, რომ აქვთ, ვითომ დამოუკიდებლობა, ისიც კი ამით ეჭვქვეშ დააყენეს და ამაზე ჩვენ არაფერს ვამბობთ, თვალები დავხუჭეთ, მსოფლიო არ ვალაპარაკეთ, იქამდე არ მივიტანეთ, ეს საკითხი საერთოდ არ დავაყენეთ. როდესაც ამას ჩვენ თვითონ არ ვაკეთებთ, არც უკრაინა, არც ევროპა, არავინ მოიხედავს ჩვენკენ. საერთოდ, ეს საკითხი არც ერთ ფრონტზე აქტუალური არ იქნება. მარტო იმით, რომ  რუსეთს არ ვაწყენინოთ, შევამციროთ რიტორიკა და ოკუპანტი არ დავარქვათ, ამ გზით პრობლემებს ვერ გადავწყვეტთ.

                                                                                                          გელა მამულაშვილი